Ανάμεσα στα κορφοβούνια της Βόρειας Πίνδου, τα βαθύσκιωτα φαράγγια, τα φιδωτά ποτάμια και τα σκιερά βαθυπράσινα δάση, “ο τόπος πίσω από το βουνό”, το Ζαγόρι, κρύβει μυστικά, που το αναδεικνύουν σε αγαπημένο ορμητήριο κάθε γνήσιου φυσιολάτρη.
Συνδυάζει το έξοχο φυσικό περιβάλλον με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική από πέτρα και ξύλο στα πολυάριθμα χωριά του, τα οποία “προστατεύει” η πυργωτή οροσειρά της Τύμφης.
Τις νύχτες ή τα πρωινά, το βλέμμα αναζητά τον επιβλητικό όγκο των πύργων της Αστράκας, που τη συνδέουν με τη χαράδρα του Βίκου. Η θέα των απόρθητων βράχινων πύργων, των κάθετων αυτών ορθοπλαγιών, από την περιοχή της Αρίστης και κυρίως του Πάπιγκου, προκαλεί δέος και συναισθήματα, ακόμη και σε όσους έχουν γεννηθεί εκεί. Θα το νιώσει ο επισκέπτης περπατώντας το δειλινό στο Μικρό ή στο Μεγάλο Πάπιγκο, την ώρα που οι πύργοι της Αστράκας “βάφονται” πορτοκαλί.
Για παιχνίδια με τις λείες γλιστερές πέτρες και τις περιδινήσεις του ελεύθερου και ορμητικού νερού, για “γλυπτική” πάνω σε λευκούς βράχους, αλλά και πέτρινα “τείχη”, η πρόταση είναι μια επίσκεψη στις οβίρες ή κολυμπήθρες, όπως τις λένε οι ντόπιοι.
Πρόκειται για ένα αριστούργημα της ηπειρωτικής φύσης στην περιοχή του Πάπιγκου. Η δημιουργία του είναι βασισμένη σε… απλά μαθηματικά της φύσης. Προσθέτουμε τη δύναμη του νερού, με το εύπλαστο ασβεστολιθικό πέτρωμα, το πολλαπλασιάζουμε με τα χρόνια της φυσικής ροής και παίρνουμε σαν αποτέλεσμα, βαθιές πισίνες με κρυστάλλινα νερά, ιδανικά για βουτιές το καλοκαίρι και μοναδικό τοπίο το χειμώνα.
Βουτιές μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει και στην περιοχή “Μπάλτα Ντι Στρίγκα” στο Ηλιοχώρι, στη φυσική πισίνα που σχηματίζεται από το νερό τριών καταρρακτών, που αποτελούν αξιοθέατο του Ζαγορίου. Ξύλινα σκαλάκια οδηγούν στο νερό, ενώ οι πιο τολμηροί μπορούν να κάνουν βουτιά πηδώντας από τα βράχια.
Το πιο εντυπωσιακό καλντερίμι της Ηπείρου βρίσκεται στο Κεντρικό Ζαγόρι και συγκεκριμένα ανάμεσα στα χωριά Καπέσοβο και Βραδέτο – ο λόγος για τη Σκάλα Βραδέτου. Θα σας πάρει μία ώρα για το κατέβασμα και 90′ για το ανέβασμα. Η σκάλα Βραδέτου είναι φτιαγμένη με καλοζυγισμένη ξερολιθιά από εξαίρετους τεχνίτες, οι οποίοι σε μήκος 1,5 χλμ. διαμόρφωσαν 1.120 φαρδιά λιθόστρωτα σκαλοπάτια, καλύπτοντας ελικοειδώς μια υψομετρική διαφορά 250 μέτρων. Κάθε στροφή της είναι μελετημένη, ώστε να στρίβει ένα μουλάρι που κουβαλούσε στο σαμάρι του, δοκάρι μήκους έξι μέτρων. Γι’ αυτό και κανένα από τα σπίτια στο Βραδέτο, δεν έχει πλάτος μεγαλύτερο από αυτή τη διάσταση.
Τα σκαλοπάτια έχουν δύο είδη πέτρας, λευκή στις άκρες για τους ανθρώπους και μαύρη στη μέση για τα ζώα, ώστε να μην γλιστρούν τα πέταλα. Επίσης, όποια σημεία της σκάλας βρίσκονται σύρριζα στον γκρεμό, έχουν ενισχυμένο στηθαίο. Μόνο στα κιτάπια της εκκλησίας σώθηκε μια μαρτυρία – “για το μπουλούκι των κτιστάδων ότι όσο καιρό δούλευαν, κατανάλωσαν 30 φορτώματα αλάτι για τις ανάγκες του φαγητού τους”. Εικάζεται, πάντως, ότι η δαπάνη του έργου καλύφθηκε από Βραδετίνους που είχαν μεταναστεύσει στη Ρωσία στις αρχές του 18ου αιώνα.
Στους Κήπους αξίζει να επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο του Αγάπιου Τόλη. Εκεί, θα θαυμάσετε 40.000 εκθέματα από την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής του Ζαγορίου. Μερικά από τα εκθέματα είναι σκεύη νοικοκυριού, είδη λαϊκής τέχνης, ενδυμασίες, κεντήματα, φωτογραφίες βασιλέων, διάφορες γκραβούρες, σαλόνι του 19ου αιώνα και διάφορα άλλα.
Στην είσοδο του χωριού Κουκούλι, μια πινακίδα θα σας οδηγήσει στο Μουσείο Κώστα Λαζαρίδη, όπου μια συλλογή από σπάνια φυτά που ευδοκιμούν στα βράχια και τα φαράγγια του Βίκου, στεγάζεται στο σπίτι του συλλέκτη. Τα φυτά αυτά συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον πολλών βοτανολόγων και επιστημόνων, ενώ είχαν ρόλο και στην καθημερινότητα των κατοίκων του Ζαγορίου. Αυτόν τον φυτικό κόσμο χρησιμοποιούσαν και οι εμπειρικοί γιατροί της περιοχής, οι βικογιατροί, τον 18ο, τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.
Υπαίθριο λαογραφικό μουσείο αποτελεί τον Γυφτόκαμπο, η “Σαρακατσάνικη στάνη”. Σε μία έκταση 16 στρεμμάτων, μέσα σε δάσος κωνοφόρων, η Αδελφότητα Σαρακατσαναίων Ηπείρου έστησε μια παραδοσιακή σαρακατσάνικη στάνη, πιστό αντίγραφο του παραδοσιακού οικισμού. Αποτελείται από αχυρένια στρογγυλά κονάκια με όλον τον οικιακό εξοπλισμό τους, όπου αναβιώνει η νομαδική ζωή και αναδεικνύεται ο πολιτισμός των Σαρακατσαναίων.
Πηγή: ΑΜΠΕ