σας καλωσορίζω στο Κοβεντάρειο, εδώ στην Κοζάνη, στην εναρκτήρια συνεδρίαση του επιστημονικού συνεδρίου « Κοζάνη 100 χρόνια ιστορίας», Γένεση και Ανάπτυξη μιας Μακεδονικής Μητρόπολης.
Ενός συνεδρίου που οργανώνεται φέτος από τον Δήμο Κοζάνης με την ευκαιρία του εορτασμού των εκατοστών ελευθερίων της πόλης αλλά και της περιοχής ευρύτερα.
Ενός συνεδρίου που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των ευεργετών της Κοζάνης, των ανθρώπων αυτών, των συμπολιτών μας που με τις δωρεές τους συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τόπου, στην σημερινή μορφή της πόλης και δημιούργησαν μία μακραίωνη παράδοση προσφοράς, δεν είναι συμπτωματικό το ότι ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε, είναι δωρεά των ευεργετών αδερφών Κοβεντάρου. Η γενέτειρα πόλη μνημονεύει και τιμά σήμερα, όλους τους ευεργέτες της. Θα τους μνημονεύει και θα τους τιμά στο διηνεκές.
O Δήμος Κοζάνης, επιθυμώντας να συμβάλει στην έρευνα και προβολή της τοπικής ιστορίας, με χαρά και συναίσθηση της ευθύνης για τον τόπο, διοργανώνει αυτό το Επιστημονικό Συνέδριο με αφορμή τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της πόλης και της περιοχής από την οθωμανική κυριαρχία. Το Συνέδριο προσπαθεί να ζωντανέψει στιγμές της πορείας αυτού του τόπου στην οικιστική ανάπτυξη, την κοινωνία, την οικονομία, την παιδεία, την τέχνη και τον πολιτισμό.
Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχάσουμε τους πρωτοπόρους του εγχειρήματος της αποτύπωσης και καταγραφής της τοπικής μας ιστορίας. Το 1993 οργανώθηκε από τον Δήμο Κοζάνης το συνέδριο «Η Κοζάνη και η περιοχή της (Ιστορία-Πολιτισμός)», ενώ και το συνέδριο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», το 1997 είχε την δική του συμβολή στην αποτύπωση μιας ιδιαίτερης περιόδου της ιστορίας μας.
Αυτό που επιβεβαιώνεται λοιπόν σήμερα, με το συνέδριο που ξεκινά, είναι η ανάγκη να θεσμοθετηθούν τέτοιου είδους συνεδριακές διαδικασίες, ώστε κάθε φορα να επικαιροποιούν και να τεκμηριώνουν ακόμη περισσότερο την ιστορική πορεία του τόπου.
Το Συνέδριο και ο εορτασμός των 100ών ελευθερίων της πόλης συμπίπτουν με μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τη χώρα. Βιώνουμε ίσως τη βαθύτερη μεταπολεμική οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική κρίση, η οποία προβάλλει την αδήριτη ανάγκη για την περιοχή. Μετά από μια περίοδο 30ετούς «ευδαιμονίας», καλείται να χαράξει νέα πορεία σε ένα τοπίο μικρότερης εξάρτησης από τον λιγνίτη. Ακριβώς στον παραπάνω προβληματισμό για το μέλλον του τόπου μας μπορεί να συμβάλει το Συνέδριο αυτό, μέσω του διάλογου που θα αναπτυχθεί. H ιδιαίτερη βαρύτητα του Συνεδρίου έγκειται στο γεγονός ότι συμμετέχουν σε αυτό εισηγητές υψηλού επιστημονικού επιπέδου, οι οποίοι καλούνται να μας δώσουν μια όσο το δυνατόν «αντικειμενική» εικόνα της περιοχής, και περαιτέρω να σκιαγραφήσουν μια νέα πορεία, αλλά πάνω και πρώτα από όλα, να σπάσουν τα στερεότυπα.
H Κοζάνη και η ευρύτερη περιοχή έχει να επιδείξει μια δημιουργική διαδρομή 600 χρόνων, κατά την οποία αναδείχθηκε η κομβική της θέση στα νοτιοδυτικά Βαλκάνια, αναπτύσσοντας ενεργειακές υποδομές, προωθώντας την παιδεία και καλλιεργώντας τον πολιτισμό. Οι αρετές των κατοίκων, με την ανάπτυξη του εμπορίου από τους πραματευτάδες και τα καραβάνια προς τη Μεσευρώπη, κατέστησαν την πόλη οικονομικό κέντρο στον ενιαίο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και καταξίωσαν την Κοζάνη ως Μακεδονική Μητρόπολη. Βασικό στοιχείο της δημιουργικότητας των προγόνων μας ήταν η εξωστρέφεια, η ανταγωνιστικότητα και η ποιότητα των προϊόντων, αλλά επίσης και η δυναμική προσαρμογή στις εκάστοτε συνθήκες των καιρών.
Τα αποτελέσματα της αδιάλειπτης αυτής σχέσης εκατονταετιών αποτυπώνονται τόσο εδώ όσο και στις πόλεις της Βαλκανικής, αποτυπώνεται στις δωρεές και στο νεκροταφεία, αποτυπώνεται στα αρχοντικά της Δυτικής Μακεδονίας. Η πνευματική μας σχέση αποτυπώνεται ιδίως στον πλούτο της Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης.
Τι αναδεικνύει όμως αυτή η μικρή αναδρομή της μακραίωνης σχέσης Κοζάνης/Μακεδονίας-Βαλκανίων;
1. Σε ό,τι αφορά τις αιτίες, οι οικονομικοί λόγοι είναι μαζί με τους εθνικούς λόγους, οι ισχυρότεροι που αποτέλεσαν τον καμβά των σχέσεων της πατρίδας μας με τα Βαλκάνια και την Μεσευρώπη.
2. Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα, όπως είπαμε και πριν, αποτυπώνονται εύγλωττα στην οικονομική άνθιση των αστικών κέντρων της εποχής, στα αρχοντικά που έως σήμερα σώζονται, στους ευεργέτες και δωρητές που το όνομα τους διασώζεται έως σήμερα στα κληροδοτήματα τους, και βέβαια στην πνευματική άνθιση της περιοχής που αποτυπώνεται στην πνευματική ζωή της Κοζάνης τότε, μια από τις πατρίδες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, και βέβαια στον ανεκτίμητο θησαυρό της Κοβενταρείου Δημοτικής Βιβλιοθήκης.
3. Σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης δεν μπορεί να μη σημειώσει κανείς πως σε μια περίοδο καταπίεσης και συρρίκνωσης μέσα στον ενιαίο οικονομικό χώρο της οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι συμπατριώτες μας επέδειξαν:
Tην εξωστρέφεια που επέβαλαν οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες στην πατρίδα μας.
Την αντοχή και επιβίωση στις συνθήκες ανταγωνισμού στο διεθνοποιημένο περιβάλλον της εποχής .
Το εμπορικό δαιμόνιο της φυλής όπως αναδείχτηκε από την πορεία τους.
Τους ισχυρούς δεσμούς με την μητέρα πατρίδα όπως αποδεικνύεται περίτρανα από τις δωρεές τους.
Την ιδιαίτερη βαρύτητα στην πνευματική καλλιέργεια αφού τόσο για την δική τους μερίμνησαν όσο και γι αυτήν της ιδιαίτερης πατρίδας τους.
Σήμερα, αυτή η σχέση γίνεται ξανά επίκαιρη .
Γίνεται επίκαιρη, γιατί τα εμπόδια που ορθώθηκαν τον 20ο αιώνα, την εποχή του ψυχρού πολέμου, έχουν καταρρεύσει. Υπάρχουν βέβαια ακόμη εθνικιστικά εμπόδια. Όμως, στο διάβα του χρόνου είναι βέβαιο ότι και αυτά θα επιλυθούν.
Γίνεται επίκαιρη, επίσης, γιατί κάτω από την ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργείται ένα ενιαίο πεδίο ανάπτυξης οικονομικών σχέσεων και συνεργασίας, ανάλογο μ’ αυτό το παρελθόντος.
Γίνεται επίκαιρη, γιατί μια σειρά από έννοιες, όπως η εξωστρέφεια, η ανταγωνιστικότητα, το εμπορικό δαιμόνιο των Κοζανιτών, το πολιτιστικό απόθεμα της πόλης μας, ήταν ξεχασμένες για πολλά χρόνια και πρέπει να τις αναδείξουμε και να τις καλλιεργήσουμε.
Οι σύγχρονοι κάτοικοι της πόλης, κληρονόμοι μιας μακράς και πλούσιας παράδοσης, ζούμε σε έναν τόπο όμορφο, παραγωγικό, με ένα εξαίρετο φυσικό απόθεμα, μα πάνω από όλα με ένα ιδιαιτέρως υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό. Σήμερα, λοιπόν, αφού διδαχθούμε από την εμπειρία του ιστορικού γίγνεσθαι, «ξαναδιαβάζοντας» την ιστορία του τόπου, καλούμαστε να χαράξουμε μια νέα πορεία στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Η αναδρομή στη Γένεση και Ανάπτυξη της Μακεδονικής Μητρόπολης Κοζάνης στο πλαίσιο του Συνεδρίου «Κοζάνη, 600 χρόνια Ιστορίας», ας αποτελέσει τον καταλύτη στη συζήτηση για τις αποφάσεις σχετικά με το μέλλον του τόπου μας.
Με την έννοια αυτή και με το παρελθόν και τη λαμπρή ιστορία της «Σχολής της Κοζάνης», τις αίθουσες της οποίας κόσμησαν λαμπροί δάσκαλοι του έθνους, κανένας δεν μπορεί να διανοηθεί την Κοζάνη χωρίς το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Γιατί το πανεπιστήμιο αποτελεί την φυσική συνέχεια της σχολής.
Κλείνοντας θέλω να απευθύνω τις ευχαριστίες μου στον κ. Χάρη Γελαδάρη, πρόεδρο του Οργανισμού Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Κοζάνης, που είχε την πολιτική ευθύνη των φετινών εορταστικών εκδηλώσεων. Στην επιτροπή που όρισε το δημοτικό συμβούλιο για τη διοργάνωση των εκδηλώσεων. Τον κ. Γιάννη Καραχισαρίδη, οργανωτικό πρωτεργάτη όλων των εκδηλώσεων της εκατονταετίας, που μαζί με την διευθύντρια του οργανισμού κ. Βόμβα, και τις κυρίες Διάφα και Παπαδοπούλου, ανέλαβαν το οργανωτικό βάρος αυτού του σημαντικού συνεδρίου.
Την επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου, τους κυρίους Καρανάσιο, Καρλόπουλο, Μυλωνά, Ντίνα και Σκρέκα. Σημειώνω ιδιαίτερα την καθοριστική συμβολή του προέδρου της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου του Χαρίτωνα Καρανάσιου, που χωρίς τη δική του συστηματική και επίπονη προσφορά, θα ήταν αδύνατη η πραγματοποίηση του συνεδρίου μας.
Τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους εισηγητές του συνεδρίου, τους καθηγητές, τους νεότερους ερευνητές, ντόπιους και ξένους που με την εγκυρότητα των εργασιών τους, που είναι καρπός της συστηματικής επιστημονικής τους έρευνας, φωτίζουν την μακραίωνη διαδρομή της πόλης, αναδεικνόυν τεκμηριωμένα το ιστορικό της αποτύπωμα.
Κυρίες και Κύριοι,
Σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς που ζούμε, αναδεικνύοντας την δημιουργική πορεία του τόπου μας, την δημιουργική διάσταση του παρελθόντος μας, μπορούμε να αντικρίζουμε, μπορούμε να προσεγγίζουμε, μπορούμε να σχεδιάζουμε με αισιοδοξία το μέλλον μας.
Σας ευχαριστω πολύ.
Δείτε φωτογραφίες εδώ