Η εταιρεία «Προϊόντα Γης Βοΐου» κατάφερε να αναβιώσει την ξεχασμένη καλλιέργεια φακής σε μια εξίσου ξεχασμένη γωνιά της Ελλάδας. Δέκα χρόνια αργότερα, εξάγει πάνω από επτά είδη οσπρίων σε όλο τον κόσμο, πείθοντας ακόμα και τους Καναδούς να καταναλώνουν μακεδονίτικα όσπρια.
Είναι αρχές Ιουλίου και περίπου 24 ώρες μετά από μια γερή καταιγίδα μια γιγάντια θεριζοαλωνιστική μηχανή πιάνει δουλειά στο οροπέδιο Κέντρο των Γρεβενών, όπου κυματίζουν χρυσαφένια τα ώριμα στάχυα της φακής. Στο πλευρό του γεωργού είναι ο Γιάννης Παπαϊορδανίδης, γεωπόνος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Προϊόντα Γης Βοΐου», μαζί στα καλά και στα δύσκολα. Ο παραγωγός αυτός είναι ένας από τους περίπου 150 που συνεργάζονται με την εταιρεία, μέσω συμφωνίας συμβολαιακής γεωργίας, και δεν μένει απροστάτευτος και αβοήθητος ούτε στιγμή.
Λίγο αργότερα, η φακή μεταφέρεται στην αποθήκη για τριήμερη ανάδευση και αερισμό, πριν πάρει τον δρόμο της για την τελική επεξεργασία: καλός καθαρισμός από ξένα σώματα, πέρασμα από τον χρωματοδιαλογέα για διαχωρισμό του ανοιχτόχρωμου σπόρου, που θεωρείται κορυφαίος, ειδική απεντόμωση και συσκευασία. Λίγα χρόνια πριν, η εικόνα ήταν εντελώς διαφορετική: ερημωμένα χωριά μετά την εγκατάλειψη της καπνοκαλλιέργειας και υψηλότατη ανεργία.
Όμως, ο Γιάννης Παπαϊορδανίδης με άλλους πέντε βασικούς μετόχους της εταιρείας βλέπουν λίγο πιο μπροστά. Τα πρώτα βήματα γίνονται το 2010, με την έναρξη λειτουργίας του διαλογητηρίου στο Τσοτύλι Κοζάνης, όπου γίνεται η επεξεργασία λιγοστής (αρχικά) ποσότητας φακής που ακόμη συγκομίζεται στα μικρά, διάσπαρτα ορεινά χωράφια της Κοζάνης και των Γρεβενών. Μέσα στα δύο πρώτα χρόνια βελτιώνεται η καλλιεργητική τεχνική, οι ικανοποιημένοι συμβεβλημένοι αγρότες προσελκύουν περισσότερους, εμφανίζονται νέες, ορθές πρακτικές, άνεργοι κάτοικοι ή ερασιτέχνες αγρότες στρέφονται επαγγελματικά στην καλλιέργειά της, αξιοποιώντας ξεχασμένα πατρογονικά χωράφια, και πλέον ζουν από αυτήν. Η ανταπόκριση στην αγορά εξαίρετη, ο τζίρος αυξάνεται, με κάθε θετική συνέπεια για την τοπική οικονομία. Η προσπάθεια πέτυχε. Η φακή «Προϊόντα Γης Βοΐου» έρχεται από τις ελληνικές ποικιλίες Σάμος και Δήμητρα και βρήκε ιδιαίτερα βολικά τα τοπικά χώματα, που την καθιστούν από τις πιο βραστερές της αγοράς, απίθανα αρωματική, νόστιμη και ασυνήθιστα ανοιχτόχρωμη – θυμίζει έντονα, σε όλα της, τη φακή Εγκλουβής (η νοθεία αυτής της φακής, άλλωστε, γίνεται με φακή της περιοχής). «Είναι το υψόμετρο άνω των 750 μέτρων, η σύσταση του εδάφους, το μικροκλίμα και η τεχνογνωσία των παραγωγών, που καλλιεργούν εδώ και αιώνες τη φακή», εξηγεί ο κ. Παπαϊορδανίδης. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η εταιρεία επεκτείνει τη συνεργασία με συμβεβλημένους οσπριοπαραγωγούς, όχι πια μόνο φακής, αλλά και ρεβιθιών, φασολιών και φάβας, από την Κοζάνη, τα Γρεβενά, τις Πρέσπες, τις λίμνες Καστοριάς και Βεγορίτιδας –φημισμένοι οσπριότοποι της Δυτικής Μακεδονίας–, ενώ ξεκινά και συμβόλαια με ρυζοπαραγωγούς των Σερρών. Παράλληλα, γίνεται πειραματική καλλιέργεια ντόπιας ποικιλίας λαθουριού για παραγωγή φάβας και εγγραφή της στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών. Τα προϊόντα διαθέτουν βεβαιώσεις από πιστοποιημένο εργαστήριο Eurolab για μηδενικό χημικό υπόλειμμα.
Σήμερα, η εταιρεία παράγει συνολικά 1.500 τόνους οσπρίων τον χρόνο (εκ των οποίων 500 τόνοι είναι φακές), και όλα τα βρίσκουμε σε κάθε γωνιά της χώρας, συσκευασμένα ή χύμα, στα καλύτερα παντοπωλεία. Μικρή ποσότητα εξάγεται σε ΗΠΑ, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία, Κύπρο και Καναδά. «Τους προσέχουμε τους γεωργούς μας», λέει ο κ. Παπαϊορδανίδης, καθώς παρακολουθεί τη συγκομιδή. «Τους νουθετούμε, τους διορθώνουμε, αλλά και τους ακούμε, γιατί, ό,τι κι αν συμβεί, αυτοί θα συνεχίζουν να κάνουν αυτό που έκαναν πάντα: να παράγουν», συμπληρώνει.
Που βρίσκουμε τα όσπρια: Τα Προϊόντα Γης Βοϊου, χύμα ή συσκευασμένα, βρίσκουμε ενδεικτικά: Living Bio, Παντοπωλείο «Τσοτύλι», Εδώδιμον Delicatessen, Βαλμάς Ξηροί Καρποί, Το Ζυμομέλι, Αφοί Βασιλόπουλοι, κατάστημα «Γαστρονόμος», Το Σμυρνιώ κ.ά.