ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ -1402 μ.Χ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ
Υπάρχουν πληροφορίες για την ύπαρξη της πόλης, ακόμη και στην περίοδο του Τρωικού πολέμου .
Η δημιουργία της Περγάμου και η απόδοση του ονόματος, κατά την μυθολογική εκδοχή, αποδίδεται στον Πέργαμο. Ο Πέργαμος ήταν γιος του Νεοπτόλεμου, ενός πολεμιστή του Τρωικού πολέμου .
Ο Νεοπτόλεμος φορώντας, τότε, το θώρακα και τον οπλισμό του πατέρα του, που είχε σκοτωθεί,και τα έδωσε ο Οδυσσέας, αναδείχτηκε ήρωας, στην άλωση της Τροίας.
Γονείς του Νεοπτόλεμου ήταν ο Αχιλλέας και η Δηιδάμεια
Ήταν ένας από τους πρώτους που εισχώρησαν στην πολιορκημένη πόλη , εξερχόμενος από τον Δούρειο Ίππο.
Σκότωσε τον Πρίαμο και το γιο του, Έκτορα.
Η πόλη αυτή δεν έχει τίποτα ιδιαίτερο να επιδείξει, έως τον 4ο αιώνα π.Χ.
Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ-ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ-
Από την πόλη της Περγάμου πέρασε ο Μ. Αλέξανδρος .
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Μακεδόνων εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Μυσίας.
Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, οι διάδοχοι του συγκρούονται μεταξύ τους και την περιοχή αναλαμβάνει ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος. Οι συγκρούσεις μεταξύ των στρατηγών του Μ. Αλεξάνδρου συνεχίζονται και με τον Αντίγονο αντιπαρατίθεται ο Λυσίμαχος στην Ιψό το 306 π.Χ..
ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ
Ο Λυσίμαχος γεννήθηκε γύρω στο 360 π.Χ .Ο πατέρας του ήταν ο Αγαθοκλής, Θεσσαλός ο ίδιος ήταν σωματοφύλακας του Μ. Αλεξάνδρου.
Στην μάχη της Ιψου σκοτώνεται ο Αντίγονος ο Α’ και ο Λυσίμαχος καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος από την επικράτεια του.
Ανάμεσα στις κατακτήσεις του, και η Πέργαμος Είναι τα 293 π.Χ. όταν ο βασιλιάς της Περγάμου Λυσίμαχος αναθέτει στον στρατηγό Φιλέταιρο τη φύλαξη του θησαυρού του. (με τα 9.000 τάλαντα, ένα ποσό τεράστιο για την εποχή),
Στη μάχη του Κουροπεδίου το 281 μ.Χ. ο Λυσίμαχος νικήθηκε από τον Σέλευκο και ο ίδιος σκοτώθηκε.
ΦΙΛΕΤΑΙΡΟΣ
Μετά τον θάνατο του Λυσίμαχου, ο Φιλέταιρος (282-263 π.Χ.) οικειοποιείται τον βασιλικό θησαυρό ,ιδρύοντας το μικρό κρατίδιο της Περγάμου και απ’ τα χρήματα του θησαυρού ο ίδιος και ο απόγονός του Άτταλος Α’, (241-197 π.Χ.)χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος του θησαυρού για τον εξωραϊσμό της πόλης, την ανέγερση ναών και κτιρίων και ανάμεσά τους το περίφημο βωμό της Περγάμου, όπου σήμερα βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο του Βερολίνου, στη Γερμανία.
ΕΥΜΕΝΗΣ Α (Έτη βασιλείας 263-241 π.Χ.)
Το σπουδαίο εξωραϊστικό έργο για την πόλη, το οποίο συνέχισε και ο διάδοχός του, Ευμένης Β’ ήταν ένα εξαίρετο ελληνιστικό ‘’κόσμημα’’ για τον αρχαίο κόσμο.
Ώστε, όταν καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους, έγινε το μεγαλύτερο πολιτικό, εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο της ρωμαϊκής επαρχίας όλης της Ασίας.
Ο Ευμένης A΄ ήταν ηγεμόνας της Περγάμου από το 263 π.Χ. έως το θάνατό του το 241 π.Χ.
Αποτέλεσε τον πρώτο ηγεμόνα της χώρας που ουσιαστικά αυτονομήθηκε από την κυριαρχία των Σελευκιδών, ενσωματώνοντας στην επικράτειά του τις γειτονικές προς την Πέργαμο εκτάσεις.
Παρόλο που ποτέ δεν αυτοανακηρύχθηκε «βασιλιάς», ο Ευμένης υπήρξε όμως ουσιαστικά τέτοιος.
Μιμούμενος τους άλλους Ελληνιστές ηγεμόνες, μια σειρά εορτασμών προς τιμήν του, τα «Ευμένεια», καθιερώθηκαν στην Πέργαμο
ΑΤΤΑΛΟΣ Α’
Ο Άτταλος Α΄ ο Σωτήρ ήταν θετός γιος του Ευμένη Α΄π.Χ. βασίλεψε από το 241 π.Χ. μέχρι το θάνατό του το 197 π.Χ.
Ο Άτταλος πέτυχε μια εξέχουσας σημασίας νίκη, κατά των Γαλατών, κελτικών φυλών, που μόλις είχαν φτάσει από τη Θράκη, οι οποίοι για πάνω από μια γενιά μάστιζαν τις μικρασιατικές πόλεις, καταστρέφοντας ή απαιτώντας και λαμβάνοντας μεγάλα χρηματικά ποσά, χωρίς κάποιος να μπορεί πραγματικά να τους ελέγξει.
Η νίκη του αυτή, την οποία μνημονεύει το θριαμβικό μνημείο της Περγάμου και η απελευθέρωση των πόλεων από τον γαλατική απειλή, του κέρδισε την επωνυμία «ο Σωτήρ». πιστός σύμμαχος της Ρώμης, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τους δύο πρώτους Μακεδονικούς Πολέμους, κατά του βασιλιά της Μακεδονίας, Φιλίππου Ε΄.
Διεξήγαγε πολυάριθμες ναυτικές επιχειρήσεις, πλήττοντας τα μακεδονικά συμφέροντα στο Αιγαίο Πέλαγος, κερδίζοντας τιμές, συλλέγοντας λάφυρα και κερδίζοντας για την Πέργαμο τα νησιά της Αίγινας και της Άνδρου, κατά τον πρώτο και δεύτερο πόλεμο αντίστοιχα.
Διάφορα επινίκια μνημεία στην Ακρόπολη της Περγάμου, είναι δημιουργήματα του .
ΕΥΜΕΝΗΣ Β’ (Ετη βασιλείας 197-160 π.Χ.)
Ο Ευμένης Β΄ ανήλθε στο θρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του, Ατταλου Α’ Είχε φιλικά αισθήματά προς το Ρωμαϊκό κράτος, ενδυναμώθηκαν σημαντικά μετά το νικηφόρο αποτέλεσμα στη Μάχη στις Κυνός Κεφαλές , γεγονός που έδωσε τέλος στο Β. Μακεδονικό πόλεμο
Η συνθήκη ειρήνης που υπεγράφη την επόμενη χρονιά 196 μ.Χ., περιελάμβανε έναν όρο που προστάτευσε τον Ευμένη, από τυχόν επεμβάσεις των Αντιγονιδών στην Μ. Ασία.
Σημαντικό κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής του Ευμένη αποτέλεσαν οι διπλωματικές αποστολές, στη Ρωμαϊκή Σύγκλητο, με στόχο την προάσπιση των συμφερόντων της Περγάμου, έναντι της επεκτατικής πολιτικής του ηγεμόνα των Σελευκιδών Αντιόχου Γ’ του Μεγάλου.
Το βασίλειο της Περγάμου φτάνει στη μέγιστη ακμή του την εποχή του (197-159 π. Χ.).
Εκείνη την εποχή, τα γεωγραφικά όρια του βασιλείου εκτείνονται από τη θάλασσα του Μαρμαρά ως τα όρη του Ταύρου, ενώ η Πέργαμος εξελίσσεται σ’ ένα λαμπρό πνευματικό και εμπορικό κέντρο – το μεγαλύτερο της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας με 120.000 κατοίκους.
ΑΤΤΑΛΟΣ Β
Ο Άτταλος Β΄ ο Φιλάδελφος (220 π.Χ. – 138 π.Χ.) ήταν γιος του Αττάλου Α΄ του Σωτήρος.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αδελφού του Ευμένη Β΄ του Σωτήρος, από το 197 π.Χ. έως το 158 π.Χ., ο Άτταλος υπήρξε σημαντικός του σύμβουλος και ουσιαστικά συνδιοικητής του σε πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο.
Μαζί, ασκώντας έντονα φιλορωμαϊκή πολιτική, κατάφεραν να μετατρέψουν την πατρίδα τους σε ελάχιστο χρόνο από ένα σχετικά ασήμαντο βασίλειο σε μια ισχυρότατη μοναρχία.
Ο Άτταλος έδωσε το παρόν σε αξιοσημείωτα πολλές από τις μάχες που διαμόρφωσαν το πρόσωπο της ελληνιστικής Ανατολής κατά το 2ο αιώνα π.Χ., ενώ διεξήγαγε πολυάριθμους πολέμους ως σύμμαχος ή εχθρός σχεδόν όλων των ελληνιστικών κρατών.
Αξιοσημείωτα κατά τη διάρκεια της ζωής του έλαβαν χώρα και οι τέσσερις Μακεδονικοί Πόλεμοι, ενώ ο ίδιος έλαβε επίσης ενεργά μέρος στην καθοριστική Μάχη της Μαγνησίας το 190 π.Χ., στη ρωμαϊκή εκστρατεία κατά των Γαλατών το 189 π.Χ., καθώς και σε πολέμους ενάντια στη Βιθυνία, τους Σελευκίδες, τον Πόντο, την Καππαδοκία (επί του σφετεριστή
Οροφέρνη) και τη Θράκη.
Διαδέχτηκε ομαλά τον Ευμένη το 158 π.Χ. και κυβέρνησε για 21 έτη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής συνέχισε να επεμβαίνει ενεργά στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού της Ανατολής, εξακολουθώντας να απολαμβάνει την εύνοια των παλαιών του πολιτικών συμμάχων στη Ρώμη.
Όπως και οι προκάτοχοί του, άφησε επίσης αξιόλογο πολιτιστικό έργο, ανάμεσα στο οποίο ξεχωρίζει η Στοά του Αττάλου της Αθήνας
ΑΤΤΑΛΟΣ Γ’
Ο Άτταλος Γ΄ ο Φιλομήτωρ (βασ. 138 π.Χ. – 133 π.Χ.) . Ήταν γιος του Ευμένη Β΄ του Σωτήρος.
Η ολιγόχρονη βασιλεία του δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αξιοσημείωτα γεγονότα.
Διακρίθηκε ωστόσο ως βοτανολόγος, ενώ συνέγραψε και σχετικό σύγγραμμα στο οποίο κάνουν αναφορά πολλές πηγές της αρχαιότητας. Θα πρέπει να υπήρξε ιδιαίτερα προικισμένος και καταρτισμένος στον εν λόγω τομέα, αν λάβουμε υπόψη πως για το πρόσωπό του αναφέρεται κολακευτικά ο σπουδαίος ιατρός Γαληνός.
Οι πληροφορίες που διαθέτουμε για την περίοδο της βασιλείας του Αττάλου Γ΄ είναι αποσπασματικές και σχετικά μπερδεμένες.
Μετά τον θάνατο του, την Πέργαμο και το βασίλειο της Περγάμου το κληροδότησε ο Άτταλος ο Γ’ στους Ρωμαίους .
Όλοι δεν δέχτηκαν τη νέα Ρωμαϊκή διοίκηση και έλαβαν χώρα αρκετές εξεγέρσεις.
Οι Ρωμαίοι, των οποίων η ανοχή για τις αστικές διαταραχές ήταν χαμηλή, τελικά αποκατέστησαν την τάξη, αλλά η Πέργαμος έχασε σύντομα την πρωτοκαθεδρία και η γειτονική πόλη της Έφεσος έγινε η νέα επαρχιακή πρωτεύουσα.
EYMENHΣ Γ’ (ΑΡΙΣΤΟΝΙΚΟΣ )
Σε αυτή την περίπτωση ανήκει και η περίπτωση του Αριστόνικου ή Ευμένη του Γ’ Ευμένης Γ΄ της Περγάμου.
Όταν πέθανε ο Άτταλος ο Γ’ .ο Ρωμαίοι απέστειλαν μια επιτροπή της Συγκλήτου για την εφαρμογή της διαθήκης, αλλά μέχρι να εξασφαλίσουν το κληροδότημα τους, εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Αριστόνικος, ο οποίος υποστήριζε ότι ήταν νόθος γιος του αποθανόντος βασιλιά Ευμενή Β’ , πατέρα του Άτταλου Γ΄. και αδερφός του τελευταίου.
Το 131 π.Χ..υποκίνησε εξέγερση, που φαίνεται πως δεν υποστηρίχθηκε από ελληνικούς πληθυσμούς, αλλά κυρίως από εγχώριους κατοίκους της Μικράς Ασίας και απελεύθερους.
Αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς (ως Ευμένης) και κυβέρνησε την Πέργαμο από το 129 π.Χ.- 131 π.Χ. και προσπάθησε να καταλάβει τα εδάφη της Περγάμου, την οποία ονόμασε «Ηλιόπολις». Υπήρχαν συγκρούσεις με τον Ρωμαϊκό στρατό τελικά πολιόρκησαν την Πέργαμο Σύντομα προκλήθηκε λιμοκτονία και ο Αριστόνικος αναγκάστηκε να παραδοθεί το 129 π.Χ.
Τελικά, ο Αριστόνικος και ο θησαυρός των Ατταλιδών, οδηγήθηκαν στη Ρώμη.
Ο Αριστόνικος εκτελέστηκε με στραγγαλισμό.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ ΕΠΙ ΡΩΜΑΙΩΝ Το (117-138 μ.Χ.)
κάτω από τον Αδριανό η πόλη ευνοήθηκε από διάφορες αυτοκρατορικές πρωτοβουλίες. Χορηγήθηκε ο τίτλος της μητρόπολης και σαν αποτέλεσμα αυτού πραγματοποιήθηκε ένα φιλόδοξο οικοδομικό πρόγραμμα: κατασκευάστηκαν μαζικοί ναοί, ένα στάδιο , ένα θέατρο , ένα τεράστιο φόρουμ και ένα αμφιθέατρο.
Επιπλέον, στα όρια της πόλης το ιερό του Ασκληπιού επεκτάθηκε σε ένα πολυτελέστατο χώρο θεραπείας Αργότερα έγινε ένα μεγάλο υδραγωγείο, ο Ναός του Τραΐανού και του Σέραπις.
ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Κατά τη βυζαντινή περίοδο, λόγω της μετεγκατάστασης των εμπορικών δρόμων και πολιτικών κέντρων από την περιφέρεια του Αιγαίου προς τη βορειοδυτική Μ. Ασία, ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη, η Πέργαμος μετατράπηκε από ένα σημαντικό Ελληνιστικό και Ρωμαϊκό κέντρο σε μια μεσαία πόλη και συνέχισε πολιτιστική-θρησκευτική σημασία, ως κατοικία σε μία από τις Επτά Εκκλησίες της Ασίας.
ΟΘΩΜΑΝΟΙ
Μετά την άφιξη των Οθωμανών,η Πέργαμος έκτισαν τζαμιά, λουτρά, γέφυρες, χάνια, κλειστές αγορές , καινούργια συστήματα ύδρευσης επικαλύπτοντας τα ρωμαϊκά και βυζαντινά σπίτια.
ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ -TIMOYP
Ανάμεσα στο 14ο -15ο αιώνα, εμφανίζεται στην Ασία ο φοβερός και τρομερός Ταμερλάνος ή Τιμούρ (1336-1405 μ. Χ. )
Ο Τιμούρ ήταν Μογγόλος κατακτητής. ιδρυτής της αυτοκρατορίας των Τιμουριδών στην Περσία και την Κεντρική Ασία, γεννημένος στο Ουζμπεκιστάν έγινε ηγέτης του και ανακήρυξε τον εαυτό του, ως διάδοχο του Τζέκινς Χαν.
Με ένα στρατό Τούρκων και τουρκόφωνων Μογγόλων, απομεινάρι της Μογγολικής αυτοκρατορίας, ο Ταμερλάνος από την αρχή της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας προσπάθησε να υποτάξει τους ανταγωνιστές του στην περιοχή του σημερινού Τουρκμενιστάν.
Έως το 1369 κατόρθωσε να ελέγξει όλη την περιοχή γύρω από την πρωτεύουσά του Σαμαρκάνδη.
Εισβάλλει στην Μ. Ασία και καταφέρνει να νικήσει τον Μπάγιαζιντ στη μάχη της Άγκυρας στις 20 Ιουλίου 1402.
Τον συλλαμβάνει στη μάχη και στη συνέχεια πέθανε σε αιχμαλωσία, Το κίνητρο του ήταν να αποκαταστήσει στην Οθωμανική αυτοκρατορία τους Σελτζούκους Τούρκους .
Μετά τη νίκη της Άγκυρας, ο στρατός του Τιμπούρ κατέστρεψε τη Δυτική Μ. Ασία και ανάμεσα τους το 1403 ήταν η Πέργαμος, την οποία λεηλάτησε και κυριολεκτικά ισοπέδωσε δολοφονώντας τους κατοίκους της.
Ο στρατός του Ταμερλάνου ενεργούσε περισσότερο, σαν μια ορδή άγριων από εκείνη ενός πολιτισμένου κατακτητή.
Η Πέργαμος καταστράφηκε εντελώς από τον Ταμερλάνο όπου έμεινε για έναν αιώνα έρημη και ακατοίκητη, μέχρι που μετά το 1450 μ.Χ. ,δειλά-δειλά, οι άποικοι άρχισαν να φτιάχνουν σιγά-σιγά την σημερινή πόλη στους πρόποδες του λόφου.
Την συνέχεια εξέλιξης της πόλης την περιγράψαμε στην πρώτη δημοσίευση για την Πέργαμο.
Θα υπάρχει και το τρίτο μέρος όπου θα αναφερθούμε στα περίλαμπρα δημιουργήματα της δυναστείας των Ατταλιδών: Κτήρια-Ασκληπιείο-Σχολή ιατρικής – Περγαμηνή σχολή γλυπτικής -Δημιουργία της Περγαμηνής από δέρματα.