Home   >   MAGAZINO   >   ΙΣΤΟΡΙΑ   >   Κελεμπέσι – Κελεμπέσιον – Σαμσών – Σαμσών Καλεσί – Gelebec -Kelebeş – Güllübahçe (Αρχαία Πριήνη)

Κελεμπέσι – Κελεμπέσιον – Σαμσών – Σαμσών Καλεσί – Gelebec -Kelebeş – Güllübahçe (Αρχαία Πριήνη)

By on 05/11/2019

Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στην προηγούμενη δημοσίευση αναφερθήκαμε στην αρχαία Ελληνική πόλη Πριήνης Η πόλη υποβαθμίστηκε στα τελευταία Βυζαντινά χρόνια και οι λίγοι κάτοικοι παρέμειναν σε ένα μικρο οικισμό με το όνομα Σαμσών
Με την εμφάνιση των Οθωμανών ουσιαστικά υπήρχε ένας σωρός ερειπίων η συνέχεια της δοξασμένης εκείνης πόλης λίγο αργότερα δημιουργήθηκε το Ελληνικό χωρίο δίπλα της το Κελεμπέσι.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Το Κελεμπέσι βρισκόταν σε απόσταση μισής ώρας με τα πόδια από τα ερείπια της αρχαίας Πριήνης και δεν ξεπερνούσε τα 3 χλμ
Το Κελεμπέσι (Güllübahçe) είναι οικισμός που βρίσκεται 124 χλμ.. νότια της Σμύρνης

ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Αναφέρει ο Αντωνόπουλος ότι στο Κελεμπέσι, κατοικούσαν ,500 οἰκογένειες Ελληνορθοδόξων.
Ενώ ο ι ο Π. Κοντογιάννης είναι πιο συγκεκριμένος ως προς τον αριθμό γράφει ότι κατοικούσαν 3000 Έλληνες, στο Κελεμπέσι

Πίνακας στην μεταπτυχιακή διατριβή της Χαριτίνης Δ. Βουτσά στην Θεολογική σχολή του ΑΠ.Θεσ/νικης
Το 2011 ,με παραπομπή Χαριτόπουλο Ευάγγελο,«Ανέων Μητρόπολις» Μικρά Ασία,www.ehw.gr ,αναφέρει 5500 Έλληνες κατοίκους

Το Κελεμπέσι, ήταν το μεγαλύτερο από τα Ελληνικά χωριά του Μαιάνδρου, Οι κάτοικοι του προέρχονταν από τα Σώκια, τον Γέροντα, τη Σάμο και τα Δωδεκάνησα .

ΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΟΝΟΜΑ
* Σαμσών
Από τα μέσα του 10ου αιώνα, η πόλη γνώρισε εκ νέου μια περίοδο ακμής. Μεταξύ του 11ου και 13ου αιώνα έγινε γνωστή με την ονομασία «Σαμψών» και αποτελούσε κέντρο μεγάλων αυτοκρατορικών επισκέψεων στην κοιλάδα του Μαιάνδρου

Το όνομα δόθηκε προς τιμήν του βιβλικού Σαμσών που ήταν γνωστός για την μεγάλη του δύναμη Ο Σαμψών και η δύναμη του απαντώνται και στην λαογραφική παράδοση της Ελλάδος, Σε ορισμένα μέρη παρομοίαζαν την δύναμη και ρωμαλεότητα των Ελλήνων με εκείνη του Ηρακλή και του Σαμψών. Στη Χίο και την Σάμο που βρίσκεται στην απέναντι από την Μικρασιατική περιοχή, απαντώνται βράχοι, που υποστηρίζεται από την παράδοση του τόπου, πως τους έριξε ο Σαμψών στην προσπάθεια του να πετύχει τον Θεό, αλλά έπεσαν στη θάλασσα.Λίγο πριν την εμφάνιση των Οθωμανών η πόλη ερήμωσε και από τότε έμεινε η πρώην Πριηνη ακατοίκητη Έμειναν μόνον τα κτίσματα της Ακρόπολης

3 GUT GELEBES.png
” Σαμσούν Καλεσί
Κατά τον 13ο αιώνα η Πριήνη υποτάχθηκε οριστικά στους Σελτζούκους και στη συνέχεια στους Τούρκους ,λόγω της οχύρωση της ακρόπολης. την ονόμασαν “Σαμσούν Καλεσί”,

* Κελεμπέσι – Κελεμπέσιον
Κατά την διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής .λίγο βορειότερα δημιουργήθηκε από τους Έλληνες νέος οικισμός που πήρε το όνομα Κελεμπέσι ,μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την αποχώρηση τους ,το 1922 έγινε Güllübahçe
* Güllübahçe
Το σημερινό όνομα είναι Güllübahçe που σημαίνει Τριαντάφυλλο – κήπος

Η ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΙΗΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ (10ος αιων )
Αναμφίβολα η ιστορία της περιοχής είναι ταυτισμένη με την ιστορία της Πριήνης για την οποία μιλήσαμε στην προηγούμενη δημοσίευση μας

Για την περίοδο μεταξύ 6ου και 10ου αιώνα γνωρίζουμε ελάχιστα.
Λόγω των αραβικών επιδρομών στην περιοχή η αρχαία πόλη εγκαταλείφθηκε περί τα τέλη 7ο αιώνα.
Από τα μέσα του 10ου αιώνα. η Πριήνη γνώρισε εκ νέου μία περίοδο ακμής. Αναφέρεται δε ως μία από τις είκοσι σημαντικότερες πόλεις του θέματος Θρακησίων.

Κατά την περίοδο μεταξύ του 11ου-13ου αι. η Πριήνη έγινε γνωστή με το όνομα Σαμψών και αποτελούσε κέντρο μεγάλων αυτοκρατορικών επισκέψεων στην κοιλάδα του Μαιάνδρου.

Ο σημαντικός της ρόλος επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1204 από τους Φράγκους τη διεκδίκησαν οι Λατίνοι, ενώ αποτέλεσε «πρωτεύουσα» του εφήμερου κράτους (1204-1208) του Σάββα Ασιδηνού, για να περιέλθει εν τέλει στην επικράτεια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας.
Στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. η περιοχή της Σαμψούντας βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο να κατακτηθεί από τους Σελτζούκους Τούρκους.

Και παρά τις φιλόδοξες, και προσωρινά επιτυχείς, προσπάθειες του Ιωάννη Παλαιολόγου (1264) και κυρίως του Αλέξιου Φιλανθρωπηνού (1295) η πόλη τελικά περιήλθε στο τουρκικό κράτος.

Το 1673 Άγγλοι έμποροι από τη Σμύρνη ανακαλύπτουν την Πριήνη και έναν αιώνα αργότερα αρχίζουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές

Ο πληθυσμός της Πριήνης η Σαμσών όπως λεγόταν τα τελευταία Βυζαντινά χρόνια είχε περιορισθεί και ήταν πια ένα μικρό Ελληνικό χωρίο

. Ένα Ελληνικό χωριό που παρέμεινε μετά την πτώση του πληθυσμού και ενώθηκε από τον τουρκικό πληθυσμό μετά τον 12ο αιώνα μ.Χ.

Το 1204 ο Σάββας Ασιννός, τοπικός μεγιστάνας, καθιερώθηκε ως ηγεμόνας της πόλης, αλλά σύντομα έπρεπε να αναγνωρίσει τον κανόνα της αυτοκρατορίας της Νίκαιας.

Η γειτονιά Gürsu στην πλαγιά του Güllübahçe είναι παλαιότερα γνωστή ως Gelebeç. Σύμφωνα με τα αρχεία, εδώ, 18 αιώνα.
Υπήρχαν δύο οικισμοί που ονομάζονταν Κάτω και Άνω Κελεμπέσι .
Οι Τούρκοι ζούσαν στο Κάτω Κελεμπέσι και
οι Έλληνες στην Άνω Κελεμπέσι .
Το 1922, όταν Έλληνες αναγκαστήκαν να εγκαταλείψουν την Μικρά Ασία στην θέση του ήρθαν ανταλλαγέντες Μουσουλμάνοι
Το όνομα της πόλης μετατράπηκε μετά το 1923 σε Güllübahçe.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Ανήκε στην Μητρόπολη Ανέων.
Η Χριστιανική κοινότητα εξυπηρετείτο από 2 εκκλησίες η μεγαλύτερη ήταν του Αγίου Νικολάου και η μικρότερη του Αγίου Βασιλείου

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου χτίστηκε το 1821 και το κτίριο υπάρχει και σήμερα
Η εκκλησία, χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί μέχρι πρόσφατα, εγκαταλείφθηκε καταστράφηκε στο εσωτερικό της από ανθρώπους που αναζητούσαν θησαυρούς ,αλλά
στο εξωτερικό μέρος της παρέμεινε σε σχετικώς καλή κατάσταση .

Τα τελευταία χρόνια η εκκλησία αυτή έχει καταχωρηθεί ως πολιτιστική κληρονομιά και έχει κάποια προστασία

4 GUT GELEBES.PNG
Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Η εκκλησία, που ήταν γνωστό ότι χτίστηκε από μια άλλη ελληνική εκκλησία στον ίδιο χώρο το 1821, χρησίμευε ως τζαμί για μια περίοδο. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η οποία έχει ορθογώνιο σχέδιο προς την ανατολή-δυτική κατεύθυνση, έχει δύο αψίδες και δύο ναούς, με νάρθηκα και καμπαναριό . και οστεοφυλάκιο. ένα τμήμα όπου συγκεντρώνονται τα οστά σύμφωνα με τη χριστιανική πίστη, ηταν δίπλα στον τοίχο του κήπου στα νότια της εκκλησίας και έχει το ίδιο δομικό υλικό με την εκκλησία που προεξέχει από τον τοίχο , υπάρχει ένα άλλο τμήμα σαν ένας πύργος όπου τα οστά στο νεκροταφείο έχουν αφαιρεθεί και έχουν συγκεντρωθεί, εκεί υπάρχουν ακόμα κόκαλα.

Το κτίριο, το οποίο βρίσκεται σε έναν κήπο με δύο επίπεδα, βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Το κτίριο, το οποίο είναι κατασκευασμένο από άνισες τοπικές πέτρες, χτίστηκε με τραχιά ερείπια. Είναι κατανοητό ότι κάποιο υλικό από μάρμαρο ήρθε από την Πριήνη.

Για παράδειγμα, στο ανατολικό μέτωπο φαίνεται ένα θραύσμα Ιωνικού καλύμματος. Σε αυτή τη δομή, φαίνεται ότι τα τούβλα και οι ξύλινες δοκοί χρησιμοποιούνται συχνά ανάμεσα στις πέτρες. Στην πόρτα, τα παράθυρα και στις γωνίες δόμησης χρησιμοποιήθηκαν λεία κομμάτια από μάρμαρο. Το ίδιο υλικό χρησιμοποιήθηκε στον τοίχο των καμπαναριών, των οστών και των κήπων. Το δεύτερο τμήμα πάνω από τον καμπαναριό είναι χτισμένο εξ ολοκλήρου από μάρμαρο.

Η εκκλησία χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί για 25-30 χρόνια από τους Τούρκους που ήρθαν με την ανταλλαγή μετά την αποχώρηση των Ελλήνων το 1922.

Εννοείται ότι δεν υπήρχε φυσική παρέμβαση κατά την περίοδο που χρησιμοποιήθηκε ως τζαμί. Αλλά, δυστυχώς, η καταστροφή των κυνηγών θησαυρών και των παράνομων εκσκαφέων έχει επιδεινωθεί. Και πάλι, η καταστροφή αυτών των ανθρώπων για να βρουν χρυσό ξεχωρίζει στους τοίχους.

ΠΑΙΔΕΙΑ
Σχολεία υπήρχαν σε όλες τις Χριστιανικές κοινότητες της Μητρόπολης Ανέων
Έτσι και στο Κελεμπέσι υπήρχε αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο για την εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων που διατηρήθηκε μέχρι το 1922

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Για εμπορικές συναλλαγές η κάτοικοι από το Κελεμπέσι πηγαίναν στα κοντινά Σώκια
Τα Σώκια,ήταν τότε μια πλούσια και μεγάλη κωμόπολη με αξιόλογη αγορά ,ζωηρό εμπόριο ,και όμορφα καταστήματα Ευρωπαϊκών ειδών, όπου υπήρχε και ατμόμυλος για την άλεση των σιτηρών.
Οι κάτοικοι στο Κελεμπέσι ήταν κυρίως κτηνοτρόφοι ,είτε σαν ιδιοκτήτες κοπαδιών είτε βοσκοί.Αλλά ήταν και γεωργοί ασχολούμενοι με την αμπελουργία,την ελαιοκομία,την μελισσοτροφία, την βαμβακοφυτεία, την καπνοφυτεία, και βεβαίως την παραγωγή δημητριακών.

ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ
Μετά την πυρπόληση της Σμύρνης το 1922 οι Έλληνες δεν μπορούσαν να μείνουν στο Κελεμπέσι .. Αναγκάστηκαν άρον άρον και πήραν το δρόμο για το Κουσάντασι νηστικοί, διψασμένοι. Στο δρόμο μπαίναν στα μποστάνια, βρίσκαν κανένα άγουρο καρπουζάκι και το κόβαν μόνο για να ξεδιψάσουν .Όλοι οι κάτοικοι του τράβηξαν πολλά.

Όσοι βρέθηκαν στο Κουσάντασι μπάρκαραν σε καράβια Αμερικάνικα και φτάσαν άλλοι στη Σάμο κι άλλοι στη Θεσσαλονίκη».

ΤΟ ΚΕΛΕΜΠΕΣΙ ΣΗΜΕΡΑ
Σήμερα, ο πληθυσμός του χωριού είναι περίπου 2000 άτομα. ο Güllübahçe είναι μια τουριστική περιοχή. Η αρχαία πόλη Πριήνη, ο παλιός οικισμός του Gürsu, η ιστορική εκκλησία του Αγίου Νικολάου και η φυσική ομορφιά της πόλης την καθιστούν δημοφιλή προορισμό για πολλούς ντόπιους και ξένους τουρίστες. Ωστόσο, παρά το σημερινό δυναμικό του τουρισμού, το Güllübahçe δεν έχει ακόμη επιτύχει την ανάπτυξη που του αξίζει.

 

 

Σχολιάστε αυτό το άρθρο!

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

%d bloggers like this: