Home   >   MAGAZINO   >   ΙΣΤΟΡΙΑ   >   Σημαντικά πρόσωπα του βασιλείου της Τυρρηνίας & του μετέπειτα βασιλείου της Ελίμειας που ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Μακεδονίας

Σημαντικά πρόσωπα του βασιλείου της Τυρρηνίας & του μετέπειτα βασιλείου της Ελίμειας που ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Μακεδονίας

By on 19/06/2023
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΤΥΡΡΗΝΙΑΣ & ΤΟΥ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΠΟΥ ΕΝΣΩΜΑΤΟΘΗΚΕ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Έλυμος & Αιανός ήταν οι δημιουργοί δυο σημαντικών πόλεων στην Άνω Μακεδονία . Άλλες απόψεις για την προέλευση του ονόματος της Ελίμειας
Σταύρου Π. Καπλάνογλου Συγγραφέα -Ιστορικού ερευνητή 
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Δυστυχώς όπως και παλαιότερα γράψαμε η ιστορία της Ελλάδας περιστρέφεται σε παρά πολύ μεγάλο ποσοστό στην νότια Ελλάδα αφήνοντας ένα πολύ μικρο μερίδιο πληροφόρησης στην υπόλοιπη Ελλάδα
Όσο αφορά δε την Δυτική Μακεδονία πλην ελάχιστων εξαιρέσεων η πληροφόρηση είναι μηδενική
Άραγε σε αυτή την πλούσια και ξακουστή Ελληνική ιστορία οι άνθρωποι που έζησαν σε αυτά τα χώματα δεν συμμετείχαν στην διαμόρφωση της ιστορίας της ή στην περιοχή υπήρχε μια έρημος και ήταν φυσικό η διαβίωση τους να ήταν αδύνατη και και οι άνθρωποι ανύπαρκτοι.
Αναφέροντας κάποια ονόματα στην συνέχεια των δημοσιεύσεων θα δούμε ότι απεναντίας υπήρξε σημαντική συμμετοχή στην διαμόρφωση της ιστορίας ,αλλά συνέβη αυτό που συνήθως γίνεται δηλαδή τα κέντρα αποφάσεων ,οι δυνατές πόλεις- κράτη και τα διάφορα συμφέροντα γράφουν την ιστορία όπως τους βολεύει.
Αν κάποιος ι ζητήσει να μάθει ποιες πόλεις υπήρχαν στην Δυτική Μακεδονία κατά την αρχαιότητα και ενδιαφερθεί για παράδειγμα για την περιοχή του νομού Κοζάνης σχετικά εύκολα θα βρει ανθρώπους να του μιλήσουν για την αρχαία Αιανή , λίγο ποιο δύσκολα θα του αναφέρουν την Ελίμεια ,φυσικό ελάχιστους θα βρει ανθρώπους ή κανένα να του μιλήσει για την Τύρισσα ή κάποια άλλη πόλη.
Ποιοι όμως δημιούργησαν αυτές τις πόλεις που η μεν Ελίμεια έδωσε το όνομα της και σε ένα βασίλειο που οι γραπτές πληροφορίες το εμφανίζουν να είναι αυτόνομο από τον 6ο μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ, το Βασίλειο της Ελίμειας και η Αιανή έγινε η πρωτεύουσα του, που στο διάστημα της αυτονομίας ζούσαν οι βασιλείς του
*****************************************************
ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ (Ελίμεια & Αιανή ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ (Έλυμος & Αιανός )
Υπάρχουν διάφορες απόψεις για την δημιουργία της πόλης και του βασιλείου της Ελιμειας
1. Την πόλη την δημιούργησε ο Έλυμος ο βασιλιάς των Τυρρηνων που κατοικούσε στην προϊστορική πόλη Τύρισσα,
2. Την πόλη την δημιούργησε ο Έλυμος ο γιος του Αγχίστη από την Τροία που ήταν αδερφός του Αινεία που αργότερα θα βρεθεί στην Σικελία δημιουργώντας την αρχαία Ελληνική πόλη Έλυμα.
3. Είναι άγνωστο ποιος δημιούργησε την Ελίμεια ,αλλά το όνομα δόθηκε γιατί στην περιοχή υπήρχε αυτοφυής ένα είδος χόρτου της οικογενείας των αγρωστωδών , ο έλυμος ή αγρωστής , ένα είδος άγριας σίκαλις που έτρεφαν τα άλογα .
Χωρίς συζήτηση η πρώτη άποψη έχει επικρατήσει.
1η .ΑΠΟΨΗ ΕΛΙΜΕΙΑ & ΕΛΥΜΟΣ
Ο Μυθικός βασιλιάς των Τυρρηνών Έλυμος που κατοικούσε στην προϊστορική πόλη Τύρισσα ήταν ο ιδρυτής της πόλης της Ελίμειας περίπου το 1130 π.Χ. ( 50 χρόνια μετά την λήξη του Τρωικού πολέμου) Και από ότι φαίνεται έγινε το προφανές πήρε το όνομα του
* Ποιος ήταν ο Έλυμος
Ο Έλυμος ήταν Βασιλιάς που αναφέρεται από το Στέφανο Βυζάντιο που τον 5ο αιώνα μ.Χ, έγραψε το έργο Εθνικά , ότι κατοικούσε στην Τύρισσα και ίδρυσε την Ελίμεια.
Την σχετική πληροφορία την πήρε από τον Αίλιο Ηρωδιανό {Περὶ καθολικῆς προσῳδίας 3.1.286.7-8, 288.10-14 (Lentz) } που έγράφε τον 2ο αιώνα μ.Χ. << …Ἐλιμία πόλις Μακεδονίας. Στράβων ἑβδόμῳ ( p. 326 ). ἀπὸ Ἐλύμου τοῦ ἥρωος ἢ ἀπὸ Ἑλένου ἢ ἀπὸ Ἐλύμα τοῦ Τυρρηνῶν βασιλέως. Ἀλέξανδρος δ᾽ ἐν Εὐρώπῃ Ἐλίμειον φησὶ διὰ μακροῦ τὴν μει συλλαβήν, τὴν δὲ λι διὰ βραχέος … >>
Ο Στέφανος ο Βυζάντιος καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη ( αρχαίο Βυζάντιο ) εξ ου και η προσωνυμία Βυζάντιος. Πολυμαθής ιστορικός, γεωγράφος, μαθηματικός, αστρονόμος, και γραμματικός, μαθήτευσε και δίδαξε τόσο στην Αλεξάνδρεια όσο και στο ίδιο το Βυζάντιο. Συνέγραψε πολλά έργα, εκ των οποίων το κυριώτερο είναι το ανά χείρας σύγγραμμά του που έφτασε μέχρις εμάς με τους παράλληλους τίτλους: Εθνικά. ή Τοπικά. ή Περί πόλεων και δήμων.
Τα “ Εθνικά” είναι ένα Μέγα Γεωγραφικόν Λεξικόν, το οποίο όμως εμπεριέχει πλήθος ιστορικών, γλωσσολογικών, ετυμολογικών, θρησκευτικών, μυθολογικών, κ.α. πληροφοριών για τον αρχαίο κόσμο, μέχρι και την εποχή του Στεφάνου.
Ως πηγές, πέραν της επιτόπιας έρευνας, χρησιμοποιεί τους μεγάλους γεωγράφους και ιστορικούς της αρχαιότητος, όπως τον Εκαταίο Μιλήσιο, τον Στράβωνα, τον Ερέννιο Φίλωνα, τον Αλέξανδρο Πολυΐστορα, τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Ξενοφώντα, τον Ελλάνικο, τον Θεόπομπο, τον Αρριανό, τον Πολύβιο, περιηγητές όπως ο Παυσανίας, κ. α. Ταυτοχρόνως, αντλεί γεωγραφικές πληροφορίες και από άλλες πηγές, όπως τα έργα των μεγάλων ποιητών: Ομήρου, Ησιόδου, Αισχύλου, Σοφοκλέους, Ευριπίδου, κ.α.
Γράφει για τον Στ, Βυζάντιο ο Κ.Σιαμπανόπουλος στο βιβλίο του Αιανή << Ο Βυζάντιος συγγραφεύς Στ. Βυζάντιος συνδέει το όνομα της Ελίμειας με τους μύθους δια τους πρώτους κάτοικους της περιοχής.
Κατά την μυθολογίαν το όνομα οφείλεται εις τον πρώτον οικιστήν της Ελίμειας τον ήρωα Έλυμον ή ‘Ελιμαν βασιλέα των Τυρρηνών ή Τυρσινών οι οποίοι κατώκουν στην προϊστορικήν πόλιν της Ελιμιώτιδος Τύρισσαν Την άποψιν αυτήν παραδέχονται και πολλοί εκ των νεώτερων ερευνητών ως πλέον θετική όμως φαίνεται να είναι εκείνη,η οποία αναφέρεται εις την περίβλεπτον και υψηλήν θέεσιν της περιοχής >.
Γράφει ακόμη ο Θουκυδίδης“ Η καταγωγή των Ελιμειωτών έχει αμφισβητηθεί υπό των αρχαίων συγγραφέων. Ο Θουκυδίδης, ο οποίος εγνώριζε καλώς την Μακεδονίαν, θεωρεί τους Ελιμειώτας γνήσιους γηγενείς Μακεδόνας, οι όποιοι κατώκουν την προϊστορικήν πόλιν της Ελιμιώτιδος Τύρισσαν”.ΘΟΥΚΙΔΙΔΟΥ 11,99,2.
* ΠοιοΙ ήταν οι Τυρρηνοι
– Οι κάτοικοι της Ετρουρίας της Ιταλίας στην αρχαιότητα είχαν το όνομα Ετρούσκοι ή Τυρρηνοί, ο πολιτισμός τους επικεντρώθηκε σε αμέτρητες πόλεις – κράτη τον 9ο και τον 8ο αιώνα π.χ.
– Όμως στο ΕΛΛΗΝΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ Henry George Liddell, Robert Scott, κ.α
”Οι Τυρρηνοί (Ιταλία) λαός καταγόμενος από τους Τυρρηνούς (Μακεδονία) που κατοίκησε στην Ιταλική χερσόνησο.
-Καισε άλλο σημείο :Οι Τυρρηνοί (Μακεδονία ) προελληνικός Πελασγικός λαός της Δυτικής Μακεδονίας
-Τυρρηνοί – ή όρος που χρησιμοποιείται από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς για να δηλώσει κάποιες ελληνικές φυλές που ζουν στην Ελλάδα (ιδιαίτερα ο Ηρόδοτος που ονομάζεται Pelasgians και στη συνέχεια Tyrrhene).
– Tyrrhen – ένας χαρακτήρας, ένας επώνυμος της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας. TRS (tursha)
Σύμφωνα με τον IM Dyakonov , οι κάτοικοι του TRS (tursha) από τους « Λαούς της θάλασσας » αντιστοιχούν στο tiersen.(Τυρρηνούς)
==================================================================
2η ΑΠΟΨΗ : ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΗΣΕ Ο ΕΛΥΜΟΣ Ο ΑΔΕΡΦΟΣ ΤΟΥ ΑΙΝΕΙΑ
Στην Ελληνική μυθολογία ο Έλυμος ήταν νόθος γιος του Αγχίση, ο οποίος, μαζί με τον Εγέστη, ίδρυσε πολλές πόλεις στη Σικελία. Από αυτόν πήρε το όνομά της η τρωική αποικία που απετέλεσε τον πυρήνα του λαού των Ελυμιωτών, οι οποίοι κατοικούσαν στο δυτικό άκρο της Σικελίας.
Πήρε το όνομα από τον αδερφό του Τρώα Αινεία τον Έλυμο
Η πράξη του Αινεία που του εντυπωσίασε τους Αχαιούς μετά την νίκη τους το 1180 π.Χ. περίπου και όχι μόνον δεν τον πείραξαν αλλά και τον έδωσαν προνόμια ώστε να φύγει πάμπλουτος από την καμένη Τροία και τα δημιουργήσει κατά τον Βιργίλιο της Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ο Αινείας, ο μυθικός πρόγονος των Ρωμαίων. Προκάλεσε τον θαυμασμό των αντιπάλων του όταν φεύγοντας από την Τροία αντί για πολύτιμα αντικείμενα διάλεξε να μεταφέρει τον πατέρα του
Ο Αινείας, γιος του Αγχίση και της θεάς Αφροδίτης, αν και ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία στρατηγός των Τρώων στον Τρωικό Πόλεμο, μετά τον Έκτορα, βρήκε περίοπτη θέση στην ιστορία ως ιδρυτής του γένους των Ρωμαίων. Σύμφωνα με τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο, όταν η Τροία κυριεύτηκε από τους Έλληνες, επέτρεψαν στον Αινεία και στους συμπολεμιστές […] …
Τότε οι Αχαιοί, θαυμάζοντας την πράξη του αυτή, του επέτρεψαν να πάρει ελεύθερα και ό,τι άλλο ήθελε από το σπίτι τους.
Εκείνος και πάλι δεν προτίμησε τίποτα άλλο από τα ιερά ξόανα των θεών και τα οικογενειακά κειμήλια, που τα θεωρούσε ανώτερα από κάθε άλλο θησαυρό.
Πολλές φορές κινδύνευσε για χάρη των γονέων του και για την ευσέβειά του προς τους θεούς. Μετά από αυτό, οι Αχαιοί του ανακοίνωσαν πως ήταν διατεθειμένοι να του εκχωρήσουν όποιο μέρος της Τροίας ήθελε για να ζήσει εκεί με απόλυτη ασφάλεια.
Στο σημείο αυτό συνεχίζει η μεταγενέστερη και ρωμαϊκή παράδοση, που αναφέρει ότι ο Αινείας αρνήθηκε την προσφορά και, φεύγοντας από την Τροία, περνώντας από την Καρχηδόνα και τη Σικελία εγκαταστάθηκε στην Ιταλία,.
Μια άλλη αναφορά για την μετάβαση του Αινεία τον θέλει να φτάνει στην περιοχή της Βόρειας Χαλκιδικής και να κτίζει μια πόλη που παίρνει το όνομα του
Πράγματι υπήρχε η Αινεία και ήταν αρχαία ελληνική πόλη και λεγόταν ότι ιδρύθηκε από τον Αινεία, και βρισκόταν, σύμφωνα με τον Τίτο Λίβιο, απέναντι από την Πύδνα, 24 χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη.
Στην Ιταλία που βρέθηκε ο Αινείας λεγόταν ότι τα εγγόνια του έχτισαν τη Ρώμη και συγκεκριμένα τα παιδιά της κόρης του και του Ρωμύλου της Ρεας -Συλβια που με τον θεό Άρη απέκτησε και τον άλλο της γιο τον Ρώμο.
===========================================================
3η ΑΠΟΨΗ ΤΟ ΟΝΟΝΑ ΔΟΘΗΚΕ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ ΑΓΡΩΣΤΗΣ ή ΕΛΥΜΟΣ
Το Αγρόπυρον το έρπον (Agropyrum repens) ή Έλυμος ο έρπων (Helynus repens) είναι φυτό κοινώς γνωστό με τα ονόματα: αγριάδα, άγκρουστος καλαμάκι. Στην αρχαιότητα έφερε το όνομα άγρωστος ή έλυμος.
Το φυτό αυτό ανήκει στην οικογένεια Αγρωστίδες ή Γραμινίδες (Gramineae), αγγειοσπέρμων, δικοτυληδόνων, γνωστή και με το όνομα Ποΐδες (Poaceae).
Σε αυτήν ανήκουν επίσης το σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι, η βρώμη και γενικώς όλα τα δημητριακά.
Το Αγρόπυρον το έρπον είναι μικρών διαστάσεων ποώδες φυτό, το οποίο αυτοφύεται σε αγρούς, κήπους, άκρες δρόμων κλπ. Επίσης σπείρεται για την δημιουργία χλωροτάπητα (γκαζόν). Σε καλλιεργούμενα εδάφη είναι ζιζάνιο, το οποίο δύσκολα εξολοθρεύεται. Οι άνθρωποι από παλαιά εγνώριζαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες και το εχρησιμοποίουν σε ποικίλες περιπτώσεις.
Ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρει την άγρωστη ή Έλυμο «τρώγειν άγρωστιν μελινδέα». (Όμηρος, Οδύσσεια ζ. 90)
Ο Θεόφραστος ο Ερέσιος αναφέρεται συχνά στην άγρωστη Έλυμο , γράφων: α) «Όλως δε πλείους αι διαφοραί των ριζών εν τοις υλήμασι και λαχανώδεσιν·… αι δε γονατώδεις, ώσπερ αι των καλάμων και αγρώστεων». (Θεόφραστος, Περί φυτών ιστορίας 1,6,7). β)
*****************************************************
Η ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΗ ΑΙΑΝΗ
Η σημερινή Αιανή το όνομά της το οφείλει στην αρχαία πόλη Αιάνη, ή Αίανα,αρχαία πόλη της Μακεδονίας στη περιοχή της Ελιμίας, πρωτεύουσα των Αιανών ή Ελιμιωτών που υπήρξε σημαντικό κέντρο της περιοχής Ελίμειας.
Ιδρυτής της αρχαίας Αιανής φέρεται ο Αίανος, γιος του Ελύμου, βασιλέως των Τυρρηνών, μιας Μακεδονικής πόλης.
Ο γιος του βασιλιά των Τυρρηνών Ελύμου λοιπόν ο Αιανός δημιούργησε την μετέπειτα πρωτεύουσα της Ελίμειας , Αιανή το 1000 π.Χ. περίπου
ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΙΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΝ ΣΟΥΔΑ
.
Η Σούδα ή Σουίδα ή Σουιδάς”, ένα ένα από τα σημαντικότερα Ελληνικά λεξικά ή εγκυκλοπαίδειες και αυθεντικό αντίγραφο βρίσκεται στην βιβλιοθήκη της Κοζάνης το οποίο γράφτηκε τον 10ο αιώνα μ.Χ
1 Αναφερόμενο στο λήμμα ΑΙΑΝΗ γράφει:
“1. Ίδρυσις της πόλεως
”ΑΙΑΝΗ, πόλις Μακεδονίας από Αιανού παιδός Ελύμου του βασιλέως των Τυρρηνών , μετοικήσαντος εις Μακεδονία· το εθνικόν Αιαναίος”.
“Ώστε, σύμφωνα με τας ιστορικάς αυτάς πηγές, ιδρυτής της πόλεως Αιανής υπήρξε ο ήρως Αιανός, ο υιός του επίσης μυθικού ήρωος Ελύμου, βασιλέως των Τυρρηνών που έκτισε την πόλιν ”Ελίμεια την πρωτεύουσαν της Ελιμιώτιδος”.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΑΙΑΝΗΣ
Μετά την δημιουργία της και τουλάχιστον για 300 χρόνια μετά δεν μπορεί να έχουμε καμιά ιστορική πληροφορία μια και πολλά χρόνια η λεγόμενη << Σκοτεινή περίοδος της ιστορίας >> που έχει διαρκέσει 400 χρόνια μετά τον Τρωικό πόλεμο έχουν εξαφανίσει όλα τα ίχνη της ύπαρξης της Αιανης.
Στην περιοχή της Αιανης και κυρίως Άνω Μακεδονίας , οι αρχαίοι Μακεδόνες με βασιλείς τους Κάρανος ,Κοίνος ,Τυρίμμας ,Περδίκκας
Αργαίο Α’ ,Φίλιππος Α’ ,Αέροπος Α’ , Αλκέτας Α’ , Αμύντας Α και το 498-454 π.Χ. ο Αλέξανδρος Α’ , αρχίζουν να εμφανίζονται δυναμικά στην ιστορία και από ότι φαίνεται οι Ελιμιωτης έχουν σχέση με αρκετούς από αυτούς .Ο τελευταίος συμβάλλει στην επαφή των Ελιμιωτών μάτην Αττική και άλλες περιοχές ,
Η Αιανή με τους Αρριδαίος ,Δέρδας Α’ , Παυσανίας (; Σίρρας) ,Δέρδας Β΄ , και Δέρδας Γ΄ είναι η πρωτεύουσα του βασιλείου τους που αναδεικνύεται και δοξάζεται , η αδερφή μάλιστα του τελευταίου γίνεται η πρώτη γυναίκα του βασιλία της Μακεδονίας και πατέρα του Μεγάλου Αλέξανδρου Φιλίππου του Β’ επί της βασιλείας του Φιλίππου Β’ το βασιλεύω της Ελιμειας ενσωματωνεται στο μεγάλο βασίλειο της Μακεδονίας με έδρα την Πελλα Στην εκστρατεία του Μ. Αλεξανδρου πολλοι Ελιμιωτες θα τον ακολούθησαν ανάμεσα τους σπουδαίες προσωπικότητες που και οι Απόγονοι τους θα είναι οι Βασιλεις της Μακεδονίας μέχρι την έλευση των Ρωμαίων
Επί Ρωμαίων η Καισάρεια γίνεται η έδρα του <<κοινου των Ελιμειωτων και στην Αιανή παραμένει το ταμείο της Ελίμειας και είναι το κέντρο του εμπορίου και των τεχνών.
Η παρακμή της πόλης φθάνει τον 7ο αιώνα μ.Χ.
και την εποχή του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βουλγαροκτόνου η Αιανκη αλλάζει το όνομα της σε Κάλλιανη
Επί τουρκοκρατίας είναι κεφαλοχώρι κτηνοτροφικό και όχι τσιφλίκι κάποιου Μπέη.
Σήμερα είναι η ιστορική πρωτεύουσα του δήμου Κοζάνης .

Σχολιάστε αυτό το άρθρο!

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

%d bloggers like this: