Βουζιλιά- Κουφοξυλιά -Ξιφονσκλά – Σαμπούκος – Ζαμπούκος – Σάμβυξ, -” Ακτέα ή Ακταία ” Ακτή ” Αφροξυλιά – Αφροξυλάνθη -Σαμπούκος ο μελανός – Sambucus nigra

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το φυτό είναι γνωστό, από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.
Το συναντάμε με το όνομα ” Ακτέα ή Ακταία “, στα “Έργα περί φυτών”, του αρχαίου φιλοσόφου Θεόφραστου και κατόπιν με το όνομα ” Ακτή “,στις περιγραφές φυτών του Διοσκουρίδη.
Στην πόλη της Κοζάνης ήταν από παλιά γνωστό με το όνομα Βουζιλιά ή Κουφοξυλιά.
Στο Βελβενδό το αποκαλούν Ξιφονσκλά και Χρυσόξυλο.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα συναντάται ως αυτοφυές, κυρίως σε υγρές δασώδεις περιοχές, όπου η κοινή ονομασία του φυτού είναι Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά, αλλά και Ζαμπούκος, Σάμβυξ, Αφροξυλάνθη, Βουζιά,Φροξυλιά, Φροξινάνθη. Επιστημονικές ονομασίες : Σαμπούκος ο μελανός – Sambucus nigra
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ
Σαμπούκος (Sambucus nigra)
Βασίλειο: Φυτά Τάξη: Διψακώδη
Οικογένεια: Caprifoliaceae Καπριφολιίδες
Γένος: Αγγειόσπερμων Δικότυλων
Είδος: Σαμπούκος -Sambucus nigra

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
– Φυτό
Ο Σαμπούκος (Sambucus nigra) είναι φυτό σε μορφή θάμνου ή δέντρου φυλλοβόλου και μπορεί να φτάσει έως το ύψος των 10 μέτρων
— Ο φλοιός
Ο φλοιός του κορμού είναι ανοιχτόχρωμος, με σχισμές και λευκά φακίδια.
— Βλαστός
Ο βλαστός του φυτού έχει, εσωτερικά, ψίχα και είναι ο λόγος που το φυτό πήρε το όνομα κουφοξυλιά
– Φύλλα
Έχει φύλλα μεγάλα, πράσινα, θαμπά, με 5 λογχοειδή οδοντωτά φυλλάρια,
– Άνθη
Τα άνθη του βγαίνουν σε ταξιανθίες, κατά μεγάλα απλωτά σκιάδια. όπως και οι καρποί, είναι ερμαφρόδιτα και έχουν ευχάριστη μυρωδιά, που οφείλεται στο πλούσιο αιθέριο έλαιο που περιέχουν. Έχει άνθη μικρά λευκοκίτρινα, πολύ μυρωδάτα
— Καρποί
Τα μικρά του φρούτα είναι σκούρα, σχεδόν μαύρα όταν είναι ώριμα.
— Ρίζα
ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
-Έδαφος Ο σαμπούκος προσαρμόζεται σε μία ποικιλία εδαφών, αλλά προτιμά τα,μέσης συστάσεως, υγρά εδάφη, τα οποία έχουν καλή στράγγιση. Το άριστο ρΗ του εδάφους είναι μεταξύ 5,5- 6,0 αλλά το φυτό αυτό μπορεί να αναπτυχθεί σε έδαφος με ρΗ μέχρι 7,5.
— Κλίμα
Οι βροχοπτώσεις, ετησίως, πρέπει να είναι, τουλάχιστον 700mm, ώστε να εξασφαλίζεται η καλή παραγωγή, χωρίς να απαιτείται η άρδευση.
–Ηλιοφάνεια
Καλλιεργείται σε περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
–Προετοιμασία εδάφους Το έδαφος πρέπει να προετοιμασθεί κατάλληλα, πριν από τη φύτευση των φυτών. Τα άγονα αμμώδη εδάφη πρέπει να ενισχύονται με κοπριά ή με χλωρή λίπανση ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία. Η ενσωμάτωση οργανικής ουσίας πρέπει να γίνεται, πριν από τη φύτευση
–Η φύτευση Η φύτευση του σαμπούκου γίνεται, κυρίως με φυτά που προήλθαν από μοσχεύματα και τα οποία είναι ενός έτους και η φύτευση τους γίνεται στα τέλη του χειμώνα. Σε θερμότερες περιοχές η φύτευση κατά το φθινόπωρο δίνει ,επίσης, πολύ καλά αποτελέσματα.
— Αποστάσεις Τα φυτά φυτεύονται σε γραμμές ,που απέχουν 4-5 μ. και σε αποστάσεις επί της γραμμής 1,7 -2μ.
— Λίπανση Η ετήσια λίπανση γίνεται την άνοιξη. Σύμφωνα με τις ανάγκες του Σαμπούκου, η λίπανση που συνιστάται είναι η εξής : 6,0 kg/στρ άζωτο ,2,0 kg/στρ φωσφόρο,6,0 kg/στρ κάλιο
— Η άρδευση Η άρδευση πρέπει να αρχίζει από το πρώτο έτος μετά την φύτευση. Μπορεί να γίνεται με το σύστημα των σταγόνων, με μία ποσότητα που να κυμαίνεται μεταξύ των 25mm/ εβδομάδα. Η περίοδος μεταξύ της ανθήσεως των φυτών και του τέλους της συγκομιδής των καρπών είναι μία κρίσιμος περίοδος και θα πρέπει να γίνεται άρδευση, ώστε να εξασφαλίζεται η καλή παραγωγή.
— Το κλάδεμα Τα φυτά συνήθως κλαδεύονται,μετά το τρίτο έτος από την φύτευση. Το κλάδεμα γίνεται στα τέλη του χειμώνα όταν το φυτό ευρίσκεται σε λήθαργο. Δεν πρέπει να γίνεται αυστηρό κλάδεμα, γιατί αδυνατίζει το φυτό του σαμπούκου και μειώνει την παραγωγή . Θα λέγαμε να γίνεται ένα καθάρισμα και να απομακρύνονται οι βλαστοί που δεν καρπίζουν.
— Καταπολέμηση ζιζανίων Συνιστάται η καταπολέμηση των ζιζανίων, με όλους τους εφικτούς βιολογικούς τρόπους (φλοιός δένδρων ,πριονίδια,πλαστικό εδαφοκάλυψης με σανοδοτικά φυτά. )
— Πολλαπλασιασμός φυτών Μπορεί να γίνει με σπόρους, υπάρχουν, όμως επιφυλάξεις, καθώς τα φυτάρια που παράγονται δεν είναι ομοιογενή. Επίσης, πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει και με παραφυάδες ή με τμήματα ριζών .Συνιστάται ως καλύτερη μέθοδος η χρήση μοσχευμάτων ξυλώδων ή ημι-ξυλώδων . Στα τέλη του χειμώνα ,όταν ακόμη το φυτό βρίσκεται σε λήθαργο, λαμβάνονται μοσχεύματα, που έχουν τουλάχιστον δύο οφθαλμούς, από ετήσιους βλαστούς και στη συνέχεια φυτεύονται σε γραμμές ,σε φυτώριο.
— Εχθροί και ασθένειες
Κύριοι είναι : -*- Έντομα 1.Desmocerus palliates. 2. Achatodes zeae.3. Tetranychus urticae 4. Epitrix cucumens 5.Pseudococcus maritimus 6.Pseudococcus maritimus και Αφίδες ,Θρίπες κ.α. * — Μύκητες κ.α. 1. Malacosoma americanum 2.Verticillium.3.Περονόσπορος , 4.Ιό της δακτυλιωτής στιγμάτωσης της ντομάτας, 5.Cytospora, 6. Necria και 7. Sphaeropsis.
*– Πτηνά Τα πτηνά προκαλούν μεγάλες ζημιές στις φυτείες του σαμπούκου. Το δίχτυ προστασίας αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσον προστασίας της φυτείας .
*– Άλλα ζώα Τα κυριότερα ζώα εχθροί του σαμπούκου είναι διάφορα τρωκτικά, λαγοί, τυφλοπόντικες, ελάφια, κλπ, που κατατρώγουν τα φύλλα και τους καρπούς.
— Ποικιλίες καλλωπιστικές
Ορισμένες επιλογές και ποικιλίες έχουν ποικίλα ή χρωματισμένα φύλλα και άλλες διακριτικές ιδιότητες και καλλιεργούνται ως διακοσμητικά φυτά. S. nigra f. porphyrophylla “Eva” S. nigra f. laciniata S. nigra f. porphyrophylla ‘Gerda’ (syn. ‘Black Beauty’)
ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Η συγκομιδή των ανθέων γίνεται την άνοιξη και το καλοκαίρι, ενώ του φλοιού και των καρπών, τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο.
Η περίοδος άνθησης διαρκεί περίπου για τρεις εβδομάδες, και γίνεται στις πρώτες ζέστες του καλοκαιριού(ανθίζει στο τέλος της άνοιξης από τον Ιούνιο έως τον Ιούλιο), αλλά η διατήρηση των λουλουδιών απαιτεί μεγάλη εμπειρία, στους χειρισμούς.
Οι καρποί αποκτούν την ωριμότητα τους από τα μέσα Αυγούστου, μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου ανάλογα την ποικιλία.
Η διάρκεια της πλήρους ωρίμανσης κυμαίνεται μεταξύ 5-15 ημέρες. Η συγκομιδή γίνεται σε 2-3 «χέρια», ανάλογα με την ωριμότητα των καρπών.
Η συλλογή των καρπών γίνεται με τα χέρια, με την αποκοπή των μίσχων των καρποφοριών με το ψαλίδι. Η συλλογή των ανθέων γίνεται προοδευτικά, όπως γίνεται και με τους καρπούς.
Τα άνθη συγκομίζονται, όταν οι ανθοταξίες έχουν φθάσει στο άριστο στάδιο αναπτύξεως.
Το χρώμα των ανθέων πρέπει να είναι λευκό κρεμώ δες. Η συγκομιδή των ανθέων που γίνεται στην αρχή της ανθήσεως επιτρέπει την συγκομιδή του 10%- 30% του συνόλου των ανθέων. Είναι δυνατόν να γίνεται στα ίδια φυτά του σαμπούκου, συγκομιδή ανθέων και καρπών ή να γίνεται συγκομιδή σε ορισμένα φυτά, αποκλειστικά συγκομιδή ανθέων ή καρπών.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας του Καναδά, το φυτό του σαμπούκου μπορεί να αποδίδει 2-5 kg/δένδρο. Μία φυτεία που έχει πυκνότητα 130- 190 φυτά/στρέμμα μπορεί να έχει απόδοση μέχρι 10kg/φυτό σε καρπούς.
Όσον αφορά τα άνθη, τα φυτά του σαμπούκου που μπορούν να συγκομισθούν ανά δένδρο ανέρχονται σε 35-50gr ξηρά άνθη / δένδρο ή 2- 2,5kg ξηρά άνθη / στρέμμα. Αν λάβουμε υπόψη μας τα στοιχεία από το εξωτερικό, τότε μπορούμε να πούμε ότι ο σαμπούκος μπορεί να δώσει παραγωγή, κατά μέσο όρο 600- 1000 κιλά το στρέμμα, σε καρπούς και 2 κιλά το στρέμμα ,ξηρά άνθη,
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Τα άνθη, μετά την συγκομιδή τους,τοποθετούνται σε χάρτινους σάκους και η αποξήρανση γίνεται, ατομικά, μέσα στους χάρτινους σάκους.
Η θερμοκρασία αποξήρανσης είναι 27ºC και διαρκεί 48 ώρες. Ο αποξηραντήρας των ανθέων,που χρησιμοποιείται,είναι παρόμοιος με εκείνον που χρησιμοποιείται για αποξήρανση των φύλλων διαφόρων φαρμακευτικών φυτών.
Μετά την αποξήρανση, γίνεται αποχωρισμός των ανθέων από τους μίσχους τους, με τα χέρια, και ζυγίζονται χωριστά τα άνθη από τους μίσχους τους. Οι καρποί,μετά την συγκομιδή τους ,πρέπει να καθαρίζονται από κάθε φυτικό υπόλειμμα ή άλλο ξένο σώμα.
Μετά την απομάκρυνση αυτών των σωμάτων , οι καρποί αποχωρίζονται από τους μίσχους τους.
Οι νωποί καρποί του σαμπούκου είναι πολύ ευαίσθητοι και δεν μπορούν να διατηρηθούν για πολύ χρόνο, γι’αυτό πρέπει, απαραιτήτως, να ψύχονται μέσα στις 4 πρώτες ώρες μετά την συγκομιδή.
Η κατάψυξη πρέπει να γίνεται 5 ημέρες, τουλάχιστον, μετά από την ψύξη.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ
Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) οι καρποί του σαμπούκου (Sambucus nigra) έχουν υψηλή διατροφική αξία, που πολλές φορές είναι υψηλότερη από άλλους μικρούς καρπούς που έχουν ευρεία κατανάλωση,
O σαμπούκος, σε όλα τα μέρη του, περιέχει μία μεγάλη ποικιλία χημικών και φαρμακευτικών ουσιών. Είναι πλούσιος σε: βιταμίνες Α, B, C και αποτελεί πολύ καλή πηγή βιταμινών για τον άνθρωπο ακόμη περιέχει ασβέστιο, κάλιο (Ο Σαμπούκος περιέχει το περισσότερο νιτρικό κάλιο σε σχέση με οποιοδήποτε βότανο ) , φώσφορο , σίδηρο, φυτικές ίνες και αμινοξέα και πλήθος φυτοχημικών ουσιών (βετουλίνη, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες, γλυκοσίδια, τανίνες, κουερσετίνη, ρουτίνη και β-καροτίνη)..
Μία κατανάλωση 100gr καρπών καλύπτει περισσότερο από το 60% των ημερήσιων αναγκών σε αυτές. Επίσης, η περιεκτικότητα του σε ανθοκυάνες και σε ολικές φαινολικές ουσίες ξεπερνά εκείνες πολλών άλλων γνωστών μικρών καρπών.
Η αντιοξειδωτική δράση του σαμπούκου σε σχέση με άλλους γνωστούς καρπούς (μύρτιλλο, φράουλα, μούρα, φραμπουάζ, κ.α) είναι μεγαλύτερη
Ωφελεί : 1.Το ανοσοποιητικό: Περιέχει ανθοκυανίνες οι οποίες συμβάλλουν στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού και εμποδίζουν τη δημιουργία ελεύθερων ριζών. Περιέχουν ευεργετικά φλαβονοειδή, και έχουν δυνατή αντιοξειδωτική δράση
2. Το αναπνευστικό: Είναι γνωστό για τις αποχρεμπτικές του ιδιότητες και γι’ αυτό χρησιμοποιείται για τη θεραπεία αναπνευστικών παθήσεων, όπως η βρογχίτιδα και το άσθμα
3. Αποτοξινώνει: Τα φυτοχημικά συστατικά του έχουν καθαρτικές και διουρητικές ιδιότητες, που βοηθούν στην αποβολή τοξινών από το σώμα.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Τα μέρη,που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς, είναι ο φλοιός, τα άνθη, οι καρποί και τα φύλλα Χορηγείται ως αποχρεμπτικό, στυπτικό, διουρητικό και ανοσοενισχυτικό, υπό τη μορφή αφεψήματος και υπό τη μορφή βάμματος
* Το φυτό Χορηγείται κατά του κρυολογήματος, της γρίπης και της αλλεργίας. Για την καρδιά: Περιορισμένες κλινικές δοκιμές έχουν δείξει ότι ο σαμπούκος μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της «κακής» LDL χοληστερίνης και παράλληλα στην αύξηση της «καλής» HDL χοληστερίνης, που είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την υγεία της καρδιάς. Για το δέρμα: Οι καρποί είναι πλούσιοι σε βιταμίνη C και λαμβάνονται για τους ρευματισμούς και τον ερυσίπελα.
* Φύλλα Τα φύλλα του εφαρμόζονται, εξωτερικά, υπό τη μορφή καταπλάσματος ως μαλακτικά και επουλωτικά, ενώ λαμβάνονται από του στόματος υπό τη μορφή αφεψήματος (τσάι) ως καθαρτικά, αποχρεμπτικά, διουρητικά και εφιδρωτικά.
* Ανθή Τα άνθη του φυτού χρησιμοποιούνται, προληπτικά, για την τόνωση του αναπνευστικού συστήματος και την αντιμετώπιση των αλλεργικών συμπτωμάτων.
**Φύλλα και άνθη Το αφέψημα (τσάι) των φύλλων και των ανθέων βοηθά στη θεραπεία των μωλώπων, των διαστρεμμάτων, των τραυματισμών του δέρματος, του κρυολογήματος, της γρίπης, της καταρροής, των φλεγμονών του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος και των ρευματισμών.
*Καρπός Το εκχύλισμα των καρπών δρα ως εφιδρωτικό, διουρητικό και υπακτικό.
Οι καρποί της κουφοξυλιάς είναι πλούσιοι σε βιταμίνες και μέταλλα, και χρησιμοποιούνται ως τονωτικό σιρόπι, ενάντια στις ασθένειες του χειμώνα.
* Φλοιός O φλοιός του φυτού χρησιμοποιείται ως καθαρτικό, εμετικό και διουρητικό. . Για κρυολογήματα και πυρετούς, ο Σαμπούκος συνδυάζεται με Μέντα, Αχιλλέα ή Ύσσωπο. Για τη γρίπη συνδυάζεται με Αγριμόνιο.
Για την καταρροή με τη Χρυσόβεργα.
Κρυολόγημα:
Ανακουφίζει από τη ρινική συμφόρηση, καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, τον πονόλαιμο και τον βήχα.
Το έγχυμα είναι χαλαρωτικό και προκαλεί ήπια εφίδρωση, η οποία συντελεί στη μείωση του πυρετού.
Οι κομπρέσες με τσάι σαμπούκου ανακουφίζουν από τα ηλιακά εγκαύματα, ενώ οι αλοιφές και το λάδι σαμπούκου χρησιμοποιούνται, εξωτερικά, σε περιπτώσεις οιδημάτων, δερματικών ερεθισμών και πληγών.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Είναι πιθανή η εκδήλωση στομαχικών διαταραχών.
Ο νωπός καρπός περιέχει μία τοξίνη και ενδέχεται να εμφανιστεί κάποια χαμηλή τοξικότητα, η οποία όμως καταστρέφεται και φυλλοβόλο δεν υφίσταται όταν ο καρπός μαγειρεύεται, καθώς είναι θερμοευαίσθητη
Τα πράσινα, άγουρα μούρα είναι δηλητηριώδη και πρέπει να αποφεύγονται.
Ακόμη και τα ώριμα διατηρούν σε μικρότερο βαθμό την τοξικότητά τους και είναι ο λόγος που στις περισσότερες συνταγές συστήνεται το ψήσιμο τους στους 100 ° C.
Για τη χρήση του σαμπούκου, λόγω του ότι μπορεί να παρουσιαστούν παρενέργειες, επιβάλλεται προσοχή:
Τα ανώριμα ή αμαγείρευτα μούρα του σαμπούκου είναι τοξικά. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς ή σοβαρή διάρροια.
Μόνο τα μούρα χρώματος μπλε ή μαύρου του σαμπούκου είναι εδώδιμα.
Επειδή, τα άνθη του σαμπούκου πιθανόν να έχουν διουρητικές δράσεις χρειάζεται προσοχή όταν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με φάρμακα που αυξάνουν τη διούρηση (διουρητικά). Οι σκούρες ρώγες του φυτού μπορούν να καταναλωθούν νωπές σε μικρή ποσότητα, όταν είναι πλήρως ώριμες, γιατί είναι δηλητηριώδεις όσο είναι άγουρες.
Οι καρποί είναι ασφαλείς -αφού μαγειρευτούν- και μπορούν να γίνουν μαρμελάδα, ζελέ, ή σιρόπι λόγω των χημικών ενώσεων που περιέχουν παρόμοιας τοξικότητας με το κυανιούχο άλας.
Δεν πρέπει να λαμβάνουν σαμπούκο έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, άτομα με διαβήτη, άτομα με αυτοάνοσες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα και ερυθηματώδης λύκος) ή άτομα που λαμβάνουν διουρητικά και υπακτικά φάρμακα
** Το περιεχόμενο του παρόντος δημοσιεύματος δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη.
Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες , αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς.
Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων,χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. .
Μπορεί να επιβαρύνουν περαιτέρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς
ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ
Οι καρποί του σαμπούκου που έχουν όξινη γεύση, συνήθως μεταποιούνται.
Στην περίπτωση που η μεταποίηση αφορά την δημιουργία χυμού ή την παραγωγή χρωστικής ουσίας, οι καρποί ψύχονται σε θερμοκρασία που ευρίσκεται πλησίον της θερμοκρασίας καταψύξεως, όπου και διατηρούνται για μία διάρκεια 7 ημερών
— Σε αρκετές χώρες δημιουργήθηκαν πολλά νέα προϊόντα με βάση τους καρπούς του σαμπούκου, τα οποία έχουν υψηλή διατροφική αξία.
Όπως είναι είναι : ζελέ, σιρόπια, γλυκά, κλπ. — Επίσης,έχει αναπτυχθεί και η αγορά αποξηραμένων καρπών .
Οι αποξηραμένοι καρποί του σαμπούκου μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή αρτοσκευασμάτων σε ανάμιξη με δημητριακά.
— Οι χρωστικές ουσίες του σαμπούκου έχουν μεγάλη ζήτηση από πολλές βιομηχανίες τροφίμων, επειδή έχουν μεγάλη σταθερότητα στο ηλιακό φως και στη θερμότητα
–Στην αγορά των φαρμακευτικών ειδών υπάρχουν πολλά προϊόντα που έχουν ως βάση τα άνθη και τους καρπούς του σαμπούκου, ,όπως σιρόπια για καταπολέμηση του συναχιού, παστίλιες εναντίον του βήχα, διάφορα εγχύματα ανθέων, κάψουλες από καρπούς σε σκόνη, κλπ.
ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Οι καρποί του είναι μικρές μαύρες ρώγες και χρησιμοποιούνται στην ζαχαροπλαστική μετά από επεξεργασία.
Συλλέγονται από τα τέλη του καλοκαιριού, έως τις αρχές του φθινοπώρου.
— Γλυκά Οι καρποί τρώγονται ψημένοι, και χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γλυκισμάτων, στον αρωματισμό κέικ, μπισκότων, χυμών και φρούτων.
Οι Σέρβοι κάνουν μαρμελάδες , ενώ οι Καυκάσιοι αρωματίζουν κάποιες κρέμες
. Οι ταξιανθίες των φρέσκων λουλουδιών γίνονται παραδοσιακό γλυκό, όπως οι δικοί μας λουκουμάδες σε κάποιες περιοχές
–Ποτά Από τους καρπούς παρασκευάζονται ποτά .Στο Βέλγιο, ένα είδος μπύρας γίνεται από τα μούρα του σαμπουκου
Τα άνθη χρησιμοποιούνται,επίσης, για την παρασκευή λικέρ, και τον αρωματισμό άλλων αλκοολούχων ποτών.
Οι Βρετανοί συνήθιζαν το σπιτικό κρασί και λικέρ από Σαμπούκο, γιατί πίστευαν ότι παρατείνει τη ζωή.
Οι Καυκάσιοι οινοποιούν τον μούστο τους με άνθη Σαμπούκου. Οι Βούλγαροι φτιάχνουν ξύδι Σαμπούκου.
Οι Ιταλοί κάνουν το ποτό Σαμπούκα.
— Σνακ Οι ταξιανθίες των φρέσκων λουλουδιών, επίσης βουτηγμένες σε κουρκούτι και σερβιρισμένες με σιρόπι σφενδάμου και χυμό λεμονιού, είναι ένα νόστιμο σνακ,
Όλα τα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική, στον χρωματισμό οινοπνευματωδών ποτών, καθώς και στην βαφή υφασμάτων