του Γιάννη Κορκά
Προ μηνών έφυγε για το ταξίδι που δεν έχει επιστροφή υπακούοντας στη μοίρα του ανθρώπου, o φίλος από τα παλιά Ζήσης, με το προσωνύμιο «Πεταλάρχης», προερχόμενο από τον τίτλο της κοσμικής ταβέρνας που διέθετε « Το χρυσό Πέταλο», που ήταν στην οδό Ιουστινιανού, ευρισκόμενο στη δεξιά πλευρά αυτής εισερχόμενος από την οδό Φον Κοζάνη και λειτούργησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Ο Ζήνων και κατά την Κοζανίτικη λαλιά Τζήκας, γεννήθηκε το 1930 και γονείς του ήταν η Κατήγκου και ο Βασίλης από τον Κρόκο Κοζάνης, έμεινε από μικρός ορφανός και μεγάλωσε στην « Τρανή Αυλή», έτσι λέγονταν η γειτονιά του, είχε μεγάλη αλάνα και παίζανε τα παιδιά.
Από μικρός εργάστηκε σε τσαγκαράδικο , όπου έμαθε την τέχνη του κατασκευαστή παπουτσιών και έδινε μια καλλιτεχνική μορφή στα παπούτσια ,ώστε να πάρει το όνομα « Σεβαστάκης», (όπως είναι γνωστόν, το κασμέρ’ στην Κοζάνη είναι είδος χωρίς τελειωμό) από το όνομα του τότε γνωστού υποδημοτοποιείου των Αθηνών του Σεβαστάκη, που εθεωρείτο ότι είχε τα ποιο καλύτερα και κομψά παπούτσια. Όλοι αγοράζανε παπούτσια από το Σεβαστάκη, μεταξύ αυτών κι εγώ ως νέος. Όταν τα είδε ο αείμνηστος Τζήκας, «ο Σεβαστάκης» της Κοζάνης, έκανε παρατηρήσεις για μερικά ελαττώματα των παπουτσιών . Ήταν πολύ σχολαστικός στη εργασία του και πρόσεχε τη φόρμα που έδινε στα παπούτσια. Ήταν μοντέρνος τσαγκάρης . Από το τσαγκαράδικο που το είχε στην οδό Π. χαρίση, περνούσαν κάθε μέρα πάρα πολλοί φίλοι του και σχολίαζαν όλα τα δρώμενα στην κοινωνία της Κοζάνης, ήταν ωραίος χωρατατζής και πολύ ευχάριστος στις συντροφιές.
Μετά από το τσαγκαράδικο βρέθηκε να είναι ιδιοκτήτης κοσμικής ταβέρνας.
Την ιδέα αυτή είχε ο Κλείτος Βαχτσεβάνος, αείμνηστος τιμώντας τη μνήμη του,σπουδαίος μάγειρας, να ανοίξουν ταβέρνα με το όνομα «Χρυσό Πέταλο» και ο Τζήκας θα ήταν υπεύθυνος επί των δημοσίων σχέσεων και επί της αγοράς των τροφίμων και άλλων ειδών λειτουργίας του πέταλου. Είχε μεγάλο κύκλο γνωριμιών , συναναστρεφόμενος με πολλούς χωρίς καμία αντιπαλότητα. Σε μια εποχή που η συναναστροφή είχε βαθιά συναίσθηση της πανανθρώπινης αξίας και των αρχών της συναντίληψης και του αλληλοσεβασμού μεταξύ των ανθρώπων στην κοινωνία που ζούσαν .
Ήταν ένας (bon viveυr) της Κοζανίτικης ζωής.
Η κοσμική ταβέρνα είχε πολύ καλή διακόσμηση και υποδέχονταν ο Τζήκας με ευγένεια και πρόσχαρη διάθεση τους επισκέπτες για να γευτούν την ποικιλία των φαγητών με τη νόστιμη γεύση παρασκευασμένα από τον ( maitre) αρχιμάγειρα Κλείτο, που τα προετοίμαζε μαγειρεύοντας τα, με τα καλύτερα υλικά.
Είχε επίσης πλούσια δισκοθήκη από ρομαντικά , αρχοντορεμπέτικα και άλλα τραγούδια που είχαν ερμηνεύσει μεγάλοι τραγουδιστές –στριες της εποχής και που ακούγονται μέχρι σήμερα ευχάριστα και νοσταλγικά από τους ηλικιωμένους αλλά και από τους νέους. Κάθε βράδυ το Πέταλο ήταν γεμάτο από κάποιας ηλικίας ανθρώπους με ευπρεπή παρουσία και κοσμιότητα. Ήμασταν κι εμείς σχεδόν κάθε βράδυ και έχω όλη την εικόνα των ανθρώπων που σύχναζαν. Γι αυτό θέλω να περιγράψω την ατμόσφαιρα του Πέταλου, από τους ανθρώπους που σύχναζαν, πως ζούσαν και πως γλεντούσαν την περίοδο της δεκαετίας του ’60 , που η χώρα είχε αρχίσει να αναπτύσσεται .
Το πέταλο την περίοδο εκείνη ήταν σταθμός της κοσμικής ζωής των Κοζανιτών. Ήταν τρόπο τινά ένας Κυριλέ χώρος που οι άνθρωποι είχαν κάποια καλλιέργεια, που προέρχονταν από την οικογενειακή Κοζανίτικη παράδοση που συνέδεαν τις παρέες οι βασικές κοινωνικές αρχές της ανθρώπινης συνύπαρξης με ευπρέπεια και σοβαρότητα στις σχέσεις τους.
Σ’ένα περιβάλλον με ατμόσφαιρα άκρως πολιτισμική.
Ταχτικός επισκέπτης ήταν ο Βαγγέλης ο Φανός , ένας θαυμάσιος άνθρωπος , γλεντζές και ευπρεπέστατος, με τη κιθάρα του, ήταν σπουδαίος κιθαρίστας , έπαιζε και τραγουδούσε ενθουσιάζοντας τους παρευρισκομένους, μαζί του και ο φίλος του ο Μάκης Τζαβέλας, αείμνηστοι,. Επίσης ο Νίκος Ντόνας, με το σαξόφωνο, έπαιζε και ράγιζε τις ψυχές των ανθρώπων που ήσαν στο Πέταλο, αλλά και στα κέντρα διασκεδάσεως της Κοζάνης όπου εμφανίζονταν μαζί με άλλους Κοζανίτες μουσικούς. Ήταν μοναδικός στην εποχή του, ο αείμνηστος Ντόνας . Μία φορά πέρασε και ο συμπατριώτης μας μαέστρος και συνθέτης Γιάννης Διδίλης, που ήταν μέλος της ορχήστρας του Μίκη Θεοδωράκη, την οποία πολλές φορές διηύθυνε. Δυστυχώς έφυγε νωρίς.
Άλλες παρέες που εμφανίζονταν ταχτικά στο Πέταλο ήσαν οι Μερκούρης Κυρατσούς, δικηγόρος, μετέπειτα Δήμαρχος Κοζάνης από το 1964 μέχρι Απρίλιο 1967 και στη συνέχεια Βουλευτής, Γιάννης Γκιουλέκας συμβολαιογράφος, Γιώργος Μαυρόπουλος δικηγόρος, Γιώργος Παύλου συμβολαιογράφος, Γιώργος Σαμαράς δικηγόρος , από την Πτολεμαϊδα , κουνιάδος του Τζήκα, ο οποίος είχε παντρευτεί την αδερφή του Σαμαρά, Θεοδώρα. Μια πολύ καλή σύζυγος.
Στις γιορτές έρχονταν από την Αθήνα στην παρέα και ο Μανώλης Τσιώρας, ένας ωραίος άνθρωπος με Αθηναϊκή φινέτσα. όλοι είναι αείμνηστοι. Άλλη παρέα ήταν ο Γιάννης Γκοβεδάρος δικηγόρος, ο Σάκης Σαμαράς, δικηγόρος, αείμνηστος, ο Τάκης Χατζηκώστας δικηγόρος, αείμνηστος, ο Γιώργος Δελιαλής έμπορος, ο Νίκος Τσιώρας έμπορος, ο Φιλήμων Παύλου γιατρός . Επίσης ο Μάκης Μουμουζάς, δικηγόρος, αείμνηστος, ο Γιώργος Μπουντιούκος γιατρός αείμνηστος, ο Χρίστος Μπέσσας γιατρός αείμνηστος, ο Κώστας Πήττας συμβολαιογράφος, αείμνηστος, ο Γιώργος Μάλαμας δικηγόρος και ο γράφων Γιάννης Κορκάς.
Δύο φορές έφερα στην παρέα μας και το ζεύγος Ερρίκο και Σπάρτης Μπαχάουερ, ήταν αδερφός της μεγάλης Πιανίστριας, παγκοσμίου φήμης Τζίνας Μπαχάουερ, έπαιζε και ο ίδιος πιάνο και κιθάρα, μας είχε παίξει μερικά κομμάτια με την κιθάρα του Χρήστου Μπέσσα. Είχαν μείνει πολύ ευχαριστημένοι από το Πέταλο. Γι’ αυτό και τους αναφέρω.Τη Τζίνα Μπαχάουερ την είχα γνωρίσει στο σπίτι τους στη Φιλοθέη. Επίσης ο Κώστας Παπαγιάννης γιατρός με την παρέα του.
Πολλοί φίλαθλοι του Ολυμπιακού Κοζάνης, πρώτος και μόνιμος ο Θύμιος Λιάπης, της οικογενείας Λιάπη που κατασκεύασαν το ποδοσφαιρικό Στάδιο στα Κοίλα Κοζάνης και στοίχισε όπως λένε δισεκατομμύρια ευρώ. Ο Καθηγητής εμποριολόγος Στέφανος Γαστεράτος, της εμπορικής σχολής Κοζάνης, Κερκυραίος, φίλαθλος του Ολυμπιακού Πειραιώς και Κοζάνης , ο Δημήτριος Ντεβές οικονομικός προϊστάμενος της ΔΕΗ, ομοίως φίλαθλος του Ολυμπιακού Πειραιώς και Κοζάνης. Ο Νικολάκιας Λιάπης ταξιτζής και Ολυμπιακός, ο Νίκος (Μπούλης) Βούρκας επίσης ταξιτζής και Ολυμπιακός, γείτονας με το Γαστεράτο, στην Σκ΄ρκα. Ο Αδάμος Γκριζιώτης , περίφημος σκακιστής , έπαιρνε μέρος σε πολλούς αγώνες στη Θεσσαλονίκη και νικούσε. Μαζί με τον Χρήστο Παπαστεριάδη ήταν το πέταλο μόνιμο στέκι τους.
Επίσης και ο Διευθυντής της ΔΕΗ Κοζάνης μαζί με την παρέα του ήταν ταχτικός στο Πέταλο. Ο Νομάρχης Κοζάνης του 1965 Σταμάτης Μυλωνογιάννης , πρώην ναύαρχος του πολεμικού ναυτικού , ένας ευγενέστατος άνθρωπος και πολύ καλός Νομάρχης, του άρεσε να κάνει παρέα και να συνομιλεί με Κοζανίτες και πολλές φορές όταν μας συναντούσε στο Πέταλο ερχότανε και καθότανε μαζί μας .
Όταν στο κινηματοθέατρο Ολύμπιον ερχότανε θίασοι , μετά την παράσταση που έδιναν πήγαιναν για φαγητό στο Πέταλο, είχαμε γνωρίσει τότε πολλούς ηθοποιούς και τραγουδίστριες που συμμετείχαν στις παραστάσεις των θεατρικών έργων. Δημιουργείτο μια πολιτιστική ατμόσφαιρα από την παρουσία τους.
Το γεγονός της εποχής, στη μικρή μας κοινωνία της δεκαετίας του ’60, ήταν, η παρακολούθηση από ένα κύκλο συμπολιτών μας των παιζόμενων έργων στους κινηματογράφους, που κάθε Δευτέρα και Πέμπτη αλλάζανε έργο, να πηγαίνουν στη δεύτερη προβολή του έργου στις 10 μμ ώρα , και όχι την πρώτη που ήταν η ώρα 7 μμ. και ήσαν όλοι τους ευπρεπώς ντυμένοι γυναίκες και άνδρες, διότι το θεωρούσαν κοσμικό γεγονός και έπρεπε να είναι ευπαρουσίαστοι όπως το επέβαλαν οι κανόνες μιας συγκροτημένης κοινωνίας.
Μετά το έργο πηγαίνανε στο Πέταλο για φαγητό και συζητούσαν για την ταινία , τους ηθοποιούς που τότε ήταν μεγάλα αστέρια, όπως η Γκέτα Γκάρμπο , η Ίνγμάρ Μπέργκαμ, η Βίβιαν Λι, η Όντρεϊ Χέπμπορν η Μορίν ο Χάρα, η σοφία Λόρεν , η Τζίνα Λολομπριγκίτα, η Λορίν Μπακόλ, η Ρίτα Χεϊγουρθ, η Ανίτα ‘Εκμπερκ , η Ελίζαμπεθ Τέϊλορ, η Μπριζίτ Μπαρντό,η Κλαούντια Καρντινάλε, η Κατρίν Ντενέβ, ο Ρόμπερ Τέηλορ, ο Κάρι Γκράντ, ο Έρον Φλίν, ο σπένσερ τρέϊσι, ο Μάρλο Μπράντο, ο Κλάρ Γκέμπλ, ο Γκρέκορι Πέκ ,ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ. ,ο Ρεκ Χάρισον ,ο Τσάρλι Τσάπλιν, σερ, ο Λόρενς Ολιβιέ ομοίως σερ, ο Ομάρ Σαρίφ και άλλοι Πολλοί, που μεγαλώσαμε με τις ταινίες τους.
Παρουσίαζε τα βράδια εκείνα το Πέταλο μια εικόνα Τολστοϊκής ανθρώπινης συντροφιάς, με Κοζανίτικη στόφα .
Ήταν μια όμορφη ώρα. Που την συναντούσες τότε μόνο στο Πέταλο, που είχε καταξιωθεί απ’ όλους και το προτιμούσε η κοινωνία της Κοζάνης.
Και όλα αυτά ελέω Τζήκα.
Μόνιμος επίσης θαμώνας του Πέταλου ήταν ο Χρήστος Παπαστεριάδης εκδότης και διευθυντής της εφημερίδα Θάρρος που το είχε κυκλοφορήσει το 1960 και πρώην δημοσιογράφος Αθηναϊκών εφημερίδων. Τον περιμέναμε να έρθει να μας πει τα δημοσιογραφικά νέα.
Την 22αν Νοεμβρίου του 1963, σκότωσαν στο Ντάλας τον Πρόεδρο της Αμερικής Τζών Κένεντι, ήμασταν στο Πέταλο , και το ακούσαμε από το ραδιόφωνο και μας συγκλόνισε. Περιμέναμε τον κυρ, Χρήστο να μας φέρει ειδήσεις από τις πληροφορίες που είχε από τις εφημερίδες των Αθηνών, μείναμε τότε μέχρι της τρεις και μισή 03 ½ πρωϊνής ώρας, αδυνατώντας να πιστέψουμε στη δολοφονία του Κένεντι που η εκλογή του είχε αναπτερώσει ελπίδες για δικαιότερο κόσμο επί των ημερών του ως Πρόεδρος των Ηνωμένων πολιτειών. Πέρασαν από τότε 50 χρόνια, μισός αιώνας, και ακόμη δεν έχει αποκαλυφθεί ποιοι έδωσαν εντολή να δολοφονηθεί ο Κένεντι.
Τις απόκριες το Πέταλο διακοσμείτο αποκριάτικα . Και την Καθαρά Δευτέρα έκανε το πάρτι του Πέταλου. Επίσης κάθε Δευτέρα σερβίριζε μόνο πατσά με Κοζανίτικο ξύδι, ήταν νοστιμότατος.
Τα καλοκαίρια λειτουργούσε ως θερινό μαγαζί στην ταράτσα του καταστήματος. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μαγαζιού ήταν ένα ημι -ισόγειο και κατέβαινες τρία σκαλοπάτια εισερχόμενος στην κοσμική ταβέρνα.
Πολλές Κυριακές συναντούσα τον Τζήκα στον ψηλό Αη-λιά, όπου μαζευότανε πολλοί Κοζανίτες και φίλοι του Τζήκα, μερικοί κάνανε ορειβασία και στη συνέχεια όλοι δοκίμαζαν τις ρακές που φέρνανε μαζί τους με τον κατάλληλο μεζέ .
Ήταν και εξακολουθεί να είναι μια απολαυστική ώρα Κοζανίτικης παρέας παλιάς βεγγέρας, μιας άλλης όμορφης εποχής, με ρακές και άσωτα μασλάτια, που την συνεχίζει σήμερα η παρέα του Ψηλού Αη-λιά. Στο Ιστορικό και μυθικό Βουνό των Κοζανιτών.Στην παρέα προστίθεται πολλές φορές και ο Γιώργος Μάνος ερχόμενος από την Θεσσαλονίκη όπου είναι καθηγητής του ΑΠΘ. Ένας Κοζανολάτρης. Οι επίτροποι του εξωκκλησίου το διατηρούν πεντακάθαρο και περιποιημένο.
Ο Τζήκας ανέβαινε στον ψηλό- Αηλιά, γιατί όπως μου έλεγε η γιαγιά του η Πανάϊου ήταν μοναχή στην εκκλησία προ του ’40 και τιμούσε τη μνήμη της. Στο γραφείο του εξωκκλησίου υπάρχει μία αναμνηστική φωτογραφία με τη γιαγιά του , τη μητέρα του και το Τζήκα μικρό. Είναι το έτος 1935. Το δείχνει η φωτογραφία.
Καλό ταξίδι φίλε Τζήκα και χαιρετισμούς σε όσους συναντήσεις, φίλους και επισκέπτες του Πέταλου.
Θα σε θυμόμαστε πάντοτε.
Η ευδοκία του Κύριου να απαλαίνει τον πόνο της συζύγου σου Θεοδώρας.
Η Μνήμη του Αιώνια.
Γιάννης Κορκάς