H τοποθέτηση του Δημάρχου Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη στην ημερίδα για την μεταλιγνιτική περίοδο

Η ημερίδα για την μεταλιγνιτική περίοδο είναι το επιστέγασμα μιας  συνεργασίας που ξεκίνησε εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, και στην οποία συμμετείχαν και συμμετέχουν σημαντικοί φορείς της περιοχής.

Πέρυσι τον Απρίλιο, με πρωτοβουλία του Δήμου Κοζάνης, επισκεφθήκαμε την περιοχή της Σαξονίας στη Γερμανία.  Στην συγκεκριμένη αποστολή συμμετείχαν το Πανεπιστήμιο  και το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας,  η ΑΝΚΟ, το ΕΚΕΤΑ και το ΤΕΕ,  φορείς τους οποίους εμείς θεωρούμε συνεργάτες στην προσπάθεια μας.

Στο συγκεκριμένο ταξίδι είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε, μέσα από συναντήσεις με εκπροσώπους φορέων και επιχειρήσεων, πώς αντιμετωπίστηκε μια αντίστοιχη, αλλά όχι απόλυτα ίδια, κατάσταση, σαν αυτή που βιώνει η περιοχή μας. Σαφώς κάθε περίπτωση έχει τις ιδιαιτερότητες της.

Είδαμε το αποτέλεσμα ενός σχεδίου, το οποίο εκπονήθηκε, χρηματοδοτήθηκε και υλοποιήθηκε  από το Γερμανικό κράτος και τους τοπικούς φορείς, σε μια περιοχή κατεστραμμένη μετά την επανένωση της Γερμανίας, με φορέα υλοποίησης του συγκεκριμένου σχεδίου την κρατική εταιρεία LMBV, με εκπροσώπους της οποία είχαμε την τύχη να συζητήσουμε. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήξαμε ήταν πως, όταν υφίσταται σχεδιασμός ρεαλιστικός, είναι εφικτή η ανάταση μια περιοχής με κατεστραμμένους φυσικούς πόρους, αλλά και πως απαιτείται άμεσα να δρομολογήσουμε μια αντίστοιχη διαδικασία και στην δική μας περίπτωση.

Όπως γνωρίζετε,  η Δυτική Μακεδονία ήταν, και παραμένει ακόμα , η ενεργειακή καρδιά της χώρας για πολλές δεκαετίες μετά το 1960. Η χώρα, κατεστραμμένη μετά τον πόλεμο και έχοντας να αντιμετωπίσει πλήθος προβλημάτων, αξιοποίησε τα εγχώρια κοιτάσματα λιγνίτη. Η εκμετάλλευση του λιγνίτη συνέβαλε καθοριστικά στον εξηλεκτρισμό και στην ανάπτυξη της χώρας, προσέφερε επάρκεια στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειες για τα Ελληνικά νοικοκυριά, αλλά και για την αναπτυσσόμενη ελληνική οικονομία.

Η ανάπτυξη της λιγνιτικής δραστηριότητας άλλαξε, επίσης, καθοριστικά τον τόπο μας. Τον άλλαξε παραγωγικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά, ακόμα και πολιτισμικά. Η δημιουργία των ορυχείων και των εργοστασίων προσέθεσε εισοδήματα στην περιοχή, προκάλεσε μετανάστευση προς την περιοχή μας, άλλαξε την παραγωγική βάση από πιο παραδοσιακές κατευθύνσεις προς τον κλάδο της εξόρυξης και παραγωγής ενέργειας. Παραδοσιακοί κλάδοι της οικονομίας μας περιορίστηκαν, άλλαξε σημαντικά η φυσιογνωμία και η εικόνα της περιοχής στο σύνολό της.

Μετά  από 60 χρόνια δραστηριότητας προκλήθηκαν όμως και σημαντικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Όλη αυτή η  δραστηριότητα είχε ένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος, με ταυτόχρονη οικονομική και κοινωνική διάσταση. Οι επιπτώσεις στον ατμοσφαιρικό αέρα και στην υγεία των ανθρώπων, η απώλεια σημαντικών φυσικών πόρων για την περιοχή, όπως τα νερά και το ανάγλυφο του εδάφους, είναι μερικές μόνο από αυτές τις συνέπειες.

Διαμορφώθηκε μια παραγωγική μονοκαλλιέργεια, που είχε μεν σημαντικά οφέλη για την ελληνική οικονομία στο παρελθόν, αλλά είχε και έχει σημαντικό κόστος για την περιοχή, αφήνοντας μια κληρονομιά -με τα θετικά και τα αρνητικά της-, που θα πρέπει πλέον να διαχειριστούμε.

Η περιοχή βρίσκεται σε κρίση πριν από το 2010,  έχοντας τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας πανελλαδικά. Τα προβλήματα έχουν αποκτήσει πλέον δομικό χαρακτήρα.

Μεταλιγνιτική Περίοδος

Τι είναι Μεταλιγνιτική Περίοδος; Είναι ένας όρος που μερικές  καμιά φορές προκαλεί εντάσεις. Κατά την γνώμη μου είναι η φάση στην οποία η συμβολή της λιγνιτικής δραστηριότητας, στο τοπικό οικονομικό και παραγωγικό γίγνεσθαι, για υποκειμενικούς, αλλά κυρίως για αντικειμενικούς λόγους, θα μειώνεται.

Η μείωση των λιγνιτικών αποθεμάτων και ο σημαντικός περιορισμός των «καλών» λιγνιτικών αποθεμάτων, η γήρανση των λιγνιτικών μονάδων, η αύξηση του λιγνιτικού κόστους, η ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού κόστους, ο ανταγωνισμός, αλλά και άλλοι λόγοι, οδηγούν στον σταδιακό περιορισμό της εξόρυξης και καύσης του λιγνίτη, αφήνοντας πίσω ένα σημαντικό παραγωγικό κενό για την περιοχή. Φυσικά, δεν αναφερόμαστε σε  μια απότομη διακοπή της λιγνιτικής δραστηριότητας, αλλά στην διαχείριση της αναμενόμενης κατάστασης, στην οποία ο λιγνίτης θα μειώνει σταδιακά την συμβολή του στην τοπική μας οικονομία. Δεν μπορούμε να περιμένουμε να γκρεμιστεί εντελώς το σπίτι, ώστε να κινητοποιηθούμε!

Υπάρχει και ένα πολύ σημαντικό ηθικό δίλημμα όμως, σχετικά με το τι θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές. Η κλιματική αλλαγή, αλλά  και η τεχνολογία, αλλάζουν τα παγκόσμια δεδομένα γύρω από την ενέργεια. Οι συνέπειες στην τοπική μας οικονομία είναι σημαντικές και η αναγκαιότητα προσαρμογής αναγκαία παρά ποτέ. Δεν μπορούμε να απαιτούμε να προσαρμοστεί η παγκόσμια πραγματικότητα σε εμάς. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι  να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα.

Η περιοχή έχει εισέλθει εδώ και χρόνια σε μεταλιγνιτική φάση, για την οποία δυστυχώς ούτε έγινε η αναγκαία κουβέντα, ούτε έχει γίνει και η απαραίτητη προετοιμασία. Και θέλω εδώ να επισημάνω κάτι σχετικά με τον χρόνο. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να είναι μακροχρόνιος, αντιμετωπίζοντας σαφώς σημερινά προβλήματα, αλλά στοχεύοντας και σε βάθος χρόνου.

Θα ήθελα να αναφερθώ παράλληλα σε κάτι ακόμα που προέκυψε σαν αποτέλεσμα της συνάντησης που είχαμε στην Αθήνα με τους Δημάρχους και τον Υπουργό Ενέργειας κ. Σκουρλέτη. Οι συνέπειες που έχουμε να διαχειριστούμε στην περιοχή μας είναι αποτέλεσμα εθνικών πολιτικών και προτεραιοτήτων. Άρα, ένα βασικό συμπέρασμα που νομίζω πρέπει εξαχθεί είναι ότι, καθότι η εκμετάλλευση του λιγνίτη έγινε για να καλύψει εθνικές προτεραιότητας και ανάγκες, και το όφελος διαχύθηκε εθνικά, η ευθύνη για την παραγωγική και περιβαλλοντική ανάταξη της περιοχής είναι και εθνική ευθύνη, όχι μόνο τοπική. Θα πρέπει να υπάρχουν δεσμεύσεις και ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών, εκτός των τοπικών φορέων και σε εθνικό επίπεδο. Θα πρέπει, λοιπόν, σε αυτήν την συζήτηση, αλλά και στην πράξη, να παίξει κυρίαρχο ρόλο το Ελληνικό κράτος και να αναλάβει τις ευθύνες του και τις υποχρεώσεις του απέναντι στην περιοχή, όπως βέβαια και η ΔΕΗ.

Η πρόταση των 5 Δημάρχων για την χρηματοδότηση της παραγωγικής προσαρμογής των λιγνιτικών περιοχών, που νομοτελειακά θα πρέπει να γίνει, μπορεί και πρέπει να χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα των δημοπρασιών των δικαιωμάτων εκπομπών CO2.

Η πρόταση που για πρώτη φορά κατατέθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 στους αρμόδιους υπουργούς και την οποία υιοθέτησε και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με επιστολή του κ. Περιφερειάρχη στον Υπουργό κ. Σκουρλέτη, είναι απόλυτα σχεδόν τεκμηριωμένη και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την υλοποίηση του σχεδίου για την επόμενη μέρα. Θεωρούμε πως το αίτημα έχει εδραιωθεί και θα πρέπει αργά ή γρήγορα να γίνει πραγματικότητα, ιδιαίτερα αν αποκτήσει και θεσμική υπόσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Κλείνοντας, θέλω να σημειώσω πως, εάν ανοίξουμε την κουβέντα γύρω από την ενέργεια, προφανώς δεν θα συμφωνήσουμε σε όλα. Είναι πολύ πιθανό να προκύψουν διαφοροποιήσεις, αλλά το σημαντικότερο όλων είναι πως θα πρέπει όλοι να αναγνωρίσουμε πλέον ότι η περιοχή βρίσκεται σε μεταβατική  εποχή και θα πρέπει να εργαστούμε από κοινού, με στόχο να διεκδικήσουμε ένα νέο και βιώσιμο μέλλον για τον τόπο μας.

Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως έχουμε εισέλθει εδώ και χρόνια στην λεγόμενη μεταλιγνιτική περίοδο, και θα πρέπει να προετοιμαστούμε για την καινούρια κατάσταση. Ήδη χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ας αποδεχτούμε τουλάχιστον πως πρέπει και μπορούμε να εργαστούμε από κοινού. Αυτή η κουβέντα μας χωρά και μας αφορά όλους! Θα πρέπει να συμπεριλάβει τους πάντες χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς. Είναι το απαραίτητο στοιχείο, ώστε να στεφθεί με επιτυχία.

Μέσα από αυτήν την εκδήλωση επιδιώκουμε να ανοίξουμε τον δημόσιο διάλογο για την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την μεταλιγνιτική εποχή. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν, πως δεν χωράει αναβολή, πως η περιοχή βρίσκεται σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» και θα πρέπει να οργανωθούμε άμεσα.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους τους συνεργάτες και τους φορείς που συμμετέχουν σε αυτήν την προσπάθεια. Για να φτάσουμε εδώ έγιναν πολλές  συναντήσεις και συζητήσεις. Είναι θετικό πως ξεκινά μια κοινή προσπάθεια και ευελπιστώ να καταλήξουμε σε μια μίνιμουμ συμφωνία, σε ορισμένες βασικές αρχές, να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα,  ώστε να οργανώσουμε από κοινού τα επόμενα βήματα, εμπλέκοντας τόσο τη ΔΕΗ, όσο και το αρμόδιο Υπουργείο. Η διαχείριση της μεταλιγνιτικής εποχής είναι και εθνική υπόθεση, καθώς η περιοχή μας προσέφερε τα μέγιστα στην εθνική οικονομία και προσπάθεια, και ακόμα συνεχίζει να  προσφέρει.

Το ξέσπασμα του δημάρχου Κοζάνης και το κείμενο αρχών, στο κλείσιμο της Ημερίδας για την Μεταλιγνιτική Εποχή (ΒΙΝΤΕΟ)

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.