Ταυρασσός, Τερμισσός ή Ιαλισσός Καππαδοκίας – Σταύρου Π. Καπλάνογλου, Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή

Τερμισσός ,Ταυρασσός , Ιαλισσός, Μικρή Αίγυπτος , Tırmısın ,Termessós , Tersun, Taurassós ,, Tavlusun Tavlusun,Tavlasoun, Tersun, Tırmısın ,Termessós, Yaylasun , İalyssós , Aydınlar, σήμερα : Tavlusun Melikgazi Kayseri

Η Ταυρασσός ή Τερμισσός ή Ιαλυσσός ήταν Ελληνική πόλη Βορειανατολικά της Καισάρειας της Καππαδοκίας Σήμερα η πόλη ονομάζεται Ταβλασούν ( Tavlusun )

Το Ταβλασούν ήταν κάποτε ένα καλοκαιρινό θέρετρο όπου ζούσαν γραφειοκράτες της Καισαρείας και την αποκαλούσαν << Μικρή Αίγυπτο >>

Το Tavlusun σήμερα είναι μια γειτονιά στην περιοχή Melikgazi της Kayseri . .

Υπήρχαν οικισμοί, εκκλησίες και μοναστήρια λαξευμένα στις κοιλάδες.της περιοχής

Βρίσκεται σε απόσταση 8 χλμ. ανατολικά της Καισάρειας , 92 χλμ βορειανατολικά της Νεάπολης (Nevsehir ) της Καππαδοκίας και 165 χλμ βορειανατολικά επίσης της Νiγδης (Nigde ) Mέσα σε μια κοιλάδα γεμάτη με αρχαία υπόγεια κρησφύγετα, σπίτια και σήραγγες, ορισμένες από τις οποίες, όπως λέγεται, έφθαναν ως την Καισάρεια, βρίσκεται το χωριό Ταυβλουσούν

Αναζητώντας τα αρχαία ονόματα του οικισμού, τα βρήκαμε σε Ελληνική και Λατινική γραφή ως:

Τερμισσός ,Ταυρασσός , Ιαλισσός, Μικρή Αίγυπτος Tırmısın ,Termessós , Tersun Taurassós ,, Tavlusun Tavlusun, Tersun, Tırmısın ,Termessós),. Yaylasun , İalyssós ,

— Τερμισσός ,Ταυρασσος ,Tırmısın ,Termessós , Taurassós ,Tersun, ,.

Η προέλευση του ονόματος της Τερμησσού έχει να κάνει με την αρχαία Ελληνική λέξη Τέρμα που ετυμολογείται με τη λέξη τέλος .. Τέρμα < (χρονολογικό δάνειο) αρχαιοελληνικό grc < Πρωτο-ινδοευρωπαϊκό *térmn̥ (όρος, όριο) ή και (το τέλος μιας διαδρομής) Τα κοντινά ονόματα οικισμών στη Μ.Ασία είναι η Τερμησσός της Πισιδίας (μια προϊστορική πόλη που αναφέρεται από τον Όμηρο) και η Τερμησσός των Μειζόνων στη Λυκία.

Συγγενικές λέξεις είναι : Τερματίζω , τερματικός, τερματικό , • τερματισμός

Η λέξη έχει Πελασγικά / Δωρικά χαρακτηριστικά λόγω της κατάληξης της αποτελείται από την λέξη Τέρμα+ την κατάληξη – ισσος = Τερμησσός

Για ορισμένους η κατάληξη – ισσος εξομοιώνεται με τις λέξεις «Άσσα» + Τέρμε» – μια ορεινή ζώνη ή ένα ψηλό ορεινό φρούριο).

Ιαλυσός — Íalyssós – Yaylasun

Στα Τουρκικά αρχεία την συναντήσαμε και ως Ialyssos, İalyssós , Yaylasun

Η Ιαλυσός ήταν μια από τις τρεις αρχαίες πόλεις της Ρόδου, μαζί με τη Λίνδο και την Κάμειρο.

Στα αρχαία Ελληνικά έχουμε αναφορές στο όνομα της πόλης ως << Ἰηλισὸς >>στην ιωνική διάλεκτο και ως << Ἰαλυσὸς >> στη δωρική διάλεκτο. Μετά την ένταξη της περιοχής στους Δωριείς επικράτησε η δωρική ονομασία της

— Ταυβλουσούν , Tavlusun Tavlusun

Το όνομα της πόλης πολύ πιθανόν να είναι παράφραση του αρχαίου Ελληνικού ονόματος Ταυρασσός ή ενδεχόμενα σύμπτυξη των δυο ονομασιών Τερμισσός / Ιαλυσσός από τους Οθωμανούς

— Μικρή Αίγυπτος

Η οικονομική άνεση των κατοίκων της έδωσε το προσώνύμιο << Μικρή Αίγυπτος >> δεν γνωρίζουμε αν ήταν σε κάποιο χρονικό διάστημα και η ονομασία του οικισμού

–1925 Tavlusun [Ελληνικός Ταυράσος]

Έτσι ήταν γραμμένος ο οικισμός σε αξιόπιστα Τουρκικά αρχεία.

— Aydınlar ( 1968-2014 )

Η ονομασία άλλαξε από το 1968 και ονομάσθηκε Aydınlar (λέξη σύνθετη Aydın + lar = Aydınlar λέξη που έχει να κάνει μεταφρασμένο στα Ελληνικά με την λέξη Διανοούμενος + Μικρός .η να αναφέρεται στην πόλη Aydın (Αιδήνι ) σαν << μικρο Αϊδίνιο >>

Η αλλαγή έγινε γιατί το << Tavlusun >> θεωρήθηκε ξενόφερτο για την Τουρκική γλώσσα ,αλλά μετά 46 χρόνια εγκαταλείφθηκε γιατί όλος ο κόσμος την αποκαλούσε και την έγραφε με το παλιότερο όνομα.

.

–Tavlusun (mahalle, Melikgazi bağ.)

Το όνομα Tavlusun επέστρεψε μετά το 2014

Η Ταυρασσός ( Tavlusun ) ήταν παλαιότερα ένα μέρος όπου ζούσαν μαζι Μουσουλμάνοι ,και Χριστιανοι ( Έλληνες και Αρμένιοι. )

Στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν Αρμενικός/Ελληνορθόδοξος οικισμός.

Το 1899 στο Ταυβλουσούν έμεναν 900 Έλληνες,, αλλά το 1924 είχαν απομείνει 26 Ελληνικές οικογένειες με 68 άτομα.

Η Ταυρασσός ( Tavlusun ) σήμερα είναι μια κατοικημένη περιοχή με άσπρα α πέτρινα σπίτια εκείνης της εποχής που εκδιώχθηκαν οι Έλληνες και Αρμένιοι κάτοικοι.στις ‘αρχές του περασμένου αιώνα.

Τα παλιά σπίτια είναι απλωμένα και στις δύο πλευρές του δρόμου.Και σχεδόν όλα είναι διώροφα.

Το πάνω μέρος το χρησιμοποιούσαν το καλοκαίρι και , ενώ το κάτω τον χειμώνα για εξοικονόμηση ενέργειας

Στο υπόγειο των σπιτιών γινόταν η αποθήκευση των τροφίμων για να είναι δυνατή η συντήρηση τους λόγω της σταθερής θερμοκρασίας που υπήρχε που ήταν σχετικά χαμηλή το καλοκαίρι .

Γιατί παλιότερα δεν υπήρχαν ούτε ρεύμα ούτε ψυγεία όπως σήμερα.

Υπήρχαν λιθόστρωτοι δρόμοι και μικρά καταστήματα που από αυτά εξακολουθεί και υπάρχει παλιό πέτρινο καφενείο

–Αρχαιότητα

Η εύρεση αρχαίων Ελληνικών ονομάτων πόλεων για τον σημερινό Τυαλασούν είναι ενδεικτική της ύπαρξης του οικισμού από τους προϊστορικούς χρόνους .

Είναι ονόματα που αναφέρονται και από τον Όμηρο .,Τερμησ(σ)ός, Ταύρασ(σ)ος,

Ιαλισ( σ)ος) έχοντας στην πραγματικότητα τη δωρική κατάληξη Δυστυχώς δεν βρήκαμε αντίστοιχες εγγραφές στη βιβλιογραφία για την ιστορία του .

–Οθωμανική περίοδος

Κατά την διάρκεια Οθωμανικής περιόδου , πολλοί από τους κατοίκους του Ταβλουσούν όπως και άλλων οικισμών της Καππαδοκίας έφυγαν από τον τόπο τους, μετανάστευσαν για πολλούς και διάφορους λόγους που είχαν να κάνουν με την καταπίεση που υπήρχε αλλά και την αδυναμία του τόπου να δώσει ανθρώπινες συνθήκες επιβίωσης λόγω την ανυπαρξίας απασχόλησης.

Η γενικότερη πύκνωση του μεταναστευτικού ρεύματος από την Καππαδοκία κατά το 18ο αιώνα φαίνεται να έχει παίξει επίσης κάποιο ρόλο, δίνοντας ώθηση στη μετακίνηση τόσο προς παλιότερους όσο και προς νέους προορισμούς.

Μετανάστες από τις περιοχές της Καισάρειας και του Ικονίου, και συγκεκριμένα από τους οικισμούς Ανδρονίκι, Ταλάς, Καισάρεια,Στέφανα,Κερμίρα και Σαζάλτζα, κατευθύνθηκαν προς τη Σμύρνη.

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα προστέθηκαν και οι οικισμοί του Ταβλοσούν, όπως και του Ένεχιλ, Σαρμουσακλί, Τσατ, Καράτζορεν, Τσουχούρ, Τασλίκ,Ντελμοσό και Τσαρικλί.

Ως αιτίες που ώθησαν τους πληθυσμούς να μεταναστεύσουν αναφέρονται, όπως και στην περίπτωση της μετανάστευσης προς την Κωνσταντινούπολη, όχι μόνον οι περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες στους τόπους καταγωγής, αλλά και εξελίξεις όπως η ανάδειξη νέων οικονομικών κέντρων –όπως η Σμύρνη–, τα οποία αποτέλεσαν πόλο έλξης για τους μετανάστες. Άλλες αιτίες είναι η βελτίωση των οδικών αρτηριών και η ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου κατά το 19ο αιώνα.

Η Χριστιανική εκκλησία της Ταυρασσού (Tavlasun ) ανήκε στην Μητρόπολη της Καισάρειας

–Η εκκλησία του Αγίου Βασιλείου

Οι Χριστιανοί κάτοικοι της εκκλησιάζονταν στον παλαιό ναό του Αγίου Βασιλείου, που είχε ανακαινιστεί το 1819, που ήταν πετρόκτιστος.

Σήμερα έχει διασωθεί ένα μέρος του ναού ,η δομή όμως είναι κατεστραμμένη.

Είναι γνωστό ότι το κτίριο, η χρονολογία κατασκευής του οποίου είναι άγνωστη, ανακαινίστηκε το 1819.

Μπορεί να υποτεθεί ότι αυτό θα μπορούσε να είχε γίνει τον 18ο αιώνα. Κάτοψη και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά: ορθογώνια κάτοψη με κατεύθυνση ανατολή-δυτική.

Στη δυτική πρόσοψη του ναού υπάρχει τριμερής νάρθηκας, αποτελούμενος

από τρία κλίτη.

Η βόρεια και η νότια πλευρά του νάρθηκα καλύπτονται με σταυροθόλιο, το μεσαίο τμήμα στα δυτικά καλύπτεται με καμάρα και τα κλίτη καλύπτονται με καμάρα.

Ο επάνω όροφος του ναού είναι καλυμμένος με κεκλιμένη στέγη, με πέτρες πλεγμένες εξωτερικά σε μορφή βότσαλου.

Τμήμα του καμπαναριού, που σχεδιάστηκε ανεξάρτητα από την κατασκευή, σώζεται μέχρι σήμερα περίπου 8 μέτρα νότια της εκκλησίας.

Σήμερα, μια σπειροειδής σκάλα με δώδεκα σκαλοπάτια οδηγεί στο καμπαναριό, που είναι ένα οκταγωνικό κτίριο.

Δεν υπάρχει σημερα σημαντικός διάκοσμος στην εκκλησία.

— Υπόσκαφες εκκλησίες

Στα υπέδαφος του χωριού υπήρχαν οι υπόσκαφες εκκλησίες :

Του Αγίου Χρυσοστόμου,

Του Αγίου Βασιλείου και

Του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.

Έξω από αυτό υπήρχαν τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας

Του Αγίου Μηνά.

Αρμενική Εκκλησία της Ταυρασσού ( Tavlusun )

Η Γρηγοριανή Αρμενική Εκκλησία Surp Toros, που βρίσκεται στην περιοχή Tavlusun της περιοχής Melikgazi, χτίστηκε τον 18ο αιώνα.

Όταν οι Αρμένιοι που ζούσαν στη γειτονιά έφυγαν από την περιοχή, η ιστορική εκκλησία έγινε στόχος κυνηγών θησαυρών.

Βρίσκεται στα βορειοδυτικά της ελληνικής εκκλησίας, έχει υποστεί πολλές ζημιές, κυρίως από κυνηγούς θησαυρών που ανέσκαψαν το κέντρο της εκκλησίας, αλλά έχουν χαθεί και οι περισσότερες τοιχογραφίες.

Μπορεί να ειπωθεί ότι η εκκλησία πολύ πιθανό να υπήρχε νωρίτερα, η εντολή ανασκαφής είναι του 1835.

Σε όλο το κτίριο χρησιμοποιήθηκε βότσαλο.

Η οροφή του ναού στηρίζεται σε οξυκόρυφα τόξα τοποθετημένα σε πόδια που προεξέχουν από τον ανατολικό και δυτικό τοίχο είναι ένας οξυκόρυφος τρούλος.

Στην κοιλιά της ζώνης υπάρχουν γεωμετρικά στολίδια διατεταγμένα σε μορφή παστίλιες με μπλε και μωβ χρώματα σε γύψο.

Αξιοσημείωτο είναι ότι στη βόρεια πρόσοψη όπου βρίσκεται το τόξο το δάπεδο της αψίδας υψωνόταν από το δάπεδο του λατρευτικού τόπου Αξιοσημείωτο είναι ότι το πάνω κάλυμμα της αψίδας σε μορφή ημιτρούλου ήταν σοβατισμένο και βαμμένο. με κυρίαρχο μπλε χρώμα και ο μισός θόλος ήταν διακοσμημένος με φέτες σε μαύρο χρώμα.

Ενώ το μοτίβο του ήλιου που συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα απεικονίζεται στη μέση του ημιτρούλου της αψίδας, υπάρχουν απεικονίσεις αγγέλων που φέρουν σελίδες από τη Βίβλο γραμμένες στα αρμενικά στις κόγχες και στις δύο πλευρές της αψίδας.

Στο τόξο της κόγχης του αποστήματος διακρίνονται φυτικές διακοσμήσεις με φύλλα άκανθου.

Στα κυκλικά μετάλλια ανάμεσα στους θόλους διακρίνονται διακοσμήσεις που αποτελούνται από πιάτα γραμμένες στα Αρμενικά μαζί με αντικείμενα όπως κορώνες, βιβλία, σταυρούς.

Κυρίως χρησιμοποιήθηκαν αποχρώσεις του καφέ μαζί με το μπλε. Αξιοσημείωτο είναι ότι η αψίδα της αρμενικής εκκλησίας στο Tavlusun δεν ήταν προσανατολισμένη προς τα ανατολικά (Ιερουσαλήμ) αλλά προς τα βόρεια.

Η Ελληνική κοινότητα είχε καλά οργανωμένα αρρεναγωγεία και παρθεναγωγεία.

Το 1892 οι Έλληνες κάτοικοι αυτού του χωριού λειτουργούσαν τριτάξιο γυμνάσιο αρρένων

–Το κτίριο του σχολείο

Το κτίριο του σχολείου διατηρείται σήμερα και είναι σε καλή κατάσταση. Χτίστηκε το 1909. Οι τοίχοι του κάτω ορόφου ήταν κατασκευασμένοι από πελεκητή πέτρα και του επάνω ορόφου από ξύλο. Η χρηματοδότηση για την κατασκευή του έγινε από Έλληνες μετανάστες που πήγαν στην Κωνσταντινούπολη, δούλεψαν και δεν ξέχασαν ποτέ τη μόρφωση των παιδιών του χωριού. Η είσοδος στο σχολείο γίνεται από μια στρογγυλή τοξωτή πόρτα που βρίσκεται στο μέσο της δυτικής πρόσοψης. Αποτελείται από τρεις αίθουσες διδασκαλίας που βρίσκονται συμμετρικά βόρεια και νότια ενός διαδρόμου που εκτείνεται από ανατολή-δυτικά.

Το ανατολικό άκρο αυτού του διαδρόμου σχεδιάστηκε ως σκηνή για σχολικές παραστάσεις.

Οι αίθουσες διδασκαλίας στη νότια πλευρά του σχολείου έχουν πιο φωτεινή διάταξη. Στη νότια πλευρά, οι αίθουσες διδασκαλίας στο ανατολικό και δυτικό άκρο φωτίζονται από τρία παράθυρα η καθεμία, που ανοίγουν στη νότια όψη και η τάξη στη μέση φωτίζεται από ένα παράθυρο.

Όλοι οι χώροι του σχολείου έχουν επίπεδες ξύλινες οροφές και καλύπτονται με στέγη. Υπάρχει επίσης υπόγειο κάτω από την αυλή του σχολείου όπου φυλάσσονταν διάφορα είδη που χρησιμοποιούνταν για το σχολείο.

Το σχολείο σήμερα χρησιμοποιείται από τον Σύλλογο Προστασίας Φυσικής Κληρονομιάς και Κοινωνικής Αλληλεγγύης του χωριού Tavlusun.

Κάτι ανάλογο που γίνεται και στην Ελλάδα με τα χωριουδάκια όπου τα παρατημένα σχόλια χρησιμοποιούνται από τις πολιτιστικές ομάδες.

— Αμπελουργία

Η περιοχή στην Ταυλασό ήταν γεμάτη αμπέλια από όπου παρήγαγαν εκλεκτό κρασί και τσίπουρο. Δεν είχαν μεγάλα οινοποιεία για το πάτημα των σταφυλιών, αλλά ο καθένας είχε το δικό του πατητήρι, έβγαζε το κρασί και η ωρίμανση γινόταν στα υπόγεια των σπιτιών ή σε άλλους υπόγειους χώρους.

Σήμερα η αμπελοκαλλιέργεια είναι περιορισμένη και οι άνθρωποι που ζουν και εργάζονται κυρίως στην Καισάρεια

— Κτηνοτροφία

Σχετικά ανεπτυγμένη ήταν η αγροτική κτηνοτροφία με αγελάδες και κατσίκες και πρόβατα από όπου έπαιρνα το γάλα και το κρέας και όλα τα υποπροϊόντα τους

Στις μέρες μας η κτηνοτροφία έχει εκλείψει καθώς δεν έχουν απομείνει ζώα στο χωριό.

Το Tavlusun είναι ένας οικισμός στην περιοχή Melikgazi της Kayseri . Το 1968, το όνομά του άλλαξε σε “Aydınlar”. Το χωριό ξαναπήρε το παλιό του όνομα το 2014. Το 2022 ειχε 4376 κατοικους

Σχετικά κοντά βρίσκεται η πανεπιστημιούπολη της Καισάρειας.