Σαγαλασσός της Πισιδίας – Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Η σημερινή δημοσίευση είναι η προτελευταία που αφορά την Πισιδία και της πόλεις της ,τελευταία όμως όσον αφορά την αναλυτική παρουσίαση αρχαίων αλλά και νεώτερων οικισμών , μια και επόμενη δημοσίευση θα συμπεριλαμβάνει περισσότερους από 42 αρχαιοελληνικούς οικισμούς για τους οποίους γνωρίζουμε τα ονόματα και για τους περισσότερους την θέση στην οποία βρισκόταν ,όμως οι πληροφορίες που συγκεντρώσαμε είναι περιορισμένες και δεν μπορούμε να δώσουμε με ακρίβεια την εικόνα τους/

Στην μεθεπόμενη δημοσίευση θα αρχίζουμε να δημοσιεύουμε πληροφορίες για τις πόλεις του Πόντου ξεκινώντας από την Σινώπη .

Στην σημερινή δημοσίευση δίνουμε πληροφορίες για τις Δομικές κατασκευές της Σαγαλασσού την τέχνη , τα νομίσματα και το θρησκευτικό πιστεύω των κατοίκων της μέχρι τον 13ο αιώνα μ.Χ. που εξαφανίσθηκε από τον χάρτη .

Τελειώνοντας την ,έχει ενδιαφέρον η αναφορά σε μια φυλογενετική μελέτη, το μιτοχονδριακό DNA 85 σκελετών από τη Σαγαλασσό που χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα μ.Χ. συγκρίθηκε με σύγχρονους πληθυσμούς που αποδεικνύει περίτρανα την Ελληνικότητα της περιοχής ,στην παρουσίαση δε των νομισμάτων βλέπουμε να εμφανίζεται σαν Εθνική ταυτότητα τους Σαγαλασσείων Λακεδαίμων

( CAG“ALACCEΩN, Lakedaemon )

Δυστυχώς ο χώρος και ο χρόνος που διαθέτουμε δεν επαρκούν να αναλύσουμε διεξοδικά τα θέματα που αφορούν την Σαγαλασσό και έτσι ορισμένα θέματα περιγράφονται περιληπτικά και αλλά παραλείπονται,για να καλύψουμε κάπως αυτή την αδυναμία σήμερα αναρτήσαμε 2 κολάζ φωτογραφιών πιστεύοντας την ρήση μια εικόνα 1000 λέξεις.

Έχοντας εκδώσει αυτές της ημέρες το πρώτο βιβλίο για την Πισιδία και την μεγαλύτερη σήμερα πόλη της με τον τίτλο << ΣΠΑΡΤΗ ΠΙΣΙΔΙΑΣ Νοτιοδυτική Μικρά Ασία >> ελπίζουμε ότι σχετικά σύντομα θα εκδώσουμε το δεύτερο βιβλίο που θα αφορά όλες τις υπόλοιπες πόλεις προσθέτοντας και άλλες πληροφορίες που δεν μπορέσαμε να δημοσιεύσουμε για αυτές.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

– Πότε εξαφανίσθηκε ;

Η υποβάθμιση τη; Σαγαλλασσου όπως ήδη αναφέραμε στην προηγούμενη δημοσίευση άρχισε μετά από ένα καταστροφικό σεισμό τον 7ο αιώνα μ.Χ. ( έχοντας

προηγηθεί άλλος ένας ισχυρός σεισμός, πιθανότατα γύρω στο 590 μ.Χ.) που

αποδείχθηκε το θανατηφόρο πλήγμα για πολλά από τα δημόσια κτίρια, σε τέτοιο βαθμό που προηγουμένως θεωρούνταν ότι οδήγησε στο τέλος της κατοίκησης στη Σαγαλασσό.

Είχαν προηγηθεί επαναλαμβανόμενες επιδημίες μετά τα μέσα του 6ου αιώνα και της σχετικής γενικής παρακμής του οικονομικού συστήματος στη Μικρά Ασία, η πόλη άρχισε να χάνει πληθυσμό.

Εγκαταλείφθηκε οριστικά περί το τέλος του 12ου ή τις αρχές του 13ου αιώνα.

Η εγκαταλειμμένη αρχαία πόλη καλύφθηκε τότε γρήγορα από βλάστηση και στρώματα διάβρωσης. Ως αποτέλεσμα της απομακρυσμένης τοποθεσίας της, η Σαγαλασσός δεν λεηλατήθηκε πραγματικά σε μεταγενέστερες περιόδους και παρέμεινε ως μια από τις καλύτερα διατηρημένες αρχαίες πόλεις στη Μεσόγειο.

Η ερειπωμένη πόλη παρέμεινε ανέγγιχτη και σχεδόν ανέπαφη μέχρι τις μέρες μας,

Ο πληθυσμός μάλλον μετακινήθηκε στην κοιλάδα.

Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει μόνο σημάδια οχυρωμένου μοναστηριού, πιθανώς θρησκευτικής κοινότητας, που καταστράφηκε τον 12ο μ.Χ.αιώνα. Ο Σαγαλασσός εξαφανίστηκε από τα αρχεία.

Στους επόμενους αιώνες η διάβρωση κάλυψε τα ερείπια της Σαγαλασσού. Δεν λεηλατήθηκε σε μεγάλο βαθμό, ίσως λόγω της θέσης του.

– Τι έσωσε τα ερείπια της ώστε να βρεθούν όλα τα δομικα στοιχεία των κτιρίων και το περιεχόμενο της ;

Την έσωσε το μεγάλο υψόμετρο και η μη γειτνίαση με μεγάλα αστικά κέντρα

Θάφτηκε ολόκληρη η πόλη στην κυριολεξία κάτω από τα χαλάσματα και τους βράχους

– Οι ανασκαφές

Ο εξερευνητής Paul Lucas, που ταξίδευε στην Μικρά Ασία σε αποστολή για την αυλή του Λουδοβικου Επισκέφτηκε τα ερείπια της πόλης το 1706 μ.Χ.

Μετά το 1824, όταν ο Francis Vyvyan Jago Arundell (1780 – 1846μ.Χ.), Βρετανός ιερέας στη Σμύρνη και αρχαιοδίφης, επισκέφτηκε την τοποθεσία και ανακάλυψε το όνομα της πόλης από επιγραφές .

Δυτικοί εξερευνητές άρχισαν να επισκέπτονται τα ερείπια.

Ο Πολωνός ιστορικός της τέχνης κόμης Karol Lanckoroński έφτιαξε τον πρώτο χάρτη της Σαγαλασσού.

Παρ’ όλα αυτά, η τοποθεσία δεν ήταν στο επίκεντρο της αρχαιολογικής προσοχής μέχρι το 1985, όταν Αγγλό-Βελγική ομάδα υπό τον Stephen Mitchell ξεκίνησε μεγάλη έρευνα στην τοποθεσία.

ΚΤΙΡΙΑΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ

Κτίρια στη Σαγαλασσό

Η αρχαία πόλη της Σαγαλασσού ανασκάπτεται από το 1990 από αρχαιολόγους. Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1989 και αποκάλυψαν πολλά κτίρια και αντικείμενα. Τα γλυπτά του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου και του αυτοκράτορα Αδριανού, τα οποία ανακαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές το 2007 και το 2008, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Burdur.

Στην Πόλη που αποκαλύφθηκε υπάρχει ένα συγκρότημα Ρωμαϊκών λουτρών, ένα θέατρο, μια βιβλιοθήκη και ένα αστικό αρχοντικό με περισσότερα από 80 δωμάτια και όχι μόνον.

Αναλυτικότερα στην πόλη ξεχωρίζουν :

–Θέατρο

Το (ρωμαϊκό) θέατρο της Σαγαλασσού χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. O δυτικός χώρος του θεάτρου ήταν κτισμένος με θολωτούς θαλάμους τοιχοποιίας.

Χωρητικότητα: ήταν περίπου. 8.000 θεατές

Οι διαστάσεις: øτο κοίλο: 97 μέτρα και η ορχήστρα 20 μ διάμετρο

Το θέατρο αλλά και ολόκληρη η πόλη της Σαγαλασσού επλήγη επανειλημμένα από καταστροφικούς σεισμούς.

Αποκαταστάθηκε και βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση.

–Νυμφαίων Ελλην/ης εποχής

Ήταν ένα μνημείο αφιερωμένο στις νύμφες,. Ένα νυμφαίο αφιερωμένο σε μια τοπική νύμφη του νερού, την Coventina, χτίστηκε κατά μήκος του Τείχους του Αδριανού, στο βορειότερο σημείο

–Νέα βιβλιοθήκη

Την νεα βιβλιοθήκη την έχτισε ο Τ. Φλάβιος Σεβεριανός το 120 μ.Χ. προς τιμήν του αποθανόντος πατέρα του.

Η βιβλιοθήκη έχει υποστεί δύο μεγάλες επισκευές: η μία λόγω προβλήματος στο άνοιγμα της οροφής (περίπου 200 μ.Χ.), και η άλλη ως αποτέλεσμα της ένωσης της κατασκευής με μια σειρά από κολώνες-30.

Το μνημείο είχε πάντα διττή λειτουργία:

Την λειτουργία της δημόσιας βιβλιοθήκης, που τονίζεται από τη διάταξη των πλευρικών τοίχων, και σαν απόδοση τιμής στον άνθρωπο που έχτισε το κτίριο.

Η δεύτερη λειτουργία τονίζεται από τον πίσω τοίχο και τα επτά αγάλματα που παρατάσσονται το ένα δίπλα στο άλλο. Ήταν μια εξαιρετική τιμή που απονεμήθηκε στον Σεβεριανό Νέον για τον κομβικού ρόλου της πόλης να αναγνωριστεί ως «νεόκορος» της Πισιδίας περίπου το 117/119 μ.Χ.

Ηρώον

Ο ήρωας προς τιμήν του οποίου ανεγέρθηκε μνημείο παραμένει άγνωστος, αν και κάποιοι υποθέτουν ότι μπορεί να είναι ο Μέγας Αλέξανδρος.

– Άνω αγορά

Η Άνω Αγορά χρονολογείται από την Ελληνιστική περίοδο που διευρύνθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ.

Οι μαρμάρινες πλάκες του δαπέδου της Αγοράς υπάρχουν ακόμα , καθώς και η σκάλα που οδηγούσε στην πλατεία από κάτω, η οποία με τη σειρά της ένωνε με τη Via Colonnata που ένωνε τη Via Sebasté κατάντη.

Δημόσια κτίρια περιβάλλουν την Άνω Αγορά όπου βρήκαν Ελληνικές αλλά και Λατινικές επιγραφές.

— Κάτω αγορά

Η Κάτω Αγορά διακρίνεται από μεγάλες μονολιθικές κολώνες σε μάρμαρο διαφορετικών χρωμάτων.

Αυτή η δεύτερη μεγάλη πλατεία της πόλης πρέπει να υπήρχε ήδη στους ύστερους Ελληνιστικούς χρόνους.

Το ορθογώνιο σχήμα και το πεζοδρόμιό του μπορεί να χρονολογούνται από τη βασιλεία του Αυγούστου.

Η ανακαίνιση αυτή περιελάμβανε την κατασκευή της ανατολικής και δυτικής στοάς κατά την Ιωνική τάξη, κατασκευάστηκαν και δύο νέοι δρόμοι.

Ένας δρόμος οριοθετούνταν στα δυτικά από έναν καμπύλο τοίχο αναβαθμίδας που περιελάμβανε μια απλή θολωτή κρήνη που περιβαλλόταν από έξι προτομές των μεγάλων θεών της πόλης. Έδινε πρόσβαση στην αγορά μέσω μιας καμπύλης σκάλας από τα βορειοανατολικά.

Ένας δεύτερος δρόμος βρισκόταν μεταξύ των καταστημάτων της ανατολικής στοάς και της δυτικής πρόσοψης των Ρωμαϊκών Λουτρών.

Η δυτική στοά επισκευάστηκε επαναχρησιμοποιώντας τα περισσότερα από τα αρχικά δομικά στοιχεία και μετατράπηκε σε μια σειρά από εστιατόρια και καταστήματα που παρέμειναν σε χρήση μέχρι τον σεισμό του 7ου αιώνα μ.Χ.

Η εσωτερική διάταξη της ανατολικής στοάς όμως άλλαξε εντελώς. Στο βόρειο άκρο του, οι πρόσφατα διαρρυθμισμένοι χώροι περιλάμβαναν δύο δωμάτια (και μια στέρνα) για φρουρούς που φρουρούσαν την αγορά και τον περιβάλλοντα χώρο

Ο σεισμός των μέσων του έβδομου αιώνα κατέστρεψε σχεδόν όλα τα κτίρια γύρω από την Κάτω Αγορά. Μετά από αυτή την καταστροφή, τα συντρίμμια δεν απομακρύνθηκαν ποτέ από την πλατεία ή από τη σκάλα που οδηγούσε σε αυτήν.

Αντίθετα, σε αυτά τα συντρίμμια κατά μήκος της δυτικής άκρης της πλατείας,

σκάφτηκαν περίπου 50 απλοί τάφοι για 74 ενήλικες και βρέφη

–Δωρικός ναός

Βρέθηκε μικρός δωρικός ναός στη Σαγαλασσό των αρχών του 5ου αιώνος π.Χ..

– Νυμφαίο του Τραϊανού

Η πρόσοψη του Νυμφαίου έχει κόγχες που κάποτε ήταν γεμάτες με αγάλματα: ανάμεσα στα αγάλματα που γέμιζαν τις εννέα κόγχες έχουν εντοπιστεί η Ήρα και η Τύχη, καθώς και δύο μικρά αγάλματα της Νίκης.

Είναι το πρώτο μνημειακό Νυμφαίο που χτίστηκε επί Τραϊανού τον 2ο αιώνα μ.Χ. και ήταν το πρώτο στο είδος του που συνάντησε ο ταξιδιώτης μπαίνοντας στη Σαγαλασσό από τα νότια Η λεκάνη έχει πλάτος 19 μέτρα με βάθος περίπου 3 μέτρα, που ορίζεται από ένα ασβεστολιθικό στηθαίο ύψος ενός μέτρου.

– Νυμφαίων Αντωνίνου ή Antonine Nymphaeum (Συντριβάνι)

Το συντριβάνι κατασκευάστηκε μεταξύ 161 και 180 μ.Χ., επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου, ως δείκτης του κύρους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατασκευάστηκε ένα νέο πιο περίτεχνο νυμφαίο μόλις 0,40 μ. μπροστά από το Τραϊανικό .Η ανασκαφή της κρήνης διεξήχθη μεταξύ 1993-1995.

–Βορειοδυτικό ηρώον

Βρισκόταν δίπλα στο κοινοβούλιο που χτίστηκε στην αρχή

1ος αιώνας μ.Χ., σώζεται ο ζωοφόρος με τα υπέροχα κορίτσια που χορεύουν και παίζουν.

– Πύλη Τιβερίου

Όταν κατασκευάστηκε ο δρόμος με κιονοστοιχία επί αυτοκράτορα Τιβέριου (14-37 μ.Χ.), χτίστηκαν μνημειακές πύλες στα δύο άκρα.

Οι πύλες αυτές είχαν αποκλειστικά διακοσμητική λειτουργία και δεν έπαιξαν κανένα ρόλο στην άμυνα της πόλης.

Η βόρεια μνημειακή πύλη, ένα κομψό κτίριο κορινθιακού ρυθμού, ήταν ένα από τα πιο περίτεχνα μνημεία της Σαγαλασσού.

Τα κορινθιακά κιονόκρανα στήριζαν μια πλούσια σκαλιστή ζωφόρο από γιρλάντες φρούτων, σύμβολο της «χρυσής εποχής» που είχε ξεκινήσει με τη βασιλεία του αυτοκράτορα Αυγούστου.

Η πύλη βρισκόταν στο πλατύσκαλο της μνημειακής σκάλας που οδηγούσε στην Κάτω Αγορά. .

Η βόρεια μνημειακή πύλη καταστράφηκε από σεισμό γύρω στο 500 μ.Χ. Μετά το σεισμό, η σκάλα επισκευάστηκε ξανά χρησιμοποιώντας μερικές από τις πέτρες από την πύλη. Η βορειοδυτική γωνία της πύλης ξαναχτίστηκε επίσης γύρω από ένα άγαλμα του αυτοκράτορα Ιουλιανού του Αποστάτη.

– Βουλευτήριον

Το Βουλευτήριον ήταν μια τετράγωνη αίθουσα συνεδριάσεων 250 θέσεων. Σε αυτό υπήρχαν 3 χάλκινα αγάλματα που αντιπροσώπευαν τον λαό, την πόλη και τη σύγκλητο

– Πρώιμη Χριστιανική εκκλησία

Υπάρχουν ευρήματα που δείχνουν την ύπαρξη χριστιανικών εκκλησιών μετά τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Άλλωστε η Σαγαλασσός στα εκκλησιαστικά χρονικά είναι η πρώτη επισκοπής της Μητρόπολης (Αρχιεπισκοπής ) Αντιοχείας Πισιδίας ,

– Ρωμαϊκα λουτρά

Τα Ρωμαϊκά Λουτρά είναι ένα τεράστιο συγκρότημα που χτίστηκε μεταξύ 168 και 180 μ.Χ.

Το 518 μ.Χ. επισκευάστηκε μετά τον σεισμό γιατι είχε υποστεί μεγάλες ζημίες ου 518,

– Ωδείον

Αποκαταστάθηκε το μισό Ωδείο. Γιατί υπέστη πολλε φθορές στην διάρκεια των αιώνων που πέρασαν καθώς έχει απογυμνωθεί από την μαρμάρινη επένδυση και εμφανίζεται μόνο το τραχύ τούβλο πίσω. Η μορφή και ο τρόπος κατασκευής είναι ωστόσο διακριτές.

– Αγορά κρεάτων / Macellium

Το Macellum ήταν αγορά τροφίμων (κρεάτων και ψαριών ) με συντριβάνι στο κέντρο που γέμιζε με νερό για να διατηρεί ζωντανά τα ψάρια.

– Οικίες / Domestik area

Βρέθηκαν κατοικίες της Ρωμαϊκής εποχής Ν. Ανατολικά της κρεαταγοράς και Β. Ανατολικά του ωδείου.

– Ναός του Απόλλωνα Κλαρίου

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αυγούστου, στο τέλος της οδού με κιονοστοιχίες, χτίστηκε ένας ναός αφιερωμένος στον Θεό Απόλλωνα σε ένα λόφο με θέα στην Κάτω Αγορά. Αυτός ο μικρός ναός της ιωνικής τάξης είχε μόνο ημικίονες στην μπροστινή και πίσω πρόσοψή του.Ο ναός, που υπηρετούσε επίσημα την αυτοκρατορική λατρεία από τον αυτοκράτορα Βεσπασιανό, ανακαινίστηκε το 103-104 π.Χ. Στην αποκατάσταση αυτή κτίζονται ιωνικοί κίονες στις τέσσερις πλευρές του ναού (έξι στις κοντές πλευρές, 11 στις μεγάλες πλευρές) και το εσωτερικό του ναού είναι καλυμμένο με μάρμαρο. Η ανέγερση του ναού του Αδριανού και του Αντωνίνου Πίου τον 2ο αιώνα μ.Χ., έκανε τον ναό του Απόλλωνα να χάσει τη σημασία του.

Κατά τον πέμπτο ή τον έκτο αιώνα, το ιερό του Απόλλωνα μετατράπηκε σε εκκλησία. Στις αρχές του έβδομου αιώνα ιδρύθηκε νεκροταφείο στο μικρό πέρασμα μεταξύ της δυτικής στοάς και του τεμένου τοίχου του ιερού.

– Ο δρόμος με τις κιονοστοιχίες

Η λιθόστρωτη Κιονοστοιχία της Σαγαλασσού χτίστηκε το πρώτο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ. Ο δρόμος έχει μήκος περίπου 300 μέτρα και πλάτος 10 μέτρα. Κατά μήκος των δύο πλευρών υπάρχει κίονη στοά (στοά). Πίσω από αυτούς τους κίονες διαδρόμους υπάρχουν καταστήματα, εστιατόρια και εργαστήρια. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Τιβέριου, χτίστηκε μια μνημειακή πύλη και στις δύο άκρες του δρόμου στο νότο και στο βορρά.

Η Colonnaded Street χρησιμοποιήθηκε επίσης για θρησκευτικές πομπές. Λόγω των πολλών σκαλοπατιών στην πόλη, φορτικά θηρία –κυρίως γαϊδούρια και μουλάρια– χρησιμοποιούνταν για μεταφορά στη Σαγαλασσό.

– Ιερό του Αδριανού και Αντωνίνου Πίου

Ο Ναός για τον αυτοκράτορα Αδριανό βρίσκεται σε έναν ψηλό λόφο στα νότια της πόλης. Αυτός ο ναός, που μπορεί κανείς να δει από όλη την πόλη, αντανακλά τη φήμη της Αυτοκρατορίας και της Σαγαλασσού. Ο ναός ολοκληρωθείκε μετά το θάνατο του Αδριανού, επί αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου (138-161 μ.Χ.).

Στην επιγραφή του ναού αναφέρεται για πρώτη φορά ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Αδριανό και τον Αντωνίνο Πίο και ο τίτλος που δόθηκε στη Σαγαλασσό από τον Αδριανό.

– Ναός της Τύχης

Βρισκόταν στο κέντρο της Αγοράς και αρχικά ήταν ένας μικρός ναός αφιερωμένος στη Φορτούνα με πυραμιδοειδή στέγη και χτισμένος την εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου. Αργότερα επαναχρησιμοποιήθηκε από την αυτοκράτειρα Κωνσταντία (4ος αιώνας μ.Χ.), ακολουθούμενη από τους αυτοκράτορες Gratian και Valentine και ξανά από την αυτοκράτειρα Flavia Eudoxia (5ος αιώνας μ.Χ.).

–Εκκλησία/Βασιλική Στο πρώην στάδιο

Βορειοδυτικά του οικισμού υπήρχε στάδιο για την άθληση των νέων οποί την Χριστιανική εποχή χτίστηκε μια μεγάλη (Βασιλική ) εκκλησία

Ο Λόφος του Αλεξάνδρου

Ο λόφος του Αλεξάνδρου είναι ένας επίπεδος κωνικός λόφος που ελέγχει τη νότια είσοδο της Σαγαλασσού. Ο λόφος είναι στρατηγικά σημαντικός ως προς το γεωγραφικό του σχήμα και θέση.

Ο λόφος πήρε το όνομά του από την άμυνά του κατά του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 333 π.Χ. Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ήρθε στη Σαγαλασσό με τον στρατό του, οι Σαγαλασσαίοι υπερασπίστηκαν την πόλη τους σε αυτόν τον λόφο. Στο τέλος του πολέμου, ο στρατός του Μεγάλου Αλεξάνδρου νίκησε τους Σαγαλασσίους και κατέκτησε την πόλη.

Υπολογίζεται ότι υπήρχε ναός στην κορυφή του λόφου και χτίστηκε εδώ εκκλησία τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ. Τα πιο πρόσφατα λείψανα (στρατιωτική φρουρά που περιβάλλεται από οχυρώσεις) στον λόφο Iskender ανήκουν στα τέλη του 12ου αιώνα μ.Χ. Αυτό το κάστρο καταστράφηκε το 1204, πιθανώς ως αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης.

Στους πρόποδες του λόφου υπάρχει το παλαιότερο και ένα από τα μεγαλύτερα, έκτασης 15,7 στρεμμάτων, από τα τέσσερα νεκροταφεία της Σαγαλασσού.

Το γεγονός ότι η Σαγαλασσός δεν υπήρξε θύμα λαθρανασκαφής και λόγω του μεγάλου υψομέτρου βοήθησε ώστε να διασωθούν παρά πολλά δημιουργήματα γλυπτικής , αριστουργήματα της τέχνης Μερικά από αυτά είναι γιγαντιαίων διαστάσεων όπως :

– Άγαλμα του Μάρκου Αυρηλίου

Μέρη ενός γιγαντιαίου και εξαιρετικά λεπτοδουλεμένου μαρμάρινου αγάλματος που αναπαριστά τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιου το 2008

. Προς το παρόν έχουν αποκαλυφθεί το κεφάλι του, το δεξί του χέρι και τα κάτω μέρη των ποδιών του. Το κεφάλι μάλιστα έχει ύψος ενός μέτρου! που βρεθήκαν στα Ρωμαϊκά λουτρά της Σαγαλασσού. Οι αρχαιολόγοι κάνουν ανασκαφές εκεί τα τελευταία 12 χρόνια.

– Άγαλμα του Αδριανού

Πρόσφατα , αποκάλυφθηκαν τμήματα ενός κολοσσιαίου μαρμάρινου αγάλματος του αυτοκράτορα Αδριανού.

– Άγαλμα της Φαουστίνας της Πρεσβύτερης.

Επίσης έχει αποκαλυφθεί ένα τεράστιο κεφάλι και ένα χέρι από άγαλμα που ανήκε στη Φαουστίνα την Πρεσβύτερη, σύζυγο του αυτοκράτορα Αντωνίνου Πίου.

– Άγαλμα της Φαουστίνας της Νεότερης

Υπάρχουν ενδείξεις ότι κάπου εκεί κοντά θα βρίσκεται και το άγαλμα της Φαουστίνας της Νεότερης, συζύγου του Μάρκου Αυρηλίου.

Στο μουσείο Βουρδουρίου που είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας οποί ανήκει και η Σαγαλασσού υπάρχουν εκατοντάδες αγάλματα διαφόρων εποχών και μεγεθών όπως οι ανάγλυφες παραστάσεις στα διάφορα κτίρια που δείχνουν το επίπεδο που είχε φτάσει η γλυπτική τέχνη στην πόλη αυτή.

Μια από τις οικονομικές δραστηριότητες των κατοίκων της Σαγαλλασου που κράτησε εκατοντάδες χρόνια ήταν η κεραμική τόσο με την καλλιτεχνική της μορφή όσο κυρίως με την κατασκευή οικιακών σκευών

Αυτό διαπιστώθηκε από πολλές από πολλές κεραμολογικές έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια που απέδειξαν ότι η Σαγαλάσος ήταν ένα σημαντικό κέντρο παραγωγής κεραμικής με ύπαρξη εξειδικευμένων μονάδων οργανωμένης βιοτεχνίας που ήταν εγκατεστημένες σε ξεχωριστές συνοικίες (θα λέγαμε σήμερα βιοτεχνικές περιοχές)

Επιπλέον, αποκαλύφθηκε ένα κοινό κτήριο με αρκετά εργαστήρια που ονομαζόταν «η Γειτονιά των Αγγειοπλαστικής».

Τα ευρήματα κάλυπταν μια περίοδο επτά αιώνων συνεχούς έντονης κεραμικής δραστηριότητας από τον 5ο αιώνα π.Χ έως τον 2ο αιώνα μ.Χ.

Αργότερα ανακαλύφθηκαν νέα εργαστήρια στο ίδιο σημείο , που κατά διαστήματα αλλά παρήγαγαν ποιοτικά είδη από τον 1ο έως τον 5ο αιώνα μ.Χ., ενώ κάποια αλλά ειδώλια, λάμπες και φιάλες επιβατών (οινοφόροι) από τον 5ο έως τα μέσα του 6ου αιώνα μ.Χ

Σαφώς, η τοπική παραγωγή αγγείων έδειχνε βαθιά εξειδίκευση

Στα εργαστήρια που βρεθήκαν κεραμικής που χρονολογείται από τον πέμπτο αιώνα π.Χ. αποκαλύφθηκαν πάγκοι από τούβλο και πηλό.

Εντοπίστηκαν μέχρι στιγμής εννέα κύριοι περιόδοι στην παραγωγή ποιοτικών αγαθών, ενώ μια σχετικά λιγότερο ακριβής χρονολογική βάση αποκαλύφθηκε για τα χοντρά προϊόντα.

Επιπλέον, ως αποτέλεσμα της αρχαιομετρικής εξέτασης του πηλού που χρησιμοποιήθηκε στην κεραμική, προσδιορίστηκε από ποιες πήλινες κλίνες της περιοχής ελήφθησαν πρώτες ύλες για την παραγωγή αγγειοπλαστών.

Στα εργαστήρια υπάρχουν ενδείξεις και για την κατασκευή θερμάστρας πολλαπλών θέσεων από πηλό που έκαιγε κάρβουνο για την παρασκευή των φαγητών ,

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν καλούπια, εργαλεία, λάμπες λαδιού, μπουκάλια νερού και πράσινο πηλό

Σαφώς, η τοπική παραγωγή αγγείων δείχνει βαθιά εξειδίκευση και πρέπει να ήταν σε πρωτόγονο βιομηχανικό επίπεδο κατά την αυτοκρατορική περίοδο.

– Χρονολόγηση —

Τα νομίσματα που έπεσαν στην αντίληψη μας ερευνώντας την βιβλιογραφία χρονολογούνται από το 100 π.Χ βλέπουμε να εκδίδονται νέα σε όλα τα επόμενα χρόνια ,.-100 μ.Χ , 1ος αιώνας μ.Χ ,μ.Χ. 98-117 – 161-180 μ.Χ. μ.Χ. 238-244 μ.Χ. 253-260 ,268-270 μ.Χ ,πολύ πιθανόν αυτά τα χρονικά όρια να επεκτείνονταν και πριν και μετά από αυτές τις χρονολογίες.

– Παραστάσεις –

Πολλά νομίσματα της εποχής των Ρωμαίων φέρουν τα ονόματα και το πρόσωπο στην μια πλευρά με τους εξής αυτοκράτορες .

ΝΕΡΩΝΑΣ = ΝΕΡΒΑ -SEPTIMIUS SEVERUS – ΤΖΟΥΛΙΑ ΔΟΜΝΑ – ΚΑΡΑΚΑΛΑ

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ ELAGABALUS IOYΛIA CEBACTH ΦΙΛΙΠΠΟΣ Β’ ΕΡΕΝΝΙΟΣ ΕΤΡΟΥΣΚΟΣ ΒΑΛΕΡΙΑΝ Ι ΓΑΛΛΙΕΝΟΣ ΣΑΛΟΝΙΝΑ ΒΑΛΕΡΙΑΝΟΣ Β’ ΚΛΑΥΔΙΟΣ Β’

-Κυβέλη

*Η Κυβέληe κάθεται αριστερά, το χέρι στο τύμπανο, κρατά πατέρα, λιοντάρι στο πλάι τη

*οκτόστυλος ναός στη βάση, στεφάνι σε αέτωμα, προτομή του Καρακάλλα ακριβώς πάνω σε βωμό μέσα

–Δίας

Στο κέντρο, ο Δίας όρθιος, με κεραυνό, με το αριστερό πόδι πάνω από δύο σκαλοπάτια. Στάχυ καλαμποκιού κάτω αριστερά, εγώ προς τα δεξιά

* ο Δίας καθισμένος αριστερά, κρατώντας αετό και σκήπτρο

–Αθήνα

*Ντυμένη προτομή της Αθηνάς δεξιά – κεφαλή Ανδρών ακριβώς στην ημισέληνο, με φρυγικό σκούφο.

— Άρης

Ο Άρης στέκεται όρθιος με στρατιωτικό χιτώνα

– Απόλλων

* Απόλλων καθισμένος αριστερά, γυμνός στη μέση, ακουμπισμένος με το δεξί χέρι στο γόνατο, το κεφάλι στραμμένο προς τα δεξιά, το αριστερό χέρι στη λύρα στη στήλη. Εγώ στο αριστερό χωράφι, καλαμπόκι-στάχυ στο εξέργου

**ο Απόλλων καθισμένος αριστερά, γυμνός στη μέση, ακουμπισμένος με το δεξί χέρι στο γόνατο, το κεφάλι στραμμένο προς τα δεξιά, το αριστερό χέρι στη λύρα στη στήλη.

– Δήμητρα,

*Δήμητρα, κρατώντας δάδα, οδηγώντας δεξιά ένα μεγάλο φίδι.

–Ερμής

* Ερμής περπατά δεξιά, φορώντας πετάτο, κρατώντας κηρύκειο και δάδα

* Ερμής, γυμνός, καθισμένος ακριβώς πάνω στον βράχο, κρατώντας κοντό κηρύκειο και μικρή φιγούρα του βρέφους Διόνυσου του οποίου τα χέρια είναι τεντωμένα

— Άδης (Πλούτων ) – * ο Άδης καθισμένος αριστερά στην καρέκλα με ίσια πλάτη, κρατώντας πατέρα και σκήπτρο, Κέρβερος στα πόδια αριστερά

–Ημίθεοι–

– Διόνυσος με τον Ερμή

Αριστερά, κρατώντας το κηρύκειο και το βρέφος Διόνυσο

— Διόσκουροι

* Dioskuri στέκονται μπροστά, τα κεφάλια στραμμένα το ένα προς το άλλο, κρατώντας ο καθένας δόρ, ο Απόλλων καθιστός στραμμένος, ακουμπισμένος σε λύρα στη στήλη προς τα δεξιά.

Οι Διόσκουροι όρθιοι, κρατώντας δόρατα, τα άλογά τους πίσω τους, αστέρια πάνω από τα κεφάλια τους, ημισέληνος ανάμεσα στα κεφάλια τους

–Τύχη

Προτομή Tυχη he αντίσημο κάτω / AΛEXANΔΡΙΝΟΣ ΣΑΓΑΛΑΣΣΕΙΟΝ πάνω και κάτω από τον Αλέξανδρο Γ΄ έφιππος δεξιά, κρατώντας το δόρυ στο ανασηκωμένο δεξί χέρι, στοχεύοντας σε έναν εχθρό με κράνος που φεύγει δεξιά, κεφάλι αριστερά, δεξί χέρι υψωμένο , πριν από αυτόν.

–Ηρακλής

*Ο Ηρακλής στέκεται αριστερά, κρατώντας ρόπαλο στο δεξί χέρι, κρατώντας τον ένα λαιμό της Ύδρας που πρόκειται να χτυπήσει

* ο Ηρακλής στέκεται δεξιά, σηκώνει το ρόπαλο στο δεξί του χέρι και στραγγαλίζει τη Λένεα Ύδρα, κουλουριασμένη γύρω από το πόδι του Ηρακλή, με το αριστερό του χέρι.

* ο Ηρακλής στέκεται δεξιά, σηκώνει το ρόπαλο στο δεξί του χέρι και στραγγαλίζει τη Λένεα Ύδρα, κουλουριασμένη γύρω από το πόδι του Ηρακλή, με το αριστερό του χέρι.

–ΝΊκη

* Nίικη περπατώντας αριστερά, κρατώντας στεφάνι και παλάμη

*Nike περπατώντας δεξιά, κρατώντας στεφάνι και κλαδί φοίνικα

*Nίκη και δόρυ.

*Βουνό ή κουκουνάρι που ξεπερνιέται με αστέρι σε ημισέληνο

–Τοπικοί θεοί και εξ Αιγύπτου —

–Σελήνη και Ήλιος

*αριστερά από τη Σελήνη και τον Ήλιο. μισοφέγγαρο προς τα αριστερά.

– Μην

* CAΓAΛACCEΩN, Mην στέκεται αριστερά, φορώντας φρυγικό καπέλο, μισοφέγγαρο πίσω από τους ώμους, κρατώντας πατέρα και σκήπτρο

–Σέραπις

*ο Σέραπις στέκεται αριστερά, κρατά σκήπτρο και σηκώνει το δεξί χέρι, εγώ στο αριστερό πεδίο.

– ΣΑΓΑΛΑΣΣΕΙΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΩΝ —

* CAΓAΛACCEΩN, Lakedaemon, κρανοφόρος και στρατιωτικός, στέκεται αριστερά, κρατώντας.

*CAΓAΛACCEΩN, Lakedaemon, κρανοφόρος και με στρατιωτική ενδυμασία, στέκομαι αριστερά, κρατώντας στεφανοφόρο Nike σε σφαίρα και δόρυ. Δεν υπάρχουν σημάδια στο πεδίο.

* Τύχη της Σαγαλασσού και Ήρωας Λακεδαίμων στέκεται αριστερά

ΑΛΛΑ

* Προτομή Tyche αντίσημο κάτω / AΛEXANΔΡOC CAΓAΛACCEΩN πάνω και κάτω από τον Αλέξανδρο Γ΄ έφιππος δεξιά, κρατώντας το δόρυ στο ανασηκωμένο δεξί χέρι, στοχεύοντας σε έναν εχθρό με κράνος που φεύγει δεξιά, κεφάλι αριστερά, δεξί χέρι υψωμένο , πριν από αυτόν.

* CAΓAΛACCEΩN BOYΛH-ΔHMOC, (ο θρύλος συνεχίζεται στο π.χ.), Demos, φορώντας ιμάτιον, στέκεται δεξιά, χειραψία με τον Μπουλέ, στέκεται αριστερά, φοράει πέπλο, χιτώνα και πέπλο. Εγώ να αριστερά? στάχυ καλαμποκιού κάτω από το

* CAΓAΛACCEΩN BOYΛH-ΔHMOC, ο Boule και ο Demos στέκονται ο ένας απέναντι στον άλλο, σφίγγοντας τα χέρια, I στο αριστερό πεδίο, αντίσημο ροζέτα από κάτω

*ο Αλέξανδρος καβάλα στο άλογο που φέρνει δεξιά, σηκώνει δόρυ για να χτυπήσει τον εχθρό που στέκεται αριστερά μπροστά του, κρατώντας δόρυ και υψώνοντας το χέρι για άμυνα.

* ο Άρης  στέκεται ακριβώς με στρατιωτικό χιτώνα

* CAΓAΛACCEΩN, αετός στέκεται δεξιά, κεφάλι αριστερά, φτερά ανοιχτά, στεφάνι στο ράμφος (το μεσαίο Α του μύθου είναι μέσα το στεφάνι = Ασσάρια);

*AΓAΛACCEΩN, ο Demos και ο Boule στέκονται ο ένας απέναντι στον άλλο, κρατώντας ο καθένας μια πατέρα πάνω από έναν βωμό.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΕΙΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ

ΣAΓA-ΛAΣΣE ,CA-ΓAΛA ,ΣAΓAΛ, ΣAΓAΛAΣΣEΩN ,

CAΓAΛACCEΩN -BOYΛH ΔHMOC CAΓAΛACCEΩN -CAΓAΛACCE -ΛAKEΔAIMΩN CAΓAΛACCOC, Lakedaemon

c“AΛACCEΩN Λ-AKEΔAIMΩN, OMONOI-A

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

Από τα ευρήματα συνάγεται ότι η πίστη των Σαγαλασσεων οπως και όλων των Πισιδων ήταν ταυτοσημοι με τους υπολοίπους Έλληνες το <<Δωδεκάθεο >> Θεοί και ημίθεοι του Ολύμπου. Φυσικά δεν λείπουν οι τοπικοί θεοί και η επίδραση θεών που λατρευόταν στην Αίγυπτο.

Κυβέλη –Δίας –Αθήνα — Άρης – Απόλλων – Δήμητρα –Ερμης — Άδης (Πλουτων )

ΗΜΙΘΕΟΙ

– Διόσκουροι –Τύχη –Ηρακλής

ΤΟΠΙΚΟΙ ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΕΞ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Σελήνη και Ήλιος.– Μην –Σέραπις

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η εισαγωγή του Χριστιανισμού στην Πισιδία αποτέλεσε την αρχή μιας νέας φάσης στην εξέλιξη της θρησκευτικής ζωής στην περιοχή, αλλά δεν φαίνεται να είχε βαθύ αντίκτυπο στις θρησκευτικές πρακτικές στη Σαγαλασσό μέχρι τα τέλη του τέταρτου αιώνα, όταν όλα τα παραδοσιακά τα ιερά έκλεισαν ξαφνικά και οι πολυθεϊστικές μορφές τελετουργίας έλαβαν τέλος, σηματοδοτώντας δραστικές αλλαγές μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα

Από τη μοίρα ορισμένων ναών που μετατράπηκαν σε εκκλησίες μόνο αρκετές δεκαετίες μετά το κλείσιμό τους, ..

Κλείνοντας να αναφέρουμε για την Σαγαλασσό και κατά προέκταση των Πισιδων ότι Σε μια φυλογενετική μελέτη, το μιτοχονδριακό DNA 85 σκελετών από τη Sagalassa που χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα μ.Χ. συγκρίθηκε με σύγχρονους πληθυσμούς. Η μελέτη βρήκε μια σημαντική μητρική γενετική υπογραφή του Βαλκανικού/ελληνικού πληθυσμού καθώς και των αρχαίων Περσών και του πληθυσμού της Ιταλικής χερσονήσου. Βρέθηκε επίσης κάποια συνεισφορά από το Λεβάντε, (Ευρωπαίων ) ενώ δεν εντοπίστηκε η συνεισφορά από τον πληθυσμό της Κεντρικής Ασίας.