Γιώργος Πολυράκης. Μακρινοί ορίζοντες. (ιστορικό μυθιστόρημα)
εκδόσεις: Ψυχογιός, Αθήνα:2005, σελ. 700.
Ο Γιώργος Πολυράκης είναι γιατρός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γενικός χειρουργός μετεκπαιδευθείς στο Λονδίνο στις παθήσεις των αγγείων. Η επαγγελματική του σταδιοδρομία περιλαμβάνει ποικίλους τίτλους σχετικούς με την ιατρική του ειδικότητά, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό και τα τελευταία δέκα χρόνια το βιογραφικό του κοσμούν συν τοις άλλοις και έξι μυθιστορήματα, που ξεπέρασαν τις 81 συνολικά εκδόσεις και τα 250.000 αντίτυπα.
Η ποικιλία αυτή των εκδόσεων των έξι μυθιστορημάτων του Γ.Π. (κάποιες σε περίοδο μόλις ένα μήνα) τον κατατάσσει αντάξια ανάμεσα στους πιο πολυδιαβασμένους Έλληνες συγγραφείς. Είναι όμως καταρχήν και πάνω απ’ όλα γιατρός, δύσκολο κι ίσως κι οδυνηρό επάγγελμα για ανθρώπους με ευαισθησίες, που βιώνει καθημερινά τον πόνο, τη δυστυχία, την αγωνία και το θάνατο και έτσι δικαιολογείται πως βρήκε στη γραφή μία διέξοδο για τα συναισθήματά του. Με μαεστρία κι ας μη φανταζόταν τότε, στην αρχή, την κατοπινή του εξέλιξη.
Το τελευταίο του μυθιστόρημα οι «Μακρινοί ορίζοντες» (εκδόσεις Ψυχογιός, Μάιος 2005) είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, που μας ταξιδεύει στην Ελλάδα των τελευταίων χρόνων του 19ου και του πρώτου μισού του 20ου αιώνα. Μια ταραγμένη εποχή, που η νεογέννητη Ελλάδα πλήττεται από εσωτερικές κακουχίες, τα πάθη της πάνω απ’ όλα, πολέμους και έριδες, βασιλιάδες και πολιτικούς που αλληλοεξορίζονται κι αλληλοκατηγορούνται και πολίτες που ψάχνουν με αγωνία, τώρα που η ελευθερία ήρθε και στον τόπο τους, να βρουν ένα πιο εύκολο δρόμο. Λίγο πριν τη μεγάλη καταστροφή του ελληνισμού της Μικρασίας και κατά τη διάρκεια δύο παγκοσμίων πολέμων. Στα ιστορικά γεγονότα παρεμβάλλονται σοφά και οι μικροϊστορίες, οι ζωές των ηρώων, καθεμία με τη δική της πνοή, ταιριαστά όμως μπλεγμένες στο ίδιο γαϊτανάκι. Ο Γ.Π. έχει την ειδικότητα σε κάθε μία ιστορία του -και το κάνει αυτό και στα έξι βιβλία του- να μπλέκει ανθρώπους, αρχικά αδιάφορους κι ασύνδετους μεταξύ τους, στενά δεμένους όμως πάντα με μία χρυσή κλωστή, που κανείς δεν διακρίνει από την αρχή και που περιμένει υπομονετικά να την ανακαλύψουμε.
Η ιστορία ξεκινά το 1888 στη μόλις απελευθερωμένη Θεσσαλία και οι πρώτες λέξεις και οι πρώτες σκέψεις των ηρώων δε φανερώνουν τίποτα απ’ όσα θ’ ακολουθήσουν. Η Μπονιφάθεια, κόρη του ευκατάστατου γαιοκτήμονα Άρη Χατζηπαυλή και ο Κωστής, ο γιος του αρχιεπιστάτη του, έξυπνο και προκομμένο παλικάρι, νιώθουν το πρώτο σκίρτημα του έρωτα. Κι όταν ο έρωτας κάνει την εμφάνισή του, η ζωή όλη μοιάζει ονειρική. Τα δύο παιδιά όμως υπολόγιζαν τότε την πορεία τους κάπως αλλιώς, χωρίς τις πανουργίες και τις ανατροπές της ζωής και των ανθρώπων. Η θύελλα της ιστορίας τους παρασέρνει, όπως τα πεσμένα φύλλα ο άνεμος του Σεπτέμβρη κι αν και δεν προλαβαίνουν, ούτε καν τολμούν, να γευτούν τον έρωτά τους, γίνονται ξαφνικά και χωρίς να το επιδιώξουν πρωταγωνιστές στην πολιτική ζωή της νεώτερης Ελλάδας, δίπλα σε μεγάλους διαμορφωτές της σκέψης και της ιστορίας της τον Παύλο Μελά, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και το βασιλιά Αλέξανδρο, ακόμα κι αυτόν τον ίδιο τον αναμορφωτή της σύγχρονης Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ. Πάντα όμως μαζί, ως το τέλος πάντα δίπλα-δίπλα κι ας υπήρξαν εποχές που ένοιωσαν ότι χάθηκαν κι ας μην τόλμησαν ποτέ να πουν ο ένας στον άλλο το πολυπόθητο «σ’ αγαπώ», που τους χάρισαν τελικά άλλα χείλη κι άλλοι άνθρωποι.
Το ιστορικό μυθιστόρημα ξέρετε δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι τόνοι των βιβλίων που πρέπει να κατέβουν από τη βιβλιοθήκη και να ξεσκονιστούν σχολαστικά και να καταγραφούν τα ιστορικά γεγονότα είναι μία μόνο δυσκολία. Γι’ αυτό κι ο Γ.Π. ξεκινά το βιβλίο του, ευχαριστώντας όλους εκείνους που τον βοήθησαν κι όλους εκείνους που τον υποστήριξαν και τον υποστηρίζουν. Την οικογένειά του πάνω απ’ όλους. Άλλωστε, ξέρει πως δεν είναι ιστορικός ερευνητής. Ένας απλός συγγραφέας είναι, που ένιωσε την ανάγκη να γράψει αυτή την ιστορία, σαν μία τιμή στη μνήμη κάποιων ανθρώπων, που μπορεί να έφυγαν νωρίς, άφησαν όμως πίσω τους βαριά κληρονομιά στους απογόνους τους μια βαθιά κι αληθινή φιλία.
Τα βιβλία του Γ.Π. έχουν και μία άλλη ιδιαιτερότητα: Η ανάγνωσή τους σταματά μόνο, όταν δεν υπάρχουν άλλες πυκνογραμμένες σελίδες για τον αναγνώστη. Δηλαδή μια στιγμή πριν απ’ τους τίτλους τέλους. Και ποτέ δεν είναι εύκολο για τον αναγνώστη να προβλέψει ή έστω να διαισθανθεί τη συνέχεια, όσο υποψιασμένος κι αν είναι για το συγγραφικό έργο του Γ.Π. Κι ενώ η περιπέτεια στη ζωή της Μπονιφάθειας και του Κωστή μοιάζει στην αρχή μ’ ένα μαγευτικό, ερωτικό παραμύθι, σύντομα μετατρέπεται σε πραγματικο χρονικό της εποχής της δημιουργίας της νέας Ελλάδας. Ένα ιστορικό βιβλίο, που επειδή ακριβώς δεν είναι φορτωμένο με τον τίτλο της ιστορικής μελέτης και καταγραφής -μόνο ιστορικό μυθιστόρημα το χαρακτηρίζει ο υπότιτλος και το ελαφρώνει κάπως από το βάρος- διαβάζεται ευχάριστα από ανθρώπους που δεν έμαθαν ποτέ, μα ποτέ, να διαβάζουν ιστορία. Απ’ όλους εμάς δηλαδή.
Η ιστορία της Μπονιφάθειας και του Κωστή ξεκινά από την απεραντοσύνη του θεσσαλικού κάμπου, αγγίζει τη Θεσσαλονίκη, την Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα, φτάνει και γεύεται το κύμα της Κρήτης και προσκυνά ευλαβικά τα άγια χώματα της Ιωνίας. Όλα αυτά πάνω στις φλόγες δύο πολέμων, που θα κάψουν πρώτα τα Βαλκάνια κι ύστερα δυο φορές τον κόσμο όλο, προικίζοντας τους ήρωες με μεγάλες απώλειες, αλλά και με μια βαθιά γνώση, όπως όλοι οι άνθρωποι που περνάνε δυσκολίες.
«Είμαι ο πόθος να μην πεθάνω», λέει στην τελευταία σκηνή η Μπονιφάνεια, καθηλωμένη πλέον στην αναπηρική πολυθρόνα. «Είμαι η ανάγκη να πλάσω ένα όνειρο σταθερό και μόνιμο που θα με βοηθήσει να διατηρήσω την ύπαρξή μου…».
Τέτοιες σκέψεις ξυπνούν οι μεγάλες καταστάσεις…
Κοζάνη, Μάρτιος 2006