Σε σημαντικές ανακαλύψεις οδηγεί το πρόγραμμα “Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)”, καθώς σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αποκαλύπτονται σημαντικά μνημεία της φύσης, όπως άγνωστοι καταρράκτες, αιωνόβια δέντρα, ακόμη και η ύπαρξη αλπικού τρίτωνα σε λιμνάζοντα νερά μεταξύ του δρόμου που οδηγεί από το Βυθό στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδας.
Πηγή:e-ptolemeos.gr
Το Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας αναφέρει συγκεκριμένα:
«Το Καλοκαίρι που μας πέρασε ήταν ιδιαίτερα παραγωγικό για το έργο ‘‘Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με τη δημιουργία δικτύου περιπατητικών μονοπατιών στο Νομό Κοζάνης (Βόιο)’’ που χρηματοδοτείται μέσω της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στα πλαίσια του Προγράμματος ΠΙΝΔΟΣ. Πέρα από τις νέες αξιόλογες διαδρομές που ανακαλύφθηκαν, ώστε το σύνολο των μονοπατιών που θα υλοποιηθεί να ανέλθει στα 13 από 10 μονοπάτια που προέβλεπε αρχικά η σύμβαση και για τα οποία εκπονούνται ήδη οι μελέτες κατασκευής, με αποτέλεσμα τα 2 δίκτυα μονοπατιών να πλησιάσουν μαζί σε Βόιο και Άσκιο τα 200χλμ., σημειώθηκαν και μια σειρά άλλων σπουδαίων ανακαλύψεων στην περιοχή του Δυτικού Βοΐου που αφορούν το φυσικό περιβάλλον.
Ήδη κατά τα 2 προηγούμενα έτη στα πλαίσια του έργου έχουν ανακαλυφθεί, η Κρυμμένη Βάθρα στους Καταρράκτες του Σκοτωμένου Νερού στο Βυθό ύψους
10 μέτρων, η υπεραιωνόβια βελανιδιά στη Χρυσαυγή, η ιδιόμορφη οξιά και τα σπάνια ρόμπολα ανάμεσα στις ψηλές κορυφές του Προφήτη Ηλία και του Πετριτσίου, το μικρό φαράγγι της Τριάδας, οι ανθρωπόμορφοι βράχοι στα Όντρια, στο Βυθό στην Αγ. Σωτήρα και στο Δίλοφο, καθώς και ξεχασμένα έθιμα, ιστορίες και παραδόσεις που θα παρουσιαστούν στο ντοκιμαντέρ και στον ταξιδιωτικό οδηγό που θα σχεδιαστεί.
Φέτος το Καλοκαίρι στα πλαίσια των τελικών γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ η μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου με τη σημαντική βοήθεια του Αργύρη Παφίλη γνωστού για το ενδιαφέρον και το έργο του στην περιοχή του Βοΐου και όχι μόνο και του Σάκη Βασιλόπουλου άριστου φυσιοδίφη και πρώην πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Ορειβατών Κοζάνης, σημείωσε και νέες ανακαλύψεις στην περιοχή μεταξύ Βυθού και Αυγερινού. Ανάμεσα στα 2 χωριά στην τοποθεσία Παναγιοπούλα όπου υπάρχει και αντίστοιχο ξωκλήσι παρατηρήθηκε ακριβώς δίπλα στο ναό μία αιωνόβια βελανιδιά, η οποία μάλιστα παλιότερα είχε παρασύρει μαζί της και τμήμα της εκκλησίας.
Λίγο πιο επάνω, ακολουθώντας τη δασική οδό για τον Προφήτη Ηλία κατά μήκος των πηγών του ποταμού Πραμόριτσα βρίσκεται κρυμμένος κοντά στην τοποθεσία Γαγαμήτα ένας πανέμορφος τραπεζοειδής καταρράκτης. Ακολουθώντας την άνω ροή του ποταμού, πίσω από το σημείο όπου η δασική οδός διέρχεται μέσα από αυτόν επί του τσιμεντένιου οδοστρώματος υπάρχει ένας ακόμη καταπληκτικός καταρράκτης ύψους 10 μέτρων στην περιοχή με την ονομασία Χράπα, λίγο πριν τα ερείπια της κατεστραμμένης Καλογρίτσας, του παλιού Βυθού, που αποτέλεσαν και αυτά αντικείμενο έρευνας στα πλαίσια του έργου.
Η ολιγόλεπτη πορεία για τους δύο παραπάνω καταρράκτες, αν και βρίσκονται έξω από την περιοχή υλοποίησης των μονοπατιών του έργου, έχει σηματοδοτηθεί κι έτσι έχουν καταστεί πλέον επισκέψιμοι. Στα όρια του Κάτω Βυθού στο καστανόδασος Σιούτσι και στο καστανόδασος της Σιουποτίστας στην περιοχή του Σκοτωμένου Νερού βρέθηκαν επίσης 2 τεράστιες αιωνόβιες και καρποφόρες καστανιές, οι οποίες ανήκουν σε συγκεκριμένες οικογένειες του χωριού.
Σημαντικότατη ανακάλυψη αποτέλεσε ακόμη το φαινόμενο ότι σε λιμνάζοντα νερά δίπλα στο δρόμο που οδηγεί από το Βυθό στην Ι.Μ. Αγ. Τριάδας παρατηρήθηκε η παρουσία ατόμων κοινού και αλπικού τρίτωνα, είδος ενδημικό της Βόρειας Πίνδου, που ζει αποκλειστικά στις ορεινές λίμνες του Λύγκου, του Σμόλικα και του Γράμμου και πουθενά αλλού στον κόσμο! Τέλος, κατά την εκτέλεση των εργασιών στο μονοπάτι ‘‘Πεντάλοφος – Δίλοφο’’ σχεδόν ένα χιλιόμετρο κοντά στον Πεντάλοφο έγινε γνωστό με τη βοήθεια των ντόπιων κατοίκων ένα πανέμορφο μικρό σπήλαιο βάθους 10 μέτρων λίγο πιο επάνω από την τοποθεσία Ζαπάτιστα, το οποίο και εντάχθηκε στα πλαίσια της εν λόγω διαδρομής για να γίνει επισκέψιμο.
Άλλη μία επιτυχία του Εργαστηρίου ήταν η μέσω των περιβαλλοντικών δεικτών που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα του έργου www.monopatia-pindos.gr πρόβλεψη των ημερών υψηλής επικινδυνότητας για πυρκαγιές που δυστυχώς όντως σημειώθηκαν στην περιοχή της Κοζάνης και για τις οποίες είχε προηγηθεί έγκαιρη ανακοίνωση στο τοπικό κανάλι West.
Η κατασκευή των ορεινών διαδρομών αποτελεί την αφορμή για την καταγραφή και την επιστημονική μελέτη που διεξάγεται παράλληλα στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου όχι μόνο για το χώρο όπου θα κατασκευασθούν τα μονοπάτια, αλλά και του ευρύτερου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος για την τόσο πλούσια περιοχή του Βοΐου, με αποτέλεσμα να μας οδηγεί σε σημαντικές ανακαλύψεις όπως οι παραπάνω που μας κάνουν υπερήφανους ως Δυτικομακεδόνες και ως Έλληνες σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς».