Kαντηλίνα – Αγίαν’ς – Αηγιάννης – Γιαννάκος – Γοργογιάννης -Εύοσμος Αγιάννης – Σάλβια ερυθρανθής

EIΣΑΓΩΓΗ

Το φυτό Salvia sclarea , είναι ένα διετές ή βραχύβιο ποώδες είδος, Salvia . Είναι εγγενές στη λεκάνη της βόρειας Μεσογείου , μαζί με ορισμένες περιοχές στη Βόρεια Αφρική και την Κεντρική Ασία .

Υπάρχουν περιγραφές της φαρμακευτικής χρήσης του φυτού,στα γραπτά του Θεόφραστου (4ος αιώνας π.Χ.), του Διοσκουρίδη (1ος αιώνας μ.Χ.) και του Πλίνιου του Γέροντα (1ος αιώνας μ.Χ.)

— Στην Κοζάνη, το φυτό το αποκαλούν ” Αγίαν’ς ” κάποιοι και καντηλίνα.

Ανθοφορεί τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, κοντά στην ημέρα της εορτής των γενεθλίων του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (24η Ιουνίου) και γι’ αυτό, στην Κοζάνη, του δόθηκε το όνομα Αγίαν’ς.

Το όνομα αυτό, το συναντούμε, με παραλλαγές και σε άλλα μέρη της Ελλάδος, όπως και Γοργογιάννης, ονομασία σύνθετη από τις λέξεις γοργός (=γρήγορος) και Γιάννη

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Η Salvia sclarea είναι είδος τους γένους των φασκόμηλων ( Salvia).

Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)

Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)

Τάξη: Λαμιώδη (Lamiales)

Οικογένεια: Χειλανθή (Lamiaceae)

Γένος: Ελελίφασκος (Salvia)

Είδος: (Σάλβια η ερυθρανθής.) – S. sclarea L.

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

–Φυτό

Η Καντηλίνα ( Salvia sclarea ) φθάνει σε ύψος 0,91 έως 1,22 μέτρα.

Είναι πολυετές φυτό.

Ανήκει στο ίδιο γένος (Salvia ) με το κοινό Φασκόμηλο (Salvia officinalis ) της οικογενείας , Χειλανθή (Lamiaceae)

— Βλαστοί

Έχει βλαστό τετραγωνικής διατομής, που καλύπτεται από τρίχες, και τα φύλλα του βρίσκονται στη βάση του βλαστού. Έχει τριχωτά μεγάλα φύλλα,με τεθλασμένη επιφάνεια και έντονες νευρώσεις.

— Φύλλα

Τα φύλλα έχουν μήκος, περίπου 0,30 μ. ,στη βάση, 0,15 μ., πολύ ψηλότερα στο φυτό. Η άνω επιφάνεια του φύλλου καλύπτεται με αδενικές τρίχες. Τα μεγάλα, κάπως τραχιά φύλλα, έχουν ένα ελαφρώς πικρό άρωμα

–Άνθος

Τα άνθη του φέρουν βράκτια φύλλα, χρώματος άσπρου, με αποχρώσεις του ροζ.

Τα άνθη του έχουν ανοιχτό μοβ χρώμα με αποχρώσεις του άσπρου στο χείλος τους.

Τα άνθη είναι σε κατακόρυφη διάταξη, με 2-6 άνθη σε κάθε σπονδυλική στήλη και κρατούνται σε μεγάλα πολύχρωμα βρακτάκια, που κυμαίνονται σε χρώμα,από απαλό μοβ έως λιλά ή λευκό έως ροζ, με ροζ σημάδι στην άκρη.

Το λιλά ή ανοιχτό μπλε είναι περίπου 2,5 εκ., με τα χείλη κρατημένα ανοιχτά.

Τα ροζ – λιλά λουλούδια του αποπνέουν μια υπέροχη, έντονη, πικάντικη, γλυκιά μυρωδιά. Η περίοδος της ανθοφορίας εκτείνεται από τον Ιούνιο έως τα μέσα Αυγούστου και προσελκύει πολλά έντομα. Η ποικιλία «Turkestanica» S. sclarea φέρει ροζ στελέχη, φύλλα γκρι πράσινα και λευκά, ροζ άνθη,σε ακίδες ύψους 76 εκ.

— Κάρπος – Σπόροι

Οι σπόροι της καντηλίνας έχουν μια βλεννώδη μεμβράνη, γι ‘αυτό και παλαιότερα, σύστηναν να τοποθετήσουν έναν σπόρο στο μάτι κάποιου, όπου είχε μπει ένα ξένο αντικείμενο, ώστε να μπορεί να προσκολληθεί στο αντικείμενο και να διευκολύνει την αφαίρεσή του

— Ρίζα

Έχει ισχυρή ρίζα με ευαισθησία όμως σε εδάφη που νεροκρατούν

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

— Έδαφος

Απαιτεί ένα πολύ καλά στραγγιζόμενο, ελαφρύ αμμώδες έδαφος, μέτριας γονιμότητας,με ουδέτερο ph .

Ευδοκιμεί σε οποιοδήποτε έδαφος, που δεν είναι πολύ υγρό

— Ηλιοφάνεια

Απαιτεί ηλιόλουστη θέση, καθώς δεν μπορεί να αναπτυχθεί στη σκιά

— Κλίμα

Σε χαμηλές θερμοκρασίες παγώνει και αναβλαστάνει την άνοιξη. Τα φυτά μπορεί να καταστραφούν από ένα δυνατό και υγρό χειμώνα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Είναι ιθαγενές της νότιας Ευρώπης και καλλιεργείται, πλέον, σε πολλές χώρες, ειδικά στη Μεσόγειο και την κεντρική Ευρώπη.

— Σπορά Σπόρος

– Μπορεί να φυτευτεί, επί τόπου, κατά την άνοιξη. Μπορείτε να προτιμήσετε να σπείρετε τους σπόρους σε εσωτερικό χώρο από τον Μάρτιο και να τοποθετήσετε τα σπορόφυτα, έξω, στα μέσα Απριλίου, σε απόσταση 50 cm.

Ή μπορείτε να σπείρετε τους σπόρους απευθείας στον κήπο, στις αρχές Μαΐου. Ο σπόρος παραμένει βιώσιμος για 3 χρόνια

— Άρδευση

Θέλει μέτρια ποτίσματα

— Συγκομιδή

Τα άνθη της καντηλίνας μπορούν να αποξηρανθούν και να ζήσουν για αρκετό καιρό, σαν αποξηραμένα άνθη στολίζοντας γωνίες του σπιτιού. Τα άνθη δίνουν αιθέριο έλαιο.

ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ

Ένα αιθέριο έλαιο λαμβάνεται από τα ανθισμένα στελέχη. Ονομάζεται «λάδι μοσχάτου»,και έχει άρωμα από κεχριμπάρι

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ

Το έλαιο περιέχει αρωματικές ενώσεις :

Μονοτερπένια 2,5%, σεσκιτερπένια 5%, σεσκιτερπενόλες, μονοτερπενόλες 5% (λιναλοόλη), τερπενικοί εστέρες 75%(οξικός λιναλυλεστέρας, γερανυλεστέρας), διτερπενόλες 5% (σκλερεόλη).

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ – ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Η Salvia sclarea ή καντηλίνα, είναι γνωστό θεραπευτικό φυτό από πολύ παλιά, αναφορές σε αυτό βρίσκουμε στον Διοσκουρίδη και στον Πλίνιο.

Το έγχυμα της καντηλίνας είναι άοσμο και κάπως πικρό και χρησιμοποιείται ως βότανο, για διάφορες παθήσεις.

— Άνθη και φύλλα

Τα λουλούδια και τα φύλλα χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φαρμάκων.

Έχει αντισπασμωδικές, τονωτικές, αντικαταθλιπτικές, αφροδισιακές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες, και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία διαταραχών του στομάχου και των νεφρών. Είναι κατευναστικό βότανο, που βοηθά στην ανακούφιση από τους πόνους της περιόδου και προβλημάτων της εμμήνου ρύσεως.

Σταματά τις αιμορραγίες.

— Αιθέριο έλαιο

Και το αιθέριο έλαιο της θεωρείται ένα από τα κορυφαία αιθέρια έλαια για ορμόνες και έχει επίσης αντικαταθλιπτικές, αντιμυκητιασικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Χρησιμοποιείται , για διαταραχές του στομάχου και άλλων πεπτικών διαταραχών

Το αιθέριο έλαιο σε ανάμιξη με άλλα βότανα χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει :

Υπερβολική εφίδρωση,

Σεξουαλική κόπωση στην γυναίκα,

Αμηνόρροια και τις διαταραχές της εμμηνόπαυσης και της προεμμηνόπαυσης.

Επίσης, το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται για την:

Τριχόπτωση και ευνοεί την τριχοφυΐα, όν εξαιρετικό για λιπαρά μαλλιά και πιτυρίδα

— Ο σπόρος

Ο σπόρος σχηματίζει μια παχιά βλέννα, όταν εμποτίζεται για λίγα λεπτά σε νερό.

Αυτό είναι αποτελεσματικό στην απομάκρυνση μικρών σωματιδίων σκόνης από τα μάτια . — Το τσάι

Το τσάι της θεωρείται ότι βοηθά σε ένα πλήθος προβλημάτων υγείας, όπως:

Γνωστική μείωση που σχετίζεται με την ηλικία.

Υπερβολική εφίδρωση (υπεριδρωσία), καούρα , εξάψεις , αυπνία .

Πονόλαιμο ( Οι γαργάρες με φασκόμηλο έχουν χρησιμοποιηθεί από καιρό,ως θεραπεία για τον πονόλαιμο και το βήχα. )

Πολλές οι χρήσεις και η προσφορά του φυτού, για την υγεία, μεγάλη.

Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι μπορεί ο καθένας να το χρησιμοποιεί,χωρίς μέτρο, ανεξέλεγκτα.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Ενώ, η καντηλίνα θεωρείται, γενικά, ασφαλής, όταν χρησιμοποιείται στις ποσότητες, που συνήθως, απαντώνται σε συνταγές τροφίμων

Είναι επισφαλής,όπως και το φασκόμηλο γιατί περιέχει Θουγιόνη και καμφορά, αιθέρια έλαια που έχουν τη δυνατότητα να είναι επιβλαβή, εάν ληφθούν από το στόμα, σε αρκετά υψηλές ποσότητες, με σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως επιληπτικές κρίσεις και βλάβες οργάνων .

Μια επιστημονική μελέτη δείχνει ότι τρία φλιτζάνια καντηλίνας τσαγιού θα μπορούσαν να καταναλώνονται, καθημερινά, χωρίς να φτάνουν τα τοξικολογικά κατώτατα όρια.

Η ποσότητα θουγιόνης, καμφοράς και άλλων ενώσεων, που εκχυλίζονται στο τσάι του φασκόμηλου και της καντηλίνας, ποικίλλει, ανάλογα με παράγοντες, που μπορεί να επηρεάζουν τη δραστικότητα, όπως η διαδικασία παραγωγής (π.χ. συγκομιδή, ξήρανση και μέθοδος εκχύλισης) και ο χρόνος απόρριψης.

–Προσοχή στην εγκυμοσύνη

Οι έγκυες γυναίκες δεν πρέπει να παίρνουν την κανδηλίνα πέρα από τις ποσότητες που χρησιμοποιούνται, συνήθως στο μαγείρεμα.

Η υψηλή πρόσληψη μπορεί να προκαλέσει συστολές της μήτρας.

— Προσοχή στις θηλάζουσες μητέρες

Παρόλο, που μερικές φορές συνιστάται η καντηλίνα, για να μειώσει την παροχή μητρικού γάλακτος σε θηλάζουσες μητέρες,που αντιμετωπίζουν υπερβολική ποσότητα γάλακτος, οι θηλάζουσες γυναίκες θα πρέπει να συμβουλευτούν τους γιατρούς τους, πριν το χρησιμοποιήσουν λόγω της περιεκτικότητας σε θουγιόνη σε υψηλές συγκεντρώσεις.

— Προσοχή στους πάσχοντες από επιληψία ή αρτηριακή πίεση.

Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε πάσχοντες από επιληψία ή αρτηριακή πίεση.

— Προσοχή στα άτομα με ορμονικά προβλήματα.

Υπάρχει, επίσης, ανησυχία ότι ορισμένες ποικιλίες φασκόμηλου,που ανηκουν στο ιδιο ειδος με την Καντιλήνα όπως το ισπανικό φασκόμηλο (Salvia lavandulaefolia), μπορεί να έχουν δυσμενές οιστρογόνο αποτέλεσμα.

Τα άτομα με ορμονικά προβλήματα, δεν πρέπει να παίρνουν φασκόμηλο. Αλληλοεπίδραση φαρμάκων

— Προσοχή στην σύγχρονη λήψη φαρμάκων (αλληλεπιδράση )

Σε μεγάλες ποσότητες, το φασκόμηλο μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, όπως ηρεμιστικά, αντισπασμωδικά και φάρμακα για τον διαβήτη.

— Προσοχή σε αλλεργικούς.

Αποφύγετε το τσάι φασκόμηλο, εάν έχετε αλλεργίες στο φασκόμηλο ή σε άλλα φυτά στην οικογένεια φυτών Lamiaceae (όπως μέντα και ρίγανη).

Προβλήματα δημιουργούνται,λόγω θουγιόνης και καμφοράς.

Δεν υπάρχει αρκετή έρευνα σχετικά με τα οφέλη του φασκόμηλου ( πόση τσαγιού φασκόμηλου ), για να το χρησιμοποιήσετε ως θεραπεία για οποιαδήποτε κατάσταση. Επίσης, προσέξτε να αποφύγετε να πίνετε τακτικά ή υπερβολικά ποσά, λόγω της περιεκτικότητας σε θουγιόνη και καμφορά.

— Προσοχή σε εμφάνιση αλλων παρενεργειών.

Αλλες παρενέργειες της καντηλίνας και του φασκόμηλου περιλαμβάνουν ήπια πεπτικά προβλήματα, ναυτία, εμετό, διέγερση, συριγμό, δερματικό εξάνθημα, υψηλή ή χαμηλή αρτηριακή πίεση αλλεργικές αντιδράσεις και υπογλυκαιμία σε διαβητικούς

ΠΡΟΣΟΧΗ

Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων, χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού.

Μπορεί , να επιβαρύνουν περαιτέρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.

ΧΡΗΣΕΙΣ

Τα φύλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν φρέσκα ή αποξηραμένα

. Για ξήρανση συλλέγονται, πριν το φυτό ανθοφορήσει και πίνονται σαν τσάι .

Τα φύλλα έχουν χρησιμοποιηθεί,επίσης για να αλλοιώνουν τη γεύση του κρασιού και να του προσδίδουν μια γεύση μοσχάτου.

Επίσης, και οι σπόροι χρησιμοποιήθηκαν, ως συστατικό στην παραγωγή κρασιού και μπύρας.

Τον 16ο αιώνα, εγχυμένη γέλη στην Γερμανία προστέθηκε στα κρασιά του Ρήνου.

Το αποσταγμένο αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται,ευρέως, στα αρώματα και ως αρωματικό στα βερμούτ, κρασιά και λικέρ.

Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην αρωματοθεραπεία και στην βιομηχανία τροφίμων.

Επίσης,χρησιμοποιείται σε σαπούνια, καλλυντικά, ως στερεωτικό στην αρωματοποιία κ.λπ. Από το σπόρο,παράγεται μια ουσία που χρησιμοποιείται σε βερνίκια, χρώματα κ.λ.π

. Είναι μελισσοκομικό φυτό.

Χρησιμοποιείται στη κατασκευή αποσμητικών (αντι-εφιδρωτικό)

Στα τρόφιμα και τα ποτά, το λάδι από καντηλίνα, χρησιμοποιείται ως αρωματικός παράγοντας.

Το λάδι της καντηλίνας χρησιμοποιείται ως άρωμα σε σαπούνια και καλλυντικά .

Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία.

Φύλλα – ωμά ή μαγειρεμένα εχουν ισχυρή, ζεστή, αρωματική γεύση και οσμή. Χρησιμοποιούνται κυρίως ως αρωματικά σε μαγειρεμένα τρόφιμα], είναι παρόμοια με το φασκόμηλο (S. officinalis)

Λουλούδια – ωμά.

Έχουν ευχάριστη γεύση και μπορούν να πασπαλιστούν σε ψιλοκομμένες σαλάτες ή να γίνουν τσάι.

Το φυτό μερικές φορές χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο λυκίσκου στην αρωματική μπύρα, προσδίδοντας σημαντικές πικρές και μεθυστικές ιδιότητες.