Η πιστή εφαρμογή των οδηγιών και η τήρηση όλων των προληπτικών κτηνιατρικών μέτρων μπορεί να αποτρέψει στη χώρα μας τη μετάδοση του θανατηφόρου ιού της γρίπης από τα άγρια αποδημητικά υδρόβια πουλιά στα οικόσιτα και στην συνέχεια σε ανθρώπους!
Αυτό τόνισαν σήμερα σε Συνέντευξη Τύπου, με αφορμή το 10ο Πανελλήνιο Κτηνιατρικό Συνέδριο, οι καθηγητές κκ Σπύρος Κυριάκης, Βασίλης Κοντός, ο πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας κ Βενιαμίν Αλμπάλας και ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ Θεόδωρος Ανανιάδης.
«Ήταν φυσικό ο θανατηφόρος ιός , ο οποίος από την εμφάνιση του μέχρι σήμερα έχει σκοτώσει 88 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, να φτάσει και στην Ελλάδα, καθώς η χώρα μας βρίσκεται πάνω στο δρόμο των αποδημητικών πουλιών» σχολίασαν οι ειδικοί επιστήμονες μετά την ανίχνευση του ιού σε νεκρά αγρια αποδημητικά πτηνά.
Όπως εξήγησαν όμως η ανίχνευση του θανατηφόρου ιού ,δεν πρέπει να προκαλέσει πανικό, γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο χειρότερος σύμβουλος, αλλά εγρήγορση όλων μας.
Κι αυτό γιατί η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα δίνει μάχη με το χρόνο για την ολοκλήρωση του εμβολίου, το οποίο θα σταματήσει την θανατηφόρα επέλαση του ιού. Οι επιστήμονες θεωρούν θέμα χρόνου την ολοκλήρωση του εμβολίου πριν ο ιός Η5Ν1 προλάβει να μεταλλαχθεί και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Η αποτροπή μέχρι τότε της μετάδοσης του ιού από τα άγρια αποδημητικά υδρόβια πουλιά στα οικόσιτα στη χώρα μας θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις συνέπειες που μπορεί να υπάρξουν για τη Δημόσια Υγεία και την πτηνοτροφική μας παραγωγή.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΓΡΟΤΕΣ – ΚΥΝΗΓΟΥΣ
Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουμε όλοι μας και ιδιαίτερα οι αγρότες και οι κυνηγοί όταν βρεθούμε μπροστά σε ένα νεκρό η άρρωστο άγριο αποδημητικό υδρόβιο πουλί είναι ότι:
Δεν πρέπει να το αγγίξουμε.
Δεν πρέπει να αφήνουμε το σκύλο μας να παίξει με το νεκρό η άρρωστο πουλί.
Άμεσα θα πρέπει να ειδοποιήσουμε τις αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες η την αστυνομία.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΒΙΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Τα οικόσιτα πουλερικά δεν πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα σε ανοιχτούς χώρους (προαύλια- αυλές- αγροί- ακάλυπτοι χώροι).Γι αυτό μαντρώνονται και στεγάζονται για να μη υπάρξει επαφή τους με τα άγρια πτηνά.
Γίνεται διαχωρισμός. Πάπιες και χήνες πρέπει να διατηρούνται χωριστά από κότες, κοτόπουλα και άλλα είδη πουλερικών.
Μετά τη στέγαση πρέπει να διασφαλιστεί η προστασία των ζωοτροφών και του νερού από τη δυνατότητα προσέγγισής τους από άγρια πτηνά και άλλα ζώα
Αν υπάρξουν αυξημένοι, πέραν του φυσιολογικού, θάνατοι των οικόσιτων πουλερικών πρέπει να γίνει άμεση ενημέρωση των κτηνιατρικών αρχών.
ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
Άμεσα πρέπει να τοποθετηθούν, όπου δεν υπάρχουν, σίτες στα παράθυρα των πτηνοτροφείων για να μη μπαίνουν άγρια πτηνά.
Στις πτηνοτροφικές μονάδες πρέπει να τοποθετηθούν λεκάνες απολύμανσης στις εισόδους και εξόδους για τα οχήματα και για τα υποδήματα των ατόμων που κυκλοφορούν στη μονάδα.
Τα πουλερικά των πτηνοτροφείων πρέπει να παρακολουθούνται καθημερινά από έμπειρο προσωπικό για τον έγκαιρο εντοπισμό πιθανών συμπτωμάτων.
Πρέπει να εφαρμόζονται πιστά τα μέτρα επιτήρησης και επαγρύπνησης καθώς και απολυμάνσεων όπου χρειαστεί.
Τα δείγματα των ύποπτων κρουσμάτων πρέπει να διακινούνται αποκλειστικά από τους αρμόδιους υπαλλήλους στα κτηνιατρικά εργαστήρια.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η νόσος είναι γνωστή περισσότερο από 100 χρόνια. Έκανε δε την επανεμφάνιση της με στέλεχος ιού υψηλής λοιμογόνου δύναμης (Η5Ν1), το 1997 στην Νότιο-Ανατολική Ασία μολύνοντας μεγάλο αριθμό πτηνών. Επιπλέον ο ιός είχε την ικανότητα να μεταδίδεται σποραδικά από τα πτηνά στον άνθρωπο προκαλώντας σοβαρά κλινικά συμπτώματα που έφθαναν μέχρι θανάτου. Το γεγονός αυτό δημιούργησε σκέψεις για αρχόμενη πανδημία.
Από τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι σήμερα έχουν καταστραφεί περισσότερο από 150 εκατομμύρια πτηνά στην προσπάθεια εκρίζωσης ή περιορισμού της νόσου. Ακόμη έχουν διαπιστωθεί τεκμηριωμένα 142 περιπτώσεις μόλυνσης ανθρώπων από τον ιό Η5Ν1 και περίπου 88 θάνατοι.
Πρώτη χώρα που διαπιστώθηκε ο ιός με νόσο στα πτηνά ήταν το Hong- Kong το 1997, αν και θεωρείται βέβαιο ότι ο ιός κυκλοφορούσε προηγούμενα στην Κίνα. Οι αρχές μετά την εφαρμογή αυστηρών προγραμμάτων εκρίζωσης της νόσου θεώρησαν τη χώρα απαλλαγμένη από τον ιό. Στο τέλος του 2003 όμως ο ιός επανεμφανίσθηκε και στη συνέχεια μεταδόθηκε και σε άλλες χώρες, όπως Κίνα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Λάος, Νότια Κορέα, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ. Στην Ευρώπη εμφανίστηκε το Φθινόπωρο του 2005 και στα τέλη του περασμένου χρόνου στην Τουρκία.
Βιετνάμ. Η χώρα αυτή είναι από τις πλέον βαριά προσβεβλημένες . Από τις 64 επαρχίες της έχουν προσβληθεί από τον ιό Η5Ν1 οι 62. Ακόμα σε 27 περιοχές αναφέρθηκαν βεβαιωμένες μολύνσεις από τον ιό σε ανθρώπους.
Ταϊλάνδη. Τα περιστατικά μόλυνσης των πτηνών είχαν σταδιακή μείωση από την άνοιξη του 2005 και οι αρχές ανακοίνωσαν ότι τα πτηνά είναι απαλλαγμένα από τον ιό. Σύμφωνα με μελέτες του FAO στη χώρα αυτή πηγή μόλυνσης αποτελούν οι οικόσιτες νήσσες και έχει διαπιστωθεί, τεκμηριωμένα, μόλυνση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Καμπότζη. Τον Φεβρουάριο 2005 αναφέρθηκε διαπιστωμένο κρούσμα στον άνθρωπο. Στην χώρα αυτή δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με τη μόλυνση των πτηνών.
Κίνα. Αποτελεί το μεγάλο άγνωστο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ιός Η5Ν1 υπήρχε στη χώρα από το 1996. Η ύπαρξη του ιού σε χοίρους και νήσσες έχει επιβεβαιωθεί εργαστηριακά.
Ινδονησία. Ο ιός έχει διασπαρθεί από το 2003 σε 22 από 33 επαρχίες με συνέπεια να καταστραφούν περισσότερο από 10 εκατομμύρια οικόσιτα πτηνά. Η αδυναμία ελέγχου της νόσου έγκειται στο γεγονός ότι τόσο οι κάτοικοι των αστικών περιοχών όσο και των αγροτικών εκτρέφουν πτηνά για δική τους κατανάλωση.
Νότιος Κορέα. Στη χώρα αυτή διαπιστώθηκε ο ιός το 2003. Από το Δεκέμβριο του 2003 μέχρι το Μάρτιο του 2004 για εκρίζωση του ιού εσφάγησαν 5,3 εκατομμύρια πτηνά. Δεν έχει αναφερθεί μόλυνση σε άνθρωπο.
Λάος, Ιαπωνία, Μαλαισία. Οι χώρες αυτές έχουν ανακοινώσει μολύνσεις σε πτηνά καθώς και σποραδικά κρούσματα (θετικούς ορούς) σε ανθρώπους.
ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Ο ιός Η5Ν1 έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του το 1997 στο Hong Kong, μάλιστα ο ιός μεταδόθηκε αρχικά σε 18 ανθρώπους 6 εκ των οποίων πέθαναν. Οι αρχές του Hong Kong, διέταξαν αμέσως τη θανάτωση όλων των πουλερικών της περιοχής και κατάφεραν προσωρινά να περιορίσουν την παραπέρα μετάδοση του ιού στους ανθρώπους.
Ο ιός «ξαναχτύπησε» στην ίδια περιοχή το Φεβρουάριο του 2003, τότε οι αρχές του SAR (Special Autonomous Region) του Hong Kong αποφάσισαν να εμβολιάσουν όλα τα πτηνά της περιοχής με νεκρό εμβόλιο κατά του στελέχους Η5Ν1. Από τότε, δεν έχει αναφερθεί άλλο περιστατικό της γρίπης είτε σε κατοικίδια πτηνά είτε σε ανθρώπους. Το παράδειγμα του Hong Kong ακολούθησε η Κίνα, αλλά και η Ινδονησία, η οποία όμως προσβλήθηκε από τον ιό Η5Ν1 .
Πειραματικές μελέτες έχουν δείξει πως ο εμβολιασμός των πτηνών προστατεύει από την εμφάνιση νόσου, αλλά δεν αποτρέπει την, έστω και περιορισμένη, απέκκριση του ιού από τα πτηνά που μολύνονται. Έτσι υπάρχει ο κίνδυνος «σιωπηλής» μετάδοσης του ιού στον πληθυσμό των πουλερικών. Για το λόγο αυτό ο εμβολισμός κατά στελεχών γρίπης των πτηνών υψηλής λοιμογόνου ικανότητας απαγορεύεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση της Ιταλίας, η οποία, αφού εξασφάλισε την άδεια της ΕΕ, εμβολίασε τον πληθυσμό των πουλερικών της Λομβαρδίας μετά τη μεγάλη επιζωοτία του 1999-2000 με στέλεχος Η7Ν1. Στην περίπτωση, όμως, της Ιταλίας αναπτύχθηκε ειδικό διαγνωστικό τεστ για τη διαφοροποίηση εμβολιασμένων και μολυσμένων ζώων (DIVA, Differentiating Infected from Vaccinated Animals). Με τη χρήση του DIVA τεστ οι κτηνιατρικής αρχές της χώρας κατάφεραν να θέσουν σε έλεγχο την κατάσταση και να απαλλάξουν την πτηνοτροφία της περιοχής από τη γρίπη των πτηνών.
Τα έως σήμερα δεδομένα και ο ρυθμός μετάδοσης της νόσου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, επιτάσσουν την άμεση θανάτωση όλων των προσβεβλημένων πουλερικών. Από εκεί και πέρα, και εφόσον αναπτυχθεί DIVA τεστ για τη διαφοροποίηση εμβολιασμένων και μολυσμένων ζώων, καλό θα είναι να ακολουθήσει ο εμβολιασμός των υγιών πτηνών με το εμβόλιο που χρησιμοποιήθηκε στο Hong Kong. Η παρακολούθηση των οικόσιτων πτηνών πρέπει να συνεχιστεί και μετά τον εμβολιασμό τους.
Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους, ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως εκτροφείς πτηνών, έμποροι και κτηνίατροι πρέπει να εμβολιαστούν άμεσα τουλάχιστον κατά της γρίπης του ανθρώπου. Ο εμβολιασμός όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων αποτελεί επιλογή των τοπικών αρχών, αλλά καλό θα ήταν να ξεκινήσει όσο το δυνατόν πιο σύντομα.
Εμβολιακό απόθεμα κατά του στελέχους Η5Ν1 για τα πτηνά μπορεί να προμηθευτεί και η ΕΕ με την προοπτική χρησιμοποίησης του αν η πτηνοτροφία της Ένωσης βρεθεί σε άμεσο κίνδυνο (παράλληλα με τη χρήση DIVA τεστ). Στις χώρες του «δυτικού κόσμου» πρέπει να προχωρήσει κανονικά ο ετήσιος εμβολιασμός της γρίπης, και εφόσον είναι δυνατόν να εντατικοποιηθεί. Προμήθεια ανθρώπινων εμβολίων κατά του ιού των πτηνών πρέπει να απασχολήσει σοβαρά τους υπεύθυνους της ΕΕ.
Θεωρητικά, εάν ξεκινήσει πανδημία στην Άπω Ανατολή και εφόσον τηρηθούν ορισμένοι κανόνες καραντίνας-απομόνωσης μεταξύ Ευρώπης και των χωρών της Ν.Α. Ασίας υπάρχει περιθώριο ανοσοποίησης των περισσότερων πολιτών της ΕΕ. .
Κανένας από του ιούς που οδήγησαν στις 3 πανδημίες του 20ου αιώνα δεν προκάλεσε επιζωοτία στα πτηνά πριν μεταδοθεί στον άνθρωπο. Εάν όμως, ο ιός συνεχίσει να προσβάλλει ανθρώπους και εφόσον αρχίσει να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, τότε, πάντα υπό της οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, οφείλουμε να αναλάβουμε δυναμικές πρωτοβουλίες κατά του ιού. Καλό θα είναι να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το χειρότερο. Χωρίς πανικό και τυμπανοκρουσίες, η παγκόσμια κοινότητα οφείλει να αρχίσει την παραγωγή και διανομή εμβολίων για πτηνά και ανθρώπους, ώστε, εάν η πανδημία έρθει να είναι όσο το δυνατόν πιο ήπια. Το όποιο οικονομικό κόστος είναι πάντα σαφώς προτιμότερο από το κόστος σε ανθρώπινες ζωές που είναι πάντα ανυπολόγιστο.