«Θερμοκήπια ή αρωματικά φυτά ή για να αναπτυχθεί η Δυτική Μακεδονία» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Σταύρου Π. Καπλάνογλου
Γεωπόνου

Πριν από λίγες ημέρες, και εντελώς συμπτωματικά, για λίγη ώρα, παρακολούθησα, στο κανάλι της Βουλής, μια συνεδρίαση μιας επιτροπής περιβάλλοντος, η οποία εκείνη τη στιγμή ασχολείτο με την Δ. Μακεδονία, στην προσπάθεια να αντιμετωπίσει τα συσσωρευμένα προβλήματα, που δημιουργήθηκαν στην περιοχή και το περιβάλλον, λόγω της χρήσης του λιγνίτη, αλλά και τις δυσμενείς συνθήκες, στον οικονομικό τομέα.

Με εντυπωσίασε μια μεγαλόσχημη και παράλληλα, παράλογη πρόταση: ”Αφήστε την καλλιέργεια των αρωματικών φυτών και κάντε 40.000 στρμ. θερμοκήπια. Κάντε την Δυτ. Μακεδονία Ανδαλουσία”.

Την επόμενη ημέρα αναζήτησα κάποια σχετική δημοσίευση  στον τύπο, για καλύτερη ενημέρωση  και ιδού τι βρήκα.
”Ν.Παπαδόπουλος: Η Κοζάνη μπορεί να γίνει Ανδαλουσία

Μια αξιόλογη πρόταση για την περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, κατέθεσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Λάρισας Ν. Παπαδόπουλος μιλώντας στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος, με θέμα την περιβαλλοντική αποκατάσταση των λιγνιτικών πεδίων της συγκεκριμένης περιοχής.

Στην τοποθέτησή του ο κ. Παπαδόπουλος, ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής : «. Γνωρίζοντας τον Περιφερειάρχη, θα ήθελα να πω το εξής. Κύριε Περιφερειάρχη, κάντε την Κοζάνη, Ανδαλουσία. Έχετε πολλά στρέμματα. Αποκαταστήστε τις λιγνιτικές εκτάσεις, για αγροτικές καλλιέργειες και κάντε θερμοκήπια.

Η πρόταση την οποία προτείνω και σε πολλούς Βουλευτές της περιοχής και στο αγροτικό τμήμα, είναι «κάντε θερμοκήπια».

Το λιγνιτικό λεκανοπέδιο αποτελεί χώρο κοινών συμφερόντων της πολιτείας, της ΔΕΗ και των κατοίκων.
Η δράση της ΔΕΗ απομειώνεται, όπως πάει ο λιγνίτης σιγά σιγά θα μειώνεται, η ανεργία όμως θα μεγαλώνει. Εάν, πάμε σε καλλιέργειες εντάσεως εργασίας που είναι τα θερμοκήπια και κάνετε ένα πιλοτικό πρόγραμμα με τη Δ.Ε.Η., γιατί έχει τα λεφτά και υποχρεούται να σας αποκαταστήσει και φτάσετε στα 40.000 στρέμματα θερμοκήπια, θα είστε ο μπαξές της Ευρώπης.

Όσον αφορά στα αρωματικά φυτά, μην τα βάλετε, διότι δεν θα ξέρετε πώς να τα αξιοποιήσετε. Πρώτα θα πρέπει να κάνετε συνεταιρισμό, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η διάθεση του προϊόντος , να εξασφαλιστούν οι εξαγωγές και μετά να κάνετε οτιδήποτε άλλο. Μην παρασύρεστε από μεγαλόπνοα σχέδια. Εξασφάλιση Αγορών, με σχέδιο, μαζί με τους αγρότες, μαζί με τους εργαζόμενους.

Πιστεύω ότι η πρότασή μου βλέπει μπροστά στο μέλλον , έχω κάνει περιοδείες στα χωριά σας, στους νομούς σας.
Το μέλλον της Κοζάνης είναι οι καλλιέργειες εντάσεως εργασίας, όπως τα θερμοκήπια. Αυτό επιδιώξτε. Και η Δ.Ε.Η. Πρέπει να σας βοηθήσει, έχετε ζεστό νερό, μπορείτε με τις ανανεώσιμες πηγές να κάνετε θαύματα. Κάντε την Κοζάνη Ανδαλουσία».

-Πηγή:https://www.ert.gr/n-papadopoulos-kozani-bori-na-gini-andalousia/ 3 Ιούλ 2017

Επειδή είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι κάτι τέτοιο πιστεύουν και άλλοι άνθρωποι που κατοικούν στην περιοχή μας, θα μου επιτρέψτε να χρησιμοποιήσω την πενηντάχρονη επιστημονική πείρα στον αγροτικό τομέα , αλλά και την κοινή λογική, για να τεκμηριώσω τα όσα υποστηρίζω.

Οι απαντήσεις  στην πρόταση  και τα επιχειρήματα του κ. Παπαδόπουλου θα είναι  με την σειρά που παρατίθενται στο κείμενο της είδησης.

Η ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΛΙΓΝΙΤΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥΣ

Δυστυχώς για τους κατοίκους της περιοχής, οι εκτάσεις που παύουν να έχουν ενδιαφέρον για την ΔΕΗ, λόγω της εξάντλησης του λιγνίτη, εδώ και 18 χρόνια περίπου, με απόφαση της πολιτείας παραμένουν, εσαεί, στην κυριότητα της και δεν παραδίδονται στους νόμιμους ιδιοκτήτες, που είναι οι κάτοικοι της περιοχής, γιατί, ως κεφάλαιο, συμπεριλαμβάνεται στο ενεργητικό της Α.Ε.

Ευθύνη για την αποκατάσταση των εδαφών δεν έχει, ούτε η περιφέρεια, ούτε, πολύ περισσότερο, οι κάτοικοι της, με βάση το νόμο. Αυτό είναι απόλυτη υποχρέωση της ΔΕΗ, κάτι που ισχύει εδώ και χρόνια, για όλες τις εξορυκτικές επιχειρήσεις, που καταστρέφουν το περιβάλλον.

ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ”ΚΑΝΤΕ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ”

Μια ωραία πρόταση, αλλά ανέφικτη αν  λάβει κανείς  υπόψιν, τις κλιματολογικές ,υδρολογικές και εδαφολογικές  συνθήκες της Δ. Μακεδονίας.

Στην περιοχή, σχεδόν κάθε χρόνο και για μεγάλο διάστημα (8 μήνες περίπου), επικρατούν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες .
Οποιαδήποτε κατασκευή θερμοκηπίου και αν επιλέξει κανείς,  για να προστατεύσει τις καλλιέργειες από αυτές τις θερμοκρασίες (πολλές φορές συνθήκες  ολικού παγετού, για πολλά δεκαήμερα), χρειάζεται μια  βαριά και πολυδάπανη κατασκευή  που, συγχρόνως ,θα αντέχει και το μεγάλο βάρος χιονιού, σε περιπτώσεις μη λειτουργίας του θερμοκηπίου.
Αυτό σημαίνει πολύ μεγάλη επένδυση, που αυξάνει το κόστος απόσβεσης του και που, τελικά, θα επιβαρύνει το τελικό προϊόν.

Ακόμη, είτε ζεστό νερό από την ΔΕΗ χρησιμοποιήσει για την θέρμανση, είτε  τα νέα συστήματα από ανανεώσιμες πηγές για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος που θα  χρησιμοποιηθούν,για ζεσταθεί ο χώρος, η  επιβάρυνση θα είναι υπέρμετρη, γεγονός που θα κάνει το προϊόν μη ανταγωνιστικό.

Η ΔΕΗ δεν χορηγεί, δωρεάν, το ζεστό νερό και οι ανανεώσιμες πηγές, για να αποδώσουν θέλουν μεγάλες  επενδύσεις κεφαλαίων .

Το κόστος θέρμανσης των αγροτών της νότιας Ελλάδος και το κόστος για  κατασκευή θερμοκηπίων ελαφράς μορφής είναι ελάχιστο ,όπως και το κόστος μεταφοράς των προϊόντων τους, σχετικά αμελητέο, επιβαρύνοντάς τους ελάχιστα, καθιστώντας το προϊόν, που παράγουν, απολύτως ανταγωνιστικό.

Πέρα από την θέρμανση, τα θερμοκήπια, τα οποία δεν εφαρμόζουν μεθόδους καλλιέργειας “χωρίς έδαφος”( δηλαδή υδροπονία,αεροπονία,επίπλευση κ.α.  ) απαιτούν γόνιμα εδάφη και αυτά, εδώ και χρόνια, έχουν περιέλθει στη ΔΕΗ, είτε για την λήψη  λιγνίτη ,είτε κατακλύστηκαν από τα νερά των λιμνών, που δημιούργησε η  ΔΕΗ για υδροηλεκτρικά έργα.
Ακόμη  και αν αυτά ξεπεραστούν, τα θερμοκήπια  χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού και από ότι έχω υπόψιν μου, τα νερά της Δυτ. Μακεδονίας, στο σύνολό τους, είναι δεσμευμένα από τη ΔΕΗ, για τις ανάγκες της και έχει την απόλυτη προτεραιότητα, στη χρήση τους.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΤΡΟΠΗ “ΟΧΙ ΣΤΑ  ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ”

Τα αρωματικά φυτά, με πρωταθλητή τον κρόκο Κοζάνης, εδώ και 250 χρόνια  δίνουν στα χωριά, που βρίσκονται νότια  της πόλης της Κοζάνης ένα καλό και σταθερό εισόδημα.

Η διάθεση του προϊόντος πέρασε διάφορα στάδια, αλλά σταθεροποιήθηκε προς θετική κατεύθυνση, μετά τη δημιουργία του  Αναγκαστικού Συνεταιρισμού και περισσότερο δε, με την τυποποίηση του και τις διάφορες προωθητικές ενέργειες που έγιναν.

Κοντά στον Κρόκο, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση, η καλλιέργεια του τσαγιού (Sideritis s.p.) απέδιδε ένα ποσό, σε λίγα χωριά. Πολλοί ειδικοί, όμως, είχαν διαπιστώσει, ότι στην περιοχή ενδημούσαν ένα πλήθος αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, πράγμα  που έδειχνε ότι η Δυτ. Μακεδονία, με κατάλληλη επιλογή, θα μπορούσε να ασχοληθεί συστηματικά με τέτοια φυτά, εδώ και χρόνια.

Εδώ και 20 χρόνια, υπήρξαν ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι τόλμησαν και ασχολήθηκαν  με ανάλογες καλλιέργειες και έτσι είδαμε, καλλιέργεια του αρωματικού τριαντάφυλλου Rosa damascena, αλλά και πολλών άλλων όπως λεβάντας,ρίγανης,μελισσόχορτου ,τσαγιού,δυόσμου κ.α.

Το κλίμα στην περιοχή είναι κατάλληλο ,τα δροσερά καλοκαίρια βοηθούν  και δύσκολα, τα φυτά προσβάλλονται από μυκητολογικές ασθένειες, ενώ δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις  σε νερό. Το έδαφος της περιοχής  είναι φτωχό και ασβεστολιθικό, γεγονός που καθιστά ανέφικτη την συστηματική καλλιέργεια άλλων ειδών, τα οποία θα μπορούσαν να αποδώσουν περισσότερο.

Το ενθαρρυντικό για την περιοχή ήταν και είναι, ότι ,πέραν του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κρόκου που τυποποίησε το προϊόν, εμφανίσθηκαν  και άλλες μονάδες, είτε συνεταιριστικές, είτε ιδιωτικές που επεξεργάζονται ή τυποποιούν το πρωτογενές προϊόν, δημιουργώντας νέα προϊόντα , όπως αιθέρια έλαια, καλλυντικά είδη κ.α. και με επιτυχία, τα προωθούν στην εγχώρια και ξένη αγορά.

Η καλλιέργεια των αρωματικών έχει δοκιμασθεί στην πράξη και είναι η ενδεδειγμένη λύση για το πρόβλημα που λέγεται ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα της οικονομίας.

Βέβαια, χρειάζονται πολλά για να αναπτυχθεί σωστά: επιστημονική στήριξη ,χρηματοδότηση,προωθητικές ενέργειες και διαφήμιση, ώστε το νέο παραχθέν προϊόν να  εισέλθει σε νέες αγορές. Πάνω από όλα, πρέπει η πολιτεία να αφουγκραστεί τα προβλήματα τους και να δώσει λύσεις.

ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΣΤΟ ΔΡΕΠΑΝΟ;

Και μιας και μιλάμε για θερμοκήπια και πιλοτικές καλλιέργειες,άραγε τι συμπεράσματα βγήκαν από τη λειτουργιά ενός θερμοκηπίου, που κατασκευάστηκε, πριν από χρόνια, στην περιοχή του Δρεπάνου, με μεγάλο κόστος και, άραγε, τί απέγινε η κατασκευή αυτή; Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουμε.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ
Αλλά για ποια γεωργία μιλάμε τις εποχές που ζούμε;
Τη γεωργία του 24 % στο ΦΠΑ, για τα αγροτικά εφόδια; Τη γεωργία, με το πανάκριβο πετρέλαιο; Τη γεωργία που επιβαρύνουν, κάθε χρόνο, τα ακίνητα της, με ΕΝΦΙΑ; Τη γεωργία, στην οποία οι αγρότες επιβαρύνονται, με μεγάλες ασφαλιστικές εισφορές;

Τη γεωργία, στην οποία, όταν ο αγρότης οφείλει άδικους φόρους από το κράτος και περιέρχεται σε αδυναμία πληρωμής, λόγω της πολιτικής των μνημονίων κατάσχεται  όχι μόνον το ποσό των καταθέσεων του, αλλά και ο,τιδήποτε κατατίθεται για την αποπληρωμή των προϊόντων, που πούλησε. Ποσά που προορίζονται για την πληρωμή αγροτικών εφοδίων και ημερομίσθιων εργατών ή για άλλες υποχρεώσεις.

Ή μήπως, την παγκοσμιοποιημένη γεωργία, που προωθεί μεταλλαγμένα προϊόντα στην αγορά, από απίθανες χώρες όπου οι συνθήκες εργασίες και ο έλεγχος της καλλιέργειας είναι ανύπαρκτος· τη γεωργία με τα capital controls και την ανύπαρκτη χρηματοδότηση από  τις τράπεζες.

Η ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ

Εκτιμώ, ιδιαιτέρως, το γεγονός ότι ο κ. Ν. Παπαδόπουλος, βουλευτής και συνάδελφος μου γεωτεχνικός, ασχολήθηκε με τα προβλήματα της Δυτ. Μακεδονίας.

Αλλά έκανε, λάθος επιλογή, με την παρομοίωση της περιοχής, με την Ανδαλουσία της Ισπανίας, η οποία τα τελευταία χρόνια είναι ο μεγάλος τροφοδότης της Ευρώπης στα πρώιμα και εκτός εποχής λαχανικά, με τεράστιες επενδύσεις σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες,

Η περιοχή της Ανδαλουσίας βρίσκεται στο νότιο-νοτιοδυτικό μέρος  της Ισπανίας. Οι  κλιματολογικές  συνθήκες είναι παρόμοιες με αυτές της Κρήτης και της Ν. Ελλάδος, ενώ οι υδρολογικές είναι καλύτερες(διπλάσιο ύψος βροχής  από την Δυτ. Μακεδονία), χωρίς την δέσμευση των υδάτων και με αρκετά ποτάμια να την διασχίζουν. Τέλος, οι   εδαφολογικές συνθήκες είναι συγκριτικά πολύ καλύτερες , συγκριτικά με τα εναπομείναντα, προς εκμετάλλευση,χωράφια της Δυτ. Μακεδονίας, καθώς είναι, απείρως, πιο γόνιμα.

Η  Ανδαλουσία από την άποψη προστασίας του περιβάλλοντος και περιβαλλοντολογικών επιπτώσεων, λόγω ορισμένων δράσεων, προβάλλεται, διεθνώς, ως παράδειγμα προς αποφυγή.

Οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος ανακοίνωσαν 7 περιπτώσεις  που δημιουργούν έντονο πρόβλημα στο περιβάλλον και  ένα από αυτά ήταν και τα θερμοκήπια της Ανδαλουσίας.

”Ακόμα και η γεωργία μπορεί πράγματι να είναι μη βιώσιμη και να μετατραπεί σε πηγή περιβαλλοντικών προβλημάτων. Ειδικά, αν συνεχίσουμε να παράγουμε τρόφιμα εκτός εποχής, με την απαιτούμενη χρήση αρκετών τετραγωνικών χιλιομέτρων σε θερμοκήπια και την κατασπατάληση τεράστιων ποσοτήτων νερού”.

ΟΙ άλλες περιπτώσεις ήταν :Η μόλυνση του κόλπου του Μεξικού από πετρέλαια,η μόλυνση των θαλασσών από  πλαστικά,τα τεχνολογικά απόβλητα που φθάνουν στην Αφρική,η εξόρυξη χρυσού στις Σκουριές της Χαλκιδικής,η αποψίλωση του δάσους Willamette στις ΗΠΑ και συνεχής χρήση χωραφιών με την ίδια καλλιέργεια ( μονοκαλλιέργεια).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα θερμοκήπια  για την περιοχή μας είναι μια ουτοπία. Η καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών αποτελεί, συγκριτικά,  μια πολύ καλύτερη λύση, για την περιοχή και σε αυτήν θα πρέπει να εστιάσουμε, αν θέλουμε να δούμε ανάπτυξη.