Έλλη Πασπαλά: «Το έλλειμα Παιδείας στη χώρα μας είναι μεγαλύτερο από το οικονομικό»

Η Έλλη Πασπαλά ετέχει μια θέση ίσως μοναδική εντός του σημερινού ελληνικού γίγνεσθαι. Ευτύχησε να ξεκινήσει την ερμηνευτική της πορεία με τον ιδανικότερο ίσως «μέντορα» και δάσκαλο, τον Μάνο Χατζιδάκι, με τον οποίο συνεργάστηκε τακτικότατα από το 1982 μέχρι το ’88. Αυτό όμως αφορά μόνο στην πορεία της εντός των ορίων της χώρας μας γιατί ήδη πριν έρθει εδώ το ’82 όχι μόνον είχε κάνει μακρόχρονες και λαμπρές σπουδές μουσικής (αλλά και υποκριτικής) στην Αμερική όπου γεννήθηκε αλλά και είχε ήδη αρχίσει να εργάζεται εκεί, συμμετέχοντας όχι μόνο σε συναυλίες αλλά ακόμα και σε παραστάσεις όπερας.

Ο συνδυασμός αυτός την κατέστησε εξαρχής και προφανώς εξακολουθεί να είναι μια από τους/τις ελάχιστους/ες που κατέχουν τόσο καλά το ελληνικό τραγούδι και τα «μυστικά» της ερμηνείας του αλλά και το προσεγγίζουν μέσα από μια διεθνιστική θεώρηση της μουσικής και μιαν ανάλογη συνολική κουλτούρα η οποία, στην δική της περίπτωση, κατά τη γνώμη μας είναι πρώτιστα jazz, όσο και αν αυτό δεν φαίνεται πάντα τόσο εύκολα. Αν προσθέσουμε σε αυτό μια φωνή σπανίων δυνατοτήτων που δεν έπαψαν ποτέ να καλλιεργούνται με συνεχή μελέτη και έναν υποδειγματικό έλεγχο των εκφραστικών της μέσων καταλαβαίνουμε γιατί έχουμε να κάνουμε με μιαν ολοκληρωμένη μουσικό η οποία επιπλέον είναι και εκ των κορυφαίων Ελληνίδων ερμηνευτριών σήμερα αλλά και από τις πιο «ευέλικτες» καθώς κινείται με τρομερή άνεση σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό ιδιωμάτων!

Οι δρόμοι της Έλλης Πασπαλά με το Πατρινό συγκρότημα Raining Pleasure, διασταυρώθηκαν για πρώτη φορά όταν συμμετείχε σε ένα τραγούδι του δίσκου τους του ’03 «Forwards+Backwards». Η πρώτη τους όμως ουσιαστική συνεργασία ήρθε δύο χρόνια μετά όταν οι R. P. ηχογράφησαν και κυκλοφόρησαν την δική τους εκδοχή του (με αγγλικούς στίχους) album του Μάνου Χατζιδάκι «Reflections», ένα project στο οποίο όχι μόνον είχε πολύ ενεργή συμμετοχή αλλά και έγινε με δική της παρότρυνση. Η φιλία της πλέον με τον τραγουδιστή και ηγέτη τους Βασιλικό συνεχίστηκε και μετά την διάλυση του γκρουπ το ’10 και παρότι εκείνος ακολούθησε αντίστροφη πορεία ζωής από την δική της, εγκατέλειψε δηλαδή την Ελλάδα και επί του παρόντος έχει εγκατασταθεί στο Λονδίνο.

Εκτοτε η Ελλη Πασπαλά και ο Vassilikos έχουν συνεργαστεί αρκετές ακόμα φορές με πιο πρόσφατη τις δύο συναυλίες για τα είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Μ. Χατζιδάκι πέρυσι τον Σεπτέμβριο στο Ηρώδειο. Οι τρεις όμως εμφανίσεις τους σήμερα και τα δύο επόμενα Σάββατα, 7 και 14 Μαρτίου, στο «Σταυρός Του Νότου» θα είναι πολύ διαφορετικές από όλες τις κοινές τους ως τώρα και η Ε. Πασπαλά μας μίλησε για αυτές αλλά φυσικά και για αρκετά άλλα που άμεσα ή έμμεσα σχετίζονται με αυτό που με τόση συνέπεια υπηρετεί, την μουσική.

Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα

Σε τι και σε πόσο βαθμό θα είναι διαφορετικές αυτές οι τρεις εμφανίσεις από τις υπόλοιπες που έχετε κάνει μαζί με τον Vassilikos;

Σε πολλά και πάρα πολύ! Κατ’ αρχήν μαζί μας στη σκηνή θα βρίσκονται δύο κορυφαίοι μουσικοί με τους οποίους βέβαια εγώ συνεργάζομαι πολύ στενά επί πολλά χρόνια, ο σαξοφωνίστας David Lynch και ο πιανίστας Τάκης Φαραζής. Και αυτό δεν το λέω τόσο για να δείξω ότι θα μας συνοδεύουν δύο σπουδαίοι σολίστες όσο για να πω ότι επί της ουσίας πάνω στη σκηνή θα είμαστε τέσσερις μουσικοί δύο εκ των οποίων συμβαίνει να είναι και ερμηνευτές! Εγώ θα παίζω πιάνο αλλά και κρουστά, ο Vassilikos κιθάρα, μπάσο αλλά και ντραμς, ο Τάκης σε κάποιες στιγμές θα αφήσει το πιάνο του και θα παίξει ακορντεόν και ο David θα καθίσει επίσης στα ντραμς. Ο τίτλος αυτού του προγράμματος, δηλαδή «Play», όχι μόνο δεν είναι τυχαίος αλλά έχει και πολλαπλή σημασία. Σημαίνει φυσικά πριν απ’ όλα ότι παίζουμε μουσική αλλά επίσης και ότι καθένας παίζει με τις διαφορετικές πλευρές της μουσικής του προσωπικότητας ακόμα όμως και ότι θα υπάρχει ένα «παιχνίδι» ανάμεσα στους τέσσερις μας με αντικείμενο και άξονα του φυσικά την μουσική.

Και ποιο θα είναι το ρεπερτόριο των συναυλιών, πέραν φυσικά από το προσωπικό αμφοτέρων σας;

Εκτός του ότι φυσικά θα συμπράξουμε ο ένας σε αρκετά τραγούδια του άλλου αυτή τη φορά θα ερμηνεύσουμε πολλά τραγούδια που και οι δύο αγαπάμε αλλά έχουμε πει πολύ λίγες φορές ή και καθόλου, τραγούδια δημιουργών όπως η Joni Mitchell, ο Tom Waits αλλά ακόμα και κάποια κινηματογραφικά του Henri Mancini. Προφανώς βέβαια δεν θα μπορούσαν να λείπουν και κάποια του Μ. Χατζιδάκι που λατρεύουμε και οι δύο αλλά και ενός άλλου Έλληνα σημαντικότατου αλλά λαϊκού δημιουργού, του Βασίλη Τσιτσάνη, στο υλικό του οποίου ο Vassilikos είχε αφιερώσει έναν ολόκληρο δίσκο το ’13. Προσωπικά όμως θα ήθελα να σταθώ στα τραγούδια των Beatles τα οποία όχι απλά θαυμάζω αλλά και θεωρώ αξεπέραστα όμως μέχρι τώρα δεν είχα αποτολμήσει να ερμηνεύσω…ήρθε όμως η στιγμή να το κάνω!

Τελικά η συνεργασία σας με τον Vassilikos που μπορεί ίσως στην αρχή να φαινόταν συγκυριακή όχι μόνο συνεχίζεται αλλά και εντείνεται…Προφανώς θα έχετε βρει πολλά κοινά στοιχεία και θα ταιριάζετε πολύ μουσικά.

Σαφώς και ναι, ήδη από την εποχή των Raining Pleasure είχα εκτιμήσει την σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει την μουσική και τον εκτίμησα ακόμα περισσότερο βλέποντας το πως ωριμάζει μέσα στο χρόνο. Σιγά – σιγά ανακαλύπτουμε όλο και περισσότερες κοινές μουσικές καταβολές και βιώματα αλλά και η θεώρηση καθενός μας για την μουσική μα και την ερμηνεία είναι πολύ κοντινή με του άλλου. Ακόμα και το γεγονός ότι επέλεξε να τραγουδήσει αρχικά και για πολλά χρόνια σε μιαν άλλη γλώσσα από την μητρική του, την αγγλική, κατά μια έννοια αντιστοιχεί στην δική μου περίπτωση που, αν και Ελληνίδα, πρώτα μίλησα και φυσικά τραγούδησα στα αγγλικά! (γέλια)

Γενικότερα πάντως, είτε μόνη σας είτε μαζί με άλλους, δεν είστε από εκείνους/ες που εμφανίζονται ζωντανά πολύ τακτικά…

Ναι γιατί θέλω ένα μίνιμουμ τεχνικών και τεχνολογικών συνθηκών και υποδομών από ένα χώρο για να εμφανιστώ εκεί, όχι με την έννοια του τις απαιτώ αλλά ότι τις θεωρώ απαραίτητες. Είναι οι προϋποθέσεις που χρειάζομαι για να μπορέσω να λειτουργήσω και να αποδώσω έτσι όπως πιστεύω ότι οφείλω στον κόσμο που έρχεται να με ακούσει…

Και να υποθέσω ότι λόγω της κρίσης πολλοί χώροι έχουν κατεβάσει τα στάνταρ τους ενώ άλλοι μπορεί να υποχρεώθηκαν να κλείσουν μειώνοντας έτσι τελικά κατά πολύ τον αριθμό των κατάλληλων;

Αναπόφευκτα ναι και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί στις επιλογές μας.

Ούτε και δισκογραφικά όμως, ακόμα και αν λάβουμε υπόψη την κατάρρευση του χώρου διεθνώς και ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα, η παρουσία σας είναι εκείνη που θα περίμενε κανείς από μιαν ερμηνεύτρια της αξίας σας…Οφείλεται στο ότι δεν βρίσκετε υλικό που η ποιότητα του να σας ικανοποιεί;

Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής αυτό οφείλεται απλά και μόνο στο ότι…μισώ τις ηχογραφήσεις! Μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά απεχθάνομαι όσο λίγα άλλα πράγματα την διαδικασία του στούντιο. Ναι, το ξέρω ότι είναι απαραίτητο και πολύ σημαντικό, έτσι καταγράφονται οι νέες δουλειές και διατηρούνται στο χρόνο και το αστείο είναι ότι ως ακροάτρια λατρεύω τους δίσκους, έχω όμως ένα «κόλλημα» με αυτό το θέμα. Ακόμα και μετά από τόσα χρόνια δεν έχω καταφέρει να συμφιλιωθώ με την διαδικασία της ηχογράφησης και μάλλον δεν θα μπορέσω ποτέ, Δεν είναι διόλου συμπτωματικό ότι ο τελευταίος μου δίσκος κυκλοφόρησε το ‘07 και δεν είναι βέβαια ότι από τότε δεν βρήκα τα κατάλληλα τραγούδια, ούτε καν ότι δεν υπήρξαν ευκαιρίες για να κάνω άλλον…τι να πω, φταίει μόνον αυτή η ψύχωση μου! (γέλια)

Ανεξάρτητα από αυτό, ακούτε καλά νέα τραγούδια; Θα μπορούσατε να φανταστείτε να ερμηνεύατε εσείς κάποια τραγούδια αξιόλογων νεότερων δημιουργών; Ή μήπως ακόμα έχετε «ζηλέψει» με την καλή έννοια ορισμένα από αυτά, μερικά για παράδειγμα του Θέμη Καραμουρατίδη που έχει ερμηνεύσει η Νατάσα Μποφίλιου;

Κατά καιρούς μου φέρνουν να ακούσω πολλά εξαίρετα τραγούδια ή ακόμα και ολοκληρωμένες δουλειές και πολλά από αυτά θα μπορούσα πολύ ωραία να τα ερμηνεύω ζωντανά, για να τα ηχογραφήσω μόνο δεν το σκέφτομαι για τον λόγο που προανέφερα…Οσο τώρα για το αν ζηλεύω οτιδήποτε…τα τραγούδια του Θ. Καραμουρατίδη είναι όντως πολύ καλά αλλά πιστεύω ότι η Νατάσα τα έχει ερμηνεύσει ιδανικά, ούτε εγώ ούτε καμία άλλη μπορούμε να τα κάνουμε καλύτερα ή ακόμα και να τα αλλάξουμε. Και ο λόγος είναι ότι έχουν γραφτεί ειδικά για τη Νατάσα, είναι τα δικά της τραγούδια και καμίας και κανενός άλλου…Είναι μια μικρή δημιουργική «παρέα» οι δυο τους μαζί με τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο, λειτουργούν καλύτερα μεταξύ τους και αυτόνομα. Κάπως έτσι ήταν πάντα τα πράγματα στις ευτυχείς συνεργασίες ξέρεις, μήπως και εγώ με τον Στάμο Σέμση δεν είμαστε μια τέτοια μικρή παρέα όταν κάναμε το «Το Νησί Των Λωτοφάγων» το ’90;

Γενικότερα θεωρείτε ότι η ελληνική μουσική διάγει μια καλή περίοδο;

Μιαν από τις καλύτερες, πάρα πολλά νέα παιδιά όχι μόνο με ταλέντο αλλά και καταρτισμένα, με σοβαρές σπουδές, παρουσιάζουν καταπληκτικές δουλειές και σίγουρα υπάρχουν και πολλές περισσότερες που δεν τις αντιλαμβανόμαστε ή απλά δεν τις μαθαίνουμε καν με αυτό τον καταιγισμό που χαρακτηρίζει την εποχή μας και δεχόμαστε από παντού. Έχω την αίσθηση ότι κάτι ακόμα καλύτερο και πιο συλλογικό κυοφορείται, πρέπει μόνο να βρει τον τρόπο αλλά και τις κατάλληλες συνθήκες για να εκδηλωθεί…

Με την ευκαιρία και καθώς είσαστε από τις ελάχιστες που δεν θεωρούνται ούτε «έντεχνες» ούτε λαϊκές ερμηνεύτριες, αλλά στέκουν κάπου ανάμεσα, ίσως και ανήκοντας σε μια δική τους, προσωπική κατηγορία να σας ρωτήσω πώς αποτιμάτε την σκηνή των λόγιων τραγουδοποιών η οποία καθόρισε μιαν ολόκληρη εποχή και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να κυριαρχεί στο σοβαρό σκέλος τους μουσικού γίγνεσθαι της χώρα μας.

Όντως δεν ήμουν ποτέ ούτε «έντεχνη» ούτε λαϊκή και αυτό ξέρεις, το να μη μπορούν να σε κατατάξουν κάπου, μερικές φορές μπορεί να είναι πρόβλημα (γέλια). Από εκεί και πέρα και για να πούμε τα πράγματα ξεκάθαρα, πρώτον – όπως και εσύ – δεν τα πήγα ποτέ καλά με τον όρο «έντεχνο» και δεύτερον τα πάντα κρίνονται σε κάθε περίπτωση εκ του αποτελέσματος. Με άλλα λόγια υπήρχε και στο λόγιο τραγούδι τόση πολλή σαβούρα όση και στο λεγόμενο «λαϊκό»!

Σας επηρέασε προσωπικά αυτή η πενταετής κρίση;

Μα και εμείς οι μουσικοί, οι κάθε είδους δημιουργικοί άνθρωποι, τμήμα του κόσμου είμαστε, πώς μπορεί λοιπόν να μας αφήσει ανεπηρέαστους κάτι που έχει επηρεάσει το σύνολο σχεδόν του κόσμου; Προφανώς υφίσταμαι και εγώ, όπως και πολλοί ομότεχνοι μου, τις συνέπειες της κρίσης…Και δεν μιλάμε για εκείνους που την «εποχή των παχιών αγελάδων» έπαιρναν αμοιβές που την ίδια περίοδο ήταν μυθικές ακόμα και για μεγάλα ονόματα του εξωτερικού, γιατί πρέπει να πούμε ότι υπήρχαν και τέτοιες περιπτώσεις! Ηταν όμως λίγες, οι περισσότεροι από εμάς που απλά επιβιώναμε από αυτό που κάναμε έχουμε βρεθεί σε πολύ δεινότερη θέση από τότε. Δισκογραφία πλέον δεν υπάρχει ακόμα και για όσους δεν την απέφευγαν όπως εγώ, οι εμφανίσεις έχουν μειωθεί καθώς ο κόσμος δεν έχει χρήματα να τις παρακολουθεί, κάποτε ένα πρόγραμμα ήταν έξι ημέρες την εβδομάδα, μετά ο αριθμός των ημερών άρχισε να ελαττώνεται και σήμερα θεωρείσαι τυχερός αν μπορέσεις να κλείσεις μιαν ημέρα για δυο – τρεις εβδομάδες, αντίστοιχα βέβαια μειώθηκαν και οι αμοιβές…Το μόνο που μπορούμε είναι να διατηρούμε την αξιοπρέπεια μας και να συνεχίζουμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε με κέφι και ευσυνειδησία.

Τι περιμένετε από τη νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ;

Πέραν από το θέμα του χρέους που αναγκαστικά προηγείται πιστεύω ότι η απόλυτη, η άμεση προτεραιότητα είναι η παιδεία. Η παιδεία έχει από κάθε πλευρά διαλυθεί, αυτό νομίζω το διαπιστώνουμε όλοι μας…Εκεί τελικά είναι το μεγαλύτερο έλλειμμα της χώρας μας και όχι στην οικονομία! Γιατί αν δεν έχεις σωστή παιδεία δεν έχεις ούτε πολιτισμό, ούτε μουσική ούτε τίποτα. Αρα κατά συνέπεια δεν μπορείς να έχεις ούτε σωστή οικονομία, σε μεγάλο βαθμό η κρίση στην παιδεία οδήγησε και στην οικονομική…

Και στην πολιτική που βέβαια επιδείνωσε την οικονομική…

Εννοείται! Οταν ήρθα πριν τριάντα τρία χρόνια στην Ελλάδα και άρχισα να δουλεύω με τον Μ. Χατζιδάκι δεν μου περνούσε καν από το μυαλό ότι θα υπήρχε ποτέ σε αυτή την χώρα ένα μόρφωμα φασιστών με το όνομα Χρυσή Αυγή. Και όμως, όχι μόνον υπήρξε αλλά και κάποιοι, αρκετοί συμπολίτες μας το έστειλαν για δεύτερη φορά στην βουλή και μάλιστα με υψηλό ποσοστό! Σε τι άλλο μπορεί να οφείλεται αυτό παρά σε ένα τεράστιο έλλειμμα παιδείας;

Και ακριβώς γι’ αυτό η μόνη ασπίδα της κοινωνίας μας απέναντι σε τέτοια ολέθρια φαινόμενα δεν μπορεί παρά να είναι η ισχυρή παιδεία και συνακόλουθα η μουσική και συνολικά ο πολιτισμός που παράγουν άνθρωποι σαν την Έλλη Πασπαλά…

avgi.gr

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.