Τι ορίζουμε ως ανάπτυξη;
Τα τελευταία χρόνια ολόκληρη η χώρα αλλά ειδικά η δική μας περιφέρεια βιώνει μία τεράστια οικονομική κρίση. Μιλάμε όλοι μας συνεχώς για την ανάπτυξη που πρέπει να έρθει μέσω επενδύσεων, διαφόρων χρηματοδοτικών πόρων και ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Τι ορίζουμε όμως ως ανάπτυξη και που πρέπει να βασίζεται; Ανάπτυξη είναι η δημιουργία που στηρίζεται στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα, είναι η ιδέα που γίνεται πράξη και οδηγεί σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, είναι η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, των φυσικών πόρων και των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων που θα οδηγήσουν στην αύξηση της παραγωγικής διαδικασίας.
Γιατί στην χώρα γενικότερα και στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ειδικότερα είναι το ζητούμενο και όχι το αυτονόητο;
Το πρόβλημα μπορεί να χαρακτηριστεί ως δομικό και έχει να κάνει με τον φόβο που έχει δημιουργηθεί τις τελευταίες δεκαετίες στους νέους ανθρώπους για την ανάληψη του όποιου επιχειρηματικού κινδύνου και την προτροπή τους προς την ασφάλεια του βολέματος ή της επιδότησης. Δυστυχώς το παραγωγικό μοντέλο που έχουμε δομήσει, δημιουργεί συνεχώς ελλείματα (μικρή παραγωγή – μεγάλη κατανάλωση πόρων) με αποτέλεσμα τον συνεχόμενο δανεισμό.
Μπορούμε να αντιστρέψουμε την κατάσταση;
Φυσικά και μπορούμε μέσω του επανασχεδιασμού του παραγωγικού μοντέλου, του επαναπροσδιορισμού των κλάδων παραγωγής και ακολουθώντας το τρίπτυχο της ανάπτυξης που βασίζεται στην Γνώση, στον Ενθουσιασμό και στη Συνεργασία – Συμπληρωματικότητα.
- Γνώση
Η υψηλής ποιότητας επιστημονική έρευνα και η παραγωγή νέας γνώσης που συντελείται στο πανεπιστήμιο και στους ερευνητικούς φορείς της περιφέρειας μας και όχι μόνο, θα πρέπει να ακολουθείται από την ανάπτυξη τεχνογνωσίας και την αξιοποίηση των καινοτόμων ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ο στόχος πρέπει να είναι η ανάπτυξη νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που θα αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης για όλη την περιφέρεια.
- Ενθουσιασμός
Η ενεργοποίηση του ενθουσιασμού και των δυνατοτήτων που διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό νεαρής ηλικίας, το οποίο βρίσκεται σε άριστο εκπαιδευτικό επίπεδο, με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά και εξειδίκευση, αποτελεί βασικό συστατικό για την ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια οι νέοι επιστήμονες αναγκάζονται κυρίως στην εξωτερική μετανάστευση (brain drain) και στην εργασία ή απασχόληση σε αντικείμενα διαφορετικά και κατώτερου επιπέδου με βάση της σπουδές τους (brain waste). Ο στόχος το επόμενο διάστημα πρέπει να είναι διπλός. Να δημιουργήσουμε εκείνες της συνθήκες μέσω της ενίσχυσης της υφιστάμενης και νεοφυούς επιχειρηματικότητας, ώστε αφενός να σταματήσουν άμεσα αυτά τα φαινόμενα και αφετέρου να οδηγηθούμε στον επαναπατρισμό των νέων επιστημόνων (brain regain).
- Συνεργασία – Συμπληρωματικότητα
Οι δίαυλοι συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών φορέων (πανεπιστήμια και ινστιτούτα) με τους παραγωγικούς φορείς (βιομηχανία, βιοτεχνία, επιχειρήσεις και πρωτογενή τομέα) θα πρέπει άμεσα να ενισχυθούν με μηχανισμούς συνεργατικών σχηματισμών (clusters) και εναλλακτικών τρόπων χρηματοδότησης με στόχο τη διαχείριση της γνώσης και την εκμετάλλευση νέων ιδεών. Η συνέργεια ανθρώπων και φορέων με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα είναι απαραίτητη για να μπορέσει η ερευνητική γνώση να κατευθυνθεί σε τομείς ενδιαφέροντος με βάση τις ανάγκες της περιφερειακής οικονομίας. Η συνεργασία π.χ. του πρωτογενούς τομέα της περιφέρειας με την επιστημονική κοινότητα μπορεί να αποφέρει σημαντικά οφέλη στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, στη μείωση τους κόστους παραγωγής, αλλά και στην ανάπτυξη καινοτόμων μηχανημάτων, τα οποία θα έχουν βιομηχανικό προσανατολισμό με αντίστοιχη εμπορική τους εκμετάλλευση. Παρόμοια οφέλη μπορούν να υπάρξουν και στους υπόλοιπους τομείς οικονομικής δραστηριότητας της περιφέρειας μας, όπως ο τουρισμός, η βιοτεχνία, η βιομηχανία κ.ά. Θα πρέπει να πειστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι νέοι του τόπου ότι η λύση στην ανάπτυξη της οικονομίας είναι η παραγωγή νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας με αντοχή στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Συμπέρασμα
Έχοντας όραμα, θέτοντας υψηλούς στόχους και ακολουθώντας το τρίπτυχο της ανάπτυξης, μπορεί και πρέπει η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας να δομήσει ένα νέο εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο, αναπτύσσοντας τις απαραίτητες υποδομές και δίνοντας ισχυρά κίνητρα, ώστε να μπορέσουν να ξεπεραστούν τα χρόνια δομικά προβλήματα που κρατούν την οικονομική ανάπτυξη καθηλωμένη.
Τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το πακέτο Γιούνκερ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η Παγκόσμια Τράπεζα, η Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Δυτικής Μακεδονίας, θα πρέπει επιτέλους να χρησιμοποιηθούν αποδοτικά. Κατόπιν, και σε συνδυασμό με την ενίσχυση του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης, να επιτελέσουν ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη των υφιστάμενων και στην ενθάρρυνση της δημιουργίας νεοφυών επιχειρήσεων και συνεργατικών σχηματισμών, όπου ο στόχος τους θα είναι η ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών με εξωστρεφή προσανατολισμό.
Δεν πρέπει να χαθεί και η επόμενη κρίσιμη τετραετία στην οποία θα σχεδιαστεί η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027, όπου θα καθοριστούν οι άξονες προτεραιότητας της περιφέρειας.
Η επιλογή των ανθρώπων που θα σχεδιάσουν μια νέα πορεία και θα οδηγήσουν την περιφέρεια τα επόμενα χρόνια, να γίνει με κριτήρια, το όραμα, τον ενθουσιασμό και την αποδεδειγμένη, με βάση την επαγγελματική τους πορεία, γνώση και ικανότητα.
Η κατάσταση μπορεί να αντιστραφεί και αυτό θα γίνει πραγματικότητα γιατί πάντα υπάρχει ΕΛΠΙΔΑ.
Ο Δημήτρης Γιαγκόπουλος είναι υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με τον συνδυασμό ΕΛΠΙΔΑ της Γεωργίας Ζεμπιλιάδου. Είναι Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ., Επ. Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και διευθύνει το Εργαστήριο Ταλαντώσεων και Δυναμικής Μηχανών (http://lvmd.mech.uowm.gr/).