Κύριε Υπουργέ,
κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συζητάμε σήμερα ένα νομοσχέδιο -oφείλω να ομολογήσω- σε ένα κλίμα εξαιρετικά δημιουργικό.
Είναι από τις λίγες φορές που στην Ολομέλεια κατατίθενται, σημαντικός προβληματισμός, ουσιαστικές προτάσεις, που από όπου κι αν προέρχονται, έχουν στόχο, την καλύτερη εξέλιξη ενός φορέα που είναι πολύ σημαντικός για την Ελλάδα, το «Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας».
Το Ινστιτούτο έχει σημαντική εκδοτική δραστηριότητα στο πλαίσιο της οποίας εκδίδει βιβλία Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, ετήσιο επιστημονικό περιοδικό, διοργανώνει συνέδρια και διαλέξεις, παρέχει δωρεάν φιλοξενία σε ερευνητές, επιστήμονες που εργάζονται για τις διατριβές τους. Το Ινστιτούτο διευκολύνει επιστήμονες να ασχοληθούν με την έρευνα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου και προσφέρει κάθε χρόνο έξι υποτροφίες.
Επίσης, είναι σημαντική η περιουσία του Ινστιτούτου, αφού η ελληνική κοινότητα της Βενετίας έχει προσφέρει σημαντικά κτήρια κάποια εκ των οποίων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής αξίας, όπως ο ναός του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων, το κτήριο του Μουσείου του Ινστιτούτου, το κτήριο της Φλαγγινείου Σχολής και άλλα.
Στην κυριότητα του -και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία- έχει σημαντικό αριθμό εικόνων, αντικείμενα και σκεύη λατρείας, το Αρχείο Ελληνισμού της Βενετίας, το οποίο περιλαμβάνει τις χρονιές από το 1498 έως το 1959. Είναι ένα Αρχείο ιδιαίτερης ιστορικής αξίας.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, το γεγονός ότι μετά από πολλά χρόνια μία Κυβέρνηση έρχεται να ασχοληθεί και να νομοθετήσει για το μοναδικής σημασίας Ινστιτούτο της Βενετίας, που άλλωστε είναι και το μοναδικό Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που λειτουργεί ως ερευνητικό κέντρο εκτός Ελλάδας.
Το Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, λοιπόν, θα τολμούσα να πω ότι δεν μας ανήκει. Στην πραγματικότητα ανήκει στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Ανήκει στην Ιστορία και στον χρόνο των ανθρώπων και γι’ αυτό έχουμε την ευθύνη να το διαχειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Μέσω του ιστορικού Ινστιτούτου οφείλουμε να υπερασπιστούμε την ιστορία της χώρας μας, τη στιγμή που συναντιέται η Ανατολή με τη Δύση.
Είμαστε υποχρεωμένοι να διατηρήσουμε τη μοναδικότητα αυτού του Ινστιτούτου, να διατηρήσουμε και να ενισχύσουμε τον επιστημονικό και ερευνητικό του χαρακτήρα καθώς και τον διεθνή του ρόλο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
νομίζω πως υπάρχουν πεδία συζήτησης στα οποία το σύνολο των δημοκρατικών δυνάμεων θα μπορούσαν να συναινέσουν.
Νομίζω πως είναι σημαντικό για το πολιτικό προσωπικό της χώρας να εμφανίζεται επί της ουσίας συναινετικό σε ζητήματα που αφορούν στον εκσυγχρονισμό δομών, στη χάραξη νέων εξωστρεφών πολιτικών, αλλά κυρίως στην εξωστρέφεια και τη διεύρυνση της παρουσίας της χώρας στο εξωτερικό και μάλιστα σε τομείς όπως αυτοί της παιδείας και του πολιτισμού, όπου η χώρα μας διαθέτει συντριπτικό, αλλά δυστυχώς αναξιοποίητο μέχρι σήμερα πλεονέκτημα, έναντι τουλάχιστον των Ευρωπαίων εταίρων της.
Θέλω εδώ να επισημάνω ένα παράδοξο της ελληνικής πραγματικότητας. Συζητάμε για ένα πολιτιστικό ίδρυμα, για ένα ίδρυμα πολιτισμού και από τον διάλογο απουσιάζει το Υπουργείο Πολιτισμού.
Αυτό νομίζω ότι μπορούμε να το αποδώσουμε στην κεκτημένη ταχύτητα, στη γραφειοκρατία και στο γεγονός ότι δεν καταλαβαίνουμε πολλές φορές τη σημασία σημαντικών ιδρυμάτων.
Η Βενετία είναι από αιώνες βαθύτατα συνδεδεμένη με το Βυζάντιο. Επί σειρά αιώνων παρέμεινε σημαντικό κέντρο Τεχνών και Γραμμάτων. Εδώ δημιουργείται ο διάλογος Ανατολής και Δύσης.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, που νομίζω πως όλοι τους έχουμε επισημάνει, ο εκάστοτε Πρόεδρος θα πρέπει να είναι ελεύθερος να δώσει το επιστημονικό του στίγμα, να επιλέξει την πολιτική που πιστεύει ότι θα διευρύνει τους στόχους του Ινστιτούτου.
Ο Πρόεδρος θα πρέπει να είναι μια σημαντική και δυναμική προσωπικότητα από τον χώρο των πανεπιστημιακών, που κατά τη διάρκεια της θητείας του θα έχει την πλήρη ευθύνη του σχεδιασμού του επιστημονικού και ερευνητικού προγράμματος του Ινστιτούτου.
Έρχομαι τώρα σε αυτό που θεωρούμε όλοι καινοτομία ή επιτυχία, σε αυτό που όμως όλη η υπόλοιπη Ευρώπη έχει κατακτήσει εδώ και δεκαετίες. Αναφέρομαι στον ρόλο του οικονομικού διευθυντή. Επειδή δεν υπάρχει στην πραγματικότητα συνύπαρξη και διαχρονικά διάλογος μεταξύ των Υπουργείων στην Ελλάδα, θα πρέπει να καταλάβουμε ότι όλοι οι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Πολιτισμού ή παρόμοιοι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Παιδείας ή του Υπουργείου Εξωτερικών, στη συγκεκριμένη περίπτωση το Ίδρυμα Βυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, πρέπει να λειτουργούν με ένα κοινό καθεστώς.
Είναι ξεχωριστός ο ρόλος του διευθυντή ή του Προέδρου από αυτόν του οικονομικού διευθυντή. Αυτό συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη.
Ως προς τη διαδικασία επιλογής των υποψηφίων διδακτορικών και μεταδιδακτορικών υποτρόφων, νομίζω ότι θα πρέπει να ισχύει, ό,τι ισχύει και για τον επιλογή του εκάστοτε Πρόεδρο του Ιδρύματος. Και εδώ η ευθύνη της επιλογής θα πρέπει να ανήκει στους επιστήμονες.
Κλείνοντας, θέλω να απευθυνθώ στον Υπουργό και να του ζητήσω κι εγώ με τη σειρά μου, το ζήτημα του Οργανισμού του Ιδρύματος να μην μείνει μία απλή εξαγγελία, αλλά να ολοκληρωθεί σήμερα εδώ με την δέσμευση, ότι σε ένα εξάμηνο θα έχει ολοκληρωθεί η νομοθέτηση και η λειτουργία του Οργανισμού. Ως πολιτικό σύστημα, ως χώρα, ως πολιτεία, αλλά και ως Κυβέρνηση βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο και θα πρέπει να γίνουμε εξαιρετικά συγκεκριμένοι -όπως είπε και ο κ. Ξυδάκης στην ομιλία του- σε αυτά που ανακοινώνουμε και να μην αφήνουμε κανένα κενό που να μπορεί μια επόμενη ηγεσία Υπουργείου να παρερμηνεύσει ή αμφισβητήσει.
Εύχομαι με την εφαρμογή του παρόντος νομοσχεδίου, που οφείλω να ομολογήσω ότι έρχεται σημαντικά βελτιωμένο, να ξαναγεννηθεί το μοναδικό ερευνητικό Ίδρυμα που διαθέτουμε στο εξωτερικό, να μην επαναλάβουμε λάθη του παρελθόντος και να συμβάλουμε με τον διάλογο στο σχεδιασμό και άλλων παρόμοιας σημασίας Ιδρυμάτων σε άλλες χώρες.
Η χώρα μας περνάει σταθερά στην καινούργια εποχή και στην καινούργια εποχή δεν χωράνε ιδιοτελείς πολιτικές, προσωπικές στρατηγικές και σκοπιμότητες.
Σας ευχαριστώ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
Θέμη Μουμουλίδη
Σκηνοθέτη, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Π.Ε. Κοζάνης
Μέλους Διαρκών Επιτροπών
Μορφωτικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων