Η αιτία που επανέρχεται, έστω κι αυτές μόνον τις μέρες, η μνεία της Επανάστασης του 1821 είναι το γεγονός πως το ανέφικτο έγινε εφικτό.
Επτά χρόνια δουλειάς κόστισε στους δημιουργούς της Φιλικής Εταιρίας η εξάπλωση της υπόγειας οργάνωσής τους, χρόνος όχι πολύς καθώς το πεδίο κατήχησης εκτεινόταν σε όλη σχεδόν την κεντρική κι ανατολική Ευρώπη φθάνοντας μέχρι τον Εύξεινο Πόντο. Τα γραπτά μηνύματα, φορτωμένα σε ιστιοφόρα, καμήλες ή μουλάρια, εξαρτιόνταν από ληστές, θάλασσες κι ανέμους για να φτάσουν στον προορισμό τους, ενώ η έλλειψη επαναστατικής εμπειρίας ήταν εμφανής τόσο στον «αφελέστατο»[1] κρυπτογραφικό κώδικα όσο και στους βαθμούς της ιεραρχίας των Φιλικών.
Τη ρωγμή της αποστασίας του Αλή Πασά εκμεταλλεύτηκαν οι Φιλικοί για να επισπεύσουν την Επανάσταση, επρόκειτο όμως για συγκυριακό φαινόμενο. Αυτό που διακαώς φλόγιζε τα στελέχη της Φιλικής Εταιρίας, τους «Αποστόλους» της, ήταν η πίστη στο όραμα, διότι μόνον ως όραμα θα μπορούσε να εκληφθεί η πάλη των Ελλήνων εναντίον των βαρβάρων Ασιατών κατά τη διάρκεια της οποίας οι χριστιανικές αυλές της Ευρώπης θα έμεναν εχθρικές ή αδιάφορες. Η απόφαση για μοναχική πάλη διαφοροποιούσε την επανάσταση αυτή του 1821 από τις υπόλοιπες που ποτέ δεν είχαν σταματήσει να εκρήγνυνται ανά τους αιώνες, εξαρτώμενες όμως από τον ξένο παράγοντα.
Ποιοι έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821; Η άποψη πως την επανάσταση του 1821 την έκανε ο «λαός» λογίζεται ως απλοϊκή διότι γενικεύει και δεν διευκρινίζει. Εδώ χρειάζεται να ξεχωρίσουμε τα δύο στάδιά της, το πριν και το κατά, δηλαδή το σχεδιασμό και την υλοποίηση. Οι σχεδιαστές της Φιλικοί, μικρέμποροι, ανήκαν στο μεσαίο στρώμα, αν ως κατώτερο ορίσουμε τους ακτήμονες, τους κολίγους και τους ποιμένες κι ως ανώτερο τους μεγαλέμπορους, επισκόπους και κοτζαμπάσηδες. Στο μεσαίο ανήκαν και οι Απόστολοί της, ένοπλοι κι άοπλοι, στο ίδιο κι ο αρχηγός της Αλέξανδρος Υψηλάντης. Ο «λαός», αν ως λαός οριστεί η κατώτερη μόνο τάξη, δεν ήταν κοινωνός των δρώμενων, διότι η κατήχηση ήταν μυστική.
Μόνον όταν η Επανάσταση εξερράγη, τις γραμμές της πύκνωσαν οι κατώτεροι, ο «λαός», και οι ανώτεροι, θεληματικά ή εξ ανάγκης αφού οι περισσότεροι ευρίσκονταν μέσα στα πεδία των επιχειρήσεων και δεν μπορούσαν να διαφύγουν σε άλλα μέρη.
Ποια γλώσσα κυριαρχούσε στο στρατόπεδο των επαναστατών; Η ελληνική φυσικά, γλώσσα της γραπτής επικοινωνίας -παρεμπιπτόντως ο Αλή Πασάς επικοινωνούσε γραπτά στην ελληνική γλώσσα. Ποιες ήταν οι (προφορικές) μητρικές γλώσσες των επαναστατών εκτός των ελληνικών; τα αρβανίτικα, τα βλάχικα, τα σλάβικα, τα αθιγγανικά και τα τουρκικά των τουρκόφωνων χριστιανών που επιστρατευμένοι αναγκαστικά από τους Οθωμανούς περνούσαν στις γραμμές των Ελλήνων. Οι διάλεκτοι; Κυπριακά και Ποντιακά -ως Μαυροθαλασσίτες συναντούμε στις πηγές τους αγωνιστές του 1821 που κατάγονταν από τη Μικρά Ασία, όπως π.χ. ο «Διαμαντής Μαυροθαλασσίτης» που εφονεύθη κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου.[2] Οι ιδιόλεκτοι; Περισσότεροι.
Αν μέρος των Σουλιωτών, Υδραίων ή Μακεδόνων αγωνιστών του 1821 γνώριζε περισσότερες λέξεις στη μητρική γλώσσα κι ολιγότερες στην ελληνική δεν είχε καμία σημασία. Με «εθνισμόν μέγαν» κατά τον υπασπιστή του Κολοκοτρώνη[3] πάλευαν οι Μακεδόνες στην Πελοπόννησο υπό την ηγεσία του Εδεσσαίου καπετάν Αγγελή Γάτσου για την πραγμάτωση του οράματος, το διώξιμο των βαρβάρων και τη δημιουργία ανεξάρτητης πατρίδας.
Ποιο το νόημα της Επανάστασης του 1821 σήμερα; Είναι πως το ανέφικτο, ορθότερα αυτό που θεωρείται ή εντέχνως προβάλλεται ως απραγματοποίητο, είναι εφικτό, αν υπάρχει πίστη για την υλοποίησή του. Αν γίνει κατανοητό πως η άγνοια του παρελθόντος μας καταστεί δέσμιους αυτού.[4]
Είναι όμως ίδιες οι εποχές; Σήμερα υπάρχει όπως τότε βαθύς στεναγμός, αλλά ο βάρβαρος δεν είναι εύκολα διακριτός: τα λόγια, οι τρόποι, η φυσιογνωμία, η θρησκεία και η ένδυση δεν διαφέρουν. Χειρίζεται τέλεια την επικοινωνία και μοιράζει διαχωριστικά προνόμια (πλούτο κι αξιώματα).
Τα ίδια περίπου συνέβαιναν και το 1821! Όμως τρεις στην αρχή, δώδεκα μετέπειτα οι Απόστολοι της Φιλικής Εταιρίας βγήκαν στον ωκεανό της Επανάστασης με ανδρεία κι απόφαση.[5] Kαταστράφηκε η γης και ο πόνος πλανήθηκε καιρό. Τελικά όμως κέρδισαν, το ανέφικτο έγινε εφικτό.
Αναζητούνται 12 παρόμοιοι Απόστολοι!
______________________________________________
[1] Γούντχαουζ Κρίστοφερ, Ο πόλεμος της ελληνικής ανεξαρτησίας, Εστία Αθήναι 1978, μετάφρ: Α. Βλάχος, σ. 60
[2] Μίχος Αρτέμιος, Απομνημονεύματα, Τσουκαλάς, Αθήνα 1956, σ. 43
[3] Χρυσανθόπουλος Φώτιος, Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των έξωθεν εις την Πελοπόννησον ελθόντων κληρικών στρατιωτικών και πολιτικών των αγωνισαμένων τον αγώνα της Επαναστάσεως, Σακελλαρίου, Αθήναι 1888, σ. 193
[4] Κολιόπουλος Ιωάννης, Η χρησιμότητα της Ιστορίας, Θεσσαλονίκη 1998 [φωτοτυπημένες οδηγίες στους φοιτητές του τμήματος Ιστορίας του ΑΠΘ]
[5] Στοιχεία απαραίτητα σύμφωνα με γράμμα των Σουλιωτών προς την Ελληνική Κυβέρνηση το 1824, βλ. Περραιβός Χριστόφορος,Απομνημονεύματα πολεμικά, Καϊτατζής, Αθήναι χ.χ., σ. 92
Δημοσιεύτηκε : giapraki 25 Μαρτίου 2013, 12:44