«Αλησμόνητες Πατρίδες(6): H Απολλωνία της Προύσας και η λίμνη της» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ 1922 ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΟ ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟ & ΤΗΝ ΛΑΚΚΙΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Δυτικά της Προύσας μορφολογικά κυριαρχεί η λίμνη της Απολλωνίας (Επιφάνεια 135-160 τετρ.χιλιομ.) η όπως την λένε σήμερα οι Τούρκοι, Olubat Golu.

Η λίμνη και η γύρω περιοχή έχει και είχε μεγάλη σημασία για τον Ελληνισμό της περιοχής, καθώς από αρχαιοτάτων χρόνων κατοικείτο από συμπαγή Ελληνικό πληθυσμό μέχρι το 1922, τόσο έξω από αυτή, όσο και μέσα μιας και υπήρχαν αρκετά νησάκια και το πλέον κατοικήσιμο μέχρι και σήμερα είναι το νησί της Απολλωνίας εν Ρυδάκω. Έτσι, αποκαλούσαν την αρχαία πόλη που είχε κτισθεί πάνω σε αυτό προκείμενου να την ξεχωρίσουν από τις πολλές πόλεις που υπήρχαν προς τιμή του Απόλλωνα. Ο χαρακτηρισμός είχε δοθεί από τον αρχαίο πλωτό ποταμό Ρύνδακο, που πηγάζει από τον Όλυμπο της Βιθυνίας, εισέρχεται στην λίμνη από την Ν. Δ. πλευρά και εξέρχεται από τα δυτικά, διασταυρώνεται με το ποταμό Μάκεστο και χύνεται στην θάλασσα του Μαρμαρά. Στην γύρω περιοχή υπήρχαν μέχρι το 1922 τα Ελληνικά Πιστικοχώρια για τα οποία θα μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουνε στην επόμενη δημοσίευση.

Θα δώσουμε, σήμερα, μια εικόνα, για την πολύ ενδιαφέρουσα λίμνη και αμέσως μετά, θα αναφερθούμε στην πόλη της Απολλωνίας ,πατρίδα και πολλών προσφύγων της Καστοριάς, που πιθανόν την επέλεξαν να την κατοικίσουν, γιατί πολλά μορφολογικά χαρακτηριστικά όπως θα δούμε μοιάζουν με αυτό της πατρίδας που αναγκαστήκαν να εγκαταλείψουν και το επάγγελμα που έκαναν εκεί , του ψαρά,εξακολούθησαν να το κάνουν και στη νέα τους πατρίδα .

Η ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΣ -APOLYONT GOLU -ULUBAT GOLU

Η αρχική ονομασία προέρχεται από την πόλη Απολλωνία εν Ρυνδάκω, όπως ήδη αναφέραμε,που βρισκόταν στις όχθες της και είχε μεγάλη σημασία για την γύρω περιοχή και όχι μόνον γιατί βρισκόταν στην διασταύρωση μεγάλων εμπορικών δρόμων.
Έχει διπλάσια επιφάνεια από την δική μας λίμνη Πολυφύτου ,μέγιστο βάθος 10 μέτρα , αλλά σε πολλά σημεία είναι ρηχή, με βάθος μόλις 3 μέτρα .

Υπάρχουν οικισμοί στις όχθες της με μεγαλύτερο ενδιαφέρον αυτό της άλλοτε εντοιχισμένης Απολλωνιάδας, ένα νησί που έγινε μια χερσόνησος, καθώς συνδέεται με γέφυρα με την απέναντι στεριά και ο Γουλιός ,ένα πανέμορφο χωρίο που ανήκει στα Πιστικοχώρια.

Μέσα στην λίμνη υπάρχουν άλλα οκτώ νησιά , το μεγαλύτερο νησί είναι γνωστό, ως νησί Halilbey.

Υπάρχει το νησί του Αγίου Θεοδώρου του Καναρίτη, ( Ταχήρ Αγά ) και το νησί Τερζόγλου.

Στα δυο τελευταία ιδρύθηκαν μονές και μετόχια, όπου ακόμη και σήμερα σώζονται πολλά ερείπια ναών, κελιών και αποθηκών.

Στο νησί του Αγίου Κωνσταντίνου υπήρχε περίλαμπρος ναός επ’ ονόματι των Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης, όπου την ημέρα της γιορτής τους γίνονταν μεγάλο πανηγύρι. Ερείπια του παλιού ναού σώζονται μέχρι σήμερα.

Στη νήσο Μανακούδα είχε βρεθεί και ένα μαντείο αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα
Στα νοτιοδυτικά, η λίμνη τροφοδοτείται από τον αρχαίο ποταμό Ρύνδακο ( Adirnaz ), ο οποίος προ της λίμνης έχει σχηματίσει ένα δέλτα. Το νερό της λίμνης που πλεονάζει εξέρχεται μέσω του καναλιού που ρέει προς τα δυτικά και φθάνει στη Θάλασσα του Μαρμαρά μέσω του ποταμού Μάκεστου (Susurluk ) .

Oι ποταμοί Mάκεστος και Pύνδακος ήταν πλωτοί στον κάτω ρου και πλοία συνέδεαν απευθείας την Kωνσταντινούπολη
Κατά τη διάρκεια της αρχαίας κλασικής περιόδου, ο Μάκεστος ήταν ένας παραπόταμος του Ρυνδάκου, αλλά σήμερα ο Μάκεστος είναι ο κυρίως ποταμός.

Οι όχθες της λίμνης, περιμετρικά, καλύπτονται από φυτά που πολλά από αυτά εξέχουν και μέσα από τα νερά της,τα περισσότερα είναι λευκά κρίνα της θάλασσας. Η λίμνη είναι μία από τις περιοχές αναπαραγωγής ενός από τα απειλούμενα είδη πουλιών της Λαγόνας ( Phalacrocorax pygmeus ), Η λαγόνα είναι ο μικρότερος κορμοράνος στον κόσμο.
Υπάρχουν και δεκάδες ακόμη είδη άλλων πουλιών.

Οικονομικά, η λίμνη προσέφερε στους κατοίκους της γύρω περιοχής με τα πολλά και καλά ψάρια αλλά και της κλιματολογικές συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί και ευνοούσαν την σηροτροφία και την ελαιοκομία.

ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΔΑ – ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ ΕΝ ΡΥΝΔΑΚΩ – GOLYAZI

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ

Η Απολλωνία επί Ρυνδάκω βρίσκεται στα νότια της Αρχαίας Προποντίδας (Θάλασσα του Μαρμαρά), στα δυτικά του νομού της Προύσας, ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της περιοχής της Βιθυνίας κατά την Αρχαία Εποχή.

Η Απολλωνιάδα, από την οποία παίρνει το όνομα της και η λίμνη, βρίσκεται 7 χιλιόμετρα μέσα με κατεύθυνση προς τα νότια από το 35ο χιλιόμετρο του δρόμου Προύσας- Μιχαλίτσι.

Στον αρχαιολογικό χώρο αυτό έχουν ενωθεί τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά Ελληνικής, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής εποχής.

Η Απολλωνία επί Ρυνδάκω είναι κτισμένη σε βραχώδη χερσόνησο που προχωρά προς τα μέσα στην λίμνη Απολλωνιάδα . Η αρχαία πόλη χτίστηκε πάνω στη χερσόνησο που αποτελείται από δύο λόφους με προεξοχή στη βόρεια άκρη της λίμνης Απολλωνιάδας.

Η γέφυρα που συνδέει τη στεριά με το νησί όπου είναι κτισμένη η καστροπολιτεία.
” Καστρινούς ”  ονόμαζαν τους Απολλωνιαδίτες,οι κάτοικοι των γύρω χωριών .

Η παλιά ξύλινη γέφυρα, που όταν πλημμύριζε η λίμνη σκεπαζόταν με νερά, καταστράφηκε το 1960, και κτίστηκε η σημερινή, πιο σύγχρονη και εξυπηρετική.Πριν από την γέφυρα, υπάρχει ένα τεράστιο υπεραιωνόβιο πλατάνι.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ

Από τον 5ο αιώνα π.Χ., η Απολλωνιάδα ήταν αποικία των Μιλησίων
Τον 4ο αιώνα π.Χ. η περιοχή αποτέλεσε μια από τις πρώτες κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου με την απελευθέρωση από τους Πέρσες .

Μετά τον θάνατο του ,Η πόλη ανήκε στη δικαιοδοσία του βασιλιά της Περγάμου Άτταλου Α’, στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος έδωσε στην πόλη το όνομα της γυναίκας του, Απολλωνιάδας.
Από γραπτά κείμενα, η ονομασία Απολλωνία επί Ρυνδάκω φαίνεται να χρησιμοποιείται από τον 2ο αιώνα π.Χ. Το γεγονός ότι ο θεός Απόλλωνας ήταν προστάτης της πόλης και υπήρχε ναός αφιερωμένος σε αυτόν στην πόλη, έπαιξε σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της ονομασίας της.

Αργότερα, στα Ρωμαϊκά χρόνια και κατά τη διάρκεια του πολέμου κατά του Μιθριδάτη. [ Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ Διόνυσος (, 132 π.Χ. -, 63 π.Χ.)] χρησιμοποιήθηκε από τον Τραϊανό ως χώρος ανεφοδιασμού των στρατευμάτων του.
Από τους γνωστούς συγγραφείς πρώτος ο Στράβων (66-24 π.Χ) την αναφέρει σαν Απολλωνία επί Ρυνδάκω.

Ο χριστιανισμός κηρύχθηκε στην Απολλωνιάδα από τον Απόστολο Ανδρέα.
Την εποχή του Βυζαντίου, η Aπολλωνιάδα έζησε ημέρες δόξας και μεγάλης ακμής, ταυτόχρονα, με τη Νικομήδεια, τη Νίκαια και τον Κύζικο.

Η πόλη προστατευόταν από μεγάλο και ισχυρό τείχος,το οποίο και σήμερα κανείς διακρίνει. Κατεστραμμένο στο μεγαλύτερο μέρος του, διότι όχι μόνο οι Βυζαντινοί έπαιρναν πέτρες για να χτίσουν τα προστατευτικά φρούρια τους, αλλά και γιατί οι νέοι άποικοι Τούρκοι έχτιζαν με αυτές τα σπίτια τους.

Οι Οθωμανοί άλωσαν την πόλη το 1330.
Οι Τούρκοι μόλις κυρίευσαν τη Βιθυνία, κατέσφαξαν ή εξισλάμισαν τους κατοίκους των γύρω χωριών και πολλοί από αυτούς είχαν έρθει από την περιοχή του Ικονίου και παρέμειναν ως μόνιμοι κάτοικοι.

Πολλά άλλα χωριά ,από τότε έμειναν ακατοίκητα και αργότερα, τα εποίκισαν Έλληνες από την Πελοπόννησο, τα Άγραφα, τον Γιδά, που εργάζονταν σαν υποτακτικοί του σουλτάνου.

Οι Οθωμανοί, μετά την κατάκτηση εξισλάμισαν πολλούς από τους κατοίκους της,δίνοντας το δικαίωμα  να ελέγχουν αυτούς που παρέμειναν πιστοί χριστιανοί . Κατοικουσαν στην περιοχή «Παλιόπορτα», από την οποία περνούσαν κάθε μέρα οι Απολλωνιαδίτες, για να μπορούν να τους ελέγχουν. Και λέγεται ότι υπήρχε εκεί εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Παρασκευή, την οποία, οι εξισλαμισθέντες χρησιμοποιούσαν ως τζαμί .

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Η πιο παλιά εκκλησία του χωριού ήταν του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Άλλες εκκλησίες ήταν του Τιμίου Προδρόμου των Ταξιαρχών και του Αγίου Παντελεήμονα, που είναι και η μοναδική που σώζεται, μέχρι σήμερα και είχε κτιστεί το 1918.

Λόγω του ένδοξου παρελθόντος της ανακηρύχθηκε σε ξεχωριστή επισκοπή ονόματι Θεοτοκιανή και ανήκε στη δικαιοδοσία του Μητροπολίτη Νικομήδειας.

Η επισκοπή είχε την τιμή να αναδείξει σπουδαίους Αγίους, όπως ο Νικήτας επίσκοπος Απολλωνιάδας, η μνήμη του οποίου τιμάται στις 20 Μαρτίου, ο Άγιος Ακάκιος, ο Άγιος Θύρσος, που μαρτύρησε επί αυτοκράτορα Δεκίου 250 μ.χ στις 14 Δεκεμβρίου, και πολλοί άλλοι.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Υπήρχαν γνωστά Ελληνικά σχολεία στην πόλη, στα οποία φοιτούσαν πάνω από με 500 μαθητές που ερχόταν και από τα διπλανά χωριά.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Κύρια απασχόληση η αλιεία και η σηροτροφία ακόμη πολλές ελιές και συκιές. Μέσω  του πλωτού δρόμου που υπήρχε Απολλωνίας- Λίμνης – Ποταμού Ρύνδακα – Μάκεστου – Θάλασσα του Μάρμαρα τα περίφημα καΐκια της πόλης, τα επονομαζόμενα τομπάζια, μετέφεραν τις πραμάτειες τους στην Κωνσταντινούπολη.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΕΥΓΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η Απολλωνία διατήρησε το ελληνικό της στοιχείο και μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς, μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών στις αρχές της δεκαετίας του 1920.

Ζούσαν εκεί 600 Ελληνικές οικογένειες με 3.500 χριστιανικές ψυχές
Στην Ελλάδα συναντούμε Απολλωνιάτες στην Καστοριά,και τη Λακκία της Φλώρινας  Νάουσα  Καβάλα,Αλεξανδρούπολη.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.