Μια συγκλονιστική επιστολή του Γεωργίου Λασσάνη προς τον Αλέξανδρο Υψηλάντη

Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Ο Κοζανίτης Γεώργιος Λασσάνης υπήρξε ο υπασπιστής , γραμματέας και συμπολεμιστής του ανθρώπου που πρώτος ξεκίνησε την Ελληνική επανάσταση στις 22/2/1821 και δεν ήταν άλλος από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη που από τότε που γνωριστήκαν έμεινε μαζί του μέχρι τον θάνατο του και μάλιστα ήταν ο άνθρωπος που έγραψε την πρώτη διακήρυξη της επανάστασης που διαβάστηκε

στο Ιάσιο πεδίο.

Στην έρευνα που κάναμε για τους Δυτικομακεδόνες που συμμετείχαν στις μάχες κατά την διάρκεια του ένοπλου αγώνα 1821-1832 απεκάλυψε μια επιστολή που στέλνει ο Γεώργιος Λασσάνης στον Αλέξανδρο Υψηλάντη που αποδεικνύει τις ιδιαίτερες σχέσεις τους .Η επιστολή είναι στην καθαρεύουσα και έτσι μετά την παράθεση του κείμενου ως έχει, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε την ερμηνεία της στην νεοελληνική διάλεκτο .

Για την γνωριμία αυτή όλα ξεκίνησαν μετά από την εντολή της ηγεσίας της Φιλικής εταιρίας στον Λασσάνη που ήταν ήδη μέλος της, της προσέγγισης του Υψηλάντη για ένταξη του στην Φιλική εταιρία και στην συνέχεια της πιθανής ανάληψης της αρχηγίας.

Τα γεγονότα έχουν ως εξής :

Τα ιδρυτικά μέλη της Φιλικής Εταιρείας καλλιέργησαν τον μύθο της ύπαρξης μιας αοράτου Αρχής που θα συνέβαλλε στην αποτελεσματική οργάνωση του επαναστατικού αγώνα και στην επιτυχή έκβασή του.

Άφηναν να εννοηθεί ότι από πίσω είναι μια ισχυρή δύναμη, η Ρωσία και ο Τσάρος, γεγονός αναληθές.

Η Φιλική εταιρεία προκειμένου να προχωρήσει σε ένοπλο αγώνα αναζητά να βρει ένα πρόσωπο κύρους να μετρά στους Έλληνες συμπατριώτες του αλλά και στους άλλους λαούς και σύγχρονα υπονοεί ότι αυτό πίστευε ο κόσμος είναι πραγματικό ,έτσι ώστε να προχωρήσει στον ένοπλο αγώνα εναντίον των Οθωμανών

Ένα τέτοιο πρόσωπο εκείνη την περίοδο ήταν ο Καποδίστριας μια και τότε ήταν αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας

Στην κρούση που του έγινε τις αρχές του 1820 από τον Εμμανουήλ Ξάνθο για την ανάληψη της αρχηγίας της Φιλικής Εταιρείας. Ο Καποδίστριας είπε «όχι» καθώς θεωρούσε ότι θα υπηρετούσε καλύτερα την Ελληνική Επανάσταση από το αξίωμα που κατείχε στην Ρωσική κυβέρνηση

Έτσι αποφασίστηκε η προσέγγιση για αυτή την θέση στον υπασπιστής του Τσάρου και ήρωα των Ναπολεόντιων Πολέμων, Αλέξανδρο Υψηλάντη.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης 28 χρόνων τότε ήταν Έλληνας, στρατιωτικός και λόγιος, πρίγκιπας γιος του Ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας και γόνου εύπορης και ισχυρής Φαναριώτικης οικογένειας Κωνσταντίνου Υψηλάντη και της Ελισάβετ Βακαρέσκου. Με καταγωγή από τα Ύψηλα της Τραπεζούντας του Πόντου.Το 1810 κατατάχτηκε με το βαθμό του ανθυπίλαρχου (ανθυπολοχαγός του Ιππικού) στο σώμα των εφίππων σωματοφυλάκων του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄ της Ρωσίας. Διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα, όπου στη μάχη της Δρέσδης, (27/8/ 1813 , έχασε το δεξί του χέρι Το 1814-1815 συμμετείχε και αυτός ως μέλος της αυτοκρατορικής ακολουθίας στο Συνέδριο της Βιέννης με το βαθμό του υποστράτηγου.

Στον Γεώργιο Λασσάνη από την Κοζάνη που από το 1918 είχε μυηθεί στην Φιλική εταιρία από τον Κων/νο Χριστοδούλου Πεντεδέκα ανατέθηκε η αρχική προσέγγιση στο οικογενειακό περιβάλλον και τον κύκλο του του Αλεξάνδρου Υψηλάντη έτσι ώστε κάποιο από τα ιδρυτικά μέλη να επισκεφθεί τον Υψηλάντη και να τον κάνει την πρόταση.

Ο πρώτος που γνώρισε ο Λασσάνης από την οικογένεια το 1819 ήταν ο αδερφός του Νικόλαος Υψηλάντης και μαζί με τους Αντώνιο Τζούνη και Ιωάννη Αμβρόσιο, συνεργάστηκε μαζί του για τη μύηση νέων στελεχών στην Εταιρεία, όπως των Αδελφών Γεωργίου και Νικολάου Μάνου,οι οποίοι είχαν οικογενειακό δεσμό με τους Υψηλάντιδες

Οι Φιλικοί είχαν πληροφορίες για τα πατριωτικά του αισθήματα, για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη επειδή σε στενούς κύκλους Ελλήνων και Φιλελλήνων φέρεται να είχε δηλώσει, πως οι συμπατριώτες του θα έπρεπε να υπολογίζουν στη συνδρομή του, αν τυχόν παρουσιαζόταν κάποια ευκαιρία.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος απευθύνθηκε στον ξάδελφο των Υψηλάντηδων, Ιωάννη Μάνο, προκειμένου να τον φέρει σε επαφή με τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη. Η συνάντηση αυτή φαίνεται να ήταν μια από τις ευτυχέστερες στιγμές της ζωής του Ε. Ξάνθου που έμειναν χαραγμένες στη μνήμη του, που τις κατέγραψε στα απομνημονεύματά του.

Στη συνάντηση εκείνη στην Πετρούπολη στις 11 Απριλίου 1820, ο Υψηλάντης τον δέχθηκε με ευγένεια και, ύστερα από κάποιες ερωτήσεις για την καταγωγή του και διάφορες άλλες υποθέσεις, του ζήτησε να μάθει πώς περνούν οι Έλληνες μετά την συζήτηση δέχεται με ενθουσιασμό να αναλάβει την αρχηγία της Φιλικής εταιρία και του Αγώνα

Ο Ξάνθος φανέρωσε στον πρίγκιπα τα μυστικά της Φιλικής Εταιρείας και εκείνος με συγκίνηση και ενθουσιασμό κατηχείται και ορκίζεται κατά το τυπικό της εταιρείας, όπου και αναγνωρίζεται Γενικός Επίτροπος της Αρχής. Του δόθηκε δε το ψευδώνυμο «Καλός» και τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου «α.ρ.» για να υπογράφει τις επιστολές του.

Η Φιλική Εταιρεία είχε πλέον τον Αρχηγό στις 12/4/1820.

Φυσικά ο Γεώργιος Λασσάνης γίνεται γνώστης της πραγματικής ταυτότητας του ανθρώπου που φέρει το ψευδώνυμο ‘’Καλός α.ρ.’’

Στις 12 Μαΐου 1820, κατόπιν προτροπής των Φιλικών της Οδησσού, ο Λασσάνης απηύθυνε επιστολή προς τον Υψηλάντη να επισκεφθεί την πόλη.

Στις 12 Μαΐου 1820.ο Λασσάνης γεμάτος χαρά μαθαίνει ότι ο Υψηλάντης θα πάει στην Οδησσό και θα τον συνάντηση .

Περί τα τέλη του 1820 ο αδελφός του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο Νικόλαος Υψηλάντης συντάσσει και υποβάλει προς έγκριση στρατιωτικό οργανισμό για τον υπό οργάνωση εθελοντικό στρατό.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΛΑΣΣΑΝΗ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΥΨΗΛΑΝΤΗ

Ο Ιωάννης Φιλιμων έγραψε σχετικά για τον Γεώργιο Λασσάνη και τις επαφες του σε ένα βιβλΙο του με τον τίτλο ‘’Δοκίμιον ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας. το 1834 όπου συμπεριλαμβάνει μεταξύ των άλλων και για αυτή την επιστολή που σας παραθετουμε.

Γράφει:

– (Στην καθαρεύουσα )

΄΄Επιστολή του Λασσάνη προς τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Γεώργιος δε Λασσάνης διδάσκαλος του αλληλοδιδακτικού εν Οδυσσώ είς τών θερμοτέρων κατηχητών και σχετικός του Υψηλάντου και συνεργός του Αριστείδου Παπά, ότε απεφασίσθη να καταβή εκ Πετρουπόλεως και Υψηλάντης εις ‘Οδησσόν δι’ ευκολωτέραν ευθέτησιν των υποθέσεων της εταιρίας και του πολεμικού σχεδίου έγραφε προς αυτόν’’

Που ερμηνεύετε στην νέα Ελληνική γλώσσα:

– (Ερμηνεία στα νέα Ελληνικά )

΄΄Επιστολή του Λασσάνη προς τον Αλέξανδρο Υψηλάντη Γεώργιος δε Λασσάνης διδάσκαλος του αλληλοδιδακτικού σχολείου στην Οδησσό ένας από τους θερμότερους κατηχητές (της Φιλικής εταιρίας ) που είχε σχέση με τον Υψηλάντη και συνεργάτης του Αριστείδη Παππά όταν αποφασίσθηκε να κατέβει από την Πετρούπολη και ο Υψηλάντης στην Οδησσό για πιο εύκολη διευθέτηση των υποθέσεων της (Φιλικής ) εταιρίας και του πολεμικού σχεδίου έγραφε σε αυτόν .΄΄

– Επιστολή του Γ. Λασσάνη προς τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ( στην καθαρεύουσα )

«Συμπολίτα αξιοσέβαστε !-Δάκρυα χαράς κατέβρεξαν τας παρειάς μου, όταν κατ’ αυτάς έλαβα διά τού ταχυδρομείου την πρός με διευθυνομένην επιστολήν σου από 10 Μαρτίου,

Έμακάρισα και την σεβαστην σκιάν του αειμνήστου πατρός σου, του φιλογενεστάτου εκείνου ανδρός, ότι άφησεν υιούς μιμητάς των αρετών του και αξίους κληρονόμους των μεγάλων και λαμπρών σχεδίων του.

Η προστασία, την οποίαν. υπόσχεσαι εις το εν Σπάρτη μελετώμενον ιερόν κατάστημα, είναι μάρτυς αξιοπιστότατος της καταφλεγούσης την ψυχήν σου φιλοπατρίας. Ναι, σεβαστέ Αλέξανδρε ! το στάδιον της φιλοπατρίας είναι ο ασφαλέστατος οδηγός εις τον ναόν της αθανασίας. Άξιος δεν είμαι να σε παροτρύνω. Θεμιστοκλεϊς, Λεωνίδαι, Θρασύβουλοι, Πελοπίδαι και πάμπολλα άλλα των αειμνήστων προπατόρων μας σεβαστά ονόματα είναι ικανά να σε παρακινήσωσι, διά ν’ αποδυτής εις τον υπέρ της

πατρίδος αγώνα ‘Εγώ δε ευδαιμονέστατος θα νομισθώ, εάν και του ελαχίστου αγαθού πατριώτου δυνηθώ ν’ ακολουθήσω τα ίχνη:

“Οσον διά την αλληλοδιδακτικών και λαγκαστρικήν μέθοδού, δεν είναι αναγκαία η έλευσης μου εις τα αυτού· διότι (και δεν αμφιβάλλω να το επληροφορήθητε ήδη δια των εφημερίδων) τον Δεκέμβριον έτιτου παρελθόντος έτους μεταρρύθμισα εγώ το εδώ κοινόν σχολείων των ομογενών κατ’ αυτήν και κατά το παρόν διδάσκονται εις αυτό εκατόν σαράντα μαθηταί από δύο διδασκάλους, τους οποίους έπαράδωσα την

μέθοδον .

“Αλλη όμως αιτία ασυγκρίτως μεγαλυτέρας προσοχής αξία, και η οποία δια γραμμάτων δεν μπορεί να κοινοποιηθή, θα με εβίαζε κατά την γνώμην και πολλών άλλων ομογενών έχεφρόνων, να έλθω αυτού το γρηγορώτερον αλλά το διδασκαλικών επάγγελμά μου μ εμποδίζει με λύπην υπερβολικήν της καρδίας μου. Επειδή όμως ο σεβαστός αυτάδελφός σου και φίλτατός μου Νικόλαος μ’ έγραφε πότε, ότι έμελετούσατε την άνοιξίν να μεταβήτε ενταύθα, κρίνω αναγκαιότατον να σας μηνύσω, διά να ταχύνετε όσον τάχιστα τον ερχομόν σας εδώ διότι εις τας παρούσας κρισίμους περιστάσεις της σχολής !!! κρίνεται

πάρα πολλών ή παρουσία σας δι’ ολίγας κάν ημέρας εδώ πολλά αναγκαία. “Οθεν μη φείδεσθε, τον οποίον μέλλετε να χάσητε ολίγον καιρόν, αλλά αποφασίσατε, και. .. η ιστορία μας διδάσκει, ότι από μικρές αιτίας έγισαν πολλάκις αποτελέσματα μεγάλα.

•Ταύτα μου υπαγορεύει και ειλικρίνεια της καρδίας μου να γράψω δεν φοβούμαι δε να προσκρούσω, διότι γράφω πρός ομογενή αισθανόμενον τας πληγάς των

ομογενών του. Διό και με την ελπίδα της ταχείας ενταμώσεως μένω διά βίου.-

‘Από ‘Οδησσόν την 12 Μαΐου 1820.-

Φίλος ειλικρινέστατος και προθυμότατος –Γ. Λασσάνης.»

Από την Οδησσο 12/5/1820

– Ερμηνεία της επιστολής (στα νέα Ελληνικά )

΄΄Αξιοσέβαστε Συμπολίτη ! Δάκρυα χαράς έβρεξαν τα μάγουλα μου όταν έλαβα μέσω ταχυδρομείου την επιστολή που μου έστειλες στις 10 Μαρτίου

Καλοτύχισα την αγαπημένη μας πατρίδα ότι τα παιδιά της αν και μακρυά από αυτήν,αν και περικυκλωμένα με δόξα και λαμπρότητα δεν φροντίζουν τόσο για την προσωπικής τους ευτυχία όσο δια την κοινή του γένους της δυστυχούς πατρίδας ευτυχία

Καλοτύχισα και την σεβαστή σκιά του αείμνηστου πατέρας σου που υπήρξε άνδρας που ήταν φίλος το έθνους (Ελληνικού ) και άφησε γιους που μιμούνται τις αρετές του και είναι άξιοι κληρονόμοι των μεγάλων και λαμπρών σχεδίων του.

Η προστασία την οποία που υπόσχεσαι στο ευρισκόμενο στην Σπάρτη ιερό κατάστημα (προφανώς εννοεί την Φιλική εταιρία με συνθηματικό χαρακτηρισμό ) είναι αξιόπιστος μάρτυρας της φλόγας της φιλοπατρίας που καίει μέσα σου

Ναι σεβαστέ Αλέξανδρε ! Το μέτρο της φιλοπατρίας σου είναι το ασφαλέστερο μέτρο που οδηγεί στην αθανασία. Δεν είμαι εγώ ο άξιος να σε παροτρύνω Θεμιστοκλείδες, Λεωνίδες, Θρασύβουλοι , Πελοπίδες και πάρα πολλοί αείμνηστου πρόγονοι μας σεβαστά ονόματα είναι ικανά να σε παροτρύνουν δια να αποδοθείς στον αγώνα υπέρ της πατρίδος Εγώ δε νομίζω ότι είμαι πολύ χαρούμενος αν έστω και λίγο μπορέσω να ακολουθήσω τα ίχνη σου

’’Οσον για την αλληλοδιδακτική και Λαγκαστρική μέθοδο (διδασκαλίας ),δεν χρειαζόταν ο δικός μου ερχομός για αυτό (διότι δεμ αμφιβάλλω ότι μάθατε ήδη από τις εφημερίδες ) , τον Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου μεταρρύθμισα το σχολείο των ομογενών κάναμε ρυθμίσεις για εφαρμογή της μεθόδου και στο προς το παρόν την διδάσκονται 140 μαθητές ,από 2 δασκάλους στους οποίους παρέδωσα την μέθοδο

Άλλο πράγμα όμως είναι άξιο μεγαλύτερης αξίας και προσοχής και οποία με τα γράμματα δεν μπορεί να ανακοινωθεί ,θα με υποχρέωνε κατά την γνώμη μου και πολλών άλλων συνετών ομογενών να έλθω αυτού το γρηγορότερο αλλά το διδασκαλικό μου επάγγελμα με εμποδίζει με υπερβολική λύπη της καρδιάς μου Επειδή όμως ο σεβαστός αδερφός και φίλτατος Νικόλαος με έγραφε κάποτε ότι σκέφτεσθε την άνοιξη να έλθετε εδώ ,κρίνω αναγκαίο να επιτυγχάνετε τον ερχομό σας στις κρίσιμες αυτές στιγμές κρίνεται από πολλούς η παρουσία σας αναγκαία

Για αυτό μη διστάζετε να χάσετε λίγο χρόνο αλλά αποφασίστε και η ιστορία διδάσκει από μικρές αιτίες έγιναν πολύ μεγάλα πράγματα

Αυτά με υπαγορεύει η ειλικρίνεια της καρδιάς μου να γράψω και δεν φοβάμαι να τα γράψω διότι γράφω σε ομογενή που αισθάνεται τις πληγές των συμπατριωτών του Για αυτό με τη ελπίδα της γρήγορης συνάντησης μας παραμένω στην ζωή μου

Από την Οδησσό 12/5/1820

Ειλικρινής φίλος και πρόθυμος Γεώργιος Λασσάνης.

– Σε αυτή μιλά για επιστολή που του έστειλε ο Υψηλάντης στις 10/3/ 1820

– Ο Υψηλάντης έγινε αρχηγός της Φιλικής εταιρίας 12 Απριλίου 1820

– Η συγκεκριμένη επιστολή του Λασσάνη έχει ημερομηνία αποστολής από την Οδησσό 12/5/1820

– Δεν υπάρχει αναφορά για την Φιλική εταιρεία αλλά συνθηματικά ο Λασσάνης γράφει

΄΄ Η προστασία, την οποίαν. υπόσχεσαι εις το εν Σπάρτη μελετώμενον ιερόν κατάστημα, είναι μάρτυς αξιοπιστότατος της καταφλεγούσης την ψυχήν σου φιλοπατρίας. ‘’

και λίγο παρακάτω για τον αγώνα που βρίσκεται μπροστά τους

΄΄ Άξιος δεν είμαι να σε παροτρύνω. Θεμιστοκλεϊς, Λεωνίδαι, Θρασύβουλοι, Πελοπίδαι και πάμπολλα άλλα των αειμνήστων προπατόρων μας σεβαστά ονόματα είναι ικανά να σε παρακινήσωσι, διά ν’ αποδυτής εις τον υπέρ της πατρίδος αγώνα’’

– Ο Αριστείδης Παππάς ή “Πωπ” που αναφέρει ο Φιλήμονας Γεννήθηκε στην Θεσσαλία άγνωστο πότε , ήταν Έλληνας φιλόλογος, μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Συνελήφθη καθώς είχε μαζί του επιστολές του Αλέξανδρου Υψηλάντη προς τους Σέρβους και εκτελέστηκε στην Κωνσταντινούπολη λίγο μετά την έναρξη της Επανάστασης το 1821.

Υ.Γ. Για τον βίο και την πολιτεία του Γεωργίου Λασσάνη έχουμε γράψει στο παρελθόν .όπως και για άλλους αγωνιστές του 1821

Τιμώντας τα 200 χρόνια από την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα και με την προτροπή φίλων αποφασίσαμε να αναδημοσιεύσουμε με εβδομαδιαίες αναρτήσεις εκείνα τα κείμενα.

Υπάρχουν:

Επτά δημοσιεύσεις για τον Γεώργιο Λασσάνης

Δυο δημοσιεύσεις για τον Νικόλαο Κασομούλη

Δυο δημοσιεύσεις για τον Νάνο (Γιάννη) Τσόντσα και από μια για τους Χαρίσιο Μεγδάνη, Επίσκοπο Βενιαμίν Καρίπογλου, Γεώργιο Ρουσιάδη και τους 7 άγνωστους αγωνιστές του 1821 που αναφέρει στο βιβλίο ο Ν.Λιούφης

Εάν οι συνθήκες το επιτρέψουν ελπίζουμε να συμπληρώσουμε τις βιογραφίες των αγωνιστών τόσο αυτών που δραστηριοποιήθηκαν στην προεπαναστατική περίοδο όσο και στον ένοπλο αγώνα που διεξήχθη από το 1821 και μετά ,με καταγωγή από την Δυτική Μακεδονία .