Από την Αλβανία στην Ελλάδα, στην Ιταλία… Δίνοντας έμφαση στις ανθρώπινες αξίες και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ο Gjergj Kola, τονίζοντας πάντοτε τον σεβασμό και την αγάπη που τρέφει προς στην Ελλάδα, παραχωρεί μια συνέντευξη όπου αναφέρεται στην προσωπική του πορεία.
– Από πού ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για την Ζωγραφική;
Από πολύ μικρή ηλικία ένιωσα την επιθυμία να εκφραστώ μέσα από τη φιγούρα, τα σχέδιακαι τις φόρμες.
- Ποια θέματα σας απασχολούν στην ζωγραφική σας; Ποιο έργο σας υπήρξε σταθμός στην καριέρα σας;
Ενδιαφέρομαι για οτιδήποτε σχετίζεται με τον άνθρωπο, τη φύση και το σύμπαν. Μέσα από αυτή τη φιλοσοφική πλατφόρμα ταξιδεύω, δημιουργώντας κι εκφράζοντας τον κόσμο μου, όσο πιο ανθρώπινο και ειρηνικό γίνεται, σύμφωνα με τις αρχές και τις εικαστικές προσδοκίες μου. Σ’ αυτό το ταξίδι, το όμορφο, μα δύσκολο επίσης και περίπλοκο, δεν αισθάνομαι πως έχω μόνο έναν σταθμό.
- Ξεκινήσατε την καριέρα σας σε δύσκολους καιρούς. Πόσα στάδια περάσατε για να φτάσετε μέχρι εδώ και τι συναίσθημα σας έχει αφήσει η πορεία σας μέχρι σήμερα;
Άρχισα νωρίς, στα φοιτητικά μου χρόνια, να εκφράζω την δυσαρέσκεια και την αντίθεση προς το δικτατορικό πολιτικό σύστημα στη χώρα μου. Σε στενούς κύκλους πιο έντονα, αλλά και σε κάποιες εκθέσεις, καθώς και σε επίπεδο εθνικό, στην έκθεση «Άνοιξη» στην Εθνική Πινακοθήκη της Αλβανίας. Η ζωγραφική μου δέχθηκε αυστηρή κριτική από ειδικούς του καθεστώτος, ως ζωγραφική έξω από τα κριτήρια -τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό που ήταν η μοναδική εικαστική μέθοδος που επιτρεπόταν. Υπήρξαν πολλοί εξέχοντες καλλιτέχνες σε πολιτικές φυλακές. Το κράτος είχε εκτελέσει τρεις άξιους ποιητές, επειδή έγραψαν ποιήματα που δεν ταίριαζαν στο δικτατορικό σύστημα. Αυτή η κατάσταση σού αφήνει βαθιά σημάδια κι αισθάνεσαι πως θες να ξοδέψεις ενέργεια, δουλειά και πνεύμα στην ιδέα της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Από το ξεκίνημα μέχρι σήμερα το έργο μου έχει ακριβώς αυτή την αποστολή, δίνοντας έμφαση στις ανθρώπινες αξίες και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, χωρίς συμβιβασμούς.
- Έχετε ζήσει στην Αλβανία, στην Ελλάδα, στην Ιταλία. Πώς αυτά τα μέρη έχουν επηρεάσει τον τρόπο σκέψης σας και τον τρόπο με τον οποίο ζωγραφίζετε;
Γεννήθηκα, μεγάλωσα, μορφώθηκα στην Αλβανία, όπου σε πολλά σημεία, μαζί με την Ελλάδα, ήταν και παραμένουν μαζί. Η μετάβασή μου στην Ελλάδα ήταν αυθόρμητη· σε μια τρομερή πολιτική κατάσταση στην Αλβανία. Αυτό μας έκανε να μην έχουμε την ευκαιρία να δούμε τον φωτεινό αρχαίο ελληνικό πολιτισμό που λατρέψαμε και που σπουδάσαμε και μελετήσαμε θεωρητικά από απόσταση. Αν και οι δυνατότητες τότε ήταν περιορισμένες, με τη βοήθεια φίλων στην Κοζάνη, από το 1991 άρχισα να επισκέπτομαι τα κύρια κέντρα του αρχαίου πολιτισμού στην Ελλάδα, ξεκινώντας, φυσικά, από την Κοζάνη. Συνέχιζα να βλέπω και να λατρεύω την ιταλική και ευρωπαϊκή τέχνη και αναγέννηση, αλλά και πολιτισμούς άλλων χωρών. Αποκτάς έτσι μια κατάλληλη εμπειρία που σε βοηθά να πατάς με μεγαλύτερη ασφάλεια στο εικαστικό μονοπάτι που ανοίγεις, που σου ταιριάζει και εκεί είσαι ο εαυτός σου.
- Τι είναι για εσάς Ζωγραφική; Από πού αντλείτε έμπνευση για να ζωγραφίσετε;
«ΖΩΓΡΑΦΟΣ»… Λέξη με μεγάλη σημασία για την τέχνη. Με αυτή την λέξη «γράφω» και «ζωγραφίζω» τη ζωή. Είναι από τις σημαντικές λέξεις που ήξερα πριν έρθω στην Ελλάδα. Με ενδιαφέρουν όλες οι πλευρές στόχασης, οι παραλλαγές της, τα μυστήρια, η ιστορία, το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον. Αυτά και άλλα με ενδιαφέρουν, με εμπνέουν και με ενθαρρύνουν να μετουσιώσω αυτό που αισθάνομαι σε τέχνη.
- Έχετε δημιουργήσει περίπου 400 έργα σχετικά με τη Γενοκτονία των Ποντίων. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε με ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός;
Τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι ιερά, αδιαμφισβήτητα, αλλά συχνά αγνοούνται, παραβιάζονται και θεωρούνται δεδομένα. Και σήμερα πολλοί αθώοι άνθρωποι σκοτώνονται και σφαγιάζονται, δυστυχώς. Είναι καθήκον και υποχρέωσή μου να ασχοληθώ και να ερμηνεύω εικαστικά τα μεγάλα ιστορικά και τραγικά θέματα του πολέμου, τη γενοκτονία και τη μιζέρια που προκαλούνται από το ψυχικό μίσος και κάθε μορφής διακρίσεις, όπως ξέρουμε όλοι. Η αδιαφορία δεν βοηθά. Σε περίπτωση που γίνεται τέχνη, περνάει κι ένα μήνυμα με έναν τρόπο που αφήνει ίχνη και σημάδια ανάλογα με του πού και το πώς προβάλλεται και, ασφαλώς, σε τι εικαστικό επίπεδο είναι. Εγώ έζησα όλο τον Σεπτέμβριο του 1991 σε σπίτια Ποντίων στην Πλατανιά. Οικογένειες που με κάλεσαν στα σπίτια τους, γιατί μόλις είχα βρεθεί στην Ελλάδα· φιλοξενήθηκα από σεμνές οικογένειες στο χωριό Αλιάκμονας. Ο προορισμός μου ήταν η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη, βρέθηκα όμως σε δίλημμα καθώς έβλεπα πως ήταν δύσκολες οι συνθήκες στην Ελλάδα. Στην Πλατανιά, ήρθα σε επαφή με την ποντιακή κουλτούρα, την ιστορία και τη Γενοκτονία -με όσα μπορούσα να καταλάβω προφορικά. Στην πορεία των χρόνων, παράλληλα με τα έργα που έκανα για την επιβίωσή μου, προσπαθούσα να ασχοληθώ και με ζητήματα που εγώ εκφραζόμουν μέσα από αυτά. Έτσι, γνώρισα πολλούς Ποντίους με τους οποίους απέκτησα καθαρές φιλίες, που διαρκούν. Για να ασχοληθώ και να αντιμετωπίσω στα έργα μου την Ποντιακή Γενοκτονία, έπαιξε καθοριστικό ρόλο ο γνωστός ιστορικός, Κωνσταντίνος Φωτιάδης. Γνωριστήκαμε στην έκθεσή μου στο μουσείο της Πτολεμαΐδας, που είχα αρκετά έργα που αφορούσαν την ποντιακή κουλτούρα. Εκεί, ο καθηγητής μού δώρισε κάποια από το βιβλία του και μου παράγγειλε μερικά συγκεκριμένα μιλώντας με πάθος και με ακαδημαϊκή, υψηλή γνώση για το τι είχε γίνει με τους πρόγονούς του στον Πόντο. Στη συνέχεια, κάναμε μια συνεργασία με πολλές μελέτες, σπουδές και έργα προκειμένου να εκθέτονται στο μουσεία της Ποντιακής Γενοκτονίας που προσπαθεί επί χρόνια να πραγματοποιήσει στη Θεσσαλονίκη.
- Ο Βίντσεντ Βαν Γκογκ έχει πει πως «οι ζωγραφικοί πίνακες έχουν μια δική τους ζωή που πηγάζει από την ψυχή του καλλιτέχνη». Μέσα από την ζωγραφική λέτε πράγματα που δεν μπορείτε να εκφράσετε;
Σωστά τα είπε ο Βαν Γκογκ! Είναι πολλά έργα τέχνης που ζούνε και που έχουν γεννηθεί εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια πριν, παραμένουν όμως ζωντανά και φρέσκα με την ψυχή που τους έδωσαν οι καλλιτέχνες. Είναι πλεονέκτημα όσων είναι αληθινοί καλλιτέχνες, είναι το να ζούνε μέσα από τα έργα τους για πάντα. Εγώ δεν γνωρίζω πόση ζωή θα έχουν τα έργα μου. Δεν είναι δυνατόν να σκέφτομαι κάτι τέτοιο κατά τη διάρκεια της δημιουργίας. Αυτό αφήνεται μέσα στο χρόνο.
- Ταξιδεύετε συχνά και πραγματοποιείτε εκθέσεις. Ποια τα άμεσα σχέδιά σας;
Ναι, έχουν περάσει αρκετά χρόνια από όταν η ζωγραφική που ταξίδεψε σε αρκετές χώρες ανά τον κόσμο. Είμαι καλεσμένος σε διάφορες γκαλερί, οργανισμούς τεχνών και εικαστικά σαλόνια. Θέλω να εκφράσω τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη προς πολλές προσωπικότητες που μας στηρίζουν σε αυτό τον τομέα με πολλή φιλία και ιδιαίτερο σεβασμό από την Ιταλία, τη Νορβηγία, τη Γαλλία και την Αυστραλία. Έχουμε μια περιορισμένη και διευρυμένη ατζέντα. Έτσι, στις 3 Απριλίου είμαστε στο Λονδίνο στο «Espace Gallery», 11 Απριλίου στο Εδιμβούργο, στη Σκωτία «Street Gallery» και 23 Απριλίου στο Λαογραφικό μουσείο Κοζάνης. Θέλω να στείλω μια μεγάλη αγκαλιά ευγνωμοσύνης προς την Ελλάδα και στους αδερφικούς φίλους μου που με φιλοξένησαν στην Κοζάνη, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα, στην Αθήνα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.Τους ευχαριστώ από καρδιάς.
Ο Gjergj Kola γεννήθηκε στο Δυρράχιο της Αλβανίας το 1967. Σπούδασε την τέχνη της λιθογραφίας και της μνημειακής ζωγραφικής στη Σκόδρα και τα Τίρανα. Δίδαξε σε σχολεία στην Αλβανία, την Ελλάδα και την Ιταλία. Μετανάστευσε στην Ελλάδα το 1991, όπου εγκαταστάθηκε στην πόλη της Κοζάνης. Έχει ασχοληθεί με την τέχνη της ζωγραφικής, τη διακόσμηση, τα θεατρικά σκηνικά, τους μνημειώδεις πίνακες και την εικονογράφηση βιβλίων. Έχει λάβει βραβεία κι αναγνωρίσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το 2013 εγκαταστάθηκε στην πόλη Fano της Ιταλίας. Έχει κάνει ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ελβετία, τη Νορβηγία, τη Βραζιλία, το Ντουμπάι, την Ταϊβάν κ.ά. Έχει δημοσιεύσει σε διάφορα πολιτιστικά περιοδικά και βιβλία τέχνης. Έχει δωρίσει πολλά έργα για φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Συνέντευξη: Στέλλα Τέλλιου
(Από το paremvasiculture.gr)