Κύζικος Νοτιοανατολικά: Πέραμα – Αρμενοχώρι – Κάτω Νεοχώρι – Άνω Νεοχώρι – Belkis – Κούκουρο – Χαμαμλί

Σταύρου Π.Καπλάνογλου

ΠΕΡΑΜΑ – ΠΕΡΑΜΟΣ – KARSIYAKA

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Ήταν ένα μικρό λιμάνι 5.000 κατοίκων, στην Μικρασιατική χερσόνησο της Κυζίκου, στην θάλασσα του Μαρμαρά. Απέναντι, είχε το μεγαλύτερο λιμάνι της Πάνορμου

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922

ΚΑΤΟΙΚΟΙ
Ο πληθυσμός της Περάμου, την περίοδο πριν από τη Μικρασιατική καταστροφή ανερχόταν σε 3.000 κατοίκους, όλους ελληνορθόδοξους.

Τέλος, η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου του 1922 αναφέρεται σε 3.750 κατοίκους
Οι αυξητικές τάσεις του ήταν ιδιαίτερα έντονες κατά την περίοδο από το 1890 ως το 1915, οπότε η Πέραμος καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, σύμφωνα με την Αναγραφή της Κυζίκου, κείμενο ανώνυμου συγγραφέα του 1825, η Πέραμος αριθμούσε γύρω στα 350 σπίτια. Το 1869 ο πληθυσμός της ανερχόταν στους 2.500 κατοίκους, η στατιστική του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1905 αναφέρει τον αριθμό των 3.400 κατοίκων, ενώ έκθεση της Δημογεροντίας Περάμου του 1921 αναφέρει ότι το 1914 ο πληθυσμός έφθανε γύρω στις 5.000 κατοίκους.

Η ελληνική ονομασία του οικισμού ήταν Πέραμος (με το όνομα αυτό αναφερόταν στα επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα) και η τουρκική, παραφθαρμένη, πιθανότατα μορφή της ελληνικής. Πέραμα (Perama).

Στην Πέραμο υπήρχαν δύο ενορίες-συνοικίες (μαχαλάδες)

1. Του Αγίου Γεωργίου (δυτικά)
Πιο πλούσια ήταν αυτή του Αγίου Γεωργίου, επειδή περιλάμβανε τα οικήματα προς την πλευρά της παραλίας, όπου βέβαια βρίσκονταν το λιμάνι (σκάλα) και τα καφενεία του χωριού .

2. Του Αγίου Δημητρίου (ανατολικά), οικιστικά δομημένες γύρω από τις δύο ομώνυμες εκκλησίες της κωμόπολης.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι περισσότεροι κάτοικοι θεωρούνταν ντόπιοι, υπήρχαν όμως και αρκετοί μετανάστες από τη Μακεδονία και λίγοι από τα νησιά (Κεφαλλονιά, Σίφνο, Χίο). Και στην περίπτωση της Περάμου, όπως και άλλων χωριών της Κυζικηνής Χερσονήσου, η κατάληξη πολλών επιθέτων σε -άκης, όπως και η ομοιότητα διαφόρων τοπωνυμίων με αντίστοιχα της Κρήτης (π.χ. Καστέλλι, Ρόδα, Χαράκι, Γωνιά κτλ.), καθιστά πιθανό οι κάτοικοι της περιοχής να προέρχονται από την Κρήτη. Πάντως, ούτε στην περίπτωση της Περάμου (όπως και στην περίπτωση άλλων χωριών) υπήρχε κάποια προφορική παράδοση των κατοίκων που να θυμίζει αυτή την καταγωγή

Οι κάτοικοι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, με πολλές, όμως, διαλεκτολογικές ιδιαιτερότητες που πιθανόν να ανάγονται στην κρητική καταγωγή τους.

Οπωσδήποτε, τόσο η ύπαρξη της Περάμου όσο και άλλων οικισμών, όπως η Διαβατή, το Λαγκάδι, το Καστέλλι, η Μηχανιώνα κτλ. μαρτυρείται τουλάχιστον από το 14ο αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι ο οικισμός προϋπήρχε της οθωμανικής κατάκτησης της Κρήτης (1645-1669), περίοδος που θεωρείται ως το πιθανό χρονικό όριο ενός εποικισμού. Δεν αποκλείεται, πάντως, ο εποικισμός να έγινε, είτε κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, είτε μετά την οθωμανική κατάκτηση, οπότε στην περίπτωση αυτή οι έποικοι Κρήτες ίσως συγχωνεύθηκαν με τον προγενέστερο πληθυσμό του οικισμού.

ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου χτίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Στο ίδιο σημείο υπήρχε παλαιότερη εκκλησία, η οποία καταστράφηκε από πυρκαγιά (πιθανόν το 1873). Ο Άγιος Γεώργιος ήταν μεγάλη εκκλησία, με δύρριχτη στέγη και καμπαναριό στο ίδιο περίπου ύψος με την εκκλησία

ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
Ο Άγιος Δημήτριος, από την άλλη, ήταν παλαιά πέτρινη εκκλησία, με ξύλινη στέγη, ήταν ίσως 300 ή 400 ετών. Οι κάτοικοι, μάλιστα, είχαν συγκεντρώσει χρήματα και ήταν έτοιμοι να την γκρεμίσουν και να την ξαναφτιάξουν, τους πρόλαβε όμως η όξυνση των σχέσεών τους με το τουρκικό στοιχείο μετά το 1913 και το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε.

ΠΑΝΑΓΙΑ & ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ
Εκτός από τον Άγιο Γεώργιο και τον Άγιο Δημήτριο υπήρχαν άλλες δύο εκκλησίες, που ήταν χτισμένες η μία δίπλα στην άλλη: η μία ήταν αφιερωμένη στην Παναγία και η άλλη στους Ταξιάρχες. Ήταν παλαιές μισογκρεμισμένες εκκλησίες, που οι κάτοικοι είχαν αποφασίσει να ανακατασκευάσουν ως μία ενιαία. Στην περίπτωση αυτή όμως, ανασταλτικό ρόλο έπαιξαν ενδοκοινοτικές διενέξεις, μεταξύ των προυχόντων της κωμόπολης, παρόλο που είχε συγκεντρωθεί ένα σημαντικό τμήμα των υλικών για την κατασκευή της εκκλησίας.

ΜΟΝΗ ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΔΑΦΝΗΣ
Δύο ώρες βορειοανατολικά της Περάμου βρισκόταν το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου της Δάφνης (η Δάφνη ήταν ψαρότοπος, κόλπος αμμουδερός, κατάλληλος για ψάρεμα, ακριβώς ανάμεσα στο Καστέλλι και στη Μηχανιώνα

ΠΑΙΔΕΙΑ

Η εκπαιδευτική κίνηση στην Πέραμο γνωρίζουμε ότι γνώρισε άνθηση για πρώτη φορά στις αρχές του 19ου αιώνα, με κύριο πρωτεργάτη το μητροπολίτη Κυζίκου Μακάριο (1806-1811), που πρωτοστάτησε στην οργάνωση συστηματικών σχολείων.
Από την περίοδο αυτή χρονολογείται η ίδρυση του πρώτου δημοτικού σχολείου.

Στις αρχές του 20ού αιώνα (1905), στο μικτό εξατάξιο αυτό σχολείο φοιτούσαν 200 μαθητές υπό την επίβλεψη 3 δασκάλων και 80 νήπια υπό την επίβλεψη μιας νηπιαγωγού, με ετήσια δαπάνη 15.000 γρόσια (ή 150 χρυσές λίρες).7
Στην έκτη τάξη οι μαθητές διδάσκονταν εκτός από ελληνικά, τουρκικά και γαλλικά.

Το σχολείο αυτό ήταν χτισμένο στην ανατολική άκρη της παραλίας της Περάμου, στα ριζά του λόφου Κάστρο (μεγάλος λόφος που δέσποζε πάνω από το φυσικό λιμάνι της περιοχής).

Το 1911 στην κορυφή του ίδιου λόφου άρχισε να χτίζεται το Παπαδοπούλειο Παρθεναγωγείο με δωρεά του Μικέ Παπαδόπουλου, πλούσιου εμπόρου ταπήτων της Πόλης με καταγωγή από την Πέραμο, και αρχιτέκτονα τον Π.Δ. Φωτιάδη.
Τα εγκαίνια του παρθεναγωγείου έγιναν με κάθε επισημότητα τον Αύγουστο του 1913.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Η εκπαιδευτική κίνηση στην Πέραμο στηρίχθηκε, ιδιαίτερα, από τις συλλογικές οργανώσεις της παροικίας των Περαμίων στην Πόλη (γύρω στις 200 οικογένειες).

”ΕΛΠΙΣ”
Το 1872 ιδρύεται η πρώτη από αυτές, η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης «Η Ελπίς», η οποία λειτούργησε ως το 1882.

”ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ”
Το 1907 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική αδελφότητα ο «Ο Ταξιάρχης», η οποία λειτούργησε ως το 1914.

”ΑΝΟΡΘΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΡΑΜΙΩΝ ”
Βραχύβια ήταν η δραστηριοποίηση του Ανορθωτικού Συλλόγου των Περαμίων (1919-1922), ο οποίος προσπάθησε να αποκαταστήσει τις καταστροφές που είχε υποστεί ο οικισμός μετά τις διώξεις του 1915.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Οι οικονομικές δραστηριότητες των Περαμίων, γενικά σχετίζονταν με την αμπελουργία, την ελαιουργία, τη σηροτροφία (από όπου προέρχονταν και τα σημαντικότερα εισοδήματα των κατοίκων), την παραγωγή οπωροκηπευτικών κτλ. Σημαντικό ρόλο έπαιζαν επίσης η αλιεία και η ναυτιλία.Τα ψάρια τους στην Πάνορμο ήταν κυρίως παλαμίδες και κολιοί.

Στην Πέραμο υπήρχαν μπακάλικα, μανάβικα, χασάπικα, τεχνίτες (μαραγκοί, χτίστες κτλ.) και έμποροι (κερεστετζήδες, υφασματέμποροι κτλ.) .

Στην περιοχή της Περάμου λειτουργούσαν 14 λατομεία υποκυάνιου γρανίτη, τα οποία εκμεταλλεύονταν αλλοδαποί.
Η Πέραμος είχε εμπορικές συναλλαγές κυρίως με την Πάνορμο.

ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ

Οι Περάμιοι μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν στη Νέα Πέραμο Καβάλας, στη Νέα Πέραμο Μεγαρίδας, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.

Related Posts

• 

  Σμύρνη 3ον) Δύο χρήσιμοι χάρτες της Σμύρνης δημιούργημα των προγονικών εστιών
  Σμύρνη 3ον) Δύο χρήσιμοι χάρτες της Σμύρνης δημιούργημα των προγονικών εστιών
• 

  Κρήνη της Ερυθραίας – Τσεσμέ- Κίσσος – Κίσος – Κύσσος – Εμβατόν – Καούστης – Φοινικούς – Στυλάριον- Περαία – Λινοπεράματα – Tsesme – Çeşme – Cheshme – Hosabad
  Κρήνη της Ερυθραίας – Τσεσμέ- Κίσσος – Κίσος – Κύσσος – Εμβατόν – Καούστης – Φοινικούς – Στυλάριον- Περαία – Λινοπεράματα – Tsesme – Çeşme – Cheshme – Hosabad
• 

  «Μοσχονήσια – Εκατόνησοι – Εκτώνησα – Ηκτατώνησα – Ασκάνια Νησιά -Yund Island – Cuda – Τζούντα – Aλίβευ- Αιβαλίκ Ανταλαρι»
  «Μοσχονήσια – Εκατόνησοι – Εκτώνησα – Ηκτατώνησα – Ασκάνια Νησιά -Yund Island – Cuda – Τζούντα – Aλίβευ- Αιβαλίκ Ανταλαρι»
• 

   « Άντανδρος Αντανδρίας, Ηδωνίς, Κιμμερίς, Παπαζλή» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου
   « Άντανδρος Αντανδρίας, Ηδωνίς, Κιμμερίς, Παπαζλή» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.