Ένα πανέμορφο και ανθεκτικό φυτό , άκρως επικίνδυνο !!!
Σταύρος . Καπλάνογλου Γεωπόνος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πικροδάφνη, είναι ένας εντυπωσιακός και εξαιρετικά ανθεκτικός θάμνος
Ανθοφορεί για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά την διάρκεια του χρόνου από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο ..
Στην Ελλάδα είναι αυτοφυής, απαντάται σε όχθες ποταμών και χειμάρρων, σε ρυάκια και σε πολλούς υγρότοπους.
Φυτεύεται κατά μήκος των δρόμων αλλά και σε πάρκα για διακοσμητικούς σκοπούς.
Είναι χαρακτηριστική η προσωνυμία που έδωσαν σε αυτό το φυτό μετά την δημιουργία των αυτοκινητοδρόμων ”ΑΛΗΤΙΣΣΑ ΤΩΝ ΔΡΟΜΩΝ ”
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
Μια κρητική ιστορία που την αποθησαύρισε ο Δημ. Λουκόπουλος στη «Νεοελληνική μυθολογία» (1940) λέει :
«Όταν οι Εβραίοι σταύρωσαν το Χριστό πάνω στο Γολγοθά, θρηνώντας ξεκίνησε και η Παναγία, η μητέρα του, να πάει να τον δεί.
Στο δρόμο σήκωνε τα άγια χέρια της και χτυπιόνταν στα μάτια.
Τραβούσε τα μαλλιά της, τα μαδούσε και τα ’ριχνε κάτω.
Και σαν να μην έφτανε η ανείπωτη αυτή λύπη, όπως περπατούσε σε κήπους, τα φορέματά της μπερδεύονταν στις λουπινιές που ήταν αναμεταξύ και ξεσχίζονταν.
Στενοχωρήθηκε πολύ, και τότε λέει στη λουπινιά: “Η πίκρα που μου ’βαλες, σε σένα να γυρίσει, κι όπως τώρα τα χείλη μου είναι πικρά, να γίνονται πικροί οι καρποί σου”.
Τα λόγια τούτα σαν άκουσε ο περιβολάρης, κατάλαβε το κακό που τον περιμένει και λέει στην Παναγία: “Κακό μεγάλο έριξες στο περιβόλι, κυρά και Παναγία μου!”
. “Δεν είναι αδιόρθωτο”, του απάντησε η μητέρα του Χριστού.
“Βάνε σε νερό μέσα τα λούπινα τρεις ημέρες και θα γίνονται γλυκά,>> Στην ίδια ιστορία εξηγεί γιατί η ροδοδάφνη ή πικροδάφνη έχει χυμό φαρμάκι και κόκκινα λουλούδια.
Την καταράστηκε κι αυτήν η Παναγία, γιατί δυσκόλευε τον δρόμο της: «Και συ ροδοδάφνη, την πίκρα μου να πάρεις, κι ως είναι τα χείλη μου πικρά, να γίνει και το ζουμί σου, κι ως είναι το πρόσωπό μου κόκκινο από τη λύπη, να γίνουν τα λουλούδια σου».
.
ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)
Τάξη: Γενθιανώδη (Gentianales)
Οικογένεια: Αποκυνοειδή (Apocynaceae)
Γένος: Νήριον (Nerium)
Είδος: N. oleander
Διώνυμο
Nerium oleander (Νήριον το ολέανδρον) L.
Συνώνυμα :
Nerium odorum (Νήριον το εύοσμον, Νήριον η ροδοδάφνη)
Η πικροδάφνη ή ροδοδάφνη (επιστημονική ονομασία Nerium oleander, Νήριον το ολέανδρον συνών. Νήριον η ροδοδάφνη) ανήκει στο γένος Νήριον (Nerium).
Το όνομα του γένους Nerium (Νerium oleader ή επιστ. ονομασία του είδους ) στην οποία ανήκει η πικροδάφνη είναι η λατινική μορφή του αρχαίου ελληνικού ονόματος για το φυτό Nerion (νήριον), το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από τα ελληνική λέξη ΝΕΡΟ , λόγω του φυσικού βιότοπου της πικροδάφνης που βρίσκεται κατά μήκος ποταμών και ρευμάτων.
Κοινές ονομασίες: Ροδοδάφνη, Νήριον το ολέανδρον, Νήριον το εύοσμον, Νήριον η ροδοδάφνη, Φυλλάδα, Αριοδάφνη, Αροδάφνη, Λέανδρος, Σέψα, Σφάκα, Ψουράκια.Νήριον, Λιάνδρα ,Ζουκουμι κ.α.
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Παρά την επικινδυνότητα της όπως και άλλα δηλητηριώδη φυτά η πικροδάφνη έχει χρησιμοποιηθεί και ως φαρμακευτικό φυτό από τους αρχαίους χρόνους
Την αναφέρουν οι Πλίνιος , Θεόφραστος και Διοσκουρίδης στα συγγράμματα τους
Στη φαρμακευτική χρησιμοποιούνται κυρίως τα φύλλα και ο φλοιός, που σε μικρές δόσεις παρουσιάζουν καρδιοτονωτικές και διουρητικές ιδιότητες απειροελάχιστες δόσεις.
Εμείς φοβούμενοι την παρανόηση και την λανθασμένη χρήση δεν θα αναφερθούμε σε τυχόν χρήσεις της στην λαϊκή ιατρική θεωρώντας, ότι κάποιοι άνθρωποι θα υποστούν τις συνέπειες ενός πιθανού λάθους λόγου παρανόησης ή άλλης αιτίας.
Μπορεί να λειτουργήσει ως απωθητικό εναντίον εντόμων, τρωκτικών και ερπετών και έχει χρησιμοποιηθεί για τέτοιο σκοπό στο παρελθόν .
Εφόσον θέλει κάποιος να μειώσει την εμφάνιση ενοχλητικών εντόμων (κουνούπια, κατσαρίδες, μύγες κ.λ.π.), φιδιών και τρωκτικών στον κήπο του, μιας και σε αυτή την περίπτωση δεν έχει παρά να φυτέψει πικροδάφνες. Η μυρωδιά τους και μόνο τα απωθεί.
Τα φύλλα της πικροδάφνης χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ποντικοκτόνων φαρμάκων.
Η σύγχρονη φαρμακολογία εξάγει δραστικά συστατικά από τα φύλλα της πικροδάφνης κατασκευάζοντας διάφορα φάρμακα.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ -ΠΡΟΣΟΧΗ -ΠΡΟΣΟΧΗ
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι ένα φυτό που θεωρείται, ιστορικά, ένα δηλητηριώδες φυτό επειδή ορισμένες από τις ενώσεις του μπορεί να παρουσιάζουν τοξικότητα, ειδικά στα ζώα, όταν καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες.
Είναι επικίνδυνο στα ζώα, αλλά και για τους ανθρώπους, καθώς υπάρχει δηλητήριο σε όλα τα μέρη του φυτού.
Το φυτό είναι τοξικό, γιατί προσπαθεί να προστατευτεί από τις επιθέσεις ζώων και εντόμων και αυτή η τοξικότητα είναι η φυσική του ασπίδα.
Η τοξική δράση οφείλεται στην ολεανδρίνη, μια καρδιοτονωτική γλυκοσίδη ανάλογη της δακτυλίτιδας.
Έχουν γίνει αναφορές για δηλητηριάσεις ή θανάτους από λήψη πικροδάφνης, τσάι από φύλλα πικροδάφνης και για κάποια εκχυλίσματά της.
Ακόμα και μία μικρή ποσότητα πικροδάφνης μπορεί να είναι θανατηφόρα προκαλώντας αναπνευστική παράλυση και καρδιακό επεισόδιο.
Υπολογίζεται πως 5-10 άνθη του φυτού Πικροδάφνη,εσωτερικά λαμβανόμενα, αποτελούν θανατηφόρα δόση για τον άνθρωπο.
Αν και η θνησιμότητα του ανθρώπου που σχετίζεται με την κατάποση της πικροδάφνης είναι γενικά πολύ χαμηλή, ακόμη και σε περιπτώσεις σκόπιμης κατανάλωσης, δεν παύει να δημιουργεί σοβαρά προβλήματα.
Ακόμα και οι αναθυμιάσεις από το κάψιμο της πικροδάφνης είναι επικίνδυνες γι’ αυτό τα κλαδιά της δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σαν καυσόξυλα.
ΤΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΘΕΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Επειδή το φυτό έχει μελετηθεί από την αρχαιότητα για τα προβλήματά, που δημιουργεί θα παραθέσουμε κάποια από αυτά.
— Δηλητηρίαση αλόγων
Οι Πέρσες υποχωρώντας, όταν άρχισε να προευλαύνει ο Μέγας Αλέξανδρος, έβαζαν κλωνάρια του φυτού στις πηγές με το πόσιμο νερό και δηλητηρίασαν έτσι τα άλογα των Ελλήνων.
— Η βρώση κλαδιών και φύλων σκότωνε τα άλογα.
Οι Ινδοί αποκαλούσαν το φυτό «φονιά των αλόγων»,γιατί η γεύση των κλαδιών ξεγελούσε τα άλογα που τα έτρωγαν και πέθαιναν.
— Το κάψιμο κλαδιών δίπλα σε ανθρώπους δημιουργεί ζαλάδες.
Αναφέρεται επίσης ότι μερικοί στρατιώτες που σούβλιζαν κρέας,καίγοντας κλαδιά πικροδάφνης ασθένησαν σοβαρά και δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στις μάχες.
— Σκότωνε ποντίκια
. Ήδη από την αρχαιότητα έφραζαν τις φωλιές των ποντικιών και των αρουραίων με φύλλα πικροδάφνης. Τα τρωκτικά στην προσπάθειά τους να βγουν έτρωγαν τα φύλλα της
πικροδάφνης και πέθαιναν.
Στη Γαλλία χρησιμοποιούσαν τη σκόνη από τον φλοιό και το ξύλο σαν ποντικοφάρμακο.
Η τοξικότητα της πικροδάφνης οφείλεται στην τοξική ουσία νηριίνη, και έχει ως στόχο να προστατεύσει το φυτό από τις επιθέσεις ζώων
Να επαναλάβουμε ότι η πικροδάφνη είναι δηλητηριώδες φυτό.
Όλα τα μέρη της είναι τοξικά αν καταποθούν και φυσικά τοξικό γίνεται ακόμα και το νερό σε βάζο με άνθη πικροδάφνης.
. Υπάρχουν πολλές αναφορές για δηλητηριάσεις ή ακόμα θανάτους από λήψη πικροδάφνης.
Ακόμα και μία μικρή ποσότητα μπορεί να είναι θανατηφόρα προκαλώντας αναπνευστική παράλυση και καρδιακό επεισόδιο.
Οι αναθυμιάσεις από το κάψιμο της πικροδάφνης είναι επικίνδυνες, γι’ αυτό τα κλαδιά της δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σαν καυσόξυλα. μπορεί να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα.
Ο γαλακτώδης χυμός του φυτού προκαλεί κοιλιακό άλγος, εμετό, διάρροια, διαταραχές της όρασης, ταχυκαρδία και καρδιακή δυσλειτουργία και όταν έρθει σε επαφή με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει φουσκάλες, ερεθισμό και πόνο.
Η κατάποση αυτού του φυτού μπορεί να επηρεάσει το γαστρεντερικό σύστημα, την καρδιά και το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Οι γαστρεντερικές επιδράσεις μπορεί να συνίστανται σε ναυτία και έμετο, υπερβολική σιελόρροια, κοιλιακό άλγος, διάρροια που μπορεί να περιέχει αίμα, και ειδικά σε άλογα , κολικούς
Οι καρδιακές αντιδράσεις συνίστανται σε ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, μερικές φορές χαρακτηρίζεται από καρδία στην καρδιά που αρχικά επιβραδύνεται κάτω από το φυσιολογικό,κατά τη διάρκεια της αντίδρασης.
Καλόν θα είναι να το αποφεύγουν το φυτό τα παιδιά μικρής ηλικίας, ακόμη και για παιχνίδι δίπλα του.