Σ ‘ένα ιδιότυπο πανηγυράκι, στο λόφο του Άι- Δημήτρη, παλιό μετόχι της
μονής Ολυμπιωτίσσας Ελασσόνας, προσκλήθηκε η καλλικέλαδη Νίτσα Τσίτρα
στην αποκριά του 1993 ή ΄94, στην Κοζάνη.
Σ΄ ένα πανηγυράκι δίχως κόμπο στο κομποσκοίνι των γιορτών των αγίων,
αλλά ενταγμένο στον κύκλο του χρόνου του δεκαήμερου πανηγυριού της
αποκριάς. Αυτής της διακριτής παραδοσιακής αποκριάς, με τις
καθαρτήριες φωτιές, τους Φανούς, με τα ξεχωριστά τραγούδια στο τοπικό
ιδίωμα, με το κοζανίτικο χιούμορ της ανατροπής να περονιάζει τα
κόκκαλά της, με τις νοικοκυρές να ανασκερνούν το σπίτι και να
σιροπιάζουν για τους μουσαφιραίους…
Η Νίτσα Τσίτρα γνωστή στα μέρη μας για τη φωνή της, τη διαποτισμένη
με τους καημούς του λαού, συχνά φιλοξενούμενη σε νοικοκυρεμένα
φτωχόσπιτα, όπου έβαζε κι ένα χέρι βοήθειας, ή συνοδευόμενη από
ορχήστρες την περιοχής, όπως την περιβόητη Σκύλλα, παρονομαζόμενη
έτσι για το γλυκόλαλο και την αντοχή της, σε λίγο θα ιερουργούσε στο
λόφο.
Η σεβάσμια κοζανίτισσα κ. Λυριτζή, σύζυγος του Γ. Λυριτζή,
στρατιωτικού και σπουδαίου ιστορικού της τοπικής ιστορίας, ζώντας
μόνη της σ΄ ένα χαρακτηριστικό πέτρινο σπίτι που δωρήθηκε στη
Μητρόπολη, ζήτησε να συναντήσει την Τσίτρα κι εγώ το φρόντισα ως
υπεύθυνη των εκδηλώσεων του Δήμου, που εκπονούσαμε με τον Τάσο
Γκλούμπο.
Τις άφησα μόνες να τα πουν και ν΄ ανταλλάξουν τις δωρεές τους. Η μια
την ατόφια λαϊκή ψυχή τραγουδισμένη κι η άλλη ένα πεντόλιρο (ή
πεντόλιρα;), όπως μου ομολόγησε η Νίτσα, συνοψίζοντας τη συλλογική
ευχαριστία του λαού σ΄ αυτούς που διαχρονικά τον εκφράζουν στις
δοκιμασίες της ζωής, του δίνουν ανάσα, παρηγοριά κι ελπίδα.
Συνοψίζοντας την ευγνωμοσύνη του λαού σ αυτούς που δεν ήταν μύθοι
στημένοι, αλλά με τα τάλαντά τους έγιναν θρύλοι, με τον τρόπο της
θεώρησε την Τσίτρα συγγενή της, άνθρωπο και καλλιτέχνιδα « λίρα
εκατό» και την αντάμειψε με το πεντόλιρο!
Καλή απουκρά, Καλή Σαρακοστή!
Τ. Σιόμου