Ταξιάρχης Καππαδοκίας – Σταύρου Π. Καπλάνογλου, Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή

Ταξιάρχης ή Ταξιάρχες ή Ταξίαρχος ,Ταρσιάχ , Taksiarhis, Taksiyarhis Taxiarch, Darsiyak & Kayabag του Gesi

Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα -Ιστορικού ερευνητή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Ταξιάρχης ή Ταξιάρχες ή Ταρσιάχ ή όπως λέγεται σήμερα Kayabağ Melikgazi είναι ένας οικισμός του Δήμου . του Melikgazi, της Καισαρείας της Μικράς Ασίας που βρίσκεται στις δύο πλευρές μιας κοιλάδας που χωρίζει στην μέση τον οικισμό.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Βρίσκεται σε απόσταση 16 χλμ. Βορειοανατολικά της Καισάρειας και περίπου 1 χλμ από τον οικισμό της Κασσιανής ( Γκεσί ήGesi )
ΤΟ ΌΝΟΜΑ

Το πρώτο όνομα του χωρίου Ταξιάρχης είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον Ελληνισμό και την Χριστιανική πίστη
— Ταξιάρχης ή Ταξιάρχες ή Ταρσιάχ ή Τaxiarch ή Darsiyak.
Ταξιάρχης η Αρχάγγελος είναι αρχαία σύνθετη Ελληνική λέξη προερχόμενη από την λέξη << τάξις >> + την λέξη << αρχή >> .
Ταξιάρχες στην Ελληνική εκκλησιαστική παράδοση ονομάζονται οι αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ , οι οποίοι συνδέονται με την Αγία Ελένη, που πέρασε και διανυκτέρευσε σε αυτό το τόπο τον 4ο αιώνα μ,Χ , στον δρόμο της για την Ιερουσαλήμ και την εύρεση του Σταυρού.
Υπήρχε η Μονή των Ταξιαρχών από τα Βυζαντινά χρονιά από την οποία πήρε και το όνομα το χωρίο .
–Kayabag
Kayabag το σημερινό όνομα είναι σύνθετη λέξη Kaya = Βράχος + Bag = δεσμός ή σύνδεσμος
Ενδεχόμενα δόθηκε από την στενή κοιλάδα που υπήρχε στο μέσον του χωρίου και συνέδεε τους 2 βραχώδεις λόφους όπου βρισκόταν και οι 2 γειτονίες.

ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟ 1922
Υπάρχουν 2 επίσημες απογραφές των Οθωμανών απογραφές στις αρχές του 15ου αιώνα σε απόστασή 20 ετών που δείχνουν και την αλλοίωση ενός χωρίου που είχε μόνον Ελληνικό πληθυσμό (πλην 2 μόνον οικογενειών Μουσουλμάνων στην πρώτη απογραφή όλοι ήταν Έλληνες ) και σε λίγα χρόνια έγινε μικτό.

–1500 μ.Χ.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1500, το 95% των κατοίκων στον Ταξιάρχη ήταν Χριστιανοί ( Έλληνες και Αρμένιοι ) .
Υπήρχαν μόνον 2 οικογένειες Μουσουλμάνων και 38 οικογένειες χριστιανών .
–1520 μ.Χ.
. Στην απογραφή του 1520, υπήρχαν 57 οικογένειες Χριστιανών ( Έλληνες και Αρμένιοι) και 57 οικογένειες Μουσουλμάνων
Μεταγενέστερες πληροφορίες δίνουν το 1899 να κατοικούν σε αυτό 500 Έλληνες, ενώ το 1924 κατοικούνταν από 52 ελληνικές οικογένειες αποτελούμενες από 135 άτομα και 300 περίπου ΤούρκουςΣτο χωριό υπήρχαν 2 μαχαλάδες που ονομαζόταν Τογίου ( Toy ) και Κοζλενέσουν ( Közlenesun ). στις 2 πλευρές της στενής καταπράσινης κοιλάδας . Το 1924 διοικητικά μουδουρλίκι είχε το Κέσι , καϊμακαμλίκι το Σαρμουσακλί, μουτεσαριφλίκι την Καισάρεια και βαλελίκι την Άγκυρα .

ΙΣΤΟΡΙΑ
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει μιλώντας για την προέλευση του ονόματος του χωρίου, συνδεόταν με την διέλευση της μητέρας του αυτοκράτορα Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αγιά Ελένη και συγκεκριμένα :
Στην θρησκευτική παράδοση των κάτοικων του Ταξιάρχη έχει περάσει η μνήμη της επίσκεψης της Αγίας Ελένης ότι όταν πήγαινε στα Ιεροσόλυμα να βρει τον Τίμιο Σταυρό ξεκουράστηκε στην πεδιάδα της περιοχής του Ταξιάρχη και ενώ κοιμόταν είδε στο όνειρο της, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ο οποίος της φανέρωσε πως η αποστολή της θα ευοδωθεί και θα επιστρέψει με τον Τίμιο Σταυρό όπως και εγινε .
Ο αρχάγγελος Μιχαήλ είναι ο μόνος που αναφέρεται και σαν Ταξιάρχης και υπάρχει και στην Παλαιά Διαθήκη.
Το όνομά του σημαίνει “Ποιός είναι όμοιος με το Θεό;” Πιστεύεται ότι κατ΄ εντολή του Θεού οι Πρωτόπλαστοι εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο από τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα του Ταξιάρχη υπαγόταν στην Μητρόπολη της Καισαρείας
— Εκκλησίες
Ο Ταξιάρχης ήταν ένα μέρος όπου ζούσαν Έλληνες και Αρμένιοι.μαζι
Υπήρχαν τρεις Ορθόδοξες Εκκλησίες
— *Εκκλησιά Ταξιαρχών ή εκκλησία του Γιαναρτάς
Έχει διασωθεί η Ελληνική εκκλησιά που την αποκαλούν << εκκλησία του Γιαναρτάς >>
Είναι χτισμένη σε έναν ψηλό λόφο .
Ο ναός πρέπει να προϋπήρχε από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια,
Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Ταξιάρχης ήταν ένας σημαντικός τόπος λατρείας για τους Έλληνες, Αρμένιους και Τούρκους της περιοχής και είναι αρκετά παλιός ώστε να συνδέεται με την αυτοκράτειρα Ελένη του Βυζαντίου.
Το κτίριο, το οποίο επισκευάστηκε με διάταγμα που δόθηκε επί Σουλτάνου Σελίμ Γ’ και ξαναχτίστηκε με τα χρήματα που έστειλε η Ρωσική πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη ως αποτέλεσμα ζημιών στον σεισμό του 1835, άδειασε για λίγο μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, και μετά εγκαταλείφθηκε ,ξανά χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτική αποθήκη μέχρι το 1948..
Ο Ταξιάρχης εμφανίζεται ως η ετυμολογική προέλευση του παλαιού ονόματος Darsiyak, που χρησιμοποιείται ακόμη ευρέως, του οικισμού του οποίου η σημερινή ονομασία είναι Kayabağ.

Το όνομα Yanartaş προέρχεται από τη χρωματιστή πέτρα που τοποθετείται στον φεγγίτη της αψίδας σαν να φέρεται από δύο φιγούρες αγγέλων στις άκρες του (το “yanartaş” που έδωσε το όνομά του στην εκκλησία δεν υπάρχει σήμερα).
Αυτή η εξαιρετικά πολύτιμη πέτρα, ύψους περίπου δύο ατόμων, βρισκόταν στην κορυφή του τριγωνικού αετώματος.
Σύμφωνα με αυτή την ιστορία, που άκουσαν οι παλιοί του χωριού από τους γέροντές τους, οι Έλληνες πήραν μαζί τους αυτή την πέτρα όταν πήγαιναν στον πληθυσμό Ανταλλαγή Στο κτήριο φαίνεται η κοιλότητα της πέτρας σε σχήμα έλλειψης..
Ο ναός, ο οποίος χτίστηκε με την τεχνική της τοιχοποιίας με λείους λιθόλιθους, έχει τρίκλιτη βασιλική κάτοψη.
Στα δυτικά υπάρχει νάρθηκας που αποτελείται από πέντε μονάδες που καλύπτονται με καμάρα.
Εκτός από την κύρια πύλη, υπάρχουν και είσοδοι από τα βόρεια και τα νότια.
Ο ναός χωρίζεται σε τρεις ναούς με δύο κίονες το καθένα. 2ος και 3ος όροφος του κεντρικού σηκού.
Ο θόλος μεταξύ των κιόνων καταστράφηκε.
Το πέρασμα προς τον τρούλο παρέχεται από μενταγιόν.
Ημικυκλικές αψίδες ανατολικά των ναών. Η στοά που περιβάλλει τον ναό σε σχήμα «U» προσεγγίζεται με σκάλες στα βορειοδυτικά και νοτιοδυτικά. Τα δύο δωμάτια στο ανατολικό άκρο της στοάς ήταν πιθανότατα σχεδιασμένα για τη χρήση ιερέων.
–Διακόσμηση

Το έτος 1849, που φαίνεται δίπλα σε μια από τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό, πρέπει να ήταν η χρονολογία των διακοσμήσεων.
Η εσωτερική διακόσμηση του κτιρίου είναι κατασκευασμένη σε γύψο.
Ενώ απεικονίσεις συγγραφέων της Αγίας Γραφής διακρίνονται στους τρούλους της εκκλησίας, οι απεικονίσεις υπήρχαν και στο νότιο και βόρειο τοίχο του τρούλου
. Οι αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ απεικονίζονται σε μνημειακά μεγέθη στην επιφάνεια του τοίχου πάνω από το τόξο της κύριας αψίδας. Εικόνες από τη χριστιανική αγιογραφία διακρίνονται επίσης στα ανατολικά άκρα των πλευρικών στοών.
Πιθανότατα υπήρχε επίσης απεικόνιση του Αγίου Πνεύματος στην επιφάνεια της κύριας κόγχης της αψίδας.
Στη διακόσμηση απεικονίζονται και τα πρόσωπα του Ιησού, και της μητ΄ρας του Μαρίας .
— * Η 2η Ελληνική εκκλησιά

Η εκκλησία χτίστηκε ανάμεσα στο 1837 και το-1849.
Άγνωστοι σε μας οι Άγιοι στους οποίους ήταν αφιερωμένη η εκκλησιά.
Ο ναός, κτισμένος με κατεύθυνση ανατολή-δυτική, έχει τρίκλιτη κάτοψη και στα δυτικά υπάρχει ένας πεντάχωρος, διώροφος νάρθηκας.
Σε όλη την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε λεία πέτρα.
Η είσοδος στην εκκλησία γίνεται από τις πόρτες που ανοίγονται στη δυτική, βόρεια και νότια πρόσοψη. Υπάρχουν στοές και τόξα.
Στη βόρεια πρόσοψη, υπάρχουν τέσσερα ανοίγματα παραθύρων στο πάνω μέρος και τρία στο κάτω μέρος. Υπάρχει ένα παράθυρο και στις δύο πλευρές της κύριας πόρτας εισόδου της εκκλησίας
Η θύρα στη δυτική πρόσοψη είναι πιο μνημειακή και υπάρχουν δύο θύρες στη νότια πρόσοψη, στο ανατολικό και δυτικό άκρο.
Οι ναοί χωρίζονται μεταξύ τους με στρογγυλές καμάρες τοποθετημένες σε οκτώ πέτρινες κολόνες σε δύο σειρές των τεσσάρων. Οι κίονες εδράζονται σε ορθογώνιες πέτρινες βάσεις από τοιχοποιία.
Το κεντρικό κλίτος του τρίκλιτου ναού σχεδιάστηκε πλατύτερο από τα άλλα και στη μέση χτίστηκε τρούλος, ο οποίος σήμερα κατεδαφίστηκε.
–Απεικονίσεις
Οι αρχάγγελοι Γαβριήλ και Μιχαήλ απεικονίζονται σε μνημειακά μεγέθη στην επιφάνεια του τοίχου πάνω από το τόξο της κύριας αψίδας
. Εικόνες από τη χριστιανική αγιογραφία διακρίνονται επίσης στα ανατολικά άκρα των πλευρικών στοών. Πιθανότατα υπήρχε επίσης απεικόνιση του Αγίου Πνεύματος στην επιφάνεια της κύριας κόγχης της αψίδας.
Η χρονολογία 1849 μπορεί να διαβαστεί στον ανατολικό τοίχο του νότιου σηκού. Υπήρχαν και επιγραφές κάτω από τους πίνακες, αλλά έχουν πια καλυφθεί με ασβέστη.

Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει μια αδιάβαστη ελληνική επιγραφή.
: Οι διακοσμήσεις του κτηρίου είναι ως επί το πλείστον τοιχογραφίες σε γύψο και είναι παρμένες από χριστιανική αγιογραφία.
*Αν και οι εξωτερικοί τοίχοι είναι εν μέρει άθικτοι, οι σοβάς και οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό έχουν πέσει και οι πέτρες του δαπέδου έχουν αφαιρεθεί από αναζητητές θησαυρών. Ο κύριος τρούλος έχει καταστραφεί
— * Η μικρή Χριστιανική εκκλησιά πιθανόν των Αρμενίων
Η εκκλησία αυτή ανήκε στους Αρμένιους και χρονολογείται από τον 18ο αιώνα. τέλη ή τον 19ο αιώνα. Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε χρησιμοποιήθηκε λεία πέτρα.
Ο ναός, είναι χτισμένος με κατεύθυνση ανατολή-δυτική, είναι τρίκλιτος.
Ο κεντρικός σηκός είναι φαρδύτερος από τους άλλους και διακρίνεται από τους άλλους από οξυκόρυφο τόξο ριγμένο στον ανατολικό και δυτικό τοίχο.
Η αψίδα του νότιου ναού χτίστηκε αργότερα με πέτρινο τοίχο και έκλεισε στο κεντρικό κλίτος.
Η είσοδος του ναού γίνεται από πόρτα που μετακινείται στη δυτική γωνία της βόρειας πρόσοψης.
Ο ναός έχει ένα παράθυρο που ανοίγει στη βόρεια και νότια πρόσοψη και δύο στην ανατολική πρόσοψη.
Η μεσαία αψίδα είναι διατεταγμένη σε ημικυκλικό σχήμα και φαίνεται έτσι στο εξωτερικό. Άνοιγμα παραθύρου υπάρχει και στην αψίδα του βόρειου σηκού. Υπάρχει ένα παράθυρο στη νότια πλευρά της κύριας αψίδας και μια κόγχη στη βόρεια.
Δεν υπάρχουν διακοσμητικά στοιχεία στο κτίριο.Αν και μερικώς άθικτο, δεν χρησιμοποιείται.

ΠΑΙΔΕΙΑ
.Το 1905 λειτουργούσε ένα σχολαρχείο και ένα σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως θηλέων.
Το κτίριο του σχολείου διασώζεται και σήμερα.
Την ίδια χρονιά λειτουργούσε στη Μονή των Ταξιαρχών ημιγυμνάσιο.

ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝΕΣ ΣΤΟ στο χωριό Kayabağ
Οι περιστερώνες της Καισαρείας η << περιστερώνες του Γκεσί >> για τους οποίους αναφερθήκαμε ήδη σε προηγούμενη δημοσίευση, μιλώντας για την Κασσιανή ή Κεσί της Καππαδοκίας υπάρχουν και στον Ταξιάρχη .
Οι περιστερώνες ξεχωρίζουν ως μοναδικά δείγματα γηγενούς αρχιτεκτονικής και είναι χτισμένοι πάνω σε βράχους, με απλές οικοδομικές πέτρες που προέρχονται από τους ίδιους βράχους, μοιάζουν με μια διαμορφωμένη μορφή της ίδιας της τοπογραφίας.
Αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής της Καππαδοκίας
Λεπτομέρειες δώσαμε ήδη στην προηγούμενη δημοσίευση.

Η ΕΚΔΙΩΞΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ
Για τις τελευταίες στιγμές των Ελλήνων του Ταξιάρχη η εφημερίδα τα Νεΐ στις 22 Σεπτεμβρίου του 2003 είχε ένα αφιέρωμα,τίτλος του :
<< Mικρασιατική καταστροφή Eμείς τίποτε, πείσμα βάλαμε να μην κλάψουμε .. >>
Ήταν μια μαρτυρία της κάτοικου του Ταξιάρχη Ευανθίας Γκοβύσογλου,που ζούσε στην Νέα Ιωνία μετά την εκδίωξη από την πατρίδα της και το ταξίδι για την Ελλάδα με το καράβι … . που αποσπάσματα της δημοσίευσαν τα Νέα.
Έλεγε :
<< Οι Τούρκοι που ήρθανε στο χωριό ήτανε από τη Μακεδονία. Είχανε κάτι ψηλά φέσια, κάτι σαλβάρια*. Πρώτη φορά βλέπαμε. Ήτανε δυο τρία σπίτια άδεια, σ’εκείνα πήγαν και κάθισαν. Ξέρεις τι τρώγανε; Καλαμπόκι ζυμώνανε κι ανάβανε μια φωτιά από ξύλα, βάζανε μια λαμαρίνα από πάνω, φτιάχνανε μια πίτα, καλαμπόκι από πάνω, καλαμπόκι από κάτω και στη μέση ένα χόρτο μ’ αγκάθι. Όλο φασόλια γύρευαν, «αριάν βαρ», μας λέγανε. Αλλιώς μιλούσανε τα τούρκικα, δεν τους καταλαβαίναμε. Εμένα πολέμησαν να με βγάλουν από το σπίτι. Ήρθε ένας πατέρας με το γιο του κι εγώ τον έδιωξα. «Εμείς», λέγανε, «είμαστε είκοσι νομάτοι και καθόμαστε σ’ ένα σπίτι, εσείς τρεις ψυχές είσαστε». Με πήγανε στο δικαστήριο της Καισάρειας. Ήρθανε οι γειτόνοι Τούρκοι και μου ‘πανε: «Μη φοβάσαι, εμείς εδώ είμαστε. Εμείς μαζί σας θα πάμε στην Καισάρεια, μη φοβάστε. Πες πως κάθονται σε σπίτια,δεν είναι στο δρόμο, εμείς θα φύγουμε, ας κάνουν υπομονή ως τότε». Μας φώναξαν στο δικαστήριο. Πήγα και είπα: «Εσείς ξέρετε για την Ανταλλαγή, ας κάνουν υπομονή, δε θα φορτώσω το σπίτι να το πάρω μαζί μου». M’ άκουσε ο Τούρκος.Πήρε το τηλέφωνο και ρώτησε τον ανώτερο τι να κάνει. Ύστερα γύρισε και μας είπε: «H αστυνομία ξέρει… Εσύ», είπε στον Τούρκο, «πήγαινε στη δουλειά σου,κι εσύ», είπε σ’ εμένα, «πήγαινε σπίτι σου». Αυγούστου 15 έβγαλε η Επιτροπή λόγο στην εκκλησία. H Επιτροπή ήτανε από την Ελλάδα. Είπανε να μαζευτούμε, να μαζέψουμε τα πράγματά μας, ούτε ένας Χριστιανός δε θα μείνει στο χωριό. Τα πράγματά μας είχαμε στείλει στην Πόλη,εκεί που είχαμε τον άντρα μας, το γιο μας. Μόνο τα πράγματα για το δρόμο είχαμε κρατήσει. Τα βιβλία που είχα στο σπίτι τα κάψαμε, γιατί είπανε: «Στο δρόμο που θα πάτε δεν ξέρετε τι θα σας συμβεί, καλύτερα να μην τα ‘χετε μαζί σας». Ανάψαμε στο τανdούρι** φωτιά και τα ρίξαμε. Μια βδομάδα καίγονταν, δεν παίρναν εύκολα φωτιά, σιγά σιγά καίγονταν.Ήρθε η μέρα να φύγουμε. Ήρθανε τα κάρα. Μαζεύτηκαν οι Τούρκοι, οι μεγαλύτεροι, οι γυναίκες. «Μη στεναχωριέστε», μας λέγανε, μας κάνανε παρηγοριά. Ο Τούρκος,που ‘θελε το σπίτι μου, ήρθε μ’ ένα πάπλωμα και περίμενε να μπει. Τον έσπρωξα,δεν μπόρεσε να μιλήσει. Πήγε και κάθισε στο πεζοδρόμιο. Οι Τούρκοι κλαίγανε: «Φάγαμε ελιές και ψωμί μαζί σας εξακόσια χρόνια, αυτό που γίνεται δύσκολα πολύ μας έρχεται». Εμείς είπαμε να μην κλάψουμε. Και μας βλέπανε οι Τούρκοι και μας λέγανε: «Αφήνετε το σπίτι σας και δε λέτε, αχ! το σπίτι μου, πώς τ’ αφήνω;». Εμείς τίποτε, πείσμα βάλαμε να μην κλάψουμε. Έκλεισα όλες τις πόρτες του σπιτιού μου και σαν κλείδωσα το σπίτι μου πήρα το κλειδί και το έδωσα στο μουχτάρη του χωριού. Αυτός ας το ‘δινε όπου ήθελε. Μπήκαμε στον αραμπά· ώσπου να χαθούμε από το χωριό, οι Τούρκοι έρχονταν πίσω μας και κλαίγανε .Κατεβήκαμε στην Καισάρεια… ύστερα πιάσαμε κάρο. Ως τ’ Άδανα μας πήγε και παρακάτω ως τη Μερσίνα. Εκεί πέθανε μια γυναίκα. Έφαγε παγωτό, κρύωσε το στομάχι της και πέθανε. Εκεί ήτανε το παπόρι, που μπήκαμε. Άλλοι κατέβηκαν κάτω. Εγώ έμεινα απάνω. Δυο νύχτες έγινε φουρτούνα, το παπόρι πήγαινε πότε από δω, πότε από κει. Και ξέρεις γιατί; Μια άτιμη την πήρανε και διασκέδαζαν εκεί που γύριζε η ρόδα.Αυτοί διασκέδαζαν και το παπόρι πήγαινε πέρα δώθε. Ξύπνησε ο μεγάλος καπετάνιος και φώναξε και περιορίστηκαν. Στρίψανε το παπόρι και βρήκανε το δρόμο, γιατί τον είχανε χάσει. Ο κόσμος όλο φωνές, τρελαθήκαμε. Ο Θεός μας φύλαξε και δεν πάθαμε κακό. Μας βγάλανε στην καραντίνα. Μας κόψανε κοντά τα μαλλιά. Κανένας δεν πέθανε… * φαρδιά πανταλόνια, είδος βράκας,** χαμηλό τραπέζι που από κάτω είχε μαγκάλι…………… >>

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.