Μούσκαρι, Σκορδουλάκος, Μούσκαρι το εύκομον (Muscari comosum) ή Λεοπόλδια η εύκομη (Leopoldia comosa)

ΙΣΤΟΡΙΑ – ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ – ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ – ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ -ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ – ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ -ΧΡΗΣΕΙΣ

Σταύρου Π. Καπλανογλου Γεωπόνου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το μούσκαρι, αποτελεί είδος κοινό, που το συναντάμε σε όρια αγρών, σε πετρώδη εδάφη, ακαλλιέργητα εδάφη, δάση και σε λιβάδια συνήθως σε χαμηλό υψόμετρο (0-1500μ). Κατανέμεται σ’ όλη την περιοχή της Μεσογείου, καθώς και σ’ όλη την Ελλάδα (υπάρχουν συνολικά 15 είδη του γένους Μούσκαρι στην Ελλάδα)

ΙΣΤΟΡΙΑ
Οι βολβοί του έχουν πικρή γεύση και τρώγονται από την αρχαιότητα, γιατί θεωρούνται ότι έχουν ισχυρές αφροδισιακές και θεραπευτικές ιδιότητες.
– Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης
Ο Ιπποκράτης και ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιούσαν τους βολβούς για πολλές ασθένειες.
Την ίδια άποψη έχουν και οι σύγχρονοι Έλληνες που τρώνε τους βολβούς με τον αρχαίο τρόπο, δηλαδή ψημένους και αρτυμένους με ξύδι, όπως συνιστά ο Διοσκουρίδης.
Ο Αθήναιος έλεγε :
«Άριστοι βολβοί είναι οι βασιλικοί που έχουν κόκκινο χρώμα. Δεύτερης ποιότητας είναι οι λευκοί από τη Λιβύη. Χειρότεροι από όλους είναι οι Αιγυπτιακοί».
Ο Φιλήμων έλεγε :
«Οι βολβοί ταιριάζουν με το τυρί, το μέλι, το κρεμμύδι και το ξύδι. Αν τους φας χωρίς αυτά, τότε είναι άθλιοι και πικροί».
Οι βολβοί συλλέγονται πριν την περίοδο του Πάσχα.
Διατηρούνται στο ξύδι και αποθηκεύονται σε βάζα. Οι βολβοί του M. comosum αποτελούν, ειδικά στην Κρήτη, εξαιρετικό μεζέ με το όνομα σκορδουλάκοι.
Το Muscari ή υάκινθος εμφανίστηκε στη Δυτική Ευρώπη τον 17ο αιώνα.
Και οι βολβοί ρίζωσαν στην επικράτεια της Ολλανδίας, όπου βρίσκονταν έχοντας παρασύθει στην ακτή ως αποτέλεσμα μιας καταιγίδας στη θάλασσα.
Το πλοίο που μετέφερε τους βολβούς της οικογένειας Υάκινθων ναυάγησε.
Έτσι έμαθαν οι Ευρωπαίοι για εκπληκτικά αρωματικά λουλούδια που είναι εύκολο να αναπτυχθούν από έναν μικρό βολβό.
Είναι μερικά από τα παλαιότερα ανοιξιάτικα λουλούδια που καλλιεργήθηκαν από την ανθρωπότητα. Είναι γνωστά σαν προάγγελοι της Άνοιξης
Το Muscari, γνωστό και ως υάκινθος σταφυλιού ή μαργαριτάρια της Ισπανίας, είναι ιθαγενές στην περιοχή της Μεσογείου όπου μπορούν να βρεθούν περισσότερες από 50 διαφορετικές ποικιλίες.
Τα φυτά καλλιεργούνται εδώ και πολλούς αιώνες.
Μέχρι το 1576, οι σημειώσεις καλλιέργειας έδειχναν ότι το μουσκάρι που συλλέγονταν στην Ισπανία καλλιεργούνταν σε κήπους σε όλη την Ευρώπη.
Το εύρος του γένους Muscari καλύπτει σχεδόν όλη την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική, αλλά η μεγαλύτερη ποικιλία ειδών (πάνω από 60%) βρίσκεται στη Μεσόγειο. Ορισμένα είδη του γένους εισάγονται στη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία. Τα φυτά ζουν παντού σε χορταριώδεις πλαγιές, σε στέπες, ορεινά δάση, υψώνονται ψηλά, έως και 3000 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς και κοντά στα χιόνια που λιώνουν. Το Muscari μπορεί να το δει κανείς τόσο σε ανοιχτούς χώρους όσο και σε ξέφωτα δασών, σε θάμνους. Στο
έδαφος της Ρωσίας, ειδικά στον Καύκασο, καθώς και στο έδαφος της χερσονήσου της Κριμαίας, υπάρχουν περίπου 10 είδη muscari. Το Muscari είναι ένα ζιζάνιο στον Καύκασο, που συχνά αναπτύσσεται σε καλλιέργειες και αγρανάπαυση.Το μουσκάρι είναι ένα δηλητηριώδες φυτό, ιδιαίτερα οι βολβοί του.

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Το Muscari (λατ. Muscari) είναι ένα γένος βολβωδών φυτών που ανήκει στην οικογένεια των σπαραγγιών Ασπαραγοειδή (lat. Asparagaceae).
Προηγουμένως, περιλαμβανόταν στην οικογένεια των Υάκινθων (lat. Hyacinthaceae), ή Liliaceae (λατ. Liliaceae).
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)
Ομοταξία: Μονοκοτυλήδονα (Liliopsida)
Τάξη: Ασπαραγώδη (Asparagales)
Οικογένεια: Ασπαραγοειδή (Asparagaceae)
Γένος: Mούσκαρι (Muscari )
Είδος: M. comosum
Διώνυμο
Μούσκαρι το εύκομον
(Muscari comosum)
Το γένος Μούσκαρι (Muscari) περιλαμβάνει 60 είδη από την Ευρώπη και την Μικρά Ασία. Στην Ελλάδα αυτοφύονται 14 είδη. Αυτό που δίνει τους αφροδισιακούς βολβούς, που μοιάζουν με κρεμμυδάκια, είναι το Μούσκαρι το εύκομον (Muscari comosum
Ορισμένα είδη καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά φυτά.
Στον κόσμο υπάρχουν πολλές ποικιλίες muscari με ποικιλία χρωμάτων ταξιανθιών.
Το Muscari ονομάζεται επίσης υάκινθος ποντικιού, ή κρεμμύδι οχιάς.
1.Το μουσκάρι Αρμενικό (Muscari armeniacum) είναι φυτό ύψους έως 20 εκατοστών, με γαλαζωπό σωληνωτά άνθη.
2. Σχήμα σταφυλιού Muscari (M. botryoides) – ύψος έως 25 εκ.
3. Έχει εκτραφεί μια μορφή κήπου με λευκά άνθη. Το μουσκάρι λοφιοφόρο (M. comosum), ύψους 25-30 cm, όταν ανθίζει σχηματίζει βούρτσες από μωβ επάνω άνθη και πρασινωπά κάτω. Οι βολβοί είναι βρώσιμοι.
4. Muscari azure (M. azureum) – ένα είδος με λογχοειδή φύλλα και φωτεινά μπλε λουλούδια με σκούρες ρίγες που εμφανίζονται την άνοιξη.
5. Η μορφή κήπου «Λευκό» έχει καθαρά λευκά άνθη. καλλιέργεια Μουσκάρι

Η ΒΡΩΣΙΜΗ ΠΟΙΚΙΛΊΑ
Ένα άλλο είδος, το Muscari comosum (γνωστό ως υάκινθος με φούντα), είναι μια βρώσιμη λιχουδιά .
–Ελλάδα
Μια ποικιλία που άρχισε να καλλιεργείται πρόσφατα με επιτυχία στην Πελοπόννησο στην Τρίπολη της Αρκαδίας από την επιχείρηση «ΒΟΛΒΟΙ (ΒΟΡΒΙΑ) ΤΡIΠΟΛΕΩΣ
ΜΠΙΡΑΤΣΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ»
Το μεγάλο πλεονέκτημα της είναι η περιεκτικότητα σε αλκαλοειδή είναι περιορισμένη με αποτέλεσμα και η πικράδα να είναι περιορισμένη και με την σωστή λελογισμένη χρήση να μην δημιουργεί προβλήματα
– Μαρόκο
Μεγάλες ποσότητες παραγόταν παλιότερα στο Μαρόκο μια ασθένεια όμως που εμφανίσθηκε στα φυτά εκμηδένισε σχεδόν την παραγωγή
–Ιταλία
Στην περιοχή της Απουλίας της νότιας Ιταλίας, όπου ο πικρός βολβός τρώγεται ως πιάτο που ονομάζεται lampascioni .
Η Μεσόγειος και η Νοτιοδυτική Ασία είναι η αρχική πατρίδα του Muscari , έτσι αυτή η γαστρονομική παράδοση χρονολογείται πολλά χρόνια πίσω.
Αρχικά τρώγονταν από αγρότες που αναζητούσαν τροφή για αυτό το δωρεάν συστατικό, έχουν γίνει μια περιζήτητη γευστική εμπειρία για τους καλοφαγάδες ταξιδιώτες σε αυτό το μέρος της Ιταλίας. Οι επισκέπτες μπορούν να περιμένουν ότι αυτοί οι βολβοί θα σερβίρονται με μυριάδες τρόπους – από ψητό μέχρι ψητό ή τηγανητό.

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ
-Βλαστός
Ο βλαστός φτάνει σε ύψος 15-80 εκατοστά
–Φύλλα
Τα φύλλα έχουν πλάτος 4-20 mm.
–Άνθη
Ο βότρυς στην κορυφή φέρει μια φούντα από άγονα άνθη που θυμίζουν μια επτάφωτο λυχνία (μενορά) και αμέσως πιο κάτω είναι πιο πυκνός με άνθη κυανοϊώδη, ενώ τέλος στο κάτω μέρος είναι αραιός με καστανά άνθη. Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι Ιούνιο.
– Καρποί
Οι καρποί είναι τριγωνικές κάψες που περιέχουν πολλά μικρά σπέρματα
– Βολβοί
Οι βολβοί του έχουν πικρή γεύση και τρώγονται από την αρχαιότητα, επειδή εθεωρείτο ότι έχουν ισχυρές αφροδισιακές και θεραπευτικές ιδιότητες.

ΑΝΑΓΚΕΣ
–Έδαφος
Απαιτεί αποστραγγιζόμενα εδάφη , μέτριας γονιμότητας , αμμοπηλώδη.
Εάν το έδαφος για καλλιέργεια είναι στεγανό και αεροστεγές, βαρύ στη σύνθεση, τότε οι βολβοί μπορεί να σαπίσουν. Απαιτείται χαλάρωση και επαρκής αποστράγγιση. Τα μουσκάρια είναι ένα ζωηρό είδος που μπορεί να προσαρμοσθεί και να επιβιώσει σχεδόν σε οποιοδήποτε έδαφος εύκολα.
Πολλαπλασιάζονται γρήγορα όταν φυτεύονται σε καλά στραγγιζόμενα αμμώδη εδάφη, που είναι όξινα έως ουδέτερα και δεν είναι πολύ πλούσια.
– Ηλιοφάνεια
Για να αποκτήσετε άφθονη ανθοφορία – το muscari καλλιεργείται στον ανοιχτό ήλιο.
– Θερμοκρασία
Τα μουσκάρια δεν υποφέρουν από το κρύο τον χειμώνα. Το φυτό είναι ανθεκτικό στο κρύο Η βέλτιστη θερμοκρασία αέρα για ανάπτυξη και ανάπτυξη είναι 14-18 °C.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
Το Muscari καλλιεργείται τόσο σε ανοιχτό έδαφος όσο και σε γλάστρες και παρτέρια . Συνήθως, το φυτό χρησιμοποιείται για να διακοσμήσει περιγράμματα, παρτέρια και βραχώδεις λόφους.
–Πολλαπλασιασμός
Πολλαπλασιάζεται με σπόρους και θυγατρικούς βολβούς. Όταν πολλαπλασιάζεται με σπόρους, η ανθοφορία εμφανίζεται το 3ο έτος, αφού οι βολβοί φτάσουν σε ένα συγκεκριμένο μέγεθος
–Φύτευση
Οι βολβοί φυτεύονται στις αρχές του φθινοπώρου σε καλά φωτισμένο μέρος σε στραγγισμένο, χαλαρό έδαφος μέτριας γονιμότητας, διατηρώντας απόσταση 5-6 cm μεταξύ των βολβών.
Για να γίνει αυτό, επιλέγονται μεγάλοι υγιείς βολβοί τον Αύγουστο και διατηρούνται σε θερμοκρασία 18-20 ° C. Αργότερα φυτεύονται σε γλάστρες ή κουτιά σε μείγμα τύρφης και άμμου, ποτίζονται και αποθηκεύονται για 2,5-3 μήνες, πρώτα στους 8 ° C και στη συνέχεια στους 3-5 ° C. Τελικά μεταφέρθηκε στο φως, και η ανθοφορία εμφανίζεται σε 1-2 εβδομάδε
–Άρδευση
Όταν μεγαλώνετε σε γλάστρα ή μπολ, θα πρέπει να διατηρείτε συνεχώς το έδαφος υγρό, αλλά μην το πλημμυρίζετε, καθώς αυτό είναι γεμάτο με κιτρίνισμα των φύλλων.
Το πότισμα σε μια γλάστρα υγραίνει συνεχώς το χώμα .Ποτίστε καλά, αλλά μην αφήσετε την γλάστρα με ένα πιατάκι γεμάτο με νερό.
– Ασθένειες και παράσιτα
Κατά την αποθήκευση, μερικές φορές σχηματίζεται μούχλα στους βολβούς – το αποτέλεσμα της ζωτικής δραστηριότητας των μυκήτων του γένους Penicillium. Οι βολβοί πρέπει να καθαρίζονται από αυτό και εφεξής να φυλάσσονται σε στεγνότερο δωμάτιο
– Συγκομιδή / η διάθεση του στην αγορά
Οι βολβοί του M.comosum αποτελούν, ειδικά στην Κρήτη, εξαιρετικό μεζέ με το όνομα σκορδουλάκοι
Εκει τα πουλάνε και στις λαϊκές με το όνομα βορβιά ή βολβοί. Συνήθως έρχονται απο Ιταλία όπου εκεί γίνεται συστηματική καλλιέργεια.
Είναι αρκετά δύσκολο να τους βγάλεις αφού συνήθως είναι 20-25 πόντους βαθιά.
Η καλλιέργεια γίνεται σε ειδικές κατασκευές με ειδικό χώμα και πλέγμα στο βάθος το οποίο, στη συγκομιδή, απλά το τραβάνε μαζί με τους βολβούς
Συλλέγονται σε άγρια κατάσταση την άνοιξη τον Απρίλιο και το Μάιο, το άνθος, ο βλαστός και ο βολβός.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΦΕΛΗ – Χημική σύνθεση
Το Muscari περιέχει αλκοόλες (φαινυλαιθύλιο, κινναμικό, βενζύλιο), εστέρες (ευγενόλη, διμεθυλυδροκινόνη, μεθυλευγενόλη), αλδεΰδες, φλαβονοειδή, ασκορβικό οξύ, οξαλικό οξύ.
Οι φαρμακολογικές ιδιότητες ενός φυτού καθορίζονται από τη χημική του σύνθεση.
Το Muscari είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, γεγονός που εξηγεί την αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική δράση του φυτού.
Τα φλαβονοειδή στη σύνθεση του εδάφους του φυτού ενισχύουν τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνουν την ελαστικότητα και τη σφριγηλότητα των κυττάρων του δέρματος, ως αποτέλεσμα, επιτυγχάνεται μια αναζωογονητική επίδραση της εξωτερικής χρήσης του muscari στην κοσμετολογία.
Για ιατρικούς και καλλυντικούς σκοπούς, παρασκευάζονται εκχυλίσματα αλκοόλης από πέταλα Muscari. Για το σκοπό αυτό συλλέγονται οι ταξιανθίες Muscari κατά την ανθοφορία.

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Το μουσκάρι είναι μη φαρμακοποιητικό φυτό, δεν χρησιμοποιείται στην επίσημη ιατρική.
Παρ ’όλα αυτά έχοντας θεραπευτικές ιδιότητες, συνίσταται ο βολβός ως ι διουρητικός, τονωτικός και ορεκτικός, μειώνει τη χοληστερίνη, είναι πλούσιος σε βλέννες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κατάπλασμα για κοκκίνισμα του δέρματος, πρηξίματα, στραμπουλήγματα και ρευματισμούς.
Είναι ωφέλιμοι για τους εξασθενημένους οργανισμούς, δίνουν όρεξη στους φυματικούς και τους ραχιτικούς και θεραπεύουν φλεγμονές του συκωτιού.
Διαθέτοντας ευχάριστη μυρωδιά, το muscari έχει βρει εφαρμογή στην αρωματοποιία και την κοσμετολογία.
–Στη λαϊκή ιατρική
Στη λαϊκή ιατρική σε ορισμένες ασιατικές χώρες, το muscari χρησιμοποιείται ως επούλωση πληγών, αναλγητικό και αντιγηραντικό.
Το αιθέριο έλαιο Muscari χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία ως αντισηπτικό, βακτηριοκτόνο, αντιφλεγμονώδες, απολυμαντικό και είναι αποτελεσματικό ως αφροδισιακό για τη σεξουαλική αδυναμία.
Το αιθέριο έλαιο Muscari χρησιμοποιείται επίσης στην αρωματοθεραπεία για τη θεραπεία κρυολογήματος, βρογχίτιδας, διαταραχών του νευρικού συστήματος, αϋπνίας, αφού το φυτό έχει ηρεμιστική ιδιότητα.
Το Muscari είναι γνωστό ότι χρησιμοποιείται στη λαϊκή πρακτική με τη μορφή πλύσης για επώδυνη και βαριά έμμηνο ρύση.
Το φυτό χρησιμοποιείται εξωτερικά στην επούλωση πληγών, αντισηπτικό, αναλγητικό για φλεγμονώδεις διεργασίες δερματολογικής φύσης, πληγές, εγκαύματα.
Το Muscari είναι γνωστό για την ηρεμιστική του δράση, γι’ αυτό χρησιμοποιείται για τη νεύρωση, την κατάθλιψη και την αϋπνία
Το αιθέριο έλαιο του Muscari χρησιμοποιείται για μασάζ, εισπνοή για κρυολογήματα, βρογχίτιδα, καθώς και στη γυναικολογική πρακτική για ακανόνιστη και επώδυνη έμμηνο ρύση.
Η μυρωδιά του muscari δρα ως αφροδισιακό, ανακουφίζει από την ψυχρότητα και τη σεξουαλική αδυναμία και ηρεμεί το νευρικό σύστημα
Τα αλκοολούχα εκχυλίσματα από τα πέταλα του φυτού χρησιμοποιούνται εξωτερικά στη λαϊκή κοσμετολογία για την περιποίηση κάθε τύπου δέρματος, ιδιαίτερα για προβληματικές και γερασμένες επιδερμίδες με ακμή

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το Muscari έχει πολλές χρήσιμες ιδιότητες, αλλά λόγω της τοξικότητας του (το φυτό είναι δηλητηριώδες), η φρέσκια χρήση του στην ιατρική είναι περιορισμένη, μόνο τα αλκοολούχα εκχυλίσματα του φυτού χρησιμοποιούνται για εξωτερική χρήση
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή (προπάντων στην βρώση αυτοφυών και μη καλλιεργούμενων φυτών ) σε όλα τα στάδια της επεξεργασίας για να καταστεί βρώσιμη και να περιοριστούν οι κίνδυνοι και η πικράδα
Για διευκόλυνση των ανθρώπων που τους ενδιαφέρει η βρώση μερών των φυτών στο τέλος της δημοσίευσης παραθέτουμε μια συνταγή από το εξειδικευμένο ιστολογιο Κριτικές γεύσεις
Ο βολβός του θεωρείται δηλητηριώδης από τους Άγγλους.
– Αντενδείξεις και παρενέργειες
Το μουσκάρι είναι ένα δηλητηριώδες φυτό, ειδικά οι βολβοί, επομένως δεν συνιστάται να λαμβάνετε μέσα φυτικά φάρμακα.
Το Muscari αντενδείξεις στην εξωτερική του χρήση είναι η περίοδος εγκυμοσύνης και γαλουχίας στις γυναίκες,
Στην παιδική ηλικία,
Στους έχοντες ατομική δυσανεξία.
Άτομα με ευαίσθητο δέρμα με παρατεταμένη επαφή με φυτά muscari, όπως οι κηπουροί, μπορεί να εμφανίσουν δερματίτιδα εξ επαφής.

ΧΡΗΣΕΙΣ
–Καλλωπιστική χρήση .
Οι βολβοί αγοράζονται σε ανθοπωλεία και κέντρα κηπουρικής. Πρέπει να είναι υγιή και όχι πολύ μικρά. Η οικογένεια Muscari έχει περισσότερα μπλε λουλούδια από οποιαδήποτε άλλη οικογένεια βολβών που ανθίζουν την άνοιξη. Προορίζονται να φυτευτούν σε μεγάλες συστάδες που παρασύρονται πάνω από μια πλαγιά, μια πλαγιά, ένα λιβάδι ή γκαζόν–
–Εδωδιμότητα .
Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Κρήτη θεωρείται πραγματική λιχουδιά και συλλέγονται όπως προαναφέραμε ,σε άγρια κατάσταση την άνοιξη τον Απρίλιο και το Μάιο,..
Τα άνθη και οι βλαστοί τρώγονται τσιγαριστά σε ομελέτες.
Οι βολβοί χαράζονται στη βάση τους και βράζονται, το λιγότερο τρεις φορές, για να ξεπικρίσουν. Όταν μαλακώσουν τους τοποθετούμε σε βάζο που συμπληρώνεται με ξύδι και νερό.
Διατηρούνται στο ψυγείο για μικρό χρονικό διάστημα, σερβίρονται με λάδι και ξύδι ως σαλάτα παγωμένη. Συνοδεύουν θαυμάσια όσπρια και κρέατα.

ΚΑΙ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟΣ ΚΡΗΤΙΚΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ

https://www.kritikes-geuseis.gr/…/item/5562-salates/73-..

.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.ΜΟΥΣΤΑΡΙ.jpg

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.