Η κοιλάδα Ιχλάρα (Περιστρέμματος ) της Καππαδοκίας – Σταύρου Π. Καπλάνογλου, Συγγραφέα, Ιστορικού ερευνητή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στην Καππαδοκία υπάρχουν μεγάλες κοιλάδες που είναι αποτέλεσμα ηφαιστειακών δραστηριοτήτων που έλαβαν χώρα πριν από εκατομμύρια χρόνια και τα φυσικά γεγονότα που συνέβησαν στη συνέχεια επέτρεψαν στην Καππαδοκία να δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό και παράξενο τοπίο που εντυπωσιάζει .
Οι κοιλάδες της Καππαδοκίας είναι περιοχές που χρησιμοποιήθηκαν και
χρησιμοποιούνται ακόμη ως χώροι διαβίωσης.
Πλεονεκτούν απέναντι σε περιοχές που βρίσκονται έξω από αυτές λόγω του μικροκλίματος που δημιουργείται από την διάφορα ήπιας θερμοκρασία που υπάρχει και της δράσης ψυχρών ανεμών που είναι περιορισμένοι στο χώρο της κοιλάδας με αποτέλεσμα τα είδη των φυτών που καλλιεργούνταν να έχουν μεγαλύτερες αποδόσεις και πολλές να διαφέρουν από τους ανοικτούς χώρους Η ζωή φυσικά των ανθρώπωνστους χώρους αυτούς είναι πιο ευχάριστη.

Έχουμε ήδη σε αναφερθεί σε προηγούμενα άρθρα μας για την Κοιλάδα Κοραμαζ που βρίσκεται κοντά στο Βέκσε της Καισάρεια και για την Κοιλάδα του Μοναστηρίου που βρίσκεται ανατολικά της Καρβάλης της Αρχελαίδος (Ακσαράυ) και στην δημοσίευση αυτή θα αναφερθούμε για την κοιλάδα της Ιχλάρα .
Η κοιλάδα Ιχλάρα (Ihlara), της οποίας το όνομα στις ιστορικές πηγές είναι Περίστρεμμα (Peristremma ), με τη βλάστηση, τις εκκλησίες και τα παρεκκλήσια της. Είναι μια από τις σπάνιες περιοχές όπου η φύση, η ιστορία, η τέχνη και ο πολιτισμός συνδυάζονται.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ
Η κοιλάδα Ihlara, που βρίσκεται εντός των ορίων της περιφέρειας της Καρβάλης (Güzelyurt )της επαρχίας Aksaray, έχει μια σημαντική θέση ανάμεσα στα φαράγγια του κόσμου.
Η κοιλάδα εκτείνεται μεταξύ της πόλης Ιχλάρα (Ihlara ) στο νοτιοανατολικό άκρο και της πόλης Σέλιμε ( Selime ) στο βορειοδυτικό άκρο.στην περιοχή της Αρχελαίδος (Ακσαράυ )
Η απόσταση της Ιχλάρα από την πρωτεύουσα της Αρχελαίδος (Ακσαράυ που ανήκει είναι 40 χλμ και της πόλης του Σέλιμη ή Σαλαμίνας από το Ακσαράυ 27 χλμ.
H απόσταση της Καρβάλης από την Ιχλάρα είναι 14 χλμ του δε Σέλιμε 13 χλμ.
Για να μπει κάποιος στην κοιλάδα έπρεπε α κατεβεί με μια σκάλα 397 σκαλοπατιών.
Την Κοιλάδα την διασχίζει ο μικρός ποταμός Μελεντίζ (Melendiz)

Ο ΠΟΤΑΜΟΣ ΜΕΛΕΝΤΙΖ (ΚΑΠΠΑΔΟΚΗΣ )
Ο ποταμός Melendiz διασχίζει την κοιλάδα ,οι Τούρκοι τον αποκαλουν Uluırmak στην αρχαιότητα, το όνομά του ήταν Potamus Kapadukus (Ποταμός Καππαδοκία).
Πηγάζει από το όρος Melendiz , διέρχεται από την κοιλάδα Ihlara περνά από το κέντρο της πόλης Αρχελαίς (Aksaray) και χύνεται στην στην αλμυρή λίμνη Salt Lake .
Σχηματίζεται από τη συγχώνευση πηγών και ρεμάτων που πηγάζουν από τους πρόποδες του όρους Μελέντιζ.
Η λεκάνη απορροής (λεκάνη) είναι 565,2 km².
Η μέση ετήσια παροχή είναι 72,99 hm³ στο χωριό Σελιμέ.
Ενώ η ροή μειώνεται το καλοκαίρι, αυξάνεται με τις ανοιξιάτικες βροχές. Δεδομένου ότι τροφοδοτείται από πηγές, δεν στεγνώνει τελείως το καλοκαίρι.
Το μήκος του ποταμού είναι 60 χλμ.
Το γεμάτο βράχους φράγμα Mamasın (που έχουμε δώσει ήδη πληροφορίες αναφερόμενοι στην πόλη του Αγίου Μάμμα την Μομμοασσό χτίστηκε στη ροή του ποταμού Melendiz για αρδευτικούς σκοπούς.
Οι πηγές ζεστού και κρύου νερού κατά μήκος της κοιλάδας Ihlara αναμειγνύονται με το ρέμα.
Παραπόταμοι που τροφοδοτούν το ποτάμι είναι :
Το Yağlıdere, το Breast Stream, το Sekiler Stream, το Kükürt Stream, το Asmasın Stream, το Pazar Stream, το Güvercinlik Stream, το Akpınar Stream και το Çardak /
–Καππαδοκικός κέφαλος
Στο ρέμα ζει το ψάρι κέφαλος του γλυκού νερού της Καππαδοκίας ( Squalius cappadocicus ) ,
Ο Καππαδοκικός κέφαλος ( Squalius cappadocicus ) είναι ένα είδος ψαριού του γλυκού νερού της οικογένειας των Cyprinidae στην οικογένεια που ανήκουν τα γριβάδια. Το είδος είναι ενδημικό του ποταμού Melendiz στη λίμνη Tuz στην Τουρκία και βρίσκεται υπό εξαφάνιση .Θεωρείται ακίνδυνο για τον άνθρωπο.
Αντίστοιχο ψάρι με την ονομασία ,το γκιζάνι (Squalius ghigii) είναι ένα είδος ψαριού του γλυκού νερού της οικογένειας των Κυπρινιδών που είναι ενδημικό της Ρόδου
–Τα διαχρονικά ονόματα της Κοιλάδας
Τα διαχρονικά ονόματα της κοιλάδας ήταν : Ιχλάρα ,Χλωρός , Περιστρεμμα αλλα και στα Λατινικα ,Ihlara Chlorus, Peristremmatos, Peristremma, Peristrema, Peristremmatos

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΙΛΔΑΣ
Ο ποταμός Melendiz, που διαμορφώνει την κοιλάδα Ihlara και δίνει ζωή στην κοιλάδα, είναι η κύρια πηγή ζωής εδώ
Η κοιλάδα Ιχλάρα – Ihlara, η οποία έχει μήκος 18 χιλιόμετρα, περίπου 150 μέτρα βάθος και 200 μέτρα πλάτος, και έχει χιλιάδες χώρους διαβίωσης, είναι το μεγαλύτερο φαράγγι στον κόσμο όπου ζούσαν άνθρωποι στο παρελθόν, σε αντίθεση με άλλα φαράγγια.
Η κοιλάδα Ihlara σχηματίστηκε ως αποτέλεσμα χιλιάδων ετών διάβρωσης από τον Καππαδοκικό ποταμό (Melendiz ), το οποίο προχωρά στην περιοχή που κατέρρευσε μετά τα τεκτονικά υψόμετρα και την έκρηξη του ηφαιστείου Hasandağı.
Το ρεύμα Melendiz διασχίζει τη στεριά με βαθύ και απότομο τρόπο κατά μήκος της κοιλάδας Ihlara, δημιουργώντας υπέροχες και εντυπωσιακές ομορφιές σε όλη την κοιλάδα.
Μικρά ρυάκια που παίρνουν τις πηγές τους από τα βουνά Melendiz ενώνονται και ρέουν προς τη νοτιοανατολική-βορειοδυτική κατεύθυνση και φτάνουν στο φράγμα Mamasın .
Το ρεύμα Melendiz τραβάει σχεδόν τριάντα μαιάνδρους σε όλη την κοιλάδα. σε απόσταση είναι 18 χιλιόμετρα λόγω του ποταμού που ρέει σε μαιάνδρους ( σε ευθεία γραμμή η απόσταση θα ήταν 10 χλμ .)
Ένα άλλο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της κοιλάδας Ihlara είναι η φύση της . Στην άκρη του νερού στο κάτω μέρος του απότομου φαραγγιού , όπου σχηματίζεται η βαθιά και στενή κοιλάδα, υπάρχει μια πυκνή λωρίδα πρασίνου που αποτελείται από αμπέλια και κήπους.
Είναι σαν να έχει κρυφτεί η φύση στην κοιλάδα. Γύρω από την κοιλάδα επικρατεί στεπική και αραιή βλάστηση.
Όταν φτάσει κανείς στις πλαγιές της κοιλάδας, βλέπει ένα πλούσιο και καταπράσινο κομμάτι της φύσης να κρύβεται μέσα στην κοιλάδα.
Αυτή η κατάσταση απόκρυψης καθόρισε και την ειδική θέση της κοιλάδας.
Σε αντίθεση με το ηπειρωτικό κλίμα στην περιοχή, ο πυθμένας της
κοιλάδας έχει κλίμα κοντά στο μεσογειακό κλίμα.
Με αυτό το χαρακτηριστικό, ο πυθμένας της κοιλάδας είναι μια περιοχή ξεχωριστού φυσικού μικροκλίματος.
Μαζί με μια μεγάλη ποικιλία φυτών, ευδοκιμούν τον πυθμένα της κοιλάδας οι φιστικιές, αποδίδοντας εισόδημα στους μόνιμους κατοίκους.
.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ
Εκατοντάδες εκκλησίες και λαξευμένα στο βράχο μέρη, που δημιουργήθηκαν με το εύκολο σκάλισμα των βράχων που περιβάλλουν την κοιλάδα, έχουν κάνει την κοιλάδα ένα από τα σημαντικότερα κέντρα πολιτισμού και πολιτισμού στον κόσμο.
Οι τοιχογραφημένες εκκλησίες λαξευμένες στους βράχους στην κοιλάδα Ihlara έχουν διατηρηθεί και διασωθεί μέχρι σήμερα ως μοναδικός ιστορικός θησαυρός. Αυτές οι νωπογραφημένες εκκλησίες και οικισμοί, που δημιουργήθηκαν με εύκολο σκάψιμο βράχων από τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, βρίσκονται στην κοιλάδα Ihlara, η οποία εκτείνεται για 14 χιλιόμετρα από την Ιχλάρα/ Ihlara έως τη Σελιμέ ( Selime ).
Τα πρώτα δείγματα αυτών των εκκλησιών στην κοιλάδα Ihlara, όπου η φύση και η ιστορία συνυπήρχαν στη μέση του ποταμού Καππαδοκίας ( Ποταμός Καπαδδόκος) στην αρχαιότητα , χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Οι εκκλησίες γύρω από την Ιχλάρα /Ihlara παρουσιάζουν χαρακτηριστικά γνωστά ως “Τύπος Καππαδοκίας” .
Παραδείγματα αυτών είναι οι εκκλησίες Eğritaş, Ağaçaltı, Kokar, Pürenliseki και Yılanlı. Αυτά στο τμήμα Belisırma είναι διακοσμημένα με πίνακες “Βυζαντινού Τύπου”

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ
Η κοιλάδα Ιχλάρα μήκους 14 χιλιομέτρων γύρω από το ποτάμι Melendiz από βορρά προς νότο, ο οποίος ρέει από την Σαλαμίνα ( Selime ) προς τον οικισμό της Ιχλάρα ( Ihlara ). Υπάρχουν περισσότερες από 105 εκκλησίες που μόνον 6 από αυτές είναι επισκέψιμες .
Υπάρχουν αμέτρητα καταφύγια, τάφοι και εκκλησίες λαξευμένες στους βράχους σε όλη την κοιλάδα. Οι εικονογραφήσεις στις εκκλησίες στην κοιλάδα Ihlara ξεκίνησαν τον 6ο αιώνα και συνεχίστηκαν μέχρι τα τέλη του 13ου αιώνα. Ορισμένα καταφύγια και εκκλησίες συνδέονται μεταξύ τους μέσω τούνελ, όπως στις υπόγειες πόλεις.
Στην κοιλάδα Ιχλάρα υπάρχουν εκατοντάδες παλιές εκκλησίες στις ηφαιστειακές σπηλιές.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ
Για λίγες από αυτές πήραμε ορισμένες πληροφορίες από την Τουρκική βιβλιογραφία και παραθέτουμε τα πιο ενδιαφέροντα σημεία
— Agachalti Kilise (Εκκλησία κάτω από τα δέντρα),
Η πρώτη κατά την είσοδο είναι το Agachalti Kilise (Εκκλησία κάτω από τα δέντρα), στους πρόποδες των σκαλοπατιών που οδηγούν στην κοιλάδα. Εντυπωσιακοί γαλανόλευκοι άγγελοι περιβάλλουν τη μορφή του Χριστού στον καλοδιατηρημένο τρούλο.
– Εκκλησία του Ptyrenlseki,
Μια άλλη εκκλησία 30 μέτρα νότια της Αγαχάλτας (στα δεξιά αφού κατεβεί κάποιος τις σκάλες της εισόδου, μακριά από το Περιστρεμμα /Belisirma) βρίσκεται η εκκλησία του Ptyrenlseki, στην οποία τα οι ξεθωριασμένες εικόνες στους τείχους εμφανίζουν ν πολλούς από τους μάρτυρες της Σίβα
( Σαράντα Μαρτύρων της Σεβάστειας ; ).
–* Εκκλησία των Ευωδιαστών( Kokar Kilise )
Η Εκκλησία των Ευωδιαστών), Βρίσκεται 70 μέτρα πιο πέρα, από την εκκλησία του Ptyrenlseki, υπάρχουν απεικονίσεις ιστοριών από την Βίβλο
με πολύχρωμες νωπογραφίες και διακοσμητικούς γεωμετρικούς σταυρούς οροφή
-*-Εκκλησία Διρεκλή:
Η μοναστηριακή εκκλησία του Ντιρεκλή χτίστηκε μεταξύ του 11ου και του 13ου αιώνα. Η αρχιτεκτονική του είναι σε σχήμα ελληνικού σταυρού και αποτελείται από τρούλο και τρεις αψίδες. Ονομάζεται «Post Church» επειδή ο κεντρικός τρούλος είναι τοποθετημένος σε 6 πεσσούς.
Αν και υπάρχουν πολλές ζημιές στην εκκλησία, η οποία έχει δύο σειρές εικόνων στις στήλες της, η τοιχογραφία που απεικονίζει τον Ιησού σε μία από τις αψίδες και οι λατινικές επιγραφές στις δύο πλευρές και εικόνες Αγίων και Αποστόλων
-*Εκκλησία Bahattin Samanlığı:
Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Melendiz, ακολουθώντας την κοιλάδα Ιχλάρα , 50 μέτρα δίπλα στην εκκλησία Direkli.
Πήρε το όνομά του από το γεγονός ότι ένας χωρικός ονόματι Bahattin, που έζησε παλιά επί Οθωμανών στο Περίστρεμμα. χρησιμοποιούσε την εκκλησία ως αχυρώνα .
Συνέχισε να χρησιμοποιείται ως κατοικία μέχρι τη δεκαετία του 1950. Ήταν μικρός ναός με μονόκλιτο, μονή αψίδα και ορθογώνια κάτοψη χτίστηκε στα μέσα του 10ου αιώνα ή στις αρχές του 11ου αιώνα.
Αν και οι τοιχογραφίες είναι μαυρισμένες μπορεί να δει κάνεις
Θρησκευτικές τελετουργίες , τον θάνατο Προφήτη Ζαχαρία, την Σταύρωση του Ιησού, το όνειρο του Ιωσήφ, σκηνές από τη Βίβλο,κ.α εικόνες που δυσκολα διακρίνονται Οι τρούλοι των δύο κελιών λαξευμένοι στον βόρειο και δυτικό τοίχο και τα τρία κελιά που σκαλίστηκαν στον νότιο τοίχο ήταν κατασκευασμένα με τοξωτή στέγη.
-*ı Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ( Εκκλησία Kırkdamalt ):
Αυτή η εκκλησία, 1 χλμ. μακριά από το χωριό Περίστρεμμα /Belisırma, χτίστηκε με λαξευμένους βραχώδεις όγκους ψηλά πάνω από τον πυθμένα τς κοιλάδας και έχει θέα σε όλη την περιοχή . Σύμφωνα με Ελληνική επιγραφή που περιβάλλει τον ναό, η χρονολογία ανέγερσής του χρονολογείται από το 1283-1295 και η περίοδος αυτή συμπίπτει με την περίοδο που κυριαρχούσαν στην περιοχή οι Σελτζούκοι της Ανατολίας. Η ανέγερση της εκκλησίας έγινε από τον Σελτζούκοι.
Στις τοιχογραφίες του ναού υπάρχουν άλογα και εικόνες που απεικονίζουν την Ανάληψη της Υπεραγίας Θεοτόκου, κ.α.
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ήταν ένας από τους πιο συχνά επισκεπτόμενους και πολυσύχναστους ιερούς τόπους της Οθωμανικής περιόδου . Υπάρχουν πολλοί τάφοι λαξευμένοι στο δάπεδο της εκκλησίας, .
-* Βυθισμένη Εκκλησία ή Batkın (Εκκλησία Açıkel Ağa):
Η εκκλησία, που χρονολογείται από τον 8ο αιώνα, οι τοιχογραφίες της έχουν καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, Βρίσκεται δυτικά του οικισμού Περίιστρεμμα Belisırma προς τα δυτικά Η εκκλησία αυτή βρίσκεται ακριβώς κάτω από βράχο . Batkın σημαίνει βυθισμένη
-*. Εκκλησία Ala:
Βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του δρόμου που οδηγεί στην Καρβάλη στα βόρεια του χωριού Περιστρεμμα/ Belisırma, ανατολικά του ποταμού και της Ίχλάρα η εκκλησία χτίστηκε τις περιόδους που ο Χριστιανισμός ήταν αποδεκτός και οι Χριστιανοί δεν κρύβονταν.
Το εξωτερικό του ναού λαξευμένο στους βράχους έχει λειανθεί.
Ακριβώς όπως η εκκλησία Direkli, έχει αρχιτεκτονική σε σχήμα σταυρού και χρησίμευε και ως μοναστήρι.
Όπως πολλές εκκλησίες στην Καππαδοκία, τμήματα της εκκλησίας χρησιμοποιήθηκαν ως ελαιοτριβεία λιναρόσπορου επί Οθωμανών
Υπάρχουν τρεις τρούλοι που καλύπτουν την εκκλησία.
Οι τοιχογραφίες είναι μαυρισμένες , διακρίνονται εικόνες Αγίων και Αποστόλων στα πάνω μέρη της πρόσοψης.
Υπάρχουν απεικονίσεις όπως η ανάσταση, η γέννηση, ο καθαγιασμός της Θεοτόκου , η είσοδος στην Ιερουσαλήμ, και το τελευταίο δείπνο.
-* Εκκλησία Bezirhane:
Η εκκλησία βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του ποταμού Melendiz, ακριβώς δίπλα στην εκκλησία Αλα (Ala ), σε απόσταση 500 μέτρων από τον οικισμό του Περιστρέμματος
Κατά την Οθωμανική περίοδο οι παλιοί κάτοικοι του Belisırma μάζευαν διάφορα ελαιούχα φυτά όπως το λινάρι (επιστ. Linum austriacum ) τα συνεθλιβαν έβγαζαν το λάδι και το έβαζαν σε βάζα και το χρησιμοποίησαν φωτισμό. Η εκκλησία μετατράπηκε αργότερα σε λινελαιοτριβείο.
Bezir σημαίνει λιναρόσπορος στην Τουρκική γλώσσα
Όπως και άλλες κειμήλια εκκλησιών της Ιχλάρας οι τοιχογραφίες εδώ υπέστησαν ζημιές από το χρόνο και οι απεικονίσεις, που ήταν από τις ωραιότερες της περιόδου τους, χαθηκαν αν. Υπολογίζεται ότι το εκκλησάκι, που έχει επίπεδη οροφή, ενιαίο διάδρομο και αψίδα, κτίστηκε μεταξύ 12ου και 13ου αιώνα.
-*Εκκλησία Αγίου Ερμολάου ή Εκκλησία Καραγκεδίκου
Η εκκλησία ακουμπά την πλάτη της σε έναν απόκρημνο βράχο, χρονολογούνται στον 10ο και 11ο αιώνα.
Η διαφορά της από τις άλλες λαξευμένες στο βράχο εκκλησίες της κοιλάδας Ιχλάρα είναι ότι είναι χτισμένη με πέτρες το δε αρχιτεκτονικό στυλ μας θυμίζει κτίσματα της Ύστερης Βυζαντινής περιόδου.
Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό της εκκλησίας, υπέστησαν ζημιές και έχουν απομείνει ελάχιστα μοτίβα που φαίνονται από τις τοιχογραφίες, όπως το μαρτύριο του Αγίου Γεωργίου και ο σταυρός του βασανισμού.
Υ .Γ.
Στην επόμενη δημοσίευση θα παρουσιάσουμε τους οικισμούς που βρίσκονται στο κέντρο και τα όρια της Κοιλάδας , που τα Ελληνικά ονόματα ήταν : Σαλαμίνα , Χλωρός και Περίστρεμμα

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.