του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Είναι μέγιστη τιμή για τον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού η φιλοξενία (σε τοιχογραφία και σε φορητή ξύλινη εικόνα) της ‘’Οσίας μητρός ημών Θεοδώρας βασιλίσσης Άρτης της εκ Σερβίων Μακεδονίας’’.
Ήδη από την περασμένη εβδομάδα στη χορεία των τοιχογραφημένων Αγίων στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού προστέθηκε (και συν-αγάλλεται με τους άλλους Αγίους) σε τοιχογραφία-εικόνα η Αγία Θεοδώρα η εκ Σερβίων. Μαζί με την φορητή ξύλινη εικόνα της Αγίας (που φιλοτεχνήθηκε τον περασμένο χρόνο) ο Ιερός Ναός πανηγυρίζει για την διαρκή πια φιλοξενία εντός του (υπέρ υγείας και σωτηρίας των ανθρώπων και διά πρεσβειών) της Αγίας που γεννήθηκε στα χώματα της περιοχής μας.
Καθώς ο αγιογράφος τελείωνε την τοποθέτηση της τοιχογραφίας, οι γυναίκες που είχαν έρθει στο Ναό για τον Εσπερινό, βλέποντας την τοιχογραφία και διαβάζοντας το όνομα ‘’Αγία Θεοδώρα’’, ρωτούσαν: ‘’Ποια Αγία Θεοδώρα είναι; η δική μας;’’. Αυτή η οικειότητα, αυτό το άνοιγμα κι αυτή η αποδοχή (από τις απλοϊκές γυναίκες) είναι ένα σπουδαίο μάθημα για τα ζητήματα του (προσωπικού και συλλογικού μας) βίου. Η έννοια της τοπικότητας μέσα στην οικουμενικότητα καταργεί τον τοπικισμό.
Η φορητή ξύλινη εικόνα είναι δωρεά των γυναικών ‘’Θεοδώρων’’ και η τοιχογραφία παραγγελία του Ιερού Ναού υπέρ υγείας και σωτηρίας του σύμπαντος κόσμου (και) δι’ ευχών της Αγίας Θεοδώρας βασιλίσσης Άρτης της εκ Σερβίων Μακεδονίας.
Και οι δύο εικόνες (τοιχογραφία και φορητή) είναι αγιογραφημένες διά χειρός. Η τοιχογραφία από τον αγιογράφο Δημήτριο Βάσσο και η φορητή εικόνα από την αγιογράφο Αναστασία Παπαγόρα.
Στην Ακολουθία της Αγίας Θεοδώρας (που συντάχτηκε ‘’παρά Ιώβ Μοναχού του Μελού και του Μητροπολίτου Άρτης και Πρεβέζης Σεραφείμ του Βυζαντίου’’ και εκδόθηκε ‘’μετά πολλών διορθώσεων και αποκαταστάσεως του κειμένου υπό του Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου, εν Αθήναις 1965’’), γίνεται αναφορά στη γενέτειρά της.
Παραθέτω μερικούς αναφορικούς στίχους από τα τροπάρια: ‘’Αλλ’ ω κλεινόν των Σερβίων γέννημα’’ (Τροπάριο της Λιτής, σελ. 15). ‘’Των Σερβίων το γέννημα – και της Άρτης το σέμνωμα, – των Βασιλισσών το αγλάισμα – (δικός μας στίχος: και της περιοχής Σερβίων απάσης) – το μέγα σεμνολόγημα’’. (Δοξαστικό Εσπερινού, σελ. 15). ‘’Κλεινέ βλαστέ των Σερβίων’’ (Απόστιχο Εσπερινού, σελ. 16). ‘’Τω αυτώ μηνί Μαρτίω ια’ μνήμη της Οσίας Μητρός ημών Θεοδώρας Βασιλίσσης Άρτης, της εκ Σερβίων της Μακεδονίας’’ (σελ. 31). Όταν ο Μιχαήλ ο Κομνηνός γύρω στο 1230 μ.Χ. ‘’περί το κάστρον Σερβίον γενόμενος την καλήν βλέπει Θεοδώραν, ης άκρως αλούς, τοις αδελφοίς συμφωνεί Πετραλίφαις και ταύτην νομίμω γάμω λαβών..’’ (Συναξάρι, σελ. 33).
Παραθέτω και τα Μεγαλυνάρια: ‘’Βασίλισσαν άπασαν την σεπτήν – και Οσίων άμα την περίσεμνον καλλονήν, – το μυρίπνουν άνθος και κρίνον των Σερβίων, – την θείαν Θεοδώραν ύμνοις τιμήσωμεν’’ (Μεγαλυνάριον, σελ. 44). ‘’Άνθος των Σερβίων ερατεινόν, – χαίροις, Θεοδώρα, – η σφραγίς των Βασιλισσών, – χαίροις των Οσίων – το καύχημα το μέγα, – χαίροις η προστασία – των ανυμνούντων σε’’ (Μεγαλυνάριον, σελ. 57). ‘’Χαίροις άνθος πάντερπνόν της Εδέμ – εν γη εξανθήσαν, ώσπερ ήλιος νοητός, – και την των Σερβίων αεί φωτίζον χώραν – ψυχάς δ’ ευωδιάζον θερμώς τιμώντων σε’’ (Μεγαλυνάριον σελ. 66). ‘’Χαίροις των Σερβίων κόρη σεμνή – αρετών δοχείον ευωδία χριστιανοίς – ζάλης εν τω βίω δεινώς ημάς νεκρούσης – λύτρωσαι, Θεοδώρα, Χριστώ πρεσβεύουσα’’ (Μεγαλυνάριον σελ. 66).
Χαιρόμαστε και εξάρουμε την τιμή για την προερχόμενη από τον τόπο μας Αγία Θεοδώρα την εκ Σερβίων, χωρίς να οδηγηθούμε στον κίνδυνο να λησμονήσουμε την αιώνια προειδοποίηση του Αποστόλου Παύλου προς τους Εφεσίους: ‘’χάριτί εστέ σεσωσμένοι’’ (Εφεσ. 2,8).
Ο ιερός Υμνογράφος απευθυνόμενος στην Αγία Θεοδώρα γράφει: ‘’Ουχ υψώθης την καρδίαν, ου μετέωρον – έσχες το όμμα σου – εν βασιλεία κενή, – μάλλον δε ανύψωσας – ψυχής την φύσιν της σης – προς Κύριον – και βασιλεύεις, ένδοξε, – συν αυτώ εις τους αιώνας’’. (Τροπάριο Κανόνα, Ωδή ζ’, Ειρμός άλλος).
Απολυτίκιον Αγίας Θεοδώρας. Ήχος δ’. Ο Μάρτυς σου, Κύριε.
‘’Σερβίων το βλάστημα και Άρτης το σέμνωμα, – την Βασίλισσαν και οσίαν Θεοδώραν – αξίως τιμήσωμεν, – αύτη γαρ την πορφύραν και τον κόσμον λιπούσα, – έφυγεν, αυλισθείσα ως τρυγών εν ερήμω, – αυτής ταις ικεσίαις, Χριστέ ο Θεός, – σώσον τας ψυχάς ημών’’.
Και έτερον: Ήχος πλ.δ’.
‘’Θεοδώραν την οσίαν τιμήσωμεν, – το άνθος των Σερβίων το πάντερπνον, – αύτη γαρ μετά σαρκός ενασκήσασα, – αγγελικήν πολιτείαν ενεδείξατο, – όθεν και νυν πρεσβεύει τω Χριστώ – σωθήναι τας ψυχάς ημών’’.
Να έχουμε την ευχή της.
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
27-6-2017