Όχι, δεν χρειάζεται να είσαι εύπορος για να αφήνεις το παιδί σου να ξοδεύει αλόγιστα το χρήμα. Όχι, αυτό δεν είναι φαινόμενο των πλουσίων. Είναι μια ιδιόρρυθμη «κατάρα» που ακολουθεί την ελληνική οικογένεια. Μια νοοτροπία βγαλμένη από τον καιρό του πολέμου που πραγματικά κανείς δεν είχε να φάει. Ή σχεδόν κανείς.
Αυτή την ψυχολογική «πείνα», την αγωνία μην μείνει κανείς νηστικός, την μανία να μπουκώσουμε το παιδί, την πέρασαν οι γιαγιάδες στους γονείς μας και εκείνοι σε εμάς, τους σημερινούς γονείς. Μόνο που εμείς δεν μπουκώνουμε πια το παιδί με φαγητό, αλλά με υλικά αγαθά για «να μην τους λείψει τίποτα«.
Ατελείωτα παιχνίδια, το τελευταίο γκάτζετ της αγοράς γιατί δεν μπορεί να έχει όλη η τάξη i phone και να μην έχει το δικό μου παιδί. Δεν μπορεί να φοράνε όλοι τα adidas superstar, και μάλιστα με τη μαύρη ρίγα, και να μην τα φοράει το δικό μου. Γιατί θα έρθει το παιδί από το σχολείο κλαμένο και θα πει «μόνο εγώ δεν έχω αυτό, το δείνα και το τάδε». Και θα πεις εσύ που ενδεχομένως δεν έχεις να πληρώσεις τον λογαριασμό της ΔΕΗ «ναι, αλλά παιδί είναι, δεν μπορεί να το κοροϊδεύουν τα άλλα επειδή δεν έχει ίδια πράγματα με τα δικά τους».
Κι έτσι ο κάθε γονιός σφίγγει κι άλλο το ζωνάρι για να μην «λείψει τίποτα» στο παιδί του.
Αυτή η τρελή νοοτροπία έχει λογική, όταν μιλάμε για κάτι που θα οξύνει το πνεύμα του παιδιού και θα το κάνει καλύτερο άνθρωπο. Δεν τίθεται θέμα διαπραγμάτευσης για να αποκτήσει το βλαστάρι μας ένα καλό ορθοπεδικό παπούτσι που δεν θα του καταστρέψει τα πόδια, να επισκεφτεί ένα μουσείο, να συμμετέχει σε μια εκδρομή, σε ένα ταξίδι, να κάνει μια δραστηριότητα που θα το ωφελήσει. Αλλά να αποκτά ό,τι ζητήσει, όποτε το ζητήσει είναι βλαβερό για το ίδιο.
Τα παιδιά, από μια ηλικία και πάνω είναι καλό να ξέρουν ότι στη ζωή υπάρχουν πολλά που θα τους λείψουν και πως δεν γίνεται να τα έχουν όλα. Κι αν θέλουν να αποκτήσουν το τάδε τάμπλετ θα πρέπει να προσπαθήσουν κι αυτά γι’ αυτό. Πώς; Ανταλάσσοντάς το με το χαρτζιλίκι τους, με μια υποχρέωση που θα αναλάβουν – π.χ να πηγαίνουν βόλτα έναν σκύλο που δεν είναι δικός τους, να στρώνουν το κρεβάτι των γονιών τους, να μαζεύουν τα πιάτα κάθε βράδυ – δανείζομαι παραδείγματα, ο κάθε γονιός μπορεί να βρει δεκάδες στόχους και πολύ καλύτερους από τους προτεινόμενους.
Η κόρη μιας φίλης μου είχε ένα μεταχειρισμένο I phone (πέμπτη δημοτικού παρακαλώ). Της το είχε χαρίσει ο πατέρας της, γιατί του έκαναν δώρο ένα από τη δουλειά του. Η μικρή είχε βρεθεί ξαφνικά με ένα υπερπανάκριβο κινητό στα χέρια, το οποίο δεν είχε «κερδίσει». Φυσικά δεν κατάλαβε την αξία του. Συχνά πυκνά είχε αποκτήσει και τη συνήθεια να το πετάει στον αέρα και να το ξαναπιάνει. Μια από τις πολλές φορές αυτού του ανόητου παιχνιδιού, το κινητό έπεσε και έσπασε. Οι γονείς της αφού τη μάλωσαν, της το έφτιαξαν (της έκαναν τα μούτρα κρέας κοινώς). Η μικρή συνέχιζε να το πετάει και έσπασε για δεύτερη φορά. Το ξαναέφτιαξαν. Όταν έσπασε και την τρίτη δεν το έφτιαξαν – επιτέλους – και της είπαν ότι για να αποκτήσει τρίτο κινητό και φυσικά όχι i phone θα έπρεπε να παίρνει κάθε μέρα τοστ από το σπίτι και να μην ξαναγοράσει τίποτα από την καντίνα του σχολείου μέχρι να συγκεντρώσει με τα χρήματα αυτά το ποσό για το νέο της κινητό, που κρίθηκε από την οικογένεια ότι θα κόστιζε το πολύ 120 ευρώ. Έτσι και έγινε και το κινητό αγοράστηκε. Η μικρή από τότε δεν το ξαναπέταξε ποτέ στον αέρα και το πρόσεχε σαν τα μάτια της. Κοινώς έμαθε αφενός ότι τα υλικά αγαθά δεν τα φέρνει ένα μαγικό τζίνι και κυρίως να εκτιμά όσα έχει.
Όλοι μας θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδιά, γεμάτα ευγνωμοσύνη και καθόλου κακομαθημένα αλλά οι περισσότεροι δεν ξέρουμε τον τρόπο.
Η Αμερικανίδα ψυχολόγος/ παιδοψυχολόγος Sheryl Ziegler έφτιαξε μια πολύ κατατοπιστική λίστα που μας βοηθά να μην φτιάξουμε κακομαθημένα παιδιά.
1. Να λέμε πιο συχνά ‘όχι’ στις απαιτήσεις τους: Ακόμα κι αν μπορούμε να τους αγοράσουμε αυτό που μας ζητούν, καλό είναι να βάζουμε όρια και να αντισταθούμε στον πειρασμό να ικανοποιήσουμε τις απαιτήσεις του άμεσα.
2. Να νιώθουν ευγνωμοσύνη γι΄αυτά που έχουν. Η ευγνωμοσύνη δεν μαθαίνεται μέσα από τη θεωρία, αλλά μέσα από το παράδειγμα. Θα εκτιμούν περισσότερο αυτά που έχουν, αν δεν τα έχουν όποτε θέλουν και αν έχουν προσπαθήσει γι’ αυτά.
3. Να καταλάβουν ότι η ζωή δεν είναι δίκαιη. Μέσα σε ορισμένα πλαίσια δεν είναι και τόσο σκληρό για τα παιδιά να μάθουν ότι η ζωή κάποιες φορές δεν είναι δίκαιη και ίσως βιώσουν κάποιες απογοητεύσεις. Πρέπει να μάθουν ότι τα λάθη είναι ένας τρόπος να εξελιχθούν και να μάθουν μέσα από αυτά.
4. Μην αγοράζουμε πολλά παιχνίδια: Επειδή ένα πολυκατάστημα έχει πολύ φτηνές κούκλες ή αυτοκινητάκια δεν σημαίνει ότι πρέπει να αγοράσουμε καμιά δεκαριά για τα παιδιά σας. Μία αρκεί ώστε να την αγαπήσουν και να την εκτιμήσουν.
5. Να μάθουν την αξία των χρημάτων. Αν τους μάθουμε να διαχειρίζονται το χαρτζιλίκι τους από μικρά, θα τους δώσουμε τις βάσεις για σωστή οικονομική διαχείριση ως ενήλικες.
6. Να τους μιλήσουμε για μας. Ας πούμε στα παιδιά μας πώς ακολουθήσαμε την καριέρα μας, πώς βρήκαμε την πρώτη μας δουλειά και πώς βγάζουμε χρήματα. Έτσι θα εκτιμήσουν περισσότερο όσα τους δίνονται.