Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝΥΠΗΡΧΕ ΜΕ ΤΗΝ ΤΥΡΙΣΣΑ
{ – ? – ΓΡΑΤΣΙΑΝΗ – ΓΡΑΤΙΑΝΗ – ΓΡΙΑΤΖΑΝΙ – ΠΑΛΙΟΓΡΑΤΣΑΝΟ – ΦΥΛΑΚΑΙ ; }
ΠΟΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΥΒΕΙ ΠΙΣΩ ΤΟΥ ΤΟ ΕΓΚΑΤΕΛΕΛΕΙΕΜΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ ΒΕΛΒΕΝΔΟΥ
Από που πήρε το όνομα του – Ποιος ήταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Ο Φλάβιος Γρατιανός (
λατινικά : Flavius Gratianus , Sirmium ) – Ποια διάσημη μεγάλη πόλη Ελληνική της Γαλλίας
πήρε το όνομα από τον ίδιο αυτοκράτορα – η σχέση του με τους Γότθους που όλες οι
πιθανότητες δείχνουν ότι ευθύνονται για την εξαφάνιση της Τύρισσα (Κοζάνης) 2 χρόνια μετά
την δολοφονία του.
ΣΤΑΥΡΟΥ Π. ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ -Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Η Γρατσιάνη είναι γνωστός αρχαιολογικός χώρος από το 1930 όταν κηρύχθηκε έτσι από το
κράτος Βρίσκετε 4 χιλιόμετρα δυτικά του Βελβενδού. και περιλαμβάνει περιοχή εκτάσεως 147,75
στρεμμάτων Με Ελληνιστικά και βυζαντινά ερείπια.
Δυστυχώς εδώ και 90 χρόνια είναι εγκαταλειμμένος και αφύλακτος έκθετος σε κάθε είδους
αρχαιοκάπηλο.
Σήμερα υπάρχει εμφανώς μόνο ένα μικρό μέρος από τα τείχη που περιβάλανε την αρχαία πόλη.
Στα χωράφια υπάρχουν πολλά θραύσματα οστράκων αγγείων.
Οι μεγάλες πέτρες του τείχους έχουν χρησιμοποιηθεί από εκατονταετίες για την κατασκευή
οικιών τα ερείπια των οποίων στέκονται όρθια ακόμη και σήμερα.
Το όνομα του χώρου αυτού είναι Γρατιάνη η Γρατσιάνη η Γρατζιάνη.
Με το όνομα αυτό ο οικισμός θα είναι ζωντανός τουλάχιστον μέχρι το 1700.
Η τελευταία γραπτή αναφορά για την αυτοτελή Γρατσιάνη, αναφέρεται στον Κώδικα της
Μονής Αγίου Νικάνορος της Ζάμπουρδας και καταγράφεται εκεί σαν «Γριάτζιανη» και είναι
του 1695..
Ο αείμνηστος Βελβενδινός Ιωάννης Γ. Αντωνιάδης (νομικός, πολιτικός, βουλευτής και λόγιος)
στην μονογραφία του «Το Βελβεντό» (περιοδικό «Νέα Μεγάλη Ελλάς»,
τ.2, σελ 9, 1913), εκφράζει την εξής άποψη για την Γρατσίανη :
«Το βέβαιο εν τούτοις είναι ότι οι κίονες και τα συντρίμματα πλακών εν αφθονία εδώ κι εκεί
κατεσπαρμένα, μαρτυρούν την αρχαιολογικήν σημασίαν της Κωμοπόλεως, η οποία πρέπει να
αριθμεί πολλάς χιλιετηρίδας βίου, αν κρίνωμεν από την υπερχιλιετή βυζαντινήν εκκλησίαν του
Αγίου Νικολάου».
Το 1952 ο ίδιος δημοσιεύει σε σειρά άρθρων στην εφημερίδα της Κοζάνης «Ελληνική
Μακεδονία» (γνωστότερη μετέπειτα ως «Δυτική Μακεδονία») με τίτλο ¨Το δροσόλουστο
Βελβενδό» Εκεί αναφέρετε και για την Γρατσιάνη.
Γράφει:
«Πλείστα όσα μαρμάρινα αρχαία λείψανα περιθέουσι την έκτασιν της Γρατσιάνης προς
Ανατολάς. Όχι προ πολλών ετών το ρεύμα του ομωνύμου λάκκου, εγγύς του εξωκκλησίου Άγιος
Γεώργιος, είχεν αποκαλύψη σειράν τριών βαθμίδων ωραιοτάτης κλίμακος μαρμαρίνης.
Ο σείρων αφ’ ετέρου τας γραμμάς αυτάς είχε πρότινων ετών την ευτυχίαν να ανέλθη επί του λόφου,
ένθα το εξωκλήσιον Παναγία «του Τσελεπήσιου» κατερειπωμένου τότε εις το «Παλαίκαστρο»
τουτέστι της Γρατσάνης.
Ένα θάμβος άρρητον κατηύγασε τους οφθαλμούς μας, όταν επλησιάσαμεν προς τα ερείπεια του
Ναού ευθύς αμέσως. Θραύσματα κατάλευκα κιόνων, λείψανα παλλεύκων πλακών, θρύμματα
περιστυλίων κτλ, κτλ. κατέκειντο φύρδην μύγδην εντός ευρέως βόθρου, το πεπτωκός αλλά
κατάδηλον μεγαλείον των οποίων δεν μας επέτρεπε να τα αποχωρισθώμεν ευκόλως.
Κατά το επόμενον έτος εχορηγήθη η ευκαιρία εις τον γράφοντα να ανέλθη εκ νέου επί του
«Παλαοιοκάστρου» μετά του Μάρκου Παπασπανού και τινών εργατών μετά υποζυγίων προς
περισυλλογήν και μετακόμησιν εις τον περίβολον της Αστικής Σχολής Βελβεντού των σωζωμένων,
ως άνω, υπολειμμάτων.
Ματαία προσπάθεια! Φιλόθρησκοι γυναικούλες είχον ανοικοδομήσει την εκκλησίαν της Παναγίας.
Και ουδέν ίχνος μαρμάρινον πλέον εξωράιζε το περιβάλλον! Είχεν ασπλάγεω: ταφή υπό τα θεμέλια
όλος ο θραυσμένος, έστω, μαρμάρινος εκείνος θησαυρός, ο επί του Παλαιοκάστρου της Γρατσάνης!
Λείψανα μαρμάρινα κιόνων και πλακών ενεπιγράφων σώζονται και εις τον περίβολον του Αγίου
Δημητρίου σήμερον. Αλλά την φθοράν του πανδαμάτορος χρόνου συνεπλήρωσεν εδώ και η άλογος
ανοικοδομητική μανία των επιδιορθωτών του περιβόλου της Εκκλησίας. Πολλά τοιαύτα λείψανα
πλακών εδιχοτομήθησαν, ή ετριχοτομήθησαν κατά τας ανάγκας του εκάστοτε κτίστου… Και
τοιουτοτρόπως η απαραίτητος δυαδική συνομοσία των α π λ ο ϊ κ ώ ν μετά των α δ ι α φ ό ρ ω ν εκ
των «επαϊόντων» συμπληρώνει εκάστοτε την ολικήν εξαφάνισιν των αρχαίων μνημείων μας.»
—–
Ο βελβενδινός Ιωάννης Γ. Αντωνιάδης ( νομικός , πολιτικός και λόγιος 1882-1952)
Βουλευτής Κοζάνης το
31-5- 1915 Με τους Ανεξάρτητους
& 5-12-1915 Με τον συνδυασμό Ανεξάρτητοι και εθνικόφρωνες
&1-11-1920 Με την ενωμένη αντιπολίτευση
—-
Οι κάτοικοι μετά από διώξεις των Τούρκων άλλοι ανέβηκαν σε υψηλότερα επίπεδα (κυρίως οι
κτηνοτρόφοι) και κτίζουν σε υψόμετρο 907m νέο χωριό το Παλαιογράτσανο (Παλία
+Γρατσιάνη ). Οι περισσότεροι κατεβαίνουν στα εύφορα εδάφη στο νότιο πλευρά του ποταμού
Αλιάκμονα και δημιουργούν τον Βελβενδό.
Η άποψη αυτή ενισχύεται και από την σύγκριση δύο χρονολογιών που αναφέρονται στον
κώδικα της Ζάμπουρδας. Η πρώτη είναι αυτή που αναφέραμε. Δηλαδή το 1695 πού είναι η
τελευταία εγγραφή με αυτοτελή Γρατσίανη . Η δεύτερη είναι αυτή που αναφέρετε στην πρώτη
έγγραφή για το Βελβενδό και είναι το 1692
Διασώθηκαν όμως πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια από τότε που είναι λειτουργικές και
σήμερα
Η ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΜΑΣ ΠΙΟ ΑΛΗΘΟΦΑΝΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ
Το 377 μ.Χ. Αυτοκράτορας της Δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν ο κρυφό-χριστιανός
Γρατιάνος. Ο παππούς του ήταν ο Γρατιανός ο πρεσβύτερος ήταν μεγάλος στρατηγός του Μέγα
Κωνσταντίνου και κατάγονταν από τη Ιλλυρία
Στην κεντρική συν-αυτοκράτορας ο αδελφός του Ουαλεντινιανός Β΄ (από 364 έως 375) και
στην ανατολική ο θείος του Ουάλης (από 364 έως 378) ο οποίος σκοτώνετε σε μάχη εναντίον
των Γότθων στην Ανδριανούπολη
Ο Γρατίανος στέλνει τον έμπιστο στρατηγό, του με καταγωγή από την Ισπανία, (επίσης
κρυφό-χριστιανό) να υπερασπιστεί την περιοχή της ανατολικής Αυτοκρατορίας ο άξιος
στρατηγός του κατανικά τους Γότθους .
Ο στρατηγός για τον οποίων μιλάμε δεν είναι άλλος από τον μετέπειτα Μέγα Θεοδόσιο
Ο Γρατιάνος παντρεύει την αδελφή Γάλλα με τον Θεοδόσιο και τον ορίζει συν-αυτοκράτορα το
379 στην ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία
Οι χριστιανοί πλέον συν-αυτοκράτορες από κοινού σε ανατολή και δύση ανακηρύσσουν τον
χριστιανισμό σαν επίσημη θρησκεία και κηρύσσουν σε διωγμό κάθε τι παγανιστικό.
Καταστρέφουν τους ναούς τους και σίγουρα αλλάζουν και ονόματα πόλεων που θύμιζαν αυτόν
Το 383 νέοι σφετεριστές του θρόνου αυτή την φορά στην Ρώμη δολοφονούν τον Γρατιάνο.
Ο Θεοδόσιος εκστρατεύει στην Ρώμη νικά τους σφετεριστές και γίνετε αυτοκράτορας όλης της
Αυτοκρατορίας.
Εκτίμηση μου είναι ότι προς τιμή του ευεργέτη του ο Θεοδόσιος δίνει το όνομα του σε μία
πόλη της Μακεδονίας. Έξαλλου όπως συνηθίζονταν τότε μετά τον θάνατο τους οι
αυτοκράτορες αγιοποιούνταν. Έτσι και ο Γρατιάνος έγινα άγιος Γρατιάνος. Η πόλη αυτή
προηγούμενος μέσα στο κλίμα της εποχής θα έπρεπε να μετονομασθεί γιατί θα ξακουστή επειδή
είχε κάτι που θύμιζε παγανισμό ίσως ένα γνωστό ιερό η ένα άντρο . Μετονομάστηκε λοιπόν
Γρατιάνη ενώ το ιερό της καταστράφηκε. Προς το παρών εμείς δεν θα πούμε το όνομα που
ήμαστε βέβαιοι πιο ήταν.
Υπάρχει και μία μικρότερη πιθανότητα να μετονομάστηκε από τον προκάτοχο του Θεοδόσιου
τον Ουάλη ο οποίος αυτοκράτορας όντας στην περιοχή μετονόμασε την πόλη προς τιμή του
πατέρα του στρατηγού Γρατιάνου ο πρεσβύτερος
[Καλινδέρη: Γραπτά Μνημεία, σελ. 61
Ο Χαρίσιος Μεγδάνης υποστηρίζει κάτι παραπλήσιο σχετικά με το όνομα της Γρατσίανης
σχετικά με την προέλευση του ονόματος στην αδημοσίευτη «Απογραφικήν Έκθεσιν» του.
[Καλινδέρης: Γραπτά Μνημεία, σελ. 61] «Ο Καίσαρ…έκτισε και μίαν πόλιν εις την υπωρίαν του
Πιερίου ως 2 ώρας πλησίον των Σερβίων και την έδωκεν το όνομα να λέγεται Γρατζιανή και ήδη
Παλαιογρατζιανή τα ερείπειά της.»
Δεν λαμβάνει ομως υπ’ όψιν ότι υπήρχε προγενέστερη πόλη εκεί όπως αυτό μαρτυρείτε από τα
Ελληνιστικά ερείπια της. Άρα δεν μιλάμε για κτίσιμο νέας πόλης αλλά για μετονομασία υπάρχουσας
ΠΩΣ ΤΟ 1855 2 ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗΣ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Το 1855 η Γαλλικής Σχολής Αθηνών με εντολή του υπουργείου πολιτισμού της Γαλλίας
υποχρεώνει τους φοιτητές του 2 ου και 3 ου έτους να εκδράμουν στην σκλαβωμένη βόρεια
Ελλάδα και την Μικρά Ασία για να καταγράψουν οτιδήποτε αρχαιολογικό Ελληνικό θησαυρό
βρουν. Την έκθεση που θα συντάξουν θα την καταθέσουν μέσω της σχολής στο υπουργείο
παιδείας. Δύο συμφοιτητές ο Λεόν Ενζέ (Léon Heuzey) 24 ετών και ο Άλφερντ Ντελακουλόνς
(Alfred Delacoulonche) 29 ετών. Δηλώνουν σαν περιοχή έρευνας την Κεντρική Μακεδονία.
Υλοποιούν την επιλογή τους και μοιράζουν την περιοχή έρευνας σε Βόρεια του Αλιάκμωνα για
τον Ντελακουλόνς που ψάχνει για αρχαίες επιγραφές και της καταγράφει στην υποχρεωτική
από την σχολή του έκθεση. Ο δε Λεόν Ενζέ ψάχνει την Νότια περιοχή και συζητώντας με
ανυποψίαστους χωρικούς ανακαλύπτει και καταγράφει αρχαιότητες και βεβαίως συντάσσει την
σχετική έκθεση. Επισκέφθηκε την Πύδνα την Βεργίνα αλλά και την Γρατσίανη.
Όταν επισκέφθηκε τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Γρατσίανης ο 24χρονος 2 ο
ετης φοιτητής έκανε μια αυθαίρετη και χωρίς στοιχεία υπόθεση η οποία καταγράφεται στο
βιβλίο του «Le mont Olympe et Acarnanie το 1860»
Η φάση του είναι « placerais au paléokastro de Gratziano la ville de Phylacoe»
Δηλαδή: «Θα τοποθετούσα εδώ την αρχαία πόλη Φυλακαί». Χωρίς όμως καμία αιτιολόγηση παρά μόνον
ότι δεν τοποθετεί αυτή την ονομασία στα Σέρβια επειδή εκεί δεν βρήκε Ελληνιστικές αρχαιότητες
Ανάλογες αυθαίρετες υποθέσεις έκανε και ο άλλος φοιτητής στην βόρεια πλευρά του Αλιάκμωνα
Έκτοτε οι 2 φοιτητές με τις αυθαίρετες υποθέσεις άλλαξαν την αρχαία γεωγραφία καταρρίπτοντας την
μέχρι τότε γνώση που αποκτήθηκε από τα «Γεωγραφικά» του Κλαύδιου Πτολεμαίου από τον 2 Ο μ.Χ. αιώνα.
Μάλιστα ο Πτολεμαίος για τις τότε γνωστές πόλεις είχε δώσει και γεωδαιτικές συντεταγμένες σε σφαιρική
γη.
Όσο για τον Λεόν Ενζέ. Η σχολή του τον στέλνει και το επόμενο έτος που ήταν 3 ο ετής το 1856 σε ανάλογη
διερευνητική αποστολή στην Ήπειρο και την Θεσσαλία. Οι δύο εξορμήσεις του 1855 και του 1856
εκδίδονται από το Γαλλικό υπουργείο παιδείας 1860 με αποτέλεσμα να αποκτήσουν κύρος.
Χαρακτηριστικά το βιβλίο του Λεόν Ενζέ γράφει στο εξώφυλλο
«LE MONT OLYMPE ET L’ACARNANIE
EXPLORATION DE CES DEUX RÉGIONS,
AVEC L’ÉTUDE DE LEURS ANTIQUITÉS, DE LEURS POPULATIONS ANCIENNES»
δηλαδή
ΤΟ ΟΡΟΣ ΟΛΥΜΠΟΣ ΚΑΙ Η ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ
ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΕΡΙΟΧΩΝ,
ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥΣ,
ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΟΥΣ
Σαν εκδότης αναφέρετε
PUBLIÉ SOUS LES AUSPICES
DU MINISTÈRE DE L’INSTRUCTION PUBLIQUE
ET DU MINISTÈRE D’ÉTAT
Δηλαδή
«ΕΚΔΙΔΕΤΕ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ
ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ» (Της Γαλλίας)
Η επιγραφές που αντέγραψε στο Παλαιόκαστρο Γρατσιάνης ο Ενζέ όπως αναφέρονται στο
βιβλίο είναι:
1)
[ΜΗΝΟΣ Υ]ΠΕΡΒΕΡΤΑΙ[Ο]Υ
ΒΑΣΣΟΣ ΑΝ[Τ]ΙΠΑΤΡΟΥ
Ε[Λ]ΕΥΘΕΡΩΘΕΙΣ ΥΠΟ
ΑΝΤΙΠΑΤΡΟ[Υ Τ]ΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ[Υ]
[Η]ΡΑΚΛΕΙ ΚΥΝ[γει]ΑΔΑ
2)
_____Ο ΗΚΑΜΕΝ ΙL________________
I ΜΕΝ ΤΗΝ ΚΤΗΣΙΝ ΔΙΑ ΤΗ[Σ ΠΟΛΕΙΤ]
Ι]ΑΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΕΤΕΙ ΑΧΡΙ ΝΥ{Ν}_______
ΗΜΕΙΣ ΚΑΤΑΦΡΟΝΟΥΜΕΘΑ ΚΑ[Ι Η ΤΟΥ]
ΥΜΕΤΕΡΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ
ΤΟΣ ΠΑΡ ΗΜΩΝ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΦΥ_____
ΤΟΣ ΕΑΝ ΥΜΕΙΣ ΘΕΛΗΤΕ ΕΡ[ΡΩΣΘΕ]
———————————————————-
Σημείωση: η επιγραφή αφιερωμένη στον Ηρακλή Κυναγείδα μαζι με άλλες βρέθηκαν πρόσφατα
κτισμένες μετά την ανακατασκευή της εκκλησίας Παναγίας, που βρίσκετε στον αρχαιολογικό χώρο,
μαζί με άλλες επιγραφές όπως στον αγοραίο Ερμή. Η Παναγία είχε ανακαινισθεί το 1820 και το
1930 αλλά κάηκε από αμέλεια βοσκού το 1946. Το δάπεδο πρέπει να ήταν και διακοσμημένο με
ρομβοειδώς τοποθετημένες τετράγωνες κεραμικές πλάκες και βότσαλα. Σε αρχαιότερη φάση, πιθανόν να
διατηρούσε ψηφιδωτά, σπαράγματα Των οποίων αποτέλεσαν και δομικό υλικό στους τοίχους. Όλα τα
ευρήματα φυλάσσονται σήμερα στην αρχαιολογική συλλογή Βελβεντού. Στην οποία ένα από τα εκθέματα
της είναι σε άριστη κατάσταση ένα σπάνιο ηλιακό ωρολόγιο πρωτοβυζαντινής περιόδου. από μάρμαρο
———————————————————-
ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΝΦΟΙΤΗΤΑΝ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ
Αμέσως μετά την αποφοίτηση το 1859 ο Ντελακουλόνς ανταμείβεται με την θέση του
καθηγητή της ρητορικής στο λύκειο του Μοντπελλίε.
Δύο χρόνια αργότερα το 1861 ο Alferd Delacoulonce διορίζεται καθηγητής 3ης κλάσης
στην αυτοκρατορική σχολή του Saint Louis “Louis-le Grande”. (δεν ήταν ποτέ αρχαιολόγος)
Όσο για τον Λεόν Ενζέ η σχολή του τον στέλνει και το επόμενο έτος που ήταν 3 ο ετής το 1856
σε ανάλογη διερευνητική αποστολή στην Ήπειρο και την Θεσσαλία.
Πέντε χρόνια μετά το 1861 επανέρχεται στις περιοχές που ερεύνησε προκειμένου να αφαιρέσει
και να μεταφέρει τα αρχαία που κατέγραψε στην Γαλλία. Τα περισσότερα από αυτά κοσμούν
σήμερα το μουσείο του Λούβρου.
Πως και γιατί έγιναν αυτά αφήνουμε να τα πει ο ίδιος ο Ενζέ στο βιβλίο του που εξέδωσε μετά
την επιστροφή του στην Γαλλία.
Παρακάτω αντιγράφουμε σε πιστή μετάφραση από τα Γαλλικά τα γραφόμενα του
«Η Αυτού Μεγαλειότητα έχει σχεδιάσει τη γενναιόδωρη σκέψη της αποστολής σε αυτές τις
περιοχές. Μιας αποστολής με όλα τα επιθυμητά μέσα δράσης.»
Προσέχουμε ακόμη όπως ο ίδιος αναφέρει στο βιβλίο του είχε στην διάθεση του σαν μέσο
μεταφοράς κρατική κορβέτα, καθώς και την χειρωνακτική βοήθεια των ναυτών οι οποίοι
απέσπασαν και μετέφεραν τα επιλεγμένα ευρήματα στο με αυτοκρατορικό ή πλοίο που θα τα
μετέφερε στο Λούβρο
Γράφει παρακάτω:
«Τέλος πρέπει να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ στο ναύαρχο, που διοικούσε τον σταθμό
Levant , για τις υπηρεσίες που μου παρασχέθηκαν από την κορβέτα la Biche, κάτω από
την εντολή του υπολοχαγού κ Saillard,.
Η παρουσία αυτού, που με το ζήλο και τον ενθουσιασμό των ναυτικών, οι οποίοι μετατράπηκαν
σε εργαζομένους»
70 χρόνια μετά το 1930 στην πράξη ανακήρυξης του χώρου σαν αρχαιολογικού από το
Ελληνικό κράτος αντιγράφει την αυθαίρετη φράση του Ενζέ περί ταύτισης Γρατσιάνης και
Φυλακών. Αναφέρεται κατά λέξη «πιθανόν να είναι η αρχαία πόλη Φυλακαί»
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΓΡΑΤΣΙΑΝΗ
Ο Γκρατσιανι γεννήθηκε την άνοιξη του 359. Ήταν γιος του Valentiniano και της Marina
Severa. Σε ηλικία επτά ετών, πρόξενος του devenu, στα οκτώ του αναδείχθηκε Αύγουστος από
τον πατέρα του και τον επόμενο χρόνο τον ακολούθησε στην εκστρατεία του εναντίον των
Αλαμανών.
Ήταν λίγο πάνω από τα δεκαέξι όταν πέθανε ο πατέρας του; ο στρατός τον ανάγκασε λίγες
μέρες αργότερα να αναγνωρίσει τον αδελφό του Βαλεντινιανό Β’ ως Αύγουστο, ο οποίος ήταν
μόλις τεσσάρων ετών.
Ο Gratian ήταν πιθανότατα στην πορεία για να ενωθεί με τα στρατεύματα του θείου του
Valente όταν αποφάσισαν να επιτεθούν στους Γότθους στην Αδριανούπολη ούτως ή άλλως,
αντιμετωπίζοντας την ήττα και τον θάνατο.
Όταν ο Αύγουστος ήταν μεγάλος (ήταν μόλις δεκαεννέα), άφησε τον αδελφό του μέρος της
Δύσης (αλλά τον έλεγχε) και αποφάσισε να συνδέσει τον Θεοδόσιο ως Αύγουστο της Ανατολής
το 379, διοικητή ισπανικής καταγωγής, του οποίου ο πατέρας ήταν ήδη διακεκριμένος στην
πόλεμος υπό τον Βαλεντινιανό.
Το 380, σύμφωνα με τον Θεοδόσιο, ο Γρατιανός αποφάσισε να συνάψει ειρήνη με τους
βαρβάρους, που ήταν πλέον αχαλίνωτοι στα Βαλκάνια.
Αναγνώρισε τους Γότθους να εγκατασταθούν στην Παννονία, αλλά για πρώτη φορά ήταν μια
σχεδόν ισότιμη συμφωνία, ασυνήθιστη στη ρωμαϊκή ιστορία.
Αφήνοντας τον Θεοδόσιο στην Ανατολή, ο Γκρατιανός εγκαταστάθηκε στο Mediolanum και
για πρώτη φορά αρνήθηκε τον τίτλο του pontifex maximus, που ήταν πολύ χριστιανός,
ανακαλώντας επίσης τις ασυλίες των ειδωλολατρικών ιερατικών κολεγίων και των βεσταλών.
Επίσης, εξέδωσε το διάταγμα της Θεσσαλονίκης, το 380, μαζί με τον Θεοδόσιο, με το οποίο
ανακήρυξε τον Χριστιανισμό ως κρατική θρησκεία.
Το επόμενο έτος, με οικουμενική σύνοδο, το θρήσκευμα της Νίκαιας καθιερώθηκε ως το
μοναδικό παραδεκτό.
Μεταξύ 382 και 383 αφαίρεσε τον βωμό της νίκης από τη Σύγκλητο της Ρώμης. Ενώ ο
Γκρατιανός αποσυναρμολογούσε, βήμα-βήμα, μαζί με τον Θεοδόσιο, ό,τι απέμεινε από τον
παγανισμό, ο Μάγκνους Μάξιμος επαναστάτησε στη Βρετανία;
Εγκαταλελειμμένος από όλους, τράπηκε σε φυγή, αλλά σκοτώθηκε στις 25 Αυγούστου 383 στη
Λυών από τον Andragazio, magister militum του Magnus Maximus, ο οποίος είχε προσποιηθεί
ότι ήταν φίλος του.
Ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΩΣ ΣΥΝΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΡΑΤΣΙΑΝΙ
Μετά τη νίκη τους στη Μάχη της Αδριανούπολης οι Γότθοι λεηλάτησαν τη Θράκη (377) και το
Ιλλυρικό (378).
Ο Γρατιανός ήταν βέβαιος ότι δεν μπορούσε να ελέγξει το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας
του μετά τον θάνατο του θείου του, όρισε συν-αυτοκράτορα στην ανατολή τον Θεοδόσιο Α΄, γιο
του περίφημου στρατηγού Θεοδόσιου (19 Ιανουαρίου 379).
Ο Θεοδόσιος ο πρεσβύτερος που είχε πέσει σε μάχη (375) θεοποιήθηκε ως “Άγιος Πατήρ
Θεοδόσιος”
Ο Γρατιανός εξέδωσε διάταγμα εναντίον των αιρέσεων (3 Αυγούστου 379).
Ο Γρατιανός έγινε Πρόξενος για πέμπτη φορά και ο Θεοδόσιος για πρώτη (380).
Τον Σεπτέμβριο του 380 οι δύο άντρες συναντήθηκαν και αποφάσισαν να περιέλθει η Δακία στο
δυτικό τμήμα και η Μακεδονία στο ανατολικό
Ο Γρατιανός ανακοίνωσε την ίδια χρονιά στην Κωνσταντινούπολη μια νίκη εναντίον των
Αλαμαννών. Το φθινόπωρο του 378 ο Γρατιανός έκδοσε διάταγμα που παρείχε θρησκευτικές
ελευθερίες
Οι Γότθοι επιτέθηκαν ξανά στην Παννονία (Η Παννονία είναι αρχαία περιοχή της κεντρικής
Ευρώπης, που οριζόταν βόρεια από το Δούναβη και βρισκόταν στη θέση της σημερινής
Ουγγαρίας ) αλλά ηττήθηκαν από τον Γρατιανό (380).
Οι Βάνδαλοι και οι Αλαμαννοί διέσχισαν τον Ρήνο και ανάγκασαν τον Γρατιανό να υποχωρήσει
Με την κατάρρευση των συνόρων του Δούναβη από τους Ούνους και τους Γότθους ο
Γρατιανός αποφάσισε να μετακινήσει την πρωτεύουσα της δυτικής αυτοκρατορίας από το
Τριρ στα Μεδιόλανα, σημερινό Μιλάνο, επίσκοπος της νέας πρωτεύουσας του ήταν ο
Αμβρόσιος Μεδιολάνων (374–397).
Με την επίδραση του φανατισμένου Αμβρόσιου ο Γρατιανός αποφάσισε να αλλάξει τη
θρησκευτική του πολιτική και να ξεκινήσει διωγμούς εναντίον των ειδωλολατρών.]
Ο Γρατιανός, ο Θεοδόσιος Α΄ και ο Αμβρόσιος συναντήθηκαν και υπέγραψαν το Έδικτο της
Θεσσαλονίκης.]
Το Έδικτο αυτό ορίζει σαν μοναδική θρησκεία τον Χριστιανισμό της Νίκαιας και διώκει τις
υπόλοιπες θρησκείες ως αιρέσεις, αυτό έβαλε τέλος στις θρησκευτικές ελευθερίες που υπήρχαν
μέχρι τότε
1] Τον χειμώνα του 382 ο Γρατιανός διέταξε να αφαιρεθεί ο Βωμός της Νίκης από την Κουρία
Ιουλία της Ρωμαϊκής Συγκλήτου.
Τα οστά του πατέρα του Ουαλεντινιανού Α΄ μεταφέρθηκαν στο Μαυσωλείο της
Κωνσταντινούπολης που ενσωματώθηκαν στην Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (21
Φεβρουαρίου 382), τοποθετήθηκαν δίπλα στην πρώτη του σύζυγο και μητέρα του Γρατιανού
Μαρία Σεβέρα. Με διάταγμα ο Γρατιανός (382) διέταξε να αφαιρεθεί το άγαλμα της φτερωτής
θεάς Βικτώριας από την αίθουσα της Γερουσίας και να αφαιρεθούν τα προνόμια από τις
Εστιάδες Παρθένες. Ο Γρατιανός διέταξε την κατάσχεση της περιουσίας όλων των αρχαίων
ναών και ιερών, τα έσοδα από την κατάσχεση θα πήγαιναν απ΄ ευθείας στο αυτοκρατορικό
ταμείο.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ GRENOPLE (η σχεση του με το άσημο Παλιογράτσανο)
Η Γκρενόμπλ (Grenoble, αρχικά στα λατινικά : Gratianopolis και στα ελληνικά :
Γρατιανόπολις) είναι πόλη της Γαλλίας και πρωτεύουσα του νομού Ιζέρ στα νοτιοανατολικά
της χώρας. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη μετά τη Λυών στην περιοχή Ωβέρνη-Ρον-Αλπ. Η
πόλη είναι χτισμένη κάτω από το παλαιό κάστρο της Βαστίλλης (Bastille),
Ο ακριβής πληθυσμός της είναι 158.454 κάτοικοι (2017),, κατατάσσεται 16η πόλη στη Γαλλία.
Επίσης, στη Γκρενόμπλ υπάρχει ελληνική κοινότητα και ελληνική ορθόδοξη εκκλησία του
Αγίου Γεωργίου.
Η παλαιά πόλη Κουλάρο (Cularo) έγινε η Γρατιανόπολις το 381 μ.Χ. και έδρα της επισκοπής
Γρατιανοπόλεως, με τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Γρατιανό (359-383 μ.Χ.).
Η πόλη φιλοξένησε τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες το 1968.
ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ
Είμαστε βέβαιου ότι σύντομα θα αποδειχθεί στο κοντινό μέλλον σε πια ιστορική αρχαία πόλη
ανήκουν οι αρχαιότητες της Γρατσιάνης
Αυτό θα γίνει με την έκδοση 2 βιβλίων
1ο ) Το πρώτο γραμμένο από τον υπογράφοντα την σημερινή δημοσίευση σε συνεργασία με την
Μάρθα Στ. Καπλάνογλου και θα αφορά την πρωτεύουσα των Τυρρηνών την Τύρισσα την πόλη
που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Κοζάνης που θα είναι 1 από τα 3 βιβλία με τον γενικό
προσωρινό τίτλο << Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
ΕΩΣ ΤΟ 1960 μ.Χ. >>
2ο ) Το δεύτερο βιβλίο γραμμένο από τον Γιάννη Π. Καπλάνογλου που μαθηματικά με βάσεις
τις συντεταγμένες του Πτολεμαίου, άλλα και αναλύοντας όλες τις αρχαίες αναφορές θα
αποδείξει πιο είναι το όνομα της αρχαίας πόλης που βρισκόταν στην Γρατσιάνη πριν αυτή
μετονομασθεί από τον Μέγα Θεοδόσιο με το όνομα του ευεργέτη του Γρατιάνου
Ο Γιάννης Καπλάνογλου μας βοήθησε πολύ με τις εξιδανικευμένες γνώσεις του στην εύρεσή
του αρχαίου ονόματος της πόλης που βρισκόταν στην θέση της Κοζάνης κάνοντας παράλληλες
έρευνες από τις οποίες προέκυψε και αρχαία ονομασία της πόλης που βρισκόταν στην θέση της
Γρατσιάνης
Οι έρευνες του διήρκεσαν πάνω από 10 χρόνια προκείμενου να αναδειχθεί η ιστορική αλήθεια,
η οποία να είναι τόσο δυνατή ώστε να μη μπορεί να
αμφισβητηθεί .