Η ιστορία του ευρώ είναι μια ιστορία παραβίασης κανόνων. Και η ιστορία της διάσωσης του κοινού νομίσματος ακολουθεί τον ίδιο δρόμο. Όμως μπορεί μια νομισματική ένωση να επιβιώσει χωρίς κανόνες;
Ο ιάπωνας οικονομολόγος Κεντίτσι Ομάε έγραφε πριν από 4 χρόνια ότι το ευρώ αντλεί την ισχύ του από την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Ο οικονομολόγος εννοούσε το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αποστολή του οποίου ήταν η συνετή διαχείριση των κρατικών προϋπολογισμών.
Αυτό που ο ιάπωνας δεν είδε τότε είναι το γεγονός ότι τα μέλη της ΟΝΕ δεν πήραν ποτέ στα σοβαρά το εν λόγω σύμφωνο. «Με την ένταξη του Βελγίου, της Ελλάδας και της Ιταλίας επετράπη στην πραγματικότητα η ένταξη χωρών με δημόσιο χρέος υψηλότερο από το 60% του ΑΕΠ τους», παρατηρεί ο Νικολάους Χάινεν, αναλυτής της Deutsche Bank στο βιβλίο του «Αποστολή Εμπιστοσύνη». Ο Χάινεν απαριθμεί στο δοκίμιό του τις παραβιάσεις από τις χώρες-μέλη των κανόνων δημοσιονομικής σταθερότητας. Περισσότερες από 100 ήταν οι σχετικές περιπτώσεις και κυρώσεις δεν επεβλήθησαν ποτέ.
Πρόκειται γα ένα πολιτισμικό ζήτημα, αποφαίνεται ο γερμανός οικονομολόγος και διευκρινίζει: «Οι κανόνες, που είχαν σχετικά βορειοευρωπαϊκό χαρακτήρα, συνοδεύονταν από δεσμευτικούς στόχους, τους οποίους και επεδίωκαν να πετύχουν μόνο οι Βορειοευρωπαίοι. Οι Νοτιοευρωπαίοι αντιμετώπιζαν τους κανόνες ως απλές συστάσεις».
Ο γερμανός οικονομολόγος Βιμ Κέστερς
«Χωρίς δεσμευτικούς κανόνες η νομισματική ένωση θα καταρρεύσει
Με άλλα λόγια, ενώ οι Γερμανοί επιμένουν να ακολουθούν πιστά τις συμφωνίες, οι Γάλλοι προτιμούν να αποφασίζουν κατά περίπτωση. Μερικοί υποστηρίζουν ότι σε τελική ανάλυση οι Γάλλοι πέρασαν τη δική τους θεώρηση των πραγμάτων. Το Μάιο του 2010, οι χώρες της ευρωζώνης «ξέχασαν» τη ρήτρα no bailout και έκτοτε δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δίνουν οικονομική βοήθεια στις προβληματικές χώρες. Η εξέλιξη αυτή δεν μπορεί να έχει καλό τέλος, εκτιμά ο γερμανός οικονομολόγος Βιμ Κέστερς. «Χωρίς αποτελεσματικούς και δεσμευτικούς κανόνες η νομισματική ένωση θα καταρρεύσει. Κάποια στιγμή το ευρώ δεν θα μπορεί να επιβιώσει» εκτιμά ο αντιπρόεδρος του οικονομικού ινστιτούτου RWI.
O Βιμ Κέστερς είναι πεπεισμένος ότι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ευρωζώνη περνά μέσα από την τήρηση των δεσμεύσεων. Ο Νικολάους Χάινεν, εκτιμά από την πλευρά του ότι δεν ήταν εποικοδομητική η αντίδραση των πολιτικών ηγετών στην «ευρωκρίση». Και όπως χαρακτηριστικά τονίζει: «Προσπάθησαν να βελτιώσουν τους κανόνες που δεν λειτούργησαν, εγκρίνοντας νέους κανόνες, οι οποίοι προβλέπουν τι θα πρέπει να γίνει και τι δεν επιτρέπεται να γίνει».
Κριτική στην πολιτική της ΕΚΤ
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι
Και σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύμφωνο, το οποίο ο Νικολάους Χάινεν χαρακτηρίζει «χάρτινο τίγρη». Ο γερμανός οικονομικός αναλυτής τάσσεται κατά των «ευρωομολόγων», τα οποία όπως υποστηρίζει οδηγούν στην «κοινοτικοποίηση» των χρεών και συνιστούν «αντικίνητρο» για μεταρρυθμίσεις.
Και όχι μόνο. Ο Νικολάους Χάινεν αντιμετωπίζει με πολλές επιφυλάξεις το νέο ρόλο της ΕΚΤ στη διαδικασία διάσωσης των προβληματικών χωρών. Και όπως χαρακτηριστικά τονίζει: «Υπάρχει δίκαια ο φόβος ότι θα χαλαρώσουν οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των χωρών-μελών όταν γνωρίζουν πως στην ανάγκη θα επέμβει η ΕΚΤ για να τις βοηθήσει».
Zhang Danhong / Σταμάτης Ασημένιος