19ο)Τυρρηνοί : Οι Τυρρηνίδες Γυναίκες αναφέρονται ανάμεσα στις αρχαίες Ελληνίδες γυναίκες ως παραδείγματα ηρωισμού και γενναιότητας

Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Μια από τις αιτίες που εμφανίσθηκαν τα ”Λήμνια Κακά ” (που ήδη αναφέραμε σε προηγούμενη δημοσίευση) στο νησί της Λήμνου στην αρχαιότητα, ήταν και η δολοφονία των γυναικών που απήχθησαν από τους Τυρρηνούς από την Αττική μαζί με πολλά από τα τα παιδιά τους , γιατί ανέθρεψαν τα τελευταία σύμφωνα με τα Αθηναϊκά πρότυπα.
Πολλά από αυτά τα παιδιά γλυτώνοντας τον θάνατο από τους Τυρρηνούς κατέφυγαν στην Αθήνα πιστεύοντας ότι εκεί θα βρουν προστασία, δυστυχώς όμως άλλη ήταν η άποψη των Αθηναίων οι οποίοι δεν τα δέχθηκαν θεωρώντας τους μιγάδες.
Για την τύχη αυτών των παιδιών έγραψαν στην αρχαιότητα ο Πολύαινος καί ο Πλούταρχος κ.α.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ηρωική συμπεριφορά των γυναικών τους .
Ο Πολύαινος ήταν Μακεδόνας συγγραφέας του 2ου αιώνα μ.Χ μέσα στο βιβλίο του ” Στρατηγήματά ”, πέραν των άλλων, κάνει μίαν σημαντική αναφορά για τις αρχαίες Ελληνίδες ηρωίδες, συλλέγοντας μέσα από την αρχαία Ελληνική ιστορία δεκάδες συγκλονιστικά παραδείγματα κατορθωμάτων, ηρωισμού και γενναιότητας πολλών Ελληνίδων της αρχαιότητος, που αλιεύει, όμως, μέσα από το έργο του Πλουτάρχου *, παραλλάζοντας διάφορα θέματα είτε λόγω διαφορετικής εκτιμήσεως είτε λόγω διαφορετικών πηγών.
Το σημαντικότερο έργο του ήταν τα Στρατηγήματα.
*Ο Πλούταρχος (45 – 120 μ. Χ.) ήταν Έλληνας ιστορικός, βιογράφος και δοκιμιογράφος. Το πιο γνωστό του έργο είναι οι Βίοι Παράλληλοι μια σειρά βιογραφιών διάσημων Ελλήνων και Ρωμαίων,διευθετημένων ανά ζεύγη, έτσι ώστε να δίνεται έμφαση στις κοινές ηθικές τους αξίες ή αποτυχίες. Οι διασωθέντες Βίοι περιλαμβάνουν 23 ζεύγη βιογραφιών, ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου, όπως επίσης και τέσσερις μεμονωμένους βίους. Στα περισσότερα από τα ζεύγη ακολουθεί σύγκριση των δύο προσωπικοτήτων .
Σε συνολικό και ατομικό επίπεδο, οι γυναίκες – ηρωίδες, που μνημονεύουν οι ως άνω ιστορικοί , ανεξαρτήτως εθνικότητος, είναι και οι Τυρρηνίδες Γυναίκες

Οι γυναίκες ήταν οι εξής :
1) Τρωϊάδες , 2) Φωκίδες , 3) Χίαι , 4) Αργείαι ,5) Περσίδες, 6) Κελταί, 7) Μηλίαι ,8) Τυρρηνίδες ,9) Λυκίαι, 10) Σαλματίδες, 12) Κίαι ,13) Φωκίδες , 14) Ουαλερία και Κλοιλία ,15) Μίκκα και Μεγιστώ , 16) Πιερία, 17) Πολυκρίτη, 18) Λαμψάκη, 19) Αρεταφίλα, 20) Κάμμα,21) Στρατονίκη,22) Χιομάρα,23) Γύναιον Περγαμηνόν, 24) Τιμόκλεια,25) Ερυξώ,26) Ξενοκρίτη, 27) Πύθεω γυνή
Το σχετικό απόσπασμα του Πολύαινου από τα στρατηγήματα έχει ως εξής :

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
” Τυρρηνῶν οἱ Λῆμνον καὶ Ἴμβρον κατασχόντες ἐξελασθέντες ὑπ’ Ἀθηναίων, ἐς Ταίναρον κατασχόντες Σπαρτιάταις περὶ τὸν εἱλωτικὸν πόλεμον συνεμαχέσαντο. πολιτείας δὲ καὶ ἐπιγαμίας τυχόντες, οὐ μὴν ἀρχῆς οὐδὲ βουλῆς μετασχόντες ὑπόνοιαν ἔσχον ὡς νεωτερίζοντες καὶ συλληφθέντες ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἐφυλάσσοντο. αἱ δὲ τῶν φρουρουμένων γυναῖκες ἐπὶ τὴν εἱρκτὴν ἀφικόμεναι τοὺς φύλακας ἱκετεύουσι παρεῖναι αὐτὰς, ὅσον ἰδεῖν καὶ προσειπεῖν τοὺς ἄνδρας. ἐπεὶ δὲ εἰσῆλθον, μετημφιέννυντο τὰς ἐσθῆτας· καὶ τὰς μὲν τῶν γυναικῶν οἱ ἄνδρες ἐνδύονται [καὶ] περικαλυψάμενοι προϊούσης ἑσπέρας ἐξίασι, τὰς δὲ τῶν ἀνδρῶν αἱ γυναῖκες λαβοῦσαι ὑπομένουσιν ἔνδον ἐπὶ τῷ πᾶν ὁτιοῦν παθεῖν διασωσάμεναι τοὺς ἄνδρας. οὐ τοίνυν οὐδὲ οἱ ἄνδρες τῶν γυναικῶν ἠμέλησαν, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ Ταΰγετον κατελάβοντο καὶ τὸ εἱλωτικὸν ἀπέστησαν, ὥστε δείσαντες οἱ Λάκωνες ἐπεκηρυκεύσαντο καὶ διαλλαγέντες ἀπέδωκαν αὐτοῖς τὰς γυναῖκας· ἔδωκαν δὲ καὶ χρήματα καὶ ναῦς καὶ ὡς ἀποίκους Λακεδαιμονίων ἐξέπεμψαν.”
Polyaenus* – Strategemata VII

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ & ΑΛΛΑ ΤΙΝΑ
Από τούς Τυρρηνούς, που κατέλαβαν την Λήμνον και Ίμβρον και άρπαξαν τις γυναίκες των Αθηναίων από την Βραυρώνα, γεννήθηκαν τέκνα, που οι Αθηναίοι τα έδιωξαν ως μιγάδες από τα νησιά αυτά.
Εκείνοι τότε κατέπλευσαν στο Ταίναρο για να φανούν χρήσιμοι κατά τον ειλωτικόν πόλεμον (465 π.Χ.).
Αυτός και ο λόγος, που έλαβαν διάφορα δικαιώματα και νυμφεύτηκαν γυναίκες από το μέρος αυτό.
Επειδή, όμως, οι Τυρρηνοί δεν κρινόταν άξιοι να μετέχουν των αξιωμάτων και της βουλής, έγιναν ύποπτοι για συμμετοχή σε πραξικόπημα και πως σκόπευαν να ανατρέψουν το καθεστώς.
Τότε, οι Λακεδαιμόνιοι τους συνέλαβαν, τους φυλάκισαν και τους φύλαγαν αυστηρά, με σκοπό να βρουν αποδεικτικά στοιχεία για να τους καταδικάσουν .
Πλην, όμως, οι γυναίκες των φυλακισμένων ήλθαν σ’ επαφή με τους φύλακες και τους ικέτευαν να τις αφήσουν να δουν τους άντρες των μόνες των, μόνον και μόνον για να τους χαιρετίσουν.
Οι φύλακες επείσθησαν και μόλις οι γυναίκες μπήκαν μέσα, προέτρεψαν τους άντρες τους ν’ αλλάξουν τα ρούχα τους με αυτά των γυναικών και να εξέλθουν της φυλακής σκεπασμένοι με τις καλύπτρες των, ενώ αυτές θα έμεναν μέσα δια παν ενδεχόμενον.
Έτσι και έγινε.
Οι φύλακες εξαπατήθηκαν και οι Τυρρηνοί κατέλαβαν τον Ταΰγετον με αποτέλεσμα να κινήσουν σε αποστασία τους Είλωτες, που τους δέχθηκαν στην τάξη τους.
Οι Σπαρτιάτες φοβήθηκαν πολύ και έστειλαν κήρυκα για συμφιλίωση, με τον όρον να λάβουν τις γυναίκες των και, αφού δοθούν εις αυτούς χρήματα και πλοία, να αποπλεύσουν και μάλιστα να χαρακτηρίζονται φίλοι και συγγενείς των Λακεδαιμονίων, όπου και όταν βρουν την χώρα, που θέλουν να κατοικήσουν.
Όπερ και εγένετο, αφού, τελικώς, οι Τυρρηνοί, άλλοι μεν εξ αυτών εγκαταστάθηκαν στην Μήλο και άλλοι δε εξ αυτών (οι περισσότεροι) εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη (Χερόνησσο και Λύκτο)…
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΛΩΤΩΝ
Το έτος 464 π.Χ. έγινε σεισμός στην Σπάρτη που σύμφωνα με ιστορικές πηγές προκάλεσε 20.000 θύματα, κατέστρεψε την πόλη και έγινε αφορμή για εξέγερση των ειλώτων.
Ελάχιστες αναφορές έχουμε για τα στοιχεία του σεισμού, για το οποίο κάνουν λόγο ο Στράβων, ο Παυσανίας, ο Πλούταρχος και ο Θουκυδίδης. Το επίκεντρο του σεισμού δεν είναι γνωστό.,ούτε και η ένταση του σεισμού Το 1991 έγινε μελέτη λένε ότι τότε η έντασή του θα πρέπει να ήταν περίπου 7,2 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ
Οι καταστροφές του σεισμού δημιούργησαν ένα κλίμα ανασφάλειας και αυξανόμενης δυσπιστίας των Σπαρτιατών απέναντι στους Αθηναίους, των οποίων η πόλη-κράτος γίνονταν όλο και πιο ισχυρή δύναμη. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι πολλές άλλες ελληνικές πόλεις έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις στην Σπάρτη για να την ενισχύσουν και να καταστείλουν την επανάσταση των Ειλώτων.
Οι Αθηναίοι έστειλαν τον Κίμωνα με περίπου 4.000 οπλίτες.
Οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν μεν την βοήθεια των υπόλοιπων πόλεων, αρνήθηκαν όμως την βοήθεια των Αθηναίων, γιατί φοβήθηκαν ότι μπορεί να πάρουν το μέρος των Ειλώτων.
Οι Αθηναίοι προσβλήθηκαν και αρνήθηκαν την περαιτέρω συμμαχία με τους Σπαρτιάτες.
Μετά την καταστολή της επανάστασης, μερικοί από τους Είλωτες βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στην Ναύπακτο και στον Κορινθιακό κόλπο. Οι πολιτικές σχέσεις μεταξύ Σπάρτης και Αθηνών έμειναν από κει και πέρα ψυχρές και οι δύο πόλεις δεν ξαναέκλεισαν ποτέ συμμαχία, μέχρι την έκρηξη του Πρώτου Πελοποννησιακού Πολέμου το 460 π.Χ
ΜΗΛΟΣ
Το νησί της Μήλου που κατέφυγαν οι Τυρρηνοί μετά την συμφωνία με τους Σπαρτιάτες βρίσκεται Βορειοανατολικά του ακρωτηρίου Ταίναρο της Λακωνίας
Κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και έχει δώσει σημαντικό μεταλλευτικό πλούτο
Οι πρώτοι Δωριείς που το ξεκίνημα τους είχε γίνει από το Βοΐο Κοζάνης και τον Λάμκο της Πίνδου εγκαταστάθηκαν στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ. σε αυτό το νησί
. Ανήκαν στην ίδια εθνική ομάδα με αυτούς της Αρχαίας Σπάρτης, αλλά παρέμειναν ανεξάρτητοι και δημιούργησαν έναν οικισμό στις ανατολικές ακτές του νησιού, μόλις βορειοδυτικά του σημερινού χωριού Τρυπητή. Από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι την πολιορκία του 416 π.Χ. η Μήλος έκοβε το δικό της νόμισμα.
Οι Μήλιοι έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και ήταν από τους λίγους νησιώτες, που δεν έδωσαν «γην και ύδωρ» στους Πέρσες.
ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΣ & ΛΥΚΤΟΣ ή ΛΥΤΤΟΣ
Οι δυο αυτές αρχαίες πόλεις που συμπεριλαμβάνονται μαζί με την Μήλο στους τόπους που κατέληξαν οι Τυρρηνοί με τις οικογένειες τους διωγμένοι από τους Σπαρτιάτες βρισκόταν στην Κρήτη κοντά στο Ηράκλειο
— Η αρχαία Χερόνησσος
Είναι η γνωστή πόλη Χερσόνησος που βρίσκεται και σήμερα ανατολικά της πόλης του Ηράκλειου της Κρήτης Η πόλη υπήρχε από τα Μινωικά Χρόνια, αλλά άνθισε μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Ρωμαίους
Η Χερόνησσος ήταν το λιμάνι της πόλης Λύττος, αλλά σύντομα ξεπέρασε τη «μητρόπολη» σε ισχύ και έκοβε δικό της νόμισμα, στα οποία απεικονιζόταν η Άρτεμη, η Αθηνά ή ο Απόλλων και ο αετός με τα φτερά ανοικτά
Ο κύριος αρχαιολογικός χώρος της Χερονήσσου βρίσκεται μέσα στο σημερινό οικισμό με κύριο οικοδόμημα το θέατρο της αρχαίας πόλης.
–Λύκτος ή Λύττος
Η Λύκτος ή Λύττος, από τις σημαντικότερες αρχαίες Κρητικές πόλεις, τοποθετείται στις βόρειες υπώρειες του όρους Δίκτη, στο πέρασμα από την Πεδιάδα στο Λασύθι, βορειοανατολικά του σύγχρονου οικισμού «Ξιδάς».
Ο Όμηρος τη συμπεριλαμβάνει στις Κρητικές πόλεις που μετείχαν στον Τρωικό πόλεμο
Η πόλη πήρε το όνομά της από τον Λύκτο, το γιο του Λυκάονος, και ότι «από κάποιους άλλους λεγόταν Λύττος, δηλαδή ψηλή, γιατί βρισκόταν σε ψηλή τοποθεσία, όντας πάνω στα βουνά του Λασυθίου, στη δυτική πλευρά, πάνω από το Καστέλι Πεδιάδας»
Η πόλη ήταν μια από τις ισχυρότερες της Ελληνιστικής Κρήτης, αιώνιος εχθρός της Κνωσού, και είχε για λιμάνι της τη Χερσόνησο.
Η Λύκτος ήταν αποικία των Λακεδαιμόνιων και εδώ λατρευόταν ο Κάρνειος Απόλλωνας.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.