Σπάρτη Πισιδίας: Οι τόποι εγκατάστασης των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής – Αποκατάσταση

Είδαμε από προηγούμενες δημοσιεύσεις ότι η Τουρκική κυβέρνηση σε εφαρμογή του Γερμανικού σχεδίου για την απομάκρυνση από το 1914 των ενοχλητικών πληθυσμών από την Μ. Ασία και όχι μόνον των Ελλήνων ,Αρμενίων και Ασσυρίων από τους τόπους που για εκατοντάδες χρόνια κατοικούσαν ,άρχισαν τις βιαιοπραγίες ,εξορίες και πολλές φορές σε μαζικές δολοφονίες.

Αυτή η κατάσταση συνεχίσθηκε μέχρι το 1921 και εντάθηκε το 1922 ιδίως μετά την καταστροφή της Σμύρνης ,όταν πια σε ολόκληρες περιοχές ετίθετο προθεσμία ολίγων ήμερον όπου ολόκληρος ο πληθυσμός υποχρεωνόταν να βγει έξω από τα σύνορα της Τουρκιάς με την απειλή εξόντωσης με την αποστολή σε δολοφονικές εξορίες μηδέ εξαιρουμένων,παιδιών ,γερόντων , γυναικών και ασθενών.

Και όλα αυτά χωρίς να έχει υπογραφή καμία συνθήκη ανταλλαγής μια και η συνθήκη της Λωζάνης υπογραφή στις 30/1/1922 ΄Θύματα αυτής της τακτικής έπεσαν και όλοι οι κάτοικοι που άνηκαν στην Ορθόδοξη Μητρόπολη της Πισιδίας που συμπεριλάμβανε μετά από τις επί 800 χρόνια εξισλαμίσεις και τις επισκοπές άλλων Μητροπόλεων όπως Λυκίας, Σίδης, Μυρέων και Αττάλειας και Μικράς Αντιόχειας .

Είδαμε την έξοδο των Σπαρταλήδων και άλλων Πισιδών στις 14/10/22 από την πατρίδα τους και μετά από ταλαιπωρία 40 περίπου ήμερον μέσα από το Αιγαίο και την διασπορά του μεγαλύτερου αριθμού από αυτούς στα νησιά του Αιγαίου 300 από αυτούς με επικεφαλής τον δικό τους Μωυσή Παπά Ιωακείμ Πεσμαζόγλου να φθάνουν στον Πειραιά.

Η κατάσταση αυτή της συγκέντρωσης Μικρασιατών συνεχίσθηκε και εντάθηκε μετά την υπογραφή της Λωζάνης όταν πια και οι επιζήσαντες άνδρες ήρθαν στην Ελλάδα και συνάντησαν τις οικογένειες τους

Υπάρχει μια ασάφεια για τον αριθμό των Ελλήνων που έφυγαν από την Μικρά Ασία μια και ένας αξιόλογος αριθμός από αυτούς πήγαν στην Συρία, Σοβιετική Ένωση ,Ευρώπη και Αμερική στην Ελλάδα κάποια στιγμή έγινε καταγραφή την οποία παραθέτουμε στο επόμενο κεφάλαιο.

Καταγράφτηκαν συνολικά 1221849 πρόσφυγες οι περισσότεροι στην Μακεδονία και 638253 που αντιστοιχεί στο 52,2% και ακολούθησαν στην Στερεά Ελλάδα 306193 , Δυτ. Θράκη 107607 ,

Νησιά Ανατ. Αιγαίου 56613 , Θεσσαλία 34659 και οι υπόλοιποι σε άλλες περιφέρειες της Ελλάδας

Δεν υπάρχει κάπου καταγραφή για την διασπορά σε συγκεκριμένα μέρη στην Ελλάδα των προσφύγων που ήρθαν από την Σπάρτη της Μ. Ασίας και υπάρχει και ένα γενικό πρόβλημα κατά την καταγραφή στις ημέρες της άφιξης τους .

Οι πρόσφυγες άρχισαν να έρχονται μετά την έναρξη των πόλεμων ,χωρίς φυσικά να φέρουν μαζί τους κάποια έγγραφα και γινόταν βάσει των δηλώσεων του ,στις περισσότερες φορές δηλωνόταν η μεγαλύτερη πόλη ή πιο γνωστή πόλη ,για παράδειγμα ένας που καταγόταν από το Εγιρδίρ της Πισιδία δήλωνε ότι είναι από την Σπάρτη ,η αν ήταν από το Κορδελιό δήλωνε την Σμύρνη και αυτό έμενε.,κάτι ανάλογο γίνεται και σήμερα που αν βρίσκεσαι στην Αθήνα και σε ρωτήσει κάποιος από που είσαι λες από την Θεσσαλονίκη ενώ είσαι από Βασιλικά.

Υπάρχουν καταγραφές των ανδρών που ψήφισαν στις εκλογές του 1928 και πίνακες προγενέστεροι αυτής της χρονολογίας με χιλιάδες ονόματα ,δυσκολότατη η έρευνα τους από αυτές τις καταγραφές πήραμε κάποιες πληροφορίες για το που κατέληξαν τα πρώτα χρόνια κάποιοι κατά δήλωση Σπαρταλήδες, Έχουμε τις πληροφορίες που μας δίνει ο Παπά Ιωακείμ στα απομνημόνευμα τα του

Προσφυγικούς συλλόγους που κατέγραψαν κάποιες προελεύσεις από εκείνα τα μέρη η ,αλλά και ότι μπορέσαμε να βρούμε στην βιβλιογραφία και προσθέσαμε την οποία εμπειρία αποκτήσαμε στα χρόνια της έρευνας μας ρωτώντας για τους τόπους εγκατάστασης των συμπατριωτών των προγόνων που ήταν και εκείνοι θύματα της Μικρασιατικής καταστροφής.

Έτσι καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα

1. Ο μεγαλύτερος αριθμός Σπαρταλήδων εντοπίζεται στην Στερεά Ελλάδα και δη στο Λεκανοπέδια της Αττικής

Η Ν. Ιωνία είναι δημιούργημα των Σπαρταλήδων

και η αρχική ονομασία της ήταν Πισιδία

2. Έχουμε στις Κυκλάδες και το υπόλοιπο Αιγαίο με βάσει τα απομνημονεύματα τα Παρακειμένων δέχθηκε συνολικά περί τους 4000 πρόσφυγες μόνο από το καράβι που βρισκόταν ο0 ίδιος

3. Θεσ/νικη : Πάλι από τα απομνημονεύματα του Παπά Ιωακείμ μαθαίνουμε ότι το 1923 ότι έκανε

το ταξίδι στην Μακεδονία για να βρει ένα μέρος που προσφερόταν για την καλλιέργεια του τριαντάφυλλου αλλά και με αρκετά νερά για εγκατάσταση ταπητουργών (το πλύσιμο των χαλιών θέλει νερό ) συνάντησε αρκετούς Σπαρταλήδες

4. Στο νόμο της Κοζάνης το 1928 ένα χωρίο στην περιοχή του Τσοτυλιού μετονομάσθηκε σε Νέα Σπάρτη σε ανάμνηση όπως έλεγαν της αγαπημένης τους πατρίδας , και όλοι δήλωναν καταγωγή από την Σπάρτη της Μ. Ασίας. Ανάμεσα τους και η αδερφή του πατέρα μου Ευαγγελία Φωτιάδου ή Φώτογλου το γένος Καπλάνογλου

5. Ο Πατέρας μου έλεγε ότι την δεκαετία του 30 ,πριν παντρευτεί παρασκεύαζε διάφορα είδη ζαχαροπλαστικής που δεν είχαν πρόβλημα συντήρησης (Άσπρος χαλβάς , καραμέλες και ζαχαρωτά ) και τα πουλούσε στους συμπατριώτες του στα Σέρρας στα χωριά Μαυρόλοφος και

Δραβίσκος.

Αναλυτικά κατά περιοχή βρήκαμε Σπαρταλήδες κατά δήλωση

ΔΡΑΜΑ

Αλλιστρατη (Κρυοπηγη ) , Μεσοχώριον

ΗΜΑΘΙΑΣ

Βέροια ,Μακρογούζι

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αράβυσσος ,Γερακαρού ,Θεσσαλονίκη , Κουκλουτζάς ,Μάδυτος

ΚΑΒΑΛΛΑ

Ποδοχώρι ,Γαλυψός (Δεδεμπαση ) ,Παλαιοχώρι

ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Καστοριά

ΚΙΛΚΙΣ

Μικρόβρυσι

ΚΟΖΑΝΗΣ

Βαθύλακκος (Ν. Σιγή ) ,Καρυοχώρι Πτολεμαιδος ,Κοζάνη, Κυρακαλή (Κτενάς ),

Ν. Νικόπολης ,Ν. Σπάρτη ,Περδικία ,Πολύμυλος ,Πρωτοχωρι ,Φτελιά

ΠΕΛΛΑΣ

Έδεσσα Μανδαραι Γιαννιτσων (Κισσαλαρ ) Πολυκάρπι

ΣΕΡΡΕΣ

Αγγίστα ,Άνω Πορροια , Δήμητρα ,Δραβίσκος ,Καλά δένδρα΄, Μακρινίτσα,Μαυρόλοφος

Μεσορράχη ,Νέα Ζίχνη ,Παλιόκαστρο,Παλαιοκώμη ,Ροδόπολις ,Τραγλος

ΦΛΩΡΙΝΑ

Πέρασμα

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Βρωμοσύρτης Ν. Τρίγλια

– ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Νεοκαισάρεια

Πολυκάρπι (Πόλυανι)

– ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Άγιος Κωνσταντίνος

Αγρίνιον

ΑΤΤΙΚΟΒΟΙΩΤΙΑ

Αργυρούπολη ,Κομνηνα , Νέα Ιωνία .Κοκκινία , Πέραμος ,Σπέτσες

– ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ

ΗΛΙΕΙΑ

Γαστούνη

– ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ

Ρόδος

ΚΥΚΛΑΔΩΝ

Μύκονος Νάξος Πάρος ,Ερμούπολη Σύρου .

Ν.ΑΤΤΙΚΗΣ

Σπέτσες ,Ύδρα.

ΧΑΝΙΑ ΚΡΗΤΗΣ

Περιβολίσια Χανιων

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Γαλλία (Μασσαλια ), ΗΠΑ, Συρία κ.α.

Η κινητικότητα των προσφύγων υπήρξε μεγάλη, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια

. Οι πρόσφυγες γύριζαν από περιοχή σε περιοχή προκειμένου να βρουν το μέρος με τις καλύτερες συνθήκες για εγκατάσταση. Πολλοί πρόσφυγες, αν και δεν ήταν γεωργοί, είχαν δεχτεί ή ζητήσει να αποκατασταθούν ως αγρότες για να επωφεληθούν από τα δάνεια και τις παροχές της ΕΑΠ. Άλλοι πάλι μετακινούνταν προς τα αστικά κέντρα με σκοπό να παρουσιαστούν ως «αστοί» και να πάρουν με αυτόν τον τρόπο την αποζημίωση που δινόταν στους αστούς ανταλλάξιμους.

Για την αποκατάσταση των Σπαρταλήδων που έφτασαν τον Νοέμβριο του 1922 και των άλλων που άνηκαν στους ανταλλαγέντες με την συμφωνία της Λοζάνης που υπογράφηκε το 1923 και ήταν κυρίως οι άνδρες που είχαν επιζήσει των εξοριών στα Αμελέ Ταμπουρού και βρισκόταν στα βάθη της Μ. Ασίας κινήθηκε ο Παπά Ιωακείμ Πεσμαζόγλου και με την βοήθεια σημαντικών παραγόντων προσφύγων της Μικρασιατικής Σπάρτης που βρισκόταν πια στην Αθήνα εξασφάλισαν από την κυβέρνηση του Πλαστήρα την άδεια και την οικονομική στήριξη για την δημιουργία νέου οικισμοί στα Βόρεια της Αθήνας ί που θα έφερε μάλιστα την ονομασία << Νέα Πισιδία >>

Έτσι στις 27 Ιουνίου 1923, ο Νικόλαος Πλαστήρας εγκαινίασε στην τότε περιοχή «Ποδαράδες» τον συνοικισμό για τους πρόσφυγες από τη Σπάρτη της Πισιδίας,

Ο συνοικισμός ονομάστηκε αρχικά Νέα Πισιδία και συνόρευε βόρεια με το Ηράκλειο Αττικής, νότια με το Γαλάτσι, δυτικά με τις προσφυγικές συνοικίες της Νέας Φιλαδέλφειας και της Νέας Χαλκηδόνας και ανατολικά με το Μαρούσι.

Μια ονομασία που τελικά δεν επεκράτησε μια και άρχισαν να εκφράζουν επιθυμία για εγκατάσταση σε αυτή την περιοχή και γύρω από αυτή ,πρόσφυγες και από αλλά μέρη της Μ. Ασίας και κυρίως από τις ακτές της Ιωνίας έτσι επεκράτησε τελικά και μετά την εκφρασθείσα επιθυμία του Πλαστήρα η ονομασία Ν. Ιωνία ,παρά το γεγονός ότι ο θεμέλιος λίθος των εγκαινίων της σημερινής Ν. Ιωνία αναγραφή <<Νέα Πισιδία >>

Η πόλη αναπτύχθηκε γρήγορα, καθώς οι αστοί πρόσφυγες είχαν ικανότητες στις επιχειρήσεις και στο εμπόριο. Η περιοχή αναδείχθηκε ως κέντρο κλωστοϋφαντουργίας, και μετά την κατοχή ως μεγάλος εμπορικός Δήμος.

Η Ιερά Μητρόπολις Νέας Ιωνίας, Φιλαδέλφειας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος έχει την έδρα της στη Νέα Ιωνία, . Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός των Αγίων Αναργύρων, που ήταν και η πρώτη εκκλησιά που ίδρυσε ο Παπά Ιωακείμ Πεσμαζόγλου.

Η Νέα Ιωνία φημίζεται για την παραγωγική της παράδοση, με σημαντικές ελληνικές βιοτεχνίες και παραγωγικούς χώρους να διασώζονται μέχρι και σήμερα, μαζί με ένα δραστήριο εμπορικό κέντρο στο οποίο αναπτύσσεται η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.

Περισσότερες πληροφορίες για την ίδρυση και την εξέλιξη της Ν. Ιωνίας θα δώσουμε μετά την ολοκλήρωση των δημοσιεύσεων και των άλλων οικισμών της Πισιδία από όπου ήρθαν πρόσφυγες και εγκαταστάθηκαν στην πρώτη προσφυγική πόλη μετά το 1922 .

Όταν ο Μωυσής των Σπαρταλήδων, τακτοποίησε το θέμα των “εις την Αττική, εγκατεστημένων προσφύγων από την Σπάρτη”, ιδρύοντας την Ν. Ιωνία, θέλησε να βοηθήσει κάποιους Σπαρταλήδες που ήθελαν να ασχοληθούν με την καλλιέργεια του τριαντάφυλλου και την παραγωγή ροδέλαιου.

Έτσι, σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του, ταξίδεψε στις 10/8/1923 στην Μακεδονία- όπου και παρέμεινε ως τις 20/8/1923-και επισκέφτηκε την περιοχή της Έδεσσας, όπου ήταν ήδη, εγκατεστημένοι κάποιοι συμπατριώτες , αναζητώντας τον κατάλληλο χώρο.

ΘΕΣ/ΝΙΚΗ

Ο Παπά Ιωακείμ στα Απομνημονεύματα του γράφει ότι στις 10/8/1923 έφτασε στην Θεσ/νικη και έμεινε στο σπίτι του ξαδέρφου του Χαράλαμπου Πεσμαζόγλου εκεί έμαθε ότι 25-30 οικογένειες είχαν φτάσει και εγκατασταθεί στην πόλη περνώντας πρώτα από τα νησιά.Στην Θεσσαλονίκη 10- 15 αρχηγοί οικογενειών συγκεντρώθηκαν και συζήτησαν σε ποιο χωρίο θα μπορούσαν να εγκατασταθούν οι ροδοελαιοπαραγωγοί. Απεφάσισαν να πάνε στα Βοδενά (αργότερα Έδεσσα )και την άλλη μέρα πήρε τον Σταύρο Φιλήσογλου και τον τελειόφοιτο της νομικής Γαβριήλ Γαβριηλίδη ή Τσακίρη.

Ονόματα Σπαρταλήδων που εγκαταστάθηκαν και γρήγορα πρόκοψαν ήταν ο τεχνοκριτικός και δημοσιογράφος Σπ. Σπύρογλου,,ο Αναστάσιος Σπύρογλου,,ο Δημήτρης Κεραμεως ,ο Χατζηαβράκογλου,,ο Διονύσιος Εφραίμογλου,ο Αθανάσιος Μωραλίδης ,ο Εμμανουήλ Ουλκέρογλου , η οικογένεια του Χαράλαμπου Ευθίμογλου και του αδερφού του που ασχολιόταν με το εμπόριο των τυροκομικών ειδών και η σύζυγος του Χαράλαμπου η Δέσποινα που ασχολήθηκε με την ταπητουργία έχοντάς στις δούλεψη της πάρα πολλές γυναίκες έχοντάς εγκατάσταση πολλους αργαλειούς στα σπίτια τους και προμηθεύοντας και με όλα τα υλικά και σχέδια για την παραγωγή εξαιρετικών χαλιών τα οποία παραλάμβανε και εμπορευόταν. Ο μηχανικός Ιωάννης Εσκιαδης και αργότερα αντιπρόσωπος των Τρακτέρ Hurliman και των αυτοκινήτων Fiat

Λίγα αργότερα πολλοί άλλοι Σπαρταλήδες που τα γύρω χωριά δεν τους χωρούσαν εγκατέλειψαν το τόπο της πρώτης εγκατάστασης και ήρθαν στην Θεσσαλονίκη

Και βεβαίως πολλοί αλλά που ήρθαν από την αρχή στην Θεσσαλονίκη και που μας μένουν άγνωστα

ΕΔΕΣΣΑ

Ο Παπαιωακειμ έμαθα τα ονόματα των Σπαρταλήδων που εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα και πήγε να τους συναντήσει ηταν7ή8 οικογένειες Στις 14/ 8/1923 συνάντησε τους συμπατριώτες ,Λουκά Λούκογλου,Κοσμά Ελμάλογλου,Χρίστο Αβράκογλου και τους αδελφούς Κοτζαιβαζόγλου

Οι 3 πρώτοι είχαν ανοίξει περίπτερα ψιλικών και οι τελευταίοι είχαν εγκαταστήσει ταπητουργία

Στην αρχή, πήγε, όπως αναφέρει, στα Βοδενά (σημ . Έδεσσα). Πλούσιος τόπος, πολλά νερά, καλές θερμοκρασίες, ιδανικός τόπος, τόσο για γεωργικές καλλιέργειες, όσο και για την ανάπτυξη της ταπητουργίας. Εκεί, βρήκε δυσκολίες μιας και οι πιο μπροστά είχαν εγκατασταθεί εκεί οι Βουρδουλήδες και έφεραν αντιρρήσεις, τις οποίες υιοθέτησαν και οι τότε πολιτικές αρχές και η περίπτωση αυτής της περιοχής αποκλείστηκε.

ΑΡΙΔΑΙΑ

Λίγο αργότερα κατευθύνθηκε στην περιοχή του Σουμπούσκου (σημ ΑΡΙΔΑΙΑ) Αλλά, και εκεί είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες από την Σίλλη του Ικονίου και οι Συλλελήδες έφεραν τις αντιρρήσεις τους, φοβούμενοι τον ανταγωνισμό των Σπαρταλήδων, γιατί όπως έλεγαν, οι Σπαρταλήδες είναι έξυπνοι και δραστήριοι και θα πάρουν όλες τις αρχές του τόπου.

Ήταν ήδη εγκαταστημένοι 2 οικογένειες Σπαρταλήδων του Χασαπ γκιουζελ και του Δανιηλ Φώτογλου.

ΑΨΑΛΟΣ

Έτσι, κατέληξε στην Δραγουμάντζα (σημ ΑΨΑΛΟΣ), ένα χωριό σε χαμηλό υψόμετρο, μέσα σ’ ένα καλό κάμπο, με αρκετά νερά Το χωριό αυτό είχε 1000 Μουσουλμάνους, που με την ανταλλαγή έφυγαν στην Τουρκία. Το χωριό, μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, παραχωρήθηκε στους Σπαρταλήδες, αλλά κανένας δεν θέλησε να πάει, μιας και στην Νέα Ιωνία άρχισε να αναπτύσσεται η ταπητουργία και υπήρχαν ευκαιρίες απασχόλησης στην Αθήνα. Πολλοί έφυγαν από την Μακεδονία και κατηφόρισαν για την Αττική.

Αργότερα, στον Άψαλο Αλμωπίας (Νομός Πέλλης),εγκαταστάθηκαν Πόντιοι και Θρακιώτες (299 οικογένειες- το 1928 είχε 1300 κατοίκους).

Από ότι φάνηκε, πέρα από τις κινήσεις του Παπά Ιωακείμ, υπήρχε μια ομάδα Σπαρταλήδων, που κινήθηκε ανεξάρτητα, συνεχίζοντας την αναζήτηση ενός τόπου με τα χαρακτηριστικά της περιοχής της Σπάρτης, με σκοπό να ασχοληθεί με την ροδοκαλλιέργεια

Η ΚΟΚΚΙΝΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Στην Κοκκινιά εγκαταστάθηκαν κυρίως Νησλιδες

Μεγάλος αριθμός προσφύγων από το νησί του Εγιρδιρ εγκαταστάθηκε στην Κοκκινιά του Πειραιά (αργότερα ονομάσθηκε Νίκαια ) όπου στις 2 Μαΐου 1926. ιδρύθηκε ο Σύλλογος Νησίου Πισιδίας Μ. Ασίας “Οι Άγιοι Ανάργυροι” ο οποίος υφίσταται και σήμερα έντονα δραστηριοποιημένος.

ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΑΤΤΙΚΗΣ

Η Αργυρούπολη ανήκε σήμερα στην ου Δήμου Ελληνικού – Αργυρούπολης του Νοτίου Τομέα Αθηνών, 9 χλμ. νοτιοανατολικά του κέντρου της Αθήνας, στις νότιες παρυφές του Υμηττού,

Ιδρύθηκε από Πόντιους πρόσφυγες από την Αργυρούπολη του Πόντου, μετά από το διωγμό που αυτοί υπέστησαν από τους Τούρκους, Πολλοί κάτοικοι της Πισιδία λίγο καιρό μετά την άφιξη τους εγκαταστάθηκαν και εκεί.

ΝΑΞΟΣ

Στην Νάξο το 1923 καταγράφηκαν πρόσφυγες από την Σπάρτη – Ουλουμπουρλού και Νησί (δεν έχει σχέση με τις καταστάσεις των αγροτών προσφύγων)

Οι περισσότεροι από αυτούς έφυγαν σε άλλες περιοχές της Ελλάδος Σε αυτές καταγράφονται 143 άτομα (ανεξαρτήτως εάν ήταν αρχηγοί οικογενειών ή μέλη) από την Σπάρτη με όνομα επίθετο φύλο ηλικία

Μέσα από αυτά φαίνεται ξεκάθαρα η εξόντωση των ανδρών. είναι 75 παιδιά κάτω των 18 εκ των οποίων μόνο τα 29 είναι αγόρια 58 ενήλικες από 19 έως 60 ετών εκ των οποίων μόνο οι 10 είναι άνδρες (δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν ήταν αρτιμελείς και με σώας τας φρένας και για αυτό επιβίωσαν) 10 ηλικιωμένοι για την εποχή άνω των 60 ετών και ένας μόνο άνδρας αναλογίαν στους 4500 πρόσφυγες από την Σπάρτα πρέπει να ήρθαν 300 ενήλικες άνδρες

Υπάρχουν καταγεγραμμένοι 15 από Ουλούμπουρλου με μόνο έναν ενήλικα άνδρα

Ενώ στους 30 που είναι από το Νησλί υπάρχει διαφορετική εικόνα αφού οι ενήλικες άνδρες είναι 10 δηλαδή 1 στους 3

ΥΔΡΑ-ΣΠΕΤΣΕΣ

Κυρίως στην Ύδρα και λιγότεροι στις Σπέτσες κατέληξαν με ένα καράβι που ξεκίνησαν αρκετοί Σπαρταλήδες δημιουργήθηκε αξιόλογη Σπαρταλήδικη παροικία κυρία από ταπητουργούς Ο Βασίλειος Πετράκης γράφει το 1923 ότι στην Ύδρα εγκαταστάθηκαν 800 πρόσφυγες όλοι από την

Σπάρτη Βρήκαν φιλόξενη υποδοχή και γρήγορα επιδόθηκαν στην ταπητουργία δημιουργώντας μάλιστα και επιχείρηση την << Ένωση ταπητουργών της Ανατολής>> Προέβλεπε μάλιστα ο Πετρακης ότι οι πρόσφυγες αυτή δεν έχουν ανάγκη του επιδόματος της κυβέρνησης ,αντίθετα απασχολούσαν στην ταπητουργία και τον ντόπιο πληθυσμό και ιδίως γυναίκες.

Ο Β. Πετράκης ήταν Δικηγόρος γεννημένος το 1884 στην Σπάρτη συνελήφθη στην Σπάρτη το 1916 καταδικάστηκε σε θάνατο για την εθνική του δράση Δεν εκτελέστηκε μετά την συνθήκη του Μούδρου απελευθερώθηκε και ήρθε στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 1922..

Υφαντουργία στις Σπέτσες

Στις Σπέτσες η υφαντουργία αποτέλεσε ένα επάγγελμα που ασκήθηκε από πολλές γυναίκες, κυρίως. Μία πρώτη προσπάθεια εγκατάστασης οργανωμένης οικοτεχνίας υφαντικής στο νησί έγινε λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή από τον Μικρασ ιάτη έμπορο και κατασκευαστή χαλιού Νίκο Σουτζόγλου από την Σπάρτη

Ο Κ. Σουτζόγλου είχε σπουδάσει σχέδιο σε μία από τις ειδικές σχολές που υπήρχαν στη Μικρά Ασία και πριν την Καταστροφή είχε δική του βιοτεχνία και αποθήκες στη Σμύρνη κάνοντας εξαγωγές στη Ευρώπη. Τον Οκτώβρη του 1922 ήρθε, ανάμεσα σε άλλους πρόσφυγες, στις Σπέτσες και τον Σεπτέμβριο του 1923, σε συνεργασία με τον Δασκαλάκη, ξεκίνησε την κατασκευή χαλιών απασχολώντας επαγγελματικά τις συμπατριώτισσες του προσφυγοπούλες. Το βαφείο ήταν στο πίσω μέρος του εργοστασίου Δασκαλάκη (σημερινό κεντρικό κτίριο των «Νησιών»), όπου βάφονταν τα νήματα με γερμανικά χρώματα Bayer. Τα χαλιά ήταν «Σπάρτας» και «Σίβας» και τα πουλούσε στην Αθήνα. Προμήθευε κάθε γυναίκα που δούλευε γι’ αυτόν, με αργαλειό και πρώτες ύλες, ώστε να εργάζεται στο σπίτι της. Το 1932 εγκατέστησε στη γειτονική Ύδρα και στην Καστανιά της Ηπείρου αντίστοιχες οικοτεχνικές μονάδες.

ΓΑΣΤΟΥΝΗ ΗΛΕΙΑΣ

Η Γαστούνη είναι κωμόπολη της δυτικής Ηλείας (η τρίτη σε πληθυσμό στην Ηλεία), σημαντικό αγροτικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής.

Το 1922 έγινε εγκατάσταση προσφύγων από την Μικρά Ασία από διάφορες περιοχές όπως και από την Πισιδία , σήμερα είναι οργανωμένοι στον “Σύλλογο Μικρασιατών Γαστούνης «Οι Ίωνες»”.

ΜΑΥΡΟΛΟΦΟΣ – ΔΡΑΒΙΣΚΟΣ

Το 1923 εγκαταστάθηκε μια ομάδα περίπου 200 προσφυγικών οικογενειών από την Πάρλα της Πισιδίας (Μικράς Ασίας) μόνιμα στην περιοχή. Περίπου 110 οικογένειες ίδρυσαν το χωριό “Μαυρόλοφος”, ενώ οι υπόλοιπες οικογένειες εγκαταστάθηκαν στο Δραβίσκο απέναντι από το ύψωμα του Αγ. Αθανασίου. Μικρότερος αριθμός “αργοπορημένων” Μικρασιατών εγκαταστάθηκε το 1925 στην νοτιοδυτική πλευρά του υψώματος του Αγ. Αθανασίου.

Οι πρόσφυγες από την Πάρλα αποτελούσαν μια κλειστή κοινωνική ομάδα, τα μέλη της οποίας είχαν με σχεδόν όλους του άλλους ομογενείς τους κάποιο βαθμό συγγένειας. Καθώς αρκετοί άντρες διέθεταν αξιόλογες ικανότητες σε οικοδομικά και ξυλουργικά επαγγέλματα, οι πρόσφυγες προχώρησαν επίμονα στην ανοικοδόμηση του νέου συνοικισμού και βασικών υποδομών. Οι δε γυναίκες φημίζονταν για τη δεξιοτεχνία τους στην ύφανση, ειδικότερα χαλιών.

ΚΟΖΑΝΗΣ

Βαθύλακκος (Ν. Σιγή ) ,Καρυοχώρι Πτολεμαιδος ,Κοζάνη, Κυρακαλη (Κτενάς ),

Ν. Νικόπολης ,Ν. Σπάρτη ,Περδικία ,Πολύμυλος ,Πρωτοχωρι ,Φτελιά

ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Λίγες οικογένειες Σπαρταλήδων εγκαταστάθηκαν στην πόλη και αργότερα στον συνοικισμό που δημιουργήθηκε Νοτιοανατολικά της Κοζάνης,ανάμεσα τους και η οικογένεια της γιαγιάς μου Ανδρονίκης Καπλάνογλου που τότε αριθμούσε 2 μέλη την ίδια και τον πάτερα μου Παντελή.

Η Ν.ΣΠΑΡΤΗ ΚΟΖΑΝΗΣ Βουρδορινα

Το 1912 υπήρχε μια τιμή στο πρόσωπο μου για την προβολή που έκανα μέσω της τηλεόρασης προβολής της πατρίδας μου της Σπάρτης κατέβηκα στην Αθήνα και τότε μου ζητήθηκε να γράψω

ένα άρθρο για την Νέα Σπάρτη της Κοζάνης Έκανα μια έρευνα και την έστειλα στον σύλλογο που δημοσιεύτηκε στο ετήσιο περιοδικό που εκδίδει κάθε χρόνο ο σύλλογός

Η Νέα Σπάρτη είναι ένας ιστορικός οικισμός στην Δυτική Μακεδονία, στον Δήμο Βοΐου. Τα ερείπια του οικισμού βρίσκονται 2 χιλιόμετρα δυτικά του Τσοτυλίου.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η τότε Βοδορίνα ήταν ένα μουσουλμανικό ελληνόφωνο χωριό στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με τον Vassil Kanchov το 1900, 255 Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι ζουν στη Νέα Σπάρτη. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ελληνικού προξενείου στην Ελασσόνα το 1904, το χωριό κατοικείται από 150 βαλαάδες.

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου το 1912, τα ελληνικά στρατεύματα εισήλθαν στο χωριό. Κατά την πρώτη απογραφή της νέας εξουσίας το 1913, 226 κάτοικοι καταγράφηκαν στη Βουρδορίνα.

Στα μέσα της δεκαετίας του 19’20 ο πληθυσμός απελάθηκε στην Τουρκία στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λωζάνης και στη θέση του εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την πόλη της Σπάρτης της Πισιδίας, της Μικράς Ασίας. ο 1928 το χωριό παρουσιάστηκε ως πλήρης προσφυγικό χωριό με 86 άτομα.

Ολο το άρθρο αυτούσιο με αυτό που δημοσιευθεί το 2013 στο περιοδικό Σπάρτη της Ανατολής στην επόμενη ανάρτηση.

Ν.ΝΙΚΟΠΟΛΗ ΚΟΖΑΝΗΣ & ΠΕΡΔΙΚΙΑ

Η Νέα Νικόπολη είναι ημιορεινός οικισμός της περιφερειακής ενότητας Κοζάνης. Βρίσκεται στα βόρεια της πόλης της Κοζάνης και σε υψόμετρο 690 μέτρων .

116 ΟΙΚΟΓ – 482 ΑΤΟΜΑ

Διοικητικά αποτελεί την τοπική κοινότητα Νέας Νικόπολης που ανήκει στη δημοτική ενότητα Κοζάνης του δήμου Κοζάνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει 185 κατοίκους[2], ενώ του 2001 ήταν 224. Η παλιά του ονομασία είναι Κιουτσούκ Ματλή ή για την ακρίβεια Κιουτσούκ Αχμετλή και κατοικούνταν από μουσουλμάνους. Το 1927 μετονομάστηκε σε Σκαφίδι και το 1950 σε Νέα Νικόπολη[3]. Στο κέντρο του χωριού υπήρχε μουσουλμανικό τέμενος. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν 116 οικογένειες προσφύγων (482 άτομα)[4] κυρίως από τη Σπάρτη της Μικράς Ασίας και την Προύσα. Οι κάτοικοι έφεραν μαζί τους, την τέχνη των χειροποίητων χαλιών, γνωστά με την ονομασία Σπάρτα.

ΒΑΘΥΛΑΚΚΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Το παλιό όνομα αυτού του χωρίου ήταν Γιανουσλού ,το 1928 ονομάσθηκε Νέα Σιγή από το γνωστό όνομα του οικισμοί της περιοχής Προύσας αλλά παρακράτησε τελικά το όνομα Βαθύλακκος λόγω της διαμόρφωσης της γύρω περιοχής ,οι περισσότεροι πρόσφυγες καταγόταν από την Καππαδοκία ,έφθασαν και εγκαταστάθηκαν και 7 οικογένειες από την Σπάρτη της Μ. Ασίας ,συνολικά αρχικά εγκαταστάθηκαν 74 οικογένειες με 274 άτομα .

*****************************************************************

ΠΩΣ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΠΟΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Η ελληνική κυβέρνηση, μπροστά στο τεράστιο έργο της περίθαλψης και αποκατάστασης των προσφύγων που έπρεπε να αναλάβει, ζήτησε τη βοήθεια της Κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ). Με πρωτοβουλία της ΚΤΕ, το Σεπτέμβριο του 1923 ιδρύθηκε ένας αυτόνομος οργανισμός με πλήρη νομική υπόσταση, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), με έδρα την Αθήνα. Βασική αποστολή της ήταν να εξασφαλίσει στους πρόσφυγες παραγωγική απασχόληση και οριστική στέγαση.

Απεφάσισε να γίνει μια η διάκριση για τον τρόπο αποκατάστασης χωρίζοντάς τους πρόσφυγες σε «αστούς» και «αγρότες».Λαμβάνοντας υπό όψιν την απασχόληση τους στις πατρίδες που προερχόταν έκανε και την κατανομή του πληθυσμού σε μια από της 2 κατηγορίες

Για τους αστούς η αποκατάσταση συνίστατο στην παροχή στέγης στις πόλεις στους αγρότες στην παροχή στέγης και κλήρου στην ύπαιθρο Α

Ο ΕΑΠ διέκρινε την αποκατάσταση των προσφύγων σε αγροτική (παροχή στέγης και κλήρου στην ύπαιθρο) και αστική (παροχή στέγης στις πόλεις). Μολονότι οι περισσότεροι πρόσφυγες ασκούσαν στην πατρίδα τους «αστικά» επαγγέλματα (σχετικά με το εμπόριο, τη βιοτεχνία-βιομηχανία κ.τ.λ.), δόθηκε το βάρος στη γεωργία, γιατί:

Υπήρχαν τα μουσουλμανικά κτήματα (κυρίως στη Μακεδονία, αλλά και στην Κρήτη, τη Λέσβο, τη Λήμνο και αλλού),

Αγροτική αποκατάσταση ήταν ταχύτερη και απαιτούσε μικρότερες δαπάνες,

Ελληνική οικονομία βασιζόταν ανέκαθεν στη γεωργική παραγωγή,

Υπήρχε η πολιτική σκοπιμότητα της αποφυγής κοινωνικών αναταραχών με τη δημιουργία γεωργών μικροϊδιοκτητών αντί εργατικού προλεταριάτου.

Εξάλλου, δόθηκε προτεραιότητα στην εγκατάσταση των προσφύγων στη Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη καθώς:

Ήταν δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα μουσουλμανικά κτήματα και τα κτήματα των Βουλγάρων μεταναστών (σύμφωνα με τη συνθήκη του Νεϊγύ). Αυτό θα καθιστούσε τους πρόσφυγες αυτάρκεις σε σύντομο χρονικό διάστημα και θα συντελούσε στην αύξηση της αγροτικής παραγωγής,

Θα καλυπτόταν το δημογραφικό κενό που είχε δημιουργηθεί με την αναχώρηση των Μουσουλμάνων και των Βουλγάρων και τις απώλειες που προ η ελληνική οικονομία βασιζόταν ανέκαθεν στη γεωργική παραγωγή,

– Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ & ΟΙ (ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΕΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ).

Το 1923 υπεγράφη η συνθήκη της Λωζάνης με την οποία έγινε η ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι κάτοικοι της πρώην Οθωμανικής αυτοκρατορίας χωριστήκαν σε 2 κατηγορίες: στους Ορθόδοξους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους.

Τους πρώτους τους ονόμασαν ΄Ελληνες και τους δεύτερους Τούρκους και οι πρώτοι ναι μεν ήταν ΄Ελληνες,

Οι δεύτεροι όμως στην μεγάλη τους πλειοψηφία ήταν και αυτοί ΄Ελληνες, οι οποίοι κάτω από την εκβιαστική μεθόδευση των Οθωμανών της εφαρμογής, στην αρχή της Εθνοκάθαρσης και στην συνέχεια της Γενοκτονίας , άλλαζαν πίστη για να διασωθούν, μη ξεχνώντας πολλοί από αυτούς τις ρίζες τους .

Μετά από αυτό, οι Χριστιανοί, οι οποίοι επέζησαν από τους διωγμούς τις Μ. Ασίας ήρθαν στην Ελλάδα και οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδος πήγαν στην Τουρκιά.

Η Συμφωνία της Λοζάνης προέβλεπε και την ανταλλαγή των περιουσιών (ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΕΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ).

Έτσι, κάποια στιγμή έγινε αποτίμηση περιουσιών και φάνηκε ότι η αξία των περιουσιών των Μουσουλμάνων, που άφησαν στην ΕΛΛΑΔΑ ήταν το 1/10 τις αντίστοιχης των Χριστιανών της ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

Πήρε το Ελληνικό κράτος την περιουσία των Μουσουλμάνων και με αυτή έπρεπε να αποκαταστήσει τους πρόσφυγες. Δημιουργήθηκε η ΕΑΠ (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων ), η οποία ανέλαβε να δώσει στους αγρότες χωράφια και οικόπεδα, για να κτίσουν σπίτια, στα χωριά και στους άστους (κατοίκους των πόλεων της Μ. Ασίας ) να δημιουργήσει οικισμούς, κατασκευάζοντας όλη την υποδομή και τα σπίτια.

Αυτά δεν ήταν ” ΧΑΡΙΣΜΑ,” αλλά επιστροφή ενός μέρους της περιουσίας ,που έμεινε εκεί. H Σύμβαση Υποχρεωτικής Ανταλλαγής των Ελληνοτουρκικών πληθυσμών της Λωζάνης της 30.1.1923 ήταν ξεκάθαρη και προέβλεπε ότι οι Ανταλλάξιμοι (Έλληνες και Τούρκοι) χάνουν μεν τις ακίνητες περιουσίες τους στις παλιές πατρίδες, παίρνουν, όμως άλλες ακίνητες περιουσίες στις νέες πατρίδες.(κολάζ 1

ΤΙ ΗΤΑΝ Η ΑΝΑΤΑΛΛΑΞΙΜΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ

Από τη Σύμβαση Υποχρεωτικής Ανταλλαγής των Ελληνοτουρκικών πληθυσμών της Λωζάνης της 30.1.1923 προκύπτει ότι οι Ανταλλάξιμοι (Έλληνες και Τούρκοι)χάνουν μεν τις ακίνητες περιουσίες τους στις παλιές πατρίδες, παίρνουν, όμως άλλες ακίνητες περιουσίες στις νέες πατρίδες.

Θεωρητικά και όχι πραγματικά το Ελληνικό Κράτος με σωρεία διατάξεων και Νόμων, αναγνώρισε ότι η περιουσία αυτή ανήκει στους Ανταλλάξιμους πρόσφυγες από την Αν. Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο και ότι αυτό διαχείριση μόνο ασκεί πάνω σ’ αυτήν. Ανταλλάξιμη Περιουσία ονομάσθηκε η περιουσία των μουσουλμάνων που εκδιώχτηκαν από την Ελλάδα με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και αντιστοιχούσε μόλις στο ένα δέκατο των περιουσιών που εγκατέλειψαν υποχρεωτικά οι Έλληνες στη Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη και την Καππαδοκία.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη, η περιουσία αυτή έπρεπε να μοιραστεί από το ελληνικό κράτος, το διαχειριστή δηλαδή, στους πρόσφυγες

. Όμως, ούτε το 17% δεν αποδόθηκε στους δικαιούχους.

Εκτιμήθηκε ότι η περιουσία των Ελλήνων ξεπερνούσε τα 120 δισ δρχ και των Τούρκων ήταν μόλις 10δισ δρχ.

Με την συνθήκη ειρήνης του 1930, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκιά συμψηφιστήκαν τα οφειλόμενα ποσά της Ελλάδος προς την Τουρκιά 12,5 δισ δρχ, με τα 100 δισ που όφειλε η Τουρκία στην Ελλάδα, σε σταθεροποιημένες τιμές του 1924. Αυτό έγινε και με νομό από την βουλή( Ν. 4793/1930).

Το μεγαλύτερο μέρος, με διάφορες μεθόδους, καταχράστηκε από τους πελάτες των κομμάτων εξουσίας, ενώ το ελληνικό κράτος φρόντισε να εξασφαλίσει με διατάγματα την κυριαρχία του επί της περιουσίας.

Σήμερα, το ελληνικό κράτος ετοιμάζεται να ρευστοποιήσει τα τελευταία 10.000 ακίνητα παραχωρώντας στο ΤΑΙΠΕΔ και εξόφληση ενός ανυπάρκτου από τους πρόσφυγες χρέους ,αλλά και των υπολοίπων Ελλήνων αλλά χρέους των Τραπεζών.