«Miles away» του Αρκτούρου

Μια γυναίκα τηρεί ενός λεπτού σιγή, μαζί με άλλους συμπολίτες της και συμπαραστάτες στον αγώνα του Kevin Johnson, έξω από τις φυλακές της πόλης Bonne Terre, στο Missouri των Η.Π.Α., λίγο πριν οι υπεύθυνοι των φυλακών τον εκτελέσουν με θανατηφόρα ουσία, στις 29-11-2022 (Φωτογραφία: Christian Gooden, “St. Louis Post-Dispatch”).

του Αρκτούρου

Σε λίγες ώρες, κάπου πολύ μακριά, ένας άνθρωπος πεθαίνει. Όχι από φυσικά αίτια, αλλά επειδή η κοινωνία αποφάσισε, εδώ και πολλά χρόνια, ότι κάποιοι θα πρέπει να καταδικάζονται σε θάνατο. Και κάποιοι, φυσικά, θα είναι πάντα αυτοί που θα έχουν το προνόμιο να καταδικάζουν όλους τους άλλους. Όχι ότι οι περισσότεροι θανατοποινίτες στις Η.Π.Α. είναι μαύροι, ενώ οι δικαστές και οι πολιτικοί είναι στην συντριπτική πλειοψηφία τους λευκοί. Εγώ πάντως θα μιλήσω για τον Kevin, ετών  37. Ενός πατέρα, και προσφάτως παππού ενός μικρού αγοριού. Του γιου της κόρης του. Ο Kevin μεγάλωσε σε μια χώρα που επέτρεπε και συνεχίζει να επιτρέπει την αυτοάμυνα-οπλοκατοχή. Αυτή είναι η νομική βάση, πάνω στην οποία είναι χτισμένη τόσο η ζωή του Kevin, όσο και αυτού που δολοφόνησε. Εξαιτίας αυτού του νομικού πλαισίου, ο Kevin βρέθηκε με ένα πιστόλι στο χέρι, όπως εκατομμύρια άλλοι πολίτες των Η.Π.Α., με το οποίο σε μια στιγμή πάθους και λάθους σκότωσε έναν αστυνομικό, στις 5-7-2005, μετά από μία έφοδο της αστυνομίας στο σπίτι του (συνηθισμένα πράγματα, δηλαδή). Το θέμα με τον Kevin Johnson είναι ότι όχι μόνο έχει αναγνωρίσει αυτό που έκανε (δεν είναι και αυτονόητο), έχει μετανοήσει και έχει απολογηθεί (ούτε και αυτό συνηθίζεται, αν σκεφτεί κανείς τί συμβαίνει σε πολιτικό επίπεδο, επί παραδείγματι), αλλά έχει πάνω απ’ όλα σωφρονιστεί. Έχει αναγνωρίσει τον πυρήνα του προβλήματος. Σε συνέντευξή του στoυς Kalonji Changa και Joy James (1), δηλώνει πως το μεγαλύτερο πρόβλημα, και ως εκ τούτου αυτό που τον οδήγησε στο να σκοτώσει, δεν είναι ούτε τα γεγονότα της παιδικής του ζωής, που ήταν πολύ άσχημα, ούτε τόσο το ανεξέλεγκτο πάθος της στιγμής, αλλά η οπλοκατοχή. Αυτός ο άνθρωπος, που στερήθηκε την ζωή και την οικογένειά του από το 2005, όταν η κόρη του ήταν ακόμα μωρό, οπότε και εισήλθε στην φυλακή, οδηγείται σήμερα στον θάνατο, ενώ μπορεί να επιστρέψει στην κοινωνία, ως ένα υγιές μέλος της. Και κάπου εκεί, κάνω την σκέψη ότι οι Η.Π.Α. -και άλλες χώρες, όπως η Κίνα- σκοτώνουν τους πολίτες τους, ακριβώς επειδή δεν μπορούν να τους επιβληθούν. Μπορεί, βέβαια, να νομίζουν ότι δεν μπορούν· το αποτέλεσμα πάντως μετράει. Και το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ νομίζουν πως δεν μπορούν να επιβληθούν, και σίγουρα δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το κάνουν προληπτικά, το πράττουν τελικώς σε δεύτερο χρόνο. Ο Kevin, όπως και πολλοί άλλοι, αν καθίσει κανείς να το ψάξει λίγο περισσότερο, σωφρονίστηκε. Και σωφρονίστηκε μέσα στην φυλακή. Με την δική του προσπάθεια και θέληση, προφανώς, αλλά πάντως μέσα στην κρατική φυλακή. Στα πλαίσια δηλαδή μιας οργανωμένης πολιτείας, που σήμερα του παίρνει την ζωή. Σκότωσες; Θα σκοτωθείς. Δεν θυμάμαι βέβαια αν έγινε το ίδιο με τα μέλη της οικογένειας Βush, που ρήμαξαν δύο φορές την Μέση Ανατολή, ούτε και θα μιλήσω για τον αστυνομικό που έπνιξε on-camera τον George Floyd (2). Και ούτε καν φυσικά λόγος για θανατική εις βάρος του καταδίκη, όπως και για πολλούς άλλους αστυνομικούς, που δολοφόνησαν πολίτες πάνω στο καθήκον (3). Ώρα να πάμε όλοι μαζί παρακάτω. Christmas. Sex. Social media. Ποιός στ’ αλήθεια χέστηκε για τον Kevin Johnson; Ποιός κάθισε με το ρολόι ανά χείρας, υποθέτοντας για λίγο ότι είναι αυτός που σε λίγες ώρες θα πεθάνει; Την ώρα που γράφω αυτές τις λέξεις, το ρολόι στο Missouri των Η.Π.Α. δείχνει 3.30 μμ. Ο Kevin πεθαίνει στις 6 μμ., αν βέβαια η διαδικασία της προετοιμασίας του θανάτου του κυλήσει ομαλά. Διότι, ούτε αυτό είναι δεδομένο. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, οι οποίες έχουν δει το φως της δημοσιότητας και των δικαστικών αιθουσών των Η.Π.Α., όπου κατά την διαδικασία της θανάτωσης μέσω ένεσης -η λέξη “ευθανασία” είναι πολύ ευγενική, για να περιγράψει αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει- δεν τηρείται κανένα υγειονομικό πρωτόκολλο (βλ. πχ. τις περιπτώσεις των Doyle Lee Hamm και Joe Nathan James). Και αυτό διότι οι επαγγελματίες γιατροί και νοσηλευτές, παροτρύνονται να μην λαμβάνουν μέρος στις θανατώσεις ανθρώπων που έχουν καταδικαστεί. Αποτέλεσμα αυτής της σωστής δεοντολογικά τακτικής, είναι το γεγονός ότι αυτοί που επιλέγονται τελικώς να εργαστούν στις κρατικές δομές, όπου θανατώνεται κόσμος και κοσμάκης, είναι -με μια λέξη- κομπογιαννήτες. Και ποιάς σωστής, δηλαδή, δεοντολογίας; Θυμώνω και με τον εαυτό μου, στην προσπάθειά μου να είμαι ακριβοδίκαιος. Απ’ την μια κατανοώ βαθιά ότι οι επαγγελματίες του κλάδου της Υγείας, στις Η.Π.Α., δεν θέλουν να βάψουν τα χέρια τους με αίμα. Απ’ την άλλη, όμως, νίπτουν απλώς τας χείρας τους. Το σωστό θα ήταν, εφόσον δεν είναι αυτοί που μπορούν να αλλάξουν το νομικό πλαίσιο, και δεδομένου ότι τελικώς καλούνται να παρέμβουν σε κάποια φάση της διαδικασίας, αφού οι τρόπον τινά συνάδελφοί τους πετσοκόβουν ό,τι βρουν, το σωστό λοιπόν θα ήταν να είναι αυτοί που κατ’ αποκλειστικότητα θα εκτελούν την διαδικασία. Ψυχρό μεν, αλλά τουλάχιστον αυτό είναι το μόνο που θα μπορούσε να διασφαλίσει την αξιοπρέπεια στον θάνατο αυτών των καταδικασμένων ανθρώπων. Διότι, ακόμα και το “οφθαλμόν αντί οφθαλμού” να ερμηνεύσουμε ως ανταπόδωση του ίδιου εγκλήματος, που δεν είναι ακριβώς ή και καθόλου έτσι, στον Μωσαϊκό νόμο (4), τότε οι περισσότεροι από τους θανατοποινίτες στις Η.Π.Α. θα έπρεπε να δολοφονηθούν με μια-δυο-τρεις σφαίρες, όπως ακριβώς δολοφόνησαν και οι ίδιοι τα θύματά τους. Αντ’ αυτού, έχουμε το παράδοξο όπου μπορείς να σκοτώσεις μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, εφόσον η ίδια σου η χώρα σου επιτρέπει να έχεις δικό σου όπλο (self-defense), στην συνέχεια δικάζεσαι και καταδικάζεσαι σε θάνατο, περιμένεις συνήθως καμιά εικοσαριά χρόνια στην φυλακή (καθαρός ψυχολογικός θάνατος), για να σε μεταφέρουν, τέλος, ολόγυμνο σε ένα παγωμένο δωμάτιο, όπου σε τοποθετούν δια της βίας πάνω σε μια σκληρή δερμάτινη χειρουργική κλίνη, σε δένουν σφιχτά, ενώ μια ομάδα αγνώστων ψάχνει να βρει την κατάλληλη φλέβα (5), αλλά συνήθως αργεί να την βρει, γιατί δεν γνωρίζει την ανατομία και φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος. Ηρέμησες; Έχει έρθει πια η ώρα να εισέλθει μέσα σου μία τουλάχιστον φαρμακευτική-θανατηφόρα ουσία, άγνωστη σε εσένα, στην χρήση της οποίας ποτέ δεν συναίνεσες, με αποτέλεσμα να πεθάνεις (συνήθως σε είκοσι λεπτά από την εισδοχή των ουσιών στον οργανισμό, αλλά με λαμπρές εξαιρέσεις, που θα προτιμούσες να μην μάθεις).

Κάπου, πολύ μακριά, κάποιος πεθαίνει. Αλλά και κάπου πολύ κοντά, πεθαίνει ένα δεύτερο εγώ, μέσα μου. Όχι γιατί είμαι πολύ φιλεύσπλαχνος, ή ιδιαίτερα καλός και αγαθός (μπορεί και να είμαι· δεν έχει σημασία). Αλλά διότι είχα πάντοτε μια στέρεη προσέγγιση απέναντι σε όλα. Και τελικά είδα γύρω μου μόνο ρευστότητα. Νόμους ακαταλαβίστικους. Δικηγόρους δυσνόητους. Γιατρούς διπρόσωπους. Ανθρώπους έτοιμους για όλα. Όχι, δεν είμαι μέσα σε όλα. Και ούτε ήθελα ποτέ να είμαι. Δεν έχω καν αυτοπεποίθηση. Γιατί να είμαι δηλαδή πεπεισμένος για τον εαυτό μου; Γιατί να πείσω τον εαυτό μου ότι μπορεί να κάνει τα πάντα; Μα ούτε μπορώ, ούτε και θέλω. Μήπως εν τέλει η αυτοπεποίθηση σημαίνει πως τα πάντα είμαι εγώ; Ή μήπως το εγώ του καθενός δεν είναι τα πάντα, σήμερα; Μάλλον μπερδέψαμε την αυτοπεποίθηση με την αυτοεκτίμηση. Και στα χρόνια που κάτι μου έλειπε, η αυτοεκτίμηση ήταν τελικά, όχι η αυτοπεποίθηση. Δεν είχα τρόπο να μετρήσω τον εαυτό μου. Δεν εκτιμούσα τις δυνατότητές μου, και τελικώς έμενα άπραγος. Κανείς δεν μου δίδαξε να θέλω, αν μπορώ. Έπρεπε και να θέλω και να μπορώ. Κι εξάλλου, σε τέτοια κοινωνία ζω. Η “επιτυχία” είναι το απόγειο της κοινωνικής μας ύπαρξης και συνύπαρξης. Σε εισαγωγικά, φυσικά, διότι θα ήταν λιγότερο μεμπτό, αν ήταν όντως επι-τυχία (επί, και όχι υπό της τύχης). Αν ο σκοπός, δηλαδή, εκπληρωνόταν με τον σωστό τρόπο. Στις μέρες μας, μετράει μόνο το αποτέλεσμα. Τα κατάφερες; Αυτό έχει σημασία. Η διαδικασία λίγο ενδιαφέρει.

Ζω σε μια χώρα που έχει καταργήσει την θανατική ποινή. Πολλοί Έλληνες, όμως, όπως και σίγουρα πολλοί Αμερικανοί (6) είναι υπέρ της. Mια από αυτούς είναι και η χήρα του William McEntee (7), μια αγάμητη από τον καιρό του Νώε, που σήμερα κατάφερε να βιώσει μέσα σε μία ώρα όλους τους οργασμούς που της στέρησε η ζωή, αφού αισθάνεται πλήρως δικαιωμένη από τον θάνατο ενός άλλου ανθρώπου, τον οποίο κατηγορεί ότι θανάτωσε έναν άλλον άνθρωπο, δηλαδή τον σύζυγό της. Διαβολική ειρωνία το γεγονός ότι οι περισσότεροι πολίτες των Η.Π.Α. που είναι υπέρ της θανατικής ποινής, δηλώνουν ταυτοχρόνως και μέσα σε χιλιάδεις εισαγωγικά “χριστιανοί” (8). Και αυτό δείχνει πόσο καθόλου δεν έχει συμβαδίσει η τεχνολογική με την πνευματική μας εξέλιξη. Στην εποχή που ζω, στην εποχή μου, πολλά πράγματα δεν διαφέρουν καθόλου από τον καιρό του William Shakespeare. Και αυτό εξηγεί, ως έναν βαθμό, την διαχρονικότητα τέτοιων μορφών και των έργων τους. Ασχέτως του πόσοι το γνωρίζουν, ο ίδιος ο William Shakespeare ήταν γόνος εύπορης οικογένειας. Μήπως και σήμερα, όσοι εξελίσσονται -κατά βάσιν υλικώς- δεν προέρχονται ως επί το πλείστον από ανώτερα κοινωνικά στρώματα; Πηγαίνουν πολλά παιδιά αγροτών να σπουδάσουν στην Οξφόρδη ή την Σορβόννη; Εγώ πάντως δεν πήγα. Ένας παλιός γνωστός μου, όμως, που ο πατέρας του είναι γιατρός, κατάφερε και πήγε. Δεν πειράζει. Απλώς, αυτός βρήκε δουλειά, ενώ εγώ όχι. Αυτός εξελίχθηκε επιστημονικά, ενώ εγώ όχι. Πάντως, ζω σε μια χώρα χωρίς θανατική ποινή· κι ας απορρίπτομαι από θέσεις εργασίας, λόγω φύλου. Πρέπει, βέβαια, να πούμε ότι υπάρχουν και αυθόρμητες, αλλά και οργανωμένες αντιδράσεις στις Η.Π.Α., αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, κατά αυτής της αηδιαστικής εκδοχής του κοινού περί Δικαίου αισθήματος. Και πολιτειακοί παράγοντες αντιδρούν, όπως οι βουλευτές Emanuel Cleaver και Cori Bush (9), διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και μεμονωμένοι πολίτες και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών, όπως οι “Missourians for Alternatives to the Death Penalty” (10). Διαδηλώσεις έλαβαν χώρα στις πόλεις Jefferson City, Columbia, St. Louis, Kansas City και Bonne Terre, όπου και βρίσκονται οι εγκαταστάσεις των φυλακών, στις οποίες ο Kevin Johnson άφησε την τελευταία του πνοή. 

Σίγουρα λυπάμαι. Αλλά πιο πολύ θυμώνω. Και γι’ αυτό επιμένω ότι ζω σε κοινωνίες άρρωστες. Σε μια κοινωνία που δεν μπορεί να διασφαλίσει την ψυχική μου ηρεμία, και άρα την πνευματική μου υπόσταση. Μια κοινωνία που αναπαράγει όλα αυτά, τα οποία στην συνέχεια στοχοποιεί η ίδια. Τον θυμό. Το πάθος. Την βία. “Judge’s decision had murdered my soul”, δήλωσε ο Κevin Johnson στην δημοσιογράφο Katie Moore, της εφημερίδας “The Kansas City Star” (11), μετά την απόρριψη εκ μέρους του Δικαστηρίου της Κομητείας του St. Louis μιας από τις τελευταίες νομικές προσπάθειες ανάκλησης-αναθεώρησης της καταδικαστικής απόφασης (motion to vacate). Αυτός ακριβώς ο βιασμός-φόνος της ψυχής ενός ανθρώπου, ειδικώς ενός ανθρώπου που αναγνωρίζει τα σφάλματά του, χωρίς να θέλω να παρεμβάλω θεωρίες περί συγχώρεσης, κλπ., είναι το πιο άγριο χαρακτηριστικό της εποχής μας. Όταν ο εγγονός του Κevin Johnson μεγαλώσει, έχοντας βιώσει όλη την οικογενειακή θλίψη που θα συνοδεύει την απουσία του, μιας απουσίας αποτέλεσμα ενός γεγονότος που ήταν απολύτως εφικτό να αποφευχθεί, δεν θα έχω καμία αμφιβολία και ένσταση, αν αποφασίσει να πάρει ένα πιστόλι και να πάει να καθαρίσει τον τόπο, από όλους αυτούς που του στέρησαν τον παππού του. Διότι, εφόσον θέλεις να είσαι δικαστής, και θεσμικός παράγων, και εξουσία, έχεις την ευθύνη να προστατεύεις την κοινωνία που καλείσαι να υπηρετήσεις (έναντι αδράς αμοιβής), της οποίας πυρήνας είναι το άτομο. Όταν όμως είσαι ιδιώτης, ποιός σε εμποδίζει να κάνεις ό,τι θέλεις; Ασχέτως αν μπορείς ή δεν μπορείς. Κι αν ο εγγονός του Kevin μπορέσει, αν μπορέσει σωστά και ολοκληρωμένα, δηλαδή, τότε καλώς να αφαιρέσει την ζωή αυτών που του στέρησαν τον παππού του. Αυτός δεν είναι ο νόμος που ισχύει, στις Η.Π.Α. τουλάχιστον; Η βία γεννάει βία. Αλλά και πάλι, ο εγγονός του θα είναι πολύ πιο δίκαιος. Διότι αυτός θα τους σκοτώσει με μια-δυο-τρεις σφαίρες, ενώ εκείνοι είχαν τον παππού του φυλακισμένο για μια εικοσαετία, αναγκάζοντάς τον να ζει καθημερινά με τον θάνατό του, ενώ στο μεταξύ κατάφερε να σωφρονιστεί. Και κάπως έτσι, ο σωφρονισμός χάνει το νόημά του και οι θεσμοί απαξιώνονται, συνολικά και καθόλου άκριτα. 

Θα σε θυμόμαστε, Kevin. Ό,τι κι αν έκανες, το αναγνώρισες. Και εν μέρει το διόρθωσες. H συγγνώμη σου μαχαίρι στις καρδιές μας.

Rest In Power, Kevin Johnson.

29-11-2022, United States of America, Missouri

Παιδί σε σοφίτα μιας φτωχογειτονιάς Αφροαμερικανών επίμορτων αγροκαλλιεργητών της Κομητείας της New Madrid, στην Πολιτεία του Missouri των Η.Π.Α., 1938, 

(Φωτογραφία: Russell Werner Lee, αρχειοθετημένη στο Library of Congress Prints & Photographs Division, http://loc.gov/pictures/resource/fsa.8b20366/).

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.