Ιατρική που γιατρεύει με βότανα
Εδώ και χιλιάδες χρόνια, μια μεγάλη ποικιλία βοτάνων έχουν χρησιμοποιηθεί από ζώα και ανθρώπους. Από την κινέζικη ιστορία μαθαίνουμε ότι, τα βότανα χρησιμοποιούνται εδώ και 4.700 χρόνια, σαν φάρμακα. Και το πρώτο βιβλίο βοτανολογίας της Κίνας, που γράφτηκε γύρω στα 2700 π.κ.ε. αναφέρει 365 φυτά που χρησιμοποιήθηκαν γιά φαρμακευτικούς λόγους.
Από τους πρώτους λαούς που βεβαιώνεται ιστορικά ότι έκαναν χρήση ήταν και οι Σουμέριοι. Οι Αιγύπτιοι του 27ου π.κ.ε. καλλιεργούσαν μέντα, κόλιαντρο. ροδιές, ελιές, αμπέλια, συκιές, σκόρδα κ.ά. Η Παλιά Διαθήκη επίσης αναφέρει την χρήση του μανδραγόρα, του σιταριού, της βρώμης, του κριθαριού. Ο αρχαίος πάπυρος που ανακάλυψε ο αιγυπτιολόγος Εμπερς στη νεκρόπολη των Θηβών, περιέγραφε 700 φυτά, όπως την αλόη, τη γεντιανή, τον κρόκο, την αλισφακιά, τα κρεμμύδια κ.ά.
Οι Σουμέριοι χρησιμοποιούσαν εγχύματα φυτών, ενώ ο Κώδικας του βασιλιά της Βαβυλωνίας Χαμουραμπί (2.250 π.κ.ε.) είναι» μια ενδιαφέρουσα συλλογή νόμων, και βοτανοσυνταγών. Ωστόσο, η ιατρική επιστήμη είχε την αρχή της στην Αίγυπτο. Στην εποχή του Μωυσή, η αιγυπτιακή γνώση για την ιατρική επιστήμη ήταν φημισμένη. Ο Κορων αργότερα έφερε αυτή την επιστήμη στην Ελλάδα. Ο μαθητής του Ασκληπιός συνέχισε την επιστήμη αυτή και αργότερα ήρθε ο Ιπποκράτης που με τις θεραπείες του αναγνωρίστηκε σαν ο «πατέρας της Ιατρικής».
Στο σημείο αυτό θα βρω την ευκαιρία να σας πω άλλη μια φορά, ότι όλες οι συνταγές του Ιπποκράτη, είναι συνταγές με βότανα κι οι βασικότερες συμβουλές του είναι για υγιεινή ζωή.
Ο Ιπποκράτης υποστηρίζει πως η τροφή μπορεί να γίνει και φάρμακο. Τα βότανα χρησιμοποιήθηκαν σε θεραπευτικές πρακτικές ως φαρμακευτικά είδη αλλά και ως φορείς της θεϊκής ευλογίας. Οι αρχαίοι Θεοί συνδέθηκαν με τα φυτά και τα δέντρα: Δάφνη – Απόλλωνας, Μαρούλι – Άδωνις, Λεύκη – Δίας, Ελιά – Αθηνά. Σημαντικός ήταν ο ρόλος των φυτών στον πόλεμο, αφού οι πληγές των πολεμιστών γιατρεύονταν με βότανα. Η ίδια η θεά Αφροδίτη έψαξε στην Κρήτη και έκοψε δίκταμο για να γιατρέψει το λαβωμένο Αινεία που ο μύθος λέει ότι ήταν γιος της.
Ο διαχωρισμός ανάμεσα στην τροφή και το φάρμακο ήταν δύσκολη υπόθεση. Οι περισσότεροι γιατροί συμφωνούσαν με την άποψη του Ιπποκράτη ότι η τροφή είναι ταυτόχρονα και φάρμακο. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους υπήρχαν βότανα που αδυνάτιζαν όπως τα σκόρδα, τα κάρδαμα, τα πράσα. Η ρίγανη, η μέντα, ο δυόσμος, το φλισκούνι, η θρούμπα, το θυμάρι προσφέρονταν χλωρά, πριν ξεραθούν, γιατί αν ξεραθούν μετατρέπονται σε φάρμακα.
Η Ελληνική Μυθολογία, η οποία ερμηνεύει κοινωνικά και ψυχολογικά φαινόμενα δια μέσου των μύθων, είναι πλούσια θεματολογικά από μύθους που έχουν σχέση με τα φυτά και αναδεικνύουν την τάση του ανθρώπου να ασχολείται και να ερευνά το φυσικό περιβάλλον, τμήμα του οποίου αποτελεί και ο ίδιος. Αναφέρουμε μερικούς χαρακτηριστικούς μύθους:
• Θεοποίηση της Χλωρίδος, ως θεάς της βλάστησης
• Δήμητρα, η θεά της Γεωργίας
• Αρπαγή της Ευρώπης από το Δία και η τέλεση του γάμου τους κάτω από τον πλάτανο της Γόρτυνας
• Ο Προμηθέας μετέφερε την κλεμμένη φωτιά στους ανθρώπους κρυμμένη μέσα σ’ ένα ξερό βλαστό από το φυτό Νάρθηκα.
• Ο Νάρκισσος
• Η Μίνθη ή Μέντα, νύμφη του Άδη και ερωμένη του Πλούτωνα
Φυσικά, πρέπει να σκεφτούμε και ότι τον καιρό εκείνο δεν υπήρχαν χημικοί ούτε διαφημιστές κι ο άνθρωπος έπρεπε να ψάξει γύρο του για τις θεραπείες του. Έτσι, δοκίμασε πρώτα τις ιδιότητες των βοτάνων και των φυτών που υπήρχαν στον τόπο του. Ο Ιπποκράτης απάλλαξε την ιατρική από την δεισιδαιμονία και την μαγεία και σε μια σειρά βιβλίων του αναφέρει 236 φυτικά φάρμακα. Αλλά στην ίδια περίοδο έζησε και ο Αριστοτέλης , που έγινε ο πατέρας της Ζωολογίας και πρώτος θεμελιωτής των Φυσικών Επιστημών. (Ανάμεσα στ άλλα βιβλία του έγραψε και δυό περί Φυτών)
Και ο Θεόφραστος, πατέρας της Βοτανικής και της Ορυκτολογίας, και πρόδρομος της Φαρμακογνωσίας, ο οποίος στα 9 βιβλία του έργου του Περί φυτών ιστορίες περιγράφει όχι μόνο τα φυτά αλλά και τις φαρμακολογικές ιδιότητές τους. Ύστερα ήρθε ο Διοσκουρίδης από την Κιλικία, που περιόδευε σ όλο τον τότε γνωστό κόσμο (40-90 μ κ.ε.) για να μελετήσει τα διάφορα φαρμακευτικά βότανα και φυτά. που τα κατέταξε σε 5 βιβλία, με γενικό τίτλο Περί Ύλης Ιατρικής, που από τότε αποτελούν το βασικό σύγγραμμα, στο οποίο βασίστηκαν όλοι όσοι ασχολήθηκαν με τη θεραπευτική ως τον 16ο αιώνα.
Άλλοι σπουδαίοι γιατροί της αρχαιότητας που έμειναν στην ιστορία για τις θεραπείες τους με βότανα ήταν ο Γαληνός και ο Κέλσος.
Στο μεταξύ με τη μεγάλη ανάπτυξη του εμπορίου, τα βότανα και τα καρυκεύματα ήταν τα πρώτα εμπορεύματα που άρχισαν να «κυκλοφορούν» από τόπο σε τόπο. Μόνο που οι γνώσεις πως να τα ξεχωρίζουν και πώς να τα χρησιμοποιούν ήταν προνόμιο των μάγων και των ιερέων. Που επειδή κατόρθωναν μ αυτά να γιατρεύουν πολλές αρρώστιες στερέωναν τη θέση τους και τη δύναμη τους, απέναντι στους πιστούς.
Αυτές οι θεραπείες άλλωστε έγιναν αιτία να αποδοθούν υπερφυσικές ιδιότητες σε πολλά βότανα, ενώ από την άλλη μεριά, ο λαός πίστευε ότι οι ιερείς είναι οι ερμηνευτές της θέλησης ίων θεών, αφού μόνο σ’ αυτούς αποκάλυπταν τα μυστικά τους.
Γι’ αυτό και το Μεσαίωνα άλλαξαν τα πράγματα και η Χριστιανική Εκκλησία άρχισε τότε ν’ αποθαρρύνει τη χρήση των βοτάνων στην ιατρική, επειδή είχαν συνδεθεί με τη μαγεία. Προτιμούσε να ενθαρρύνει τον κόσμο στην άσκηση πίστης για τη θεραπεία ασθενειών.
Απ’ όσα έγιναν τα σκοτεινά εκείνα χρονιά κι αμέσως μετά αξίζει να σταθούμε μια στιγμή στον Θεόφραστο Χόχερνχάϊν, που σπούδασε κι αυτός ιατρική αλλά οταν βρέθηκε στα ανθρακωρυχεία έμεινε εκστατικός βλέποντας τα μέταλλα που καθαρίζονταν από άλλα μέταλλα και συνέλαβε την ιδέα ότι θα μπορούσε να καθαρίσει και τα ανθρώπινα σώματα με τον ίδιο τρόπο. Άρχισε λοιπόν να δίνει στους άρρωστους του μέταλλα σαν φάρμακο, δεν κράτησε όμως αρχεία κι έτσι τα αποτελέσματα δεν έγιναν γνωστά. Ο Θεόφραστος εκείνος πέθανε σε ηλικία 50 χρόνων και μετά το θάνατο του πολλοί ακολούθησαν τις μεθόδους θεραπείας του. Απ’ εκεί προήλθε η αλλοπαθητική ιατρική που χρησιμοποιείται πολύ σήμερα.
Ύστερα ήρθε ο Παράκελσος, που πρώτος έφερε, τον 16ο αιώνα, τη χημεία στην Ιατρική. Ο Παράκελσος, ήταν τόσο αντίθετος στις θεραπείες με βότανα, ώστε έκαψε διάφορα βιβλία που έγραψαν για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και γέμισε τον κόσμο με τις δικές του ιδέες για τη χημική ιατρική, που στις ήμερες μας έχει πάρει πολύ μεγάλη θέση στη ζωή μας. Αυτός ο άνθρωπος ισχυρίστηκε ότι βρήκε το ελιξίριο της ζωής, που θα μας έκανε αθάνατους. Το ελιξίριο αυτό όμως δεν λειτούργησε στον εαυτό του και πέθανε πολύ νέος – σαράντα χρόνων, ενώ αυτοί που χρησιμοποιούσαν βότανα αντί των χημικών φαρμάκων έζησαν ως τα βαθιά γεράματα.
Ωστοσο αυτός ο φανφαρόνος (όπως τον χαρακτήριζε ο καθηγητής της φαρμακογνωσίας Παν. Κρητικός), ήταν ο πρώτος που υποστήριξε ότι σε κάθε βότανο, υπάρχει ένα τουλάχιστον δραστικό συστατικό που ενεργεί και δίδαξε στους μαθητές του πως να εκχυλίζουν τα βότανα με νερό ή οινόπνευμα και να παρασκευάζουν τα βάμματα και τα εκχυλίσματα, που έχουν την πεμπτουσία των συστατικών τους.
Σημαντικός ήταν και ο ρόλος του Σουηδού καθηγητή της ιατρικής Κάρολου Λινναΐου, που έζησε τον 18ο αιώνα και θεωρείται θεμελιωτής της Βοτανικής. Και φυσικά, υπήρξαν σε όλες τις χώρες πολλοί σημαντικοί ερευνητές των βοτάνων, αλλά θα κουράζαμε άδικα των ανειδίκευτο αναγνώστη. αν τους απαριθμούσαμε, όπως τον κουράζανε μέχρι τώρα και οι διάφορες βοτανολογίες που προσπαθούσαν να του εξηγήσουν, χωρίς λόγο ότι Το Ωκιμον ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών, αντί να του λένε ότι ο βασιλικός (γιατί έτσι τον λέει όλος ο κόσμος) κάνει καλό στους νευρικούς πονοκεφάλους και στις πεπτικές ανωμαλίες.
Σήμερα τα βότανα εξακολουθούν να παίζουν σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας. Χρησιμοποιούνται σαν φάρμακα, ελιξίρια, χάπια, βαφές και ένα σωρό άλλα πράγματα. Στην Ευρώπη, παρά τη μεγάλη χρήση της χημικοθεραπείας, η Ομοιοπαθητική βρήκε καλό έδαφος. Η Ομοιοπαθητική πιστεύει στις εσωτερικές δυνάμεις του οργανισμού, που μπορούν να τον βοηθήσουν να ξεπεράσει μια αρρώστια. Αυτό ονομάστηκε και φυσιοθεραπεία. Υπάρχει όμως και μια άλλη φυσιοθεραπεία, που βασίζεται στα βότανα για θεραπεία, σε συνδυασμό με δίαιτα αποτοξίνωσης. άσκηση, καθαρό αέρα. ήλιο, νερό και σωστή διατροφή.
Τα βότανα είναι και τροφή και φάρμακο
Περιέχουν βιταμίνες, άμυλο, ζάχαρη έλαια και άλλα απαραίτητα συστατικά. Όλα αυτά συντίθενται φυσικά για όφελος του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια οι χημικοί προσπαθούν να απομονώσουν ουσίες από τα βότανα, που πιστεύουν ότι είναι τα δραστήρια μέρη εκείνα που ωφελούν και φτιάχνουν φάρμακα απ’ αυτά. Αλλά τα παρασκευάσματα αυτά δεν έχουν τα ίδια αποτελέσματα η τα ίδια ικανοποιητικά αποτελέσματα με τα βότανα.
Όμως, πολλά βότανα είναι αποτελεσματικά στην υγεία του ανθρώπου μόνο όταν είναι φρέσκα. Προσέξτε λοιπόν πως θα τα χρησιμοποιείτε, για να ωφεληθείτε από αυτά. Άλλα πάλι μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο όταν είναι αποξεραμένα, όπως και να είναι, όμως, δεν θα πρέπει να περιμένετε τα βότανα να δράσουν αμέσως όπως τα φάρμακα. Η δουλειά τους είναι, όπως ξαναείπαμε, να επαναφέρουν τη φυσική ισορροπία των λειτουργιών του σώματος, πράγμα που θα έχει σαν αποτέλεσμα την υγεία.
Αρχίσαμε να ξαναμαθαίνουμε τα απλά πράγματα, που για χρόνια τα περιφρονούσαμε
Όπως απέδειξε, η πείρα αιώνων, πολλά φυτά, ρίζες, φύλλα και πολλοί σπόροι διαθέτουν πιο δραστικές θεραπευτικές ιδιότητες από τα φάρμακα και φέρνουν πολύ πιο σίγουρα αποτελέσματα από εκείνα. Και χωρίς παρενέργειες. Αυτή την παρακαταθήκη μας έχουν αφήσει οι γενιές και γενιές, που τα δοκίμασαν χιλιάδες χρόνια και τα βρήκαν αποτελεσματικά, ιδιαίτερα τα βότανα που χρησιμοποιούνται σαν διουρητικά, καταπραϋντικά, ηρεμιστικά, τονωτικά και διεγερτικά.
Υπάρχει μια έμφυτη σοφία να χρησιμοποιούμε τα φυτά σαν φάρμακα. Από ένστικτο, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στα πράσινα φύλλα ή βότανα, όταν αρρωστήσουν.
Είναι κάτι το συγκινητικό να διαλέγεις μια θεραπεία από τον κήπο, από το βουνό, από τα χωράφια, αντί να εμπιστευτείς την υγεία σου σε μια άγνωστη, απρόσωπη, απομονωμένη χημική ουσία. Αλλά δεν είναι μόνο οι οπαδοί της «επιστροφής στη φύση», που βρίσκονται πίσω από τα βιβλία για βότανα και τη βοτανοθεραπευτική. Το ιατρικό κατεστημένο έχει αρχίσει να στρέφεται στα φυτά με την ελπίδα να βρει νέες ουσίες, με τις οποίες θα καταπολεμήσει τις μοντέρνες ασθένειες, που σκοτώνουν τόσο κόσμο και όσο οι επιστήμονες επανεξετάζουν τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών, τόσο βεβαιώνονται για την αποτελεσματικότητα τους.
Το παράξενο είναι ότι στην εποχή της αμφισβήτησης των πάντων όχι μόνο δεν αμφισβητείται η πατροπαράδοτη πείρα, που θεωρεί αποτελεσματικά τα βότανα σε χίλιες – δυο αρρώστιες, αλλά καταφεύγουμε σ’ αυτά και στις θαυματουργές τους ιδιότητες, για να γλιτώσουμε από τις παρενέργειες των φάρμακων.
Έτσι τα βότανα έρχονται και ξανάρχονται κάτω από το μικροσκόπιο ή υποβάλλονται σε μοντέρνα τέστ, για να εξακριβωθεί πού οφείλεται η αποτελεσματικότητά τους.
Παράδειγμα, το κορεατικό γκίνοενκ (ή τζινσενκ), που δοκιμάστηκε σε πολλές χώρες και το ελβετικό μείγμα βοτάνων «βιοστρόπ» για το οποίο ξοδεύτηκαν πολλά εκατομμύρια σε πειράματα, που έγιναν οε μεγάλο αριθμό παιδιών σχολικής ηλικίας καθώς και σε καρκινοπαθείς, που υπέφεραν από τα άσχημα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας. Το απροσδόκητο όμως, αποτέλεσμα των πειραμάτων αυτών (όπως και άλλων που προηγήθηκαν) ήταν ότι ενώ τα βότανα δρούσαν αποτελεσματικά, τα αντίστοιχα φάρμακα, που παράγονται με βάση μια θεραπευτική ουσία του φυτού, έφερναν παρενέργειες.
Όταν, για παράδειγμα, οι Ινδοί μασούσαν τη ρίζα του ινδικού φυτου ραουβόλφια, ηρεμούσαν τα νεύρα τους. Όταν όμως οι βιομηχανίες φαρμάκων απομόνωσαν από το φυτό αυτό την ουσία αληεροξυλόν, που έχει τις καταπραϋντικές ικανότητες, τα φάρμακα που κατασκεύασαν προκαλούσαν δυνατή κατάθλιψη, πράγμα μοιραίο για άτομα με ασθενή καρδιά η πνεύμονες. Το φυτό δεν είχε τέτοιες παρενέργειες, τα φάρμακα όμως είχαν.
Τα βότανα δεν έχουν μαγικές ιδιότητες
Το μεγαλύτερο σουξέ στην εποχή μας έχουν τα βότανα που αδυνατίζουν. Είναι διάφοροι συνδυασμοί που συνοδεύονται, βέβαια, με μια λίστα των τροφών που πρέπει ν’ αποφεύγει όποιος θέλει ν αδυνατίσει. Φυσικά, οι καλοφαγάδες θα προτιμούσαν να τρώνε και να πίνουν όσο θέλουν και μετά να πίνουν ένα βότανο, με ποιο να γλιτώνουν (με μαγικό τρόπο) από τις συνέπειες της λαιμαργίας τους. Αλλά αυτό κανένας δεν θα μπορούσε να ορκιστεί ότι το πέτυχε.
Τα βότανα βοήθησαν τον άνθρωπο να θεραπευθεί από πολλές νευρικές καταστάσεις Έχουν ήπια και καταπραϋντική δράση. Είναι ακίνδυνα και δεν προκαλούν κατάθλιψη, ούτε έχουν τις παρενέργειες των φαρμάκων Τα περισσότερα βότανα περιέχουν ουσίες που επιδρούν σ’ όλο τον ανθρώπινο οργανισμό στο αίμα, στον μεταβολισμό και ουσίες αναγκαίες για τη ζωή.
Φυσικά δεν πρέπει να περιμένετε να δράσουν τα βότανα αμέσως, όπως κάνουν τα φάρμακα. Αυτό που κάνουν τα βότανα είναι να επαναφέρουν τη φυσική ισορροπία των λειτουργιών του σώματος, πράγμα που έχει σαν αποτέλεσμα την υγεία. Ελάχιστα βότανα έχουν άμεσα αποτελέσματα από την πρώτη φορά που θα τα πάρουμε. Σχεδόν όλα έχουν αποτελέσματα μόνον όταν τα παίρνουμε καθημερινά για αρκετές βδομάδες.
Και η αποτελεσματικότητα τους εξαρτάται πολύ και από το είδος της ζωής που κάνουμε και από τη διατροφή μας, Η θεραπευτική αγωγή με τα βότανα πρέπει να συνεχίζεται για βδομάδες ή και μήνες, πράγμα φυσικό, αφού συνήθως καταφεύγουμε στα βότανα για να γιατρευτούμε από χρονιές παθήσεις, που λογικά δεν μπορούν να εξαφανιστούν από τη μια μέρα στην άλλη. όπως δεν δημιουργήθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη.
Όσο αργά κι αν δρουν τα βότανα η δράση τους είναι λιγότερο βίαιη από τα φάρμακα και έχει μονιμότερα αποτελέσματα. Άλλωστε το σπουδαιότερο που προσφέρουν τα βότανα, αυτό τουλάχιστον περιμένουμε απ αυτά, είναι ότι, βοηθούν το σώμα μας να θεραπευθεί μόνο του. Κι αυτού του είδους η θεραπεία παίρνει χρόνο. Και μη σας φανεί παράξενο αν αποφασίσετε να παίρνετε ένα βότανο για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό και ανακαλύψετε ότι ωφελεί και σε κάτι άλλο, ας πούμε στην εμφάνιση και στη γενική υγεία. Στην πραγματικότητα όλα τα βότανα που θεωρούνται τονωτικά το κατορθώνουν αυτό. Επειδή περιέχουν ουσίες, όπως τα μεταλλικά άλατα και ιχνοστοιχεία που οικοδομούν τον οργανισμό μας.
Όλα αυτά, βέβαια, αφορούν τα «καλά» βότανα. Γιατί ασφαλώς υπάρχουν και αρκετά που έχουν πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα και ορισμένα που είναι δραστικά δηλητήρια. Φυσικά, αναφερόμαστε εδώ μόνο τα πιο καλά. τα πιο χρήσιμα τα πιο αποτελεσματικά και απ αυτά όσα μπορείτε να βρίσκετε εύκολα στη φύση και στα φαρμακεία. στα καταστήματα υγιεινών τροφών και σε κάθε βοτανοπώλη.
Η επιστήμη παραδέχεται τη θεραπευτική ικανότητα των βοτάνων
Όταν τον Νοέμβρη του 1980, το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών ανακοίνωσε ότι «η θεραπευτική ικανότητα των βοτάνων, είναι επιστημονικά αποδεκτή, με την προϋπόθεση ότι δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση ν’ αντικαταστήσουν τα φάρμακα», την επόμενη δημοσιεύτηκαν σ εφημερίδες πληροφορίες ότι αρκετοί γιατροί της Αθήνας έχουν θορυβηθεί από την τάση του κοινού να καταφεύγει σε «μη παραδοσιακούς τρόπους θεραπείας» αλλά και σε άλλους, που δεν θεωρούνται «επιστημονικοί».
Λες και δεν είναι τα βότανα οι μόνοι παραδοσιακοί τρόποι θεραπείας, με παράδοση μάλιστα χιλιάδων χρόνων.
Στην Ελλάδα, ενώ φυτρώνουν περισσότερα από 4.000 χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά, το επίσημο κράτος τα αντιμετώπιζε πάντα σαν «βότανα της μάγισσας». Γι αυτό επιχορηγούνται μόνο οι καλλιεργητές φυτών και βοτάνων που χρησιμοποιούνται και στη μαγειρική, όπως ο δυόσμος, η ρίγανη, ο βασιλικός, η μέντα, το γλυκάνισο και όχι ο ευκάλυπτος, το δεντρολίβανο, το βάλσαμο, η γλυκόριζα, ενώ η αγριάδα αντιμετωπίζεται μόνο σαν παράσιτο που πρέπει να το εξοντώνουμε με φυτοφάρμακα και όχι σαν μια ενδιαφέρουσα συναλλαγματοφόρο πηγή.
Αντίθετα, στην Αγγλία υπάρχουν περισσότερες από δέκα μεγάλες βιομηχανίες που τυποποιούν και συσκευάζουν βότανα (τα οποία αγοράζουν από διάφορες χώρες) και τα πουλάνε σ όλες τις αγορές της ΕΟΚ. Το ίδιο κάνει, με μεγαλύτερη επιτυχία η Ελβετία, αλλά μόνο με βότανα και αρωματικά φυτά που φυτρώνουν στις Άλπεις. Όσο για την Γαλλία και την Ιταλία, είναι γεμάτες με ωραιότατες «Χερμποϊοτεμϊ» μαγαζιά που πουλάνε κάθε είδους βότανα.
Ένα μυστικό που το ξέρουν όλοι: Οι ξένοι που έρχονται σαν τουρίστες, ενώ στην πραγματικότητα καταληστεύουν τους βυθούς μας από τ’ αρχαία, δεν είναι παρά μια μικρή μειονότητα, μπροστά σ’ εκείνους που φορτώνουν ολόκληρα φορτηγά από ελληνικά βότανα, που τα πουλάνε πανάκριβα στις χώρες τους. Αυτά που εμείς τα αγνοούμε και τα παραπετάμε, κάποιοι πιο σοφοί από εμάς, τα μοσκοπουλούν. Ήρθε η ώρα νομίζω να ψάξετε ένα καλό βιβλίο με βότανα και τα τα βάλετε στην ζωή σας, γιατί πέρα από την μοσχομυρωδάτη ρίγανη και το δυόσμο υπάρχει ένα ολόκληρο βασίλειο που σας περιμένει να το ανακαλύψετε και να βάλετε τα οφέλη του στην ζωή και την υγεία σας.
edwhellas.gr