«Ο Γέροντας Αϊδινίου & το Μαντείο των Διδύμων του Απόλλωνα και της Άρτεμης» Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η πόλη των Διδύμων και επί Οθωμανών Γέροντας , στην αρχαιότητα συνδεόταν άμεσα με την Μίλητο μια και για τους Μιλήσιους ήταν ο ιερός τόπος όπου βρισκόταν το Μαντείο του Απόλλωνα και της δίδυμης αδερφής του Άρτεμης.
Λέγεται ότι τα Δίδυμα ήταν το μέρος όπου ο Λητώ συνέλαβε από τον Δία και γέννησε την Άρτεμη και τον Απόλλωνα .
Στην αρχαιότητα ένας μαρμάρινος δρόμος συνέδεε τη Μίλητο με την πόλη των Διδύμων που είχε τη φήμη ως η πόλη του μαντείου.
Αγάλματα διακοσμούσαν τις δυο πλευρές του δρόμου στην αρχαιότητα καθώς και μορφές λιονταριών.
Η πόλη των Διδύμων είχε ένα λιμάνι με το όνομα Πάνορμος που βρισκόταν ανάμεσα στις δυο πόλεις .
Σήμερα το λιμάνι Πάνορμος δεν υπάρχει μια και η ακτή έχει απομακρυνθεί λόγω των προσχώσεων του Μαιάνδρου κατά 4 χιλιόμετρα προς τα δυτικά .
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Βρίσκεται νότια από την Μίλητο περίπου σε απόσταση 18 χιλιομέτρων , από τα Σώκια απέχει 44 χιλιόμετρα , από το Ακκιοϊ, 12 χιλιόμετρα και 116 χιλιόμετρα από την Σμύρνη
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Πολύ κοντά στα ερείπια της αρχαίου ναού του Απόλλωνος των Διδύμων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υπήρχε Ελληνικός οικισμός με το όνομα Γέροντας με 3000 Έλληνες κατοίκους.
Δίπλα από αυτόν τον οικισμό υπήρχε ο Τουρκογέροντας που είχε κατοίκους Μουσουλμάνους.
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ
Πριν το 1200 π.Χ λεγόταν Dindymênê, το όνομα που είχε η πόλη είχε δοθεί προς τιμήν της θεάς Κυβέλης (Kybele ) όπως αλλιώς λεγόταν σε εκείνα τα μέρη.
Προ του 450 π.Χ. λεγόταν Βραγχίδαι από την δυναστεία που διαφέντευε τον τόπο,την οικογένεια των Βραγχιδών, η οποία υποστήριζε πως καταγόταν από τον μυθικό ήρωα Βράγχο .
450 π.Χ. λεγόταν “Δίδυμα” Dídyma προς τιμήν των διδύμων θεών Απόλλωνα και Άρτεμις
1884 μ.Χ. λεγόταν “Ελληνικός Γέροντας” & “Μουσουλμανικός Γέροντας” ή Τουρκογέροντας
Ο οικισμός μετά την καταστροφή των Διδύμων δημιουργήθηκε επί Οθωμανών από ναυτικούς που καταγόταν από την Σάμο ( πιθανόν τον 18ο αιώνα )
Για την ονομασία Γέροντας υπάρχουν διάφορες φήμες
1.Μια φήμη σχετίζεται με το ιερό του Διδυμαίου Απόλλωνα,τα ερείπια του οποίου βρίσκονταν στο χωριό.
Στα κατοπινά χρόνια η λέξη «ιερόν» δήλωνε τον τόπο που βρισκόταν τα Δίδυμα, από το «Ιερόν»(Ιερόν=Γιοράν, το έλεγαν οι Τούρκοι και Ιέροντα, για να γίνει, μετά από χρόνια Γέροντας.
2. Σύμφωνα με μία άλλη διήγηση :«Κάποτε , στα παλιά τα χρόνια, ένας γέρος ανέβηκε πάνω σε μια κολόνα του Ιερού,για να μονάσει που γι’ αυτό λεγόταν «Μονή Κολόνα».
”Ανέβηκε αποφασισμένος να μείνει εκεί εν νηστεία και προσευχή ως την τελευταία του πνοή. Το μάθανε οι άνθρωποι στους γύρω τόπους και τρέξαν να γνωρίσουν τον Γέροντα ασκητή, να τον θαυμάσουνε, να τον προσκυνήσουνε, να δεχτούνε τις ευλογίες του. Πού τους έχανες, πού τους έβρισκες; ‐
Στο Γέροντα… πού θα έρχονταν πού θα πήγαιναν; ‐Στο Γέροντα… Που θα κατασκεύαζαν τα σπίτια τους; ‐κοντά στον Γέροντα… Κάποτε ο Γέρος πέθανε. Όμως τ’ ́όνομά του απλώθηκε και από τότε το χωριό ονομάζεται Γέροντας ”
Η διάκριση σε Ελληνικός και Μουσουλμανικός Γέροντας έγινε από τον Τούρκο διοικητή της περιοχής μετά την επιθυμία των Σαμίων οι οποίοι είχαν εγκατασταθεί πρώτοι και δεν ήθελαν να συγκατοικούν με τους Μουσουλμάνους
1896 μ.Χ. “Ελληνικός Γέροντας” & “Μουσουλμανικός Γέροντας” ή Τουρκογέροντας (Παρουσιάζεται σε χάρτη του Kiepert )
1913 -1922 μ.Χ. Λεγόταν Γέροντας (Ελληνικός οικισμός]
1923 μ.Χ. Λεγόταν Hisar ( Κάστρο )
1928 μ.Χ. Λεγόταν Yenihisar (Νέο κάστρο )
Το 1997 μ.Χ. δόθηκε η ονομασία Didim,Το νέο όνομα υιοθετήθηκε κατά τους Τούρκους η γαλλική προσαρμογή του αρχαίου ονόματος Didyma, (ουσιαστικά βέβαια είναι η επαναφορά της αρχαίας Ελληνικής ονομασίας .
ΙΣΤΟΡΙΑ
— Ίδρυση
Η περιοχή εγκαταστάθηκε στη νεολιθική εποχή, καθιερώθηκε ως αποικία της Κρήτης και στη συνέχεια Μυκήνες τον 16ο αιώνα π.Χ. και στη συνέχεια κατοικήθηκε από Λύκιους , Πέρσες , Σελευκίδες , Ατταλίδες , Αρχαίους Ρωμαίους και Βυζαντινούς ως μέρος της επαρχίας της Καρίας .
*Ίδρυση Μαντείου των Διδύμων
Οι πρώτοι ναοί χρονολογούνται σχεδόν από τον 7ο και 8ο αιώνα π.Χ
Τα Δίδυμα και το μαντείο του αναφέρεται πρώτη φορά στον Ομηρικό ύμνο του Απόλλωνα, γεγονός που αποδεικνύει πως το μαντείο υπήρχε πριν τον 7ο αιώνα π.Χ.
Σύμφωνα με τον Στράβωνα ο ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο και ο ναός του Διδυμαίου Απόλλωνα στο Γέροντα ήταν οι μεγαλύτεροι της Μικράς Ασίας.
Τα Δίδυμα άνηκαν στην επικράτεια της Μιλήτου και συνδέονταν με αυτή με την ιερά οδό μήκους δεκαεπτά χιλιομέτρων.
Κατά μήκος της οδού υπήρχαν αγάλματα της οικογένειας των Βραγχιδών ιερέων και αγάλματα που απεικόνιζαν ζώα.
Μέρος των αγαλμάτων αυτών βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.
** Ιωνική επανάσταση Καταστροφή Ιερού
Μέχρι την καταστροφή του ιερού από τους Πέρσες κατά την διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης το 494 π.Χ., το ιερό των Διδύμων διοικούταν από την οικογένεια των Βραγχιδών, η οποία υποστήριζε πως καταγόταν από τον μυθικό ήρωα Βράγχο .
Ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης κατέστρεψε το ναό το 480 π.Χ. και λεηλάτησε πολλά από τα αγάλματα και άδειασε επίσης το μεγάλο θησαυροφυλάκιο.
Μετά την καταστροφή οι Πέρσες εκδίωξαν τους Βραγχίδες και έκαψαν τον ναό μεταφέροντας στα Εκβάτανα το χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα, έργο του Κάναχου του Σικυώνιου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος αποφάσισε να ανοικοδομήσει τον ναό μετά τη νίκη του στους Πέρσες. Ωστόσο, ο ναός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ λόγω του τεράστιου μεγέθους του. Επιπλέον, η άφιξη του Χριστιανισμού οδήγησε στην κατάργηση όλων των ειδωλολατρικών τελετών και εμπόδισε την ολοκλήρωση του ναού.

***Μέγας Αλέξανδρος – Ανοικοδόμηση ναού
Μετά τους Περσικούς πολέμους τα Δίδυμα δεν ανοικοδομήθηκαν άμεσα, όπως οι Δελφοί και ο ναός της Άρτεμης της Εφέσου, αλλά μόλις το 334 π.Χ. όταν ο Μέγας Αλέξανδρος απελευθέρωσε τις Ιωνικές πόλεις.
Τότε άρχισε να ανοικοδομείται ξανά το ιερό και η διοίκηση του πέρασε στην πόλη της Μιλήτου, η οποία εξέλεγε πλέον τους ιερείς κάθε χρόνο.
****Επιστροφή αγάλματος Απόλλωνα
Γύρω στο 300 π.Χ. όπως αναφέρει ο Παυσανίας, ο Σέλευκος Α’ επανέφερε το μπρούτζινο άγαλμα του Απόλλωνα πίσω στο ιερό και οι Μιλήσιοι ξαναέκτισαν τον ναό, ο οποίος όταν ολοκληρώθηκε έγινε ένας από τους μεγαλύτερους του ελληνιστικού κόσμου
Ο νέος ναός ήταν δίπτερος, εντυπωσιακά μεγάλων διαστάσεων, σημαντικά τμήματα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα.
***** Διδύμεια Πανελλήνια γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα
Από τον 2ο αιώνα π.Χ. στα Δίδυμα διοργανωνόταν ετήσια εορτή κάτω από την κηδεμονία των Μιλήσιων, τα Διδύμεια. Ήταν μία πανελλήνια εορτή που ξεκίνησε τον 2ο αιώνα π.Χ.
4ος αιών μ.Χ.
Το μαντείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ., οπότε και τερματίστηκε η λειτουργία του από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α’.
6ος αιών μ.Χ.
Στην ύστερη αρχαιότητα, η Δίδυμα ήταν επισκοπή και τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α με τον τίτλο Ιουστινιανόπολη, πριν βιώσει μια ταχεία πτώση στους πρώτους χρόνους του μεσαίωνα
— 1086 μ.Χ. Οθωμανοί
Η περιοχή πήγε στα χέρια των Τούρκων μετά την ήττα του Βυζαντίου στη Μάχη του Ματζικέρτ
το 1086
— Βυζαντινοί 1098 μ.Χ
Η πόλη καταλήφθηκε και πάλι από τους Βυζαντινούς το 1098 μ.Χ
— Μεντεσέ 1280 μ.Χ
Από τον Μεντέσε το 1280 μ.Χ
— Αγινίνους το 1300 μ.Χ
Μεχμέτ Α’ 1413
Ο Δίδυμα καταλήφθηκαν οριστικά από τους Οθωμανούς και τον σουλτάνο Μεχμέτ Α το 1413. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το όνομα του Didim ήταν “Yoran”.

ΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΔΙΔΥΜΑ

Τα ερείπια του ιωνικού ναού του Απόλλωνα με τις στήλες του προς τον ουρανό και ο θρύλος του για το ρομαντισμό μεταξύ του Απόλλωνα και του Δάφνη βρίσκονται κοντά. Ο αρχικός ναός και το σπίτι ενός μαντείου καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων και αυτό που φαίνεται σήμερα ανοικοδομήθηκε μετά τη νίκη του Μεγάλου Αλεξάνδρου πάνω στους Πέρσες
Η Μίλητος
, τα ερείπια της αρχαίας πόλης, όπως ένα καλά διατηρημένο αρχαίο θέατρο, το στάδιο, τα λουτρά της Faustina και ο ναός του Σεράπη
— Ναός του Απόλλωνα
Ο ναός του Απόλλωνα γιου του Δία κατασκευάστηκε αρχικά τον 8ο π.Χ αιώνα. Καταστράφηκε από τους Πέρσες το 494 π.Χ. οι οποί πήραν μαζί τους και το άγαλμα του θεού. Ο Μέγας Αλέξανδρος νίκησε τους Πέρσες κι έτσι η πόλη ανεξαρτητοποιήθηκε και πάλι.
Ο ναός ανακατασκευάστηκε και επανατοποθετήθηκε το άγαλμα του θεού στο εσωτερικό του. Με την επικράτηση του χριστιανισμού κοντά στον αρχαίο ναό χτίστηκε χριστιανική εκκλησία
Τον 6ο π.Χ αιώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Αιγύπτιος βασιλιάς Νεχρού 2ος και ο Λύδος βασιλιάς Κροίσος έκαναν προσφορές στο ναό του Απόλλωνα. Πολλοί πήγαιναν εκεί και ζητούσαν να μάθουν το μέλλον τους προσφέροντας στους θεούς και στο Ναό
Τα αγάλματα τα κατασκεύαζε ο γλύπτης Κάρναχος. Ξεχωρίζει στα ευρήματα της πόλης των Διδύμων το περίφημο γλυπτό της Μέδουσας ,θεάς της οποίας τα μαλλιά της κεφαλής αποτελούνταν από φίδια.
– Ο ναός της Άρτεμις
Τα θεμέλια του ναού της Άρτεμις ανακαλύφθηκαν το 2013 ακριβώς πίσω από το τζαμί και την πρώην ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία, 100 μ βόρεια του ναού του Απόλλωνα. Αυτός ο ναός έχει διαστάσεις 31,70 μέτρων και πλάτους 11,50 μέτρων. Αυτά
– Η λατρεία της Εκάτης
Παλαιότερες επιγραφές του 6ου αιώνα π.Χ. δείχνουν ότι εκτός από τον Απόλλωνα, και η Άρτεμις και η Εκάτη είχαν λατρευτεί στα Δίδυμα.
– Ο Ιερός Δρόμος από τη Μίλητο με τα ερείπια της στοάς.
Ο ιερός δρόμος μέσα στο ιερό του Απόλλωνα ανασκάφηκε κάτω από τον Klaus Tuchelt. Βρήκε τα ερείπια διαφορετικών κτιρίων από την αρχαϊκή περίοδο κατά μήκος του πλατύ και επίχτιστου δρόμου. Στα δυτικά του δρόμου ο βράχος έρχεται στην επιφάνεια. Στην περιοχή υπήρχαν μερικά πηγάδια, λεκάνες και μικρά κανάλια νερού.
– Στάδιο
Η νότια πλευρά του ναού του Απόλλωνα με το στάδιο.
Παράλληλα με τη νότια κιονοστοιχία του ναού του Απόλλωνα βρισκόταν ένα γήπεδο που χρονολογείται από την ελληνιστική περίοδο, αν και πιθανότατα υπήρχαν αθλητικοί αγώνες εκεί νωρίτερα. Τα σκαλοπάτια του κρηπιδώματος του ναού χρησίμευαν ως θέσεις για τους θεατές στη βόρεια πλευρά του σταδίου. Με αυτά τα επτά βήματα είναι χαραγμένα πολλές “επιγραφές topos”.
Νότιο κρηπίδωμα του ναού του Απόλλωνα με “επιγραφή topos”: ΦΙΛΙΣΚΟΥ (Έδρα του Φίλισκου).
– Θέατρο
Το βόρειο τείχος του κοίλου προς τα δυτικά.
Τα ερείπια του θεάτρου ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια του 2010 και του 2011. Οι τοίχοι, οι σκάλες και τα σκαλοπάτια του κοίλου ήταν εντελώς απροσδόκητο εύρημα. Η απόδειξη ότι το θέατρο εμφανίστηκε το δεύτερο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ. υποδηλώνεται από την εύρεση ενός νομίσματος που χρονολογείται από την εποχή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα και πολλών βοοειδών από την ίδια περίοδο. Στη συνέχεια, η κοίλα είχε διάμετρο 52 μέτρων και μπορούσε να δεχτεί 3000 θεατές. Αργότερα το πρώτο μισό του 2ου αιώνα μ.Χ. διευρύνθηκε σε διάμετρο 61 μέτρων και 4000 θεατές θα είχαν βρει μια θέση.
– Άλλα κτίρια
Οι αρχαίες επιγραφές μαρτυρούν ότι υπήρχαν πολλά περισσότερα κτίρια στην αρχαιότητα από τα παραπάνω.
– Τόποι λατρείας την πρώιμη χριστιανική περίοδο
Βρέθηκαν τα θεμέλια χριστιανικού ναού στην περιοχή που βρισκόταν ο ναός του Απόλλωνα που κτίστηκε γύρω στο 500 π.Χ. Τα ερείπια αυτά κατεδαφίστηκαν το 1925 Σίγουρα υπήρχαν περισσότερα παρεκκλήσια ή εκκλησίες στα βυζαντινά Δίδυμα, επειδή ήταν έδρα μιας επισκοπής, αλλά για αυτήν την εποχή λίγα είναι γνωστά.

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
. Από τον 10ο έως τον 12ο αιώνα, η Δίδυμα ήταν πάλι έδρα επισκόπου
Το 1922 η Χριστιανική κοινότητα του Γέροντα ανήκε στην Μητρόπολη Ηλιουπόλεως και Θυατείρων
— Εκκλησίες
Υπήρχαν αρκετές εκκλησίες στον Γέροντα ,του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, η οποία ήταν η μεγαλύτερη.
Οι άλλες εκκλησίες ήταν η Αγία Σοφία, ο Άγιος Μερκούριος, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Ταξιάρχης και ο Άγιος Χαράλαμπος, που ήταν μικρότερες.
Υπήρχαν ακόμη δύο εξωκλήσια, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Παντελεήμονος που βρισκόταν στο ύψωμα το οποίο ήταν πάνω
ΠΑΙΔΕΙΑ
Σχολεία υπήρχανε δύο Αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείον υπήρχε και νηπιαγωγείο
Όταν τελείωναν τα παιδιά το δημοτικό, που ήταν απαραίτητο, οι γονείς τα στέλνανε στη Σμύρνη για να σπουδάσουν.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Κύρια εργασία των κατοίκων ήταν η γεωργική απασχόλησή.
Υπήρχαν χέρσες εκτάσεις που όποιος ήθελε χωράφια τις ξεχέρσωνε και τις καλλιεργούσε αφού φυσικά τις δήλωνε στις τοπικές αρχές , Μετά αφού την καλλιεργούσες δύο με τρία χρόνια αποκτούσες τον τίτλο της ιδιοκτησίας..
Ο Γέροντας έγινε ένα από τα πιο πλούσια χωριά. Τα κτήματα ήταν εύφορα.
Άμα ήθελε κάποιος να αποκτήσει και άλλη γη, δεν είχε παρά να ακολουθήσει την ίδια διαδικασία

Ελληνική επανάσταση ( Ναυμαχία του Γέροντα )
Στα νερά των ακτών του Γέροντα, στον ομώνυμο κόλπο, στις 29 Ιουλίου 1824 έγινε η ναυμαχία στα χρόνια της Επανάστασης
Η Ναυμαχία του Γέροντα ή της Μανδαλιάς υπήρξε πολεμική ναυτική συμπλοκή της Επανάστασης του 1821 κατά την οποία οι Έλληνες κατήγαγαν μεγάλη νίκη εναντίον του συνασπισμένου Τουρκοαιγυπτιακού στόλου.

.
Αρχηγοί του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου ήταν ο Αιγύπτιος Ισμαήλ Γιβραλτάρ και ο Τούρκος Χοσρέφ Πασάς, ενώ τον ελληνικό στόλο, που συνεπικουρούνταν από πυρπολικά από την Ύδρα και τις Σπέτσες, διοικούσε ο Ανδρέας Μιαούλης.
Πολλά οθωμανικά πλοία πυρπολήθηκαν, ενώ τα πυρπολικά των Υδραίων Γεωργάκη Θεοχάρη (Παπαντώνη) και Κυριάκου Βατικιώτη ανατίναξαν μια Τυνησιακή φρεγάτα με σαράντα τέσσερα κανόνια.
Ο οθωμανικός στόλος διασπάσθηκε και η ναυαρχίδα των Αιγυπτίων, στην οποία επέβαινε και ο Ιμπραήμ, έσβησε τους φανούς της για να περάσει απαρατήρητη από τους Έλληνες. Με το τέλος της μέρας ο Τουρκοαιγυπτιακός στόλος αποσύρθηκε προς την Κω ενώ ο Ελληνικός παρέμεινε στον Γέροντα.

Απαλλαγμένο από ιούς. www.avast.com

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.