του Π. Δημόπουλου
Μερικές φορές η λέξη πολιτισμός είναι φιλολογική ή και δημοσιογραφική ρουτίνα. Άλλες είναι το αξιοθαύμαστο.
Ο Δημήτρης Ανδρεόπουλος εργάζεται σε ένα μεταλλουργικό εργαστήριο στο Βατερό της Κοζάνης. Από τις 16-25 Αυγούστου 2013, τα απογεύματα, μετά από χειρωνακτική εργασία που προσέγγιζε έως και τις 12 ώρες, κατέφτανε σε όλες τις συναυλίες του 15ου Διεθνούς Σεμιναρίου Μουσικής της Κοζάνης, κάθιδρος και κουβαλώντας τον όχι ελαφρύ εξοπλισμό του οπερατέρ για να καταγράψει τις συναυλίες για το αρχείο του Σεμιναρίου. Η Τέχνη δεν είναι μόνο γνώμη, σχόλιο, έκφραση, άποψη, κοινωνικό γεγονός, διασκέδαση, ψυχαγωγία ή γνώση. Η Τέχνη είναι συμπεριφορά.
Είχαμε την τύχη να δούμε πολλές τέτοιες συμπεριφορές το τέλος του Αυγούστου στο Σεμινάριο από πολλούς ανθρώπους που δεν είχαν κανέναν απολύτως πρακτικό λόγο να βρεθούν κοντά μας, αλλά επέλεξαν να μας προσφέρουν την βοήθειά τους. Και βέβαια είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε με επαγγελματίες μουσικούς οι οποίοι όλοι, ανεξαιρέτως, αμείφθηκαν φτωχά – εδώ οφείλεται μια ξεχωριστή ευχαριστία σε αυτούς.
Αυτή είναι η αίσθηση του λόγιου πολιτισμού στην πόλη μας – μπορούμε να την ονομάσουμε αυθύπαρκτη, σχετικά αστήρικτη, αλλά και παραδόξως υψηλή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει περιθώριο για μεγάλες βελτιώσεις. Και εδώ καταλήγει ο επίλογος, απευθυνόμενος προς τους συντελεστές των οποίων την ευγένεια εκμεταλλεύτηκε υπερβολικά το Σεμινάριο. Όχι όμως χωρίς τον δικό του ευγενή απώτερο σκοπό. Και ακολουθεί ο εσωτερικός μας απολογισμός επιγραμματικά.
Τα οικονομικά:
Μικρές, αλλά κρίσιμες δωρεές στο Σεμινάριο έκαναν οι Απόστολος Φέρτης, Jonathan Webb και το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, καθώς και διάφοροι ανώνυμοι δωρητές. Αυτές χρησιμοποιήθηκαν για απρόβλεπτες και μικρές τρέχουσες δαπάνες. Χώρους διέθεσαν η εταιρεία Κικής ΑΒΕΕ, το Φιλοπρόοδο Στέκι, η Ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης, και κάποια υλική βοήθεια το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Τεχνική βοήθεια χωρίς όρους και όρια προσέφεραν ο Νίκος Παπαπαρασκευάς, η Άννυ Τζούμα και ο Λευτέρης Ιωαννίδης. Πολλοί άλλοι βοήθησαν, μα όσους και αν αναφέρουμε, κάποιους θα ξεχάσουμε δυστυχώς.
Κύριος χορηγός όμως, χωρίς τον οποίον η διοργάνωση δεν θα λάμβανε χώρα, η Επιχείρηση Πολιτισμού Τουρισμού Αθλητισμού και Κοινωνικής Παρέμβασης της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης. Αυτή κάλυψε το ακριβό κόστος της μεταφοράς και ενοικίασης ενός πιάνου (κάποια στιγμή πρέπει να αποκτήσει η πόλη δύο καλά πιάνα και να τα διατηρήσει σε καλή κατάσταση για την επόμενη πεντηκονταετία), των χορδισμάτων των οργάνων, των εκτυπώσεων των προγραμμάτων, των ηχογραφήσεων και κάποιων φιλοξενιών. Η Νατάσα Τσάτσου, η Κατερίνα Κυρατσού και η Βούλα Λιόλιου μερίμνησαν και διεκπεραίωσαν τα πρακτικά ζητήματα. Ο κ. Γιάννης Σόκουτης, πολιτικός της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, προώθησε ένθερμα την όλη υπόθεση και απέδειξε πως οι πολιτικές μας τάξεις διαθέτουν ανθρώπους με το εκλιπόν προσόν να εννοούν αυτό που λένε, με ενημερωμένη κρίση και καλλιεργημένο ένστικτο. Γεγονός αισιόδοξο και «κρούσμα» θετικό, αλλά προς το παρόν μεμονωμένο. Τον ευχαριστούμε πολύ εκ μέρους των μαθητών και ακροατών μας.
Δημόσιοι πόροι λοιπόν για υποθέσεις ιδιωτικής έμπνευσης ή τέλος πάντων όχι αμιγώς δημόσιες; Πώς αποφεύγεται η κατάχρηση; Αφ’ ενός μεταλλάσσοντας ένα μικρό σχετικά ποσό (μικρότερο του 1% παρελθόντων αποκριάτικων προϋπολογισμών) σε 12 δημόσιες επαγγελματικές συναυλίες που απολαμβάνουν πάνω από 1.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από αυτούς αδάπανα ή πολύ φτηνά. Αφ’ ετέρου φροντίζοντας να μη φύγει ούτε ένα Ευρώ από την τοπική οικονομία: οι φιλοξενούμενοι συνεργάτες και δάσκαλοι από τη Μεγάλη Βρετανία John Harrington, Valerie Pearson και Phil Bartai, αντιλαμβανόμενοι τη γενική κατάσταση στη χώρα παραιτήθηκαν των αμοιβών τους ώστε να υπάρχει μείωση των διδάκτρων για κάποιους μαθητές και ανέλαβαν εξ ολοκλήρου τα ταξιδιωτικά τους έξοδα. Τους ευχαριστούμε και ελπίζουμε να τους φιλοξενήσουμε ξανά. Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες του Σεμιναρίου ήταν ούτως ή άλλως τοπικού ενδιαφέροντος και συμφέροντος. Επίσημα τη διοργάνωση ανέλαβε η μη κερδοσκοπική εταιρεία «Πυξίδα» και, αν μη τι άλλο, τηρήθηκε το μη κερδοσκοπικό στο ακέραιο. Ο πιο καχύποπτος αναγνώστης καλείται να μας επισκεφτεί για αναλυτική ανάγνωση του ισολογισμού. Θα απογοητευτεί από την όλη πεζότητα και θα ενημερωθεί για τις ποικίλες εισροές εσόδων που το Σεμινάριο αποφέρει στην πόλη.
Τα καλλιτεχνικά:
Η περιγραφή είναι δύσκολη για όσους δεν ήταν εκεί, και για αυτό αρκούμαστε στους αριθμούς. Έργα γραμμένα για την περίσταση (7), περισσότερα από 80 έργα 34 συνθετών συνολικά, 24 επαγγελματίες μουσικοί, πάνω από 40 μαθητές επί σκηνής, πάνω από 15 ώρες ζωντανής μουσικής σε 10 ημέρες και πρώτες πανελλήνιες εκτελέσεις έργων του 20ού αιώνα. Συναυλίες μουσικής δωματίου (7), συναυλίες μουσικής σε ανοιχτούς χώρους (2), μία ορχηστρική/χορωδιακή παρουσίαση και μία Όπερα σε πλήρη σκηνική παρουσίαση και για δύο παραστάσεις. Διαλέξεις και ομιλίες με θέματα τον Lutoslawski, τον Messiaen, τη δημόσια ραδιοτηλεόραση, τη μουσική σημειογραφία. Ανοιχτά μαθήματα μονωδίας, μουσικών οργάνων, σύνθεσης και ανάλυσης. Συνδιοργανώσεις με τον Φιλοπρόοδο Σύλλογο και με την Πνευματική Επιθεώρηση «Παρέμβαση». Και πάνω από όλα η παρακαταθήκη πως οι νεότεροι μπορούν να ξεπεράσουν τους παλαιότερους στο μέλλον – αυτό είναι και το πρωτεύον.
Τα εκπαιδευτικά:
Οι μαθητές του Σεμιναρίου επέδειξαν ομολογουμένως πολύ υψηλό επίπεδο. Φοίτησαν φέτος περισσότεροι από 50 μαθητές από την Κοζάνη, την Ελλάδα και το εξωτερικό και οι περισσότεροι παρουσιάστηκαν στο κοινό. Το Σεμινάριο είναι ένας εκπαιδευτικός θεσμός και οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν ορχηστρικά αναλόγια με επαγγελματίες των πιο γνωστών συμφωνικών σχημάτων του κόσμου, να κάνουν μαθήματα με πολύ έμπειρους καλλιτέχνες και στην περίπτωση των μονωδών να βρεθούν στη σπάνια και δύσκολη θέση του σολίστ με τη συνοδεία ορχήστρας και να πάρουν ρόλους στη λυρική σκηνή. Θέλουμε να πιστεύουμε πως το Διεθνές Σεμινάριο Μουσικής της Κοζάνης είναι το πιο ευεργετικό στην χώρα για τους μαθητές του και σε αυτήν την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή μέχρι η πεποίθηση αυτή να είναι κοινή γνώση.
Το μέλλον:
«Εις το επανιδείν» με συγκεκριμένο πρόγραμμα συναυλιών που θα αναγγείλουμε νωρίς το 2014, με πολύ ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές προτάσεις και με σταθερή την αρχή να βελτιώνουμε κάθε χρόνο τη διοργάνωση που ελπίζουμε πως θα ενδιαφέρει όλο και περισσότερους συντοπίτες μας και όχι μόνο. Και μια γρήγορη, απερίσκεπτη και ριψοκίνδυνη υπόσχεση: Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στην χώρα και την πόλη μας τους επόμενους μήνες, αλλά το δεύτερο μισό του Αυγούστου 2014 θα ακούσουμε καλή ζωντανή μουσική ανεξαρτήτως των συνθηκών και αιρουμένων των όποιων εμποδίων. Γιατί οπωσδήποτε και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες; Παγώνουμε σαν τελευταία σκέψη και σαν υπόμνημα τα γνωστά λόγια ενός γνωστού φιλοσόφου: «Χωρίς τη μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος