ΤΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΣΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ; H χρονολόγηση, το αρχαίο DNA και η ακτινογραφία

By nikdigrik on 24/01/2015

Τη μεταξύ τους συγγένεια, τον τόπο καταγωγής των νεκρών, τις παθολογικές τους αλλοιώσεις, τη διατροφή τους και άλλα στοιχεία θα ερευνήσουν από εδώ και στο εξής οι επιστήμονες, εξετάζοντας με αναλυτικές μεθόδους τα σκελετικά κατάλοιπα.

• Ακτινολογική μελέτη των οστών για τον εντοπισμό παθολογικών αλλοιώσεων, που δεν είναι μακροσκοπικά διακριτές αλλά και για την πληρέστερη περιγραφή των ήδη καταγεγραμμένων π.χ. μετωπιαία υπερόστωση της γυναίκας, τομές-τραυματισμοί (cut marks) του ενός άνδρα, επουλωμένο κάταγμα του άλλου άνδρα.

• Ιστολογικές-μικροσκοπικές τεχνικές π.χ. περίπτωση μετωπιαίας υπερόστωσης, και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.

• Αναλύσεις σταθερών ισοτόπων άνθρακα και αζώτου με σκοπό τον προσδιορισμό του είδους των πρωτεϊνών που κατανάλωναν τα συγκεκριμένα άτομα.

• Αναλύσεις στροντίου που λόγω της απουσίας δοντιών θα περιοριστούν μόνο στις τιμές που θα προκύψουν από τη δειγματοληψία των οστών.

• Παλαιογενετικές αναλύσεις (αρχαίο DNA) με σκοπό την περιγραφή της βιολογικής και γενετικής ιστορίας των ατόμων. Στο πλαίσιο των αναλύσεων θα εξεταστεί η ενδεχόμενη εξ αίματος συγγένεια των τριών ατόμων. Η ταφονομική όμως παρουσία των μακρών οστών, η απουσία δοντιών και τμημάτων του κρανίου στους δύο άνδρες που χρησιμοποιούνται στις αναλύσεις αρχαίου DNA, ενδεχομένως να μην επιτρέψει την απόκτηση επαρκούς ποσότητας ενδογενούς πυρηνικού DNA για την επιτυχημένη και με ακρίβεια ταυτοποίηση της εξ αίματος συγγένειας. Στο νεογνό και στον πέμπτο νεκρό, λόγω της περιορισμένης ποσότητας δείγματος αλλά και της επίδρασης υψηλής θερμοκρασίας λόγω καύσης στον πέμπτο νεκρό δεν θα εφαρμοστούν οι παραπάνω μέθοδοι.

• Η εφαρμογή AMS χρονολογήσεων σε δείγματα τόσο των ανθρώπινων οστών όσο και των συγκείμενων ζώων θα συμπληρώσει την εικόνα της διαδοχής των ταφών, η οποία δεν μπορεί να ανασυσταθεί μέσα από την ανασκαφική διαδικασία.

Τόσο οι μακροσκοπικές όσο και οι αναλυτικές μέθοδοι θα εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο αριθμό σκελετών, περίπου 300, από τα νεκροταφεία της Αμφίπολης, στο πλαίσιο διετούς ερευνητικού προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται από πολυπληθή ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τις κυρίες Σ. Τριανταφύλλου, επίκουρη καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας, Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας, ΑΠΘ και Χ. Παπαγεωργοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας, Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας, Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας, ΔΠΘ. Η ομάδα αποτελείται από προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς και μεταδιδακτορικούς φοιτητές των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και Δημοκριτείου αλλά και διεθνώς αναγνωρισμένους εξωτερικούς συνεργάτες.

Ανοίγματα
Επίσης, από τους αρχαιολόγους, θα πρέπει να μελετηθεί κατά πόσον τα οστά ιπποειδών και άλλων ζώων ήταν μέσα στον τάφο ή κατρακύλησαν από υψηλότερα σημεία, παρασυρμένα από νερά. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί αν τα οστά ήταν δυνατόν να περάσουν μέσα από ανοίγματα ανάμεσα στις πέτρες του θόλου.

ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΝΤΙΚΑΣ
«Εγινε σωστή δουλειά, λείπουν τα συμπεράσματα»

Είναι μια επιτυχής ανάλυση, αλλά χωρίς συμπεράσματα. Ετσι αξιολογεί τη μελέτη των σκελετικών κατάλοιπων του ταφικού μνημείου στην Αμφίπολη, ο ανθρωπολόγος, Θόδωρος Αντίκας.

Μιλώντας στο «Εθνος», ο διαπρεπής ανθρωπολόγος, με ακαδημαϊκή καριέρα σε πανεπιστήμια της Ελλάδας, της Αμερικής, αλλά και της Γαλλίας, σημειώνει ότι «έχουμε μια ωραία ιστορία, που όμως δεν μας βοηθά να πάμε παρακάτω».

Οπως αναφέρει, έπρεπε ταυτόχρονα με την ανθρωπολογική μελέτη να «έτρεχαν» η ραδιοχρονολόγηση και η εξέταση DNA. Η πρώτη θα έδειχνε την εποχή κατά την οποία έζησαν οι νεκροί και η δεύτερη θα αποκάλυπτε τυχόν μεταξύ τους συγγένεια.

«Βρέθηκαν 550 οστά και θραύσματα οστών, έπρεπε να κινηθούν τάχιστα οι διαδικασίες. Οφειλαν οι υπεύθυνοι να στείλουν ένα μικρό δείγμα για ραδιοχρονολόγηση στο εργαστήριο Αρχαιομετρίας του ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ. Σε 2-3 μήνες οι ειδικοί δίνουν αποτελέσματα για την περίοδο κατά την οποία έζησαν οι νεκροί, καθώς και πληροφορίες για τη διατροφή τους και το περιβάλλον όπου έζησαν.

Η καταγωγή
Ετσι θα ξέραμε αν οι νεκροί ήταν από την Αμφίπολη, αν δηλαδή γεννήθηκαν και έζησαν εκεί ή μεταφέρθηκαν μετά θάνατον στον τύμβο Καστά», μας λέει ο κ. Αντίκας και προσθέτει: «Παράλληλα, μπορούσαμε να στείλουμε σε εργαστήριο του εξωτερικού -μια που εδώ δεν γίνονται τέτοιες εξετάσεις- δείγματα για αναλύσεις DNA. Τα αποτελέσματα, αργούν λίγο παραπάνω βέβαια, μπορούν να χρειαστούν και 6 μήνες, αλλά είναι πολύ σημαντικά, γιατί δείχνουν τη βιολογική και γενετική ιστορία των νεκρών και αν τυχόν έχουν μεταξύ τους συγγένεια».

Οι ειδικοί είχαν επισημαίνει από τις πρώτες κιόλας φωτογραφίες που είδαν ότι ένα από τα οστά ανήκει σε ζώο και μάλιστα σε ιπποειδές και η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού που επιβεβαιώνει την ύπαρξη οστών ιπποειδούς σημειώνει ότι αυτά θα μελετηθούν από ειδικό ζωοαρχαιολόγο.

«Η μέθοδος που χρησιμοποίησαν οι δύο καθηγήτριες είναι η πλέον ενδεδειγμένη και αυτό πρέπει να τονιστεί. Εγινε πολύ σωστή δουλειά, αλλά η έρευνα αυτή δεν δίνει συμπεράσματα. Και χωρίς συμπεράσματα, λέμε μια ιστορία, αλλά εκεί σταματάμε», καταλήγει ο κ. Αντίκας.

amfipolinews.gr