του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Με τη φράση ‘’Φεύγει ο Άγιος’’ στα χείλη και στην καρδιά των πιστών, το Βελβεντό ξεπροβόδισε μετά τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής (20-8-2017) στον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου στο Βελβεντό, το ιερό λείψανο του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω.
Το ιερό λείψανο του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω φιλοξενήθηκε οικοδεσποτικά στο Βελβεντό (ο ι. ναός και η ενορία αναφέρονται σ’ αυτόν, δικός του είναι ο ναός, δική του και η ενορία) επί 23 ημέρες, από την 29η Ιουλίου 2017.
Στην ευρύτερη περιοχή μας υπάρχει μια μεγάλη – αιώνων – παράδοση σχέσης των κοινωνιών με τους Αγίους που πολιτεύτηκαν στην περιοχή μας, με τα Μοναστήρια τους και τα (φυλασσόμενα στα Μοναστήρια) ιερά λείψανά τους.
Η Αιανή, η Κοζάνη και ο Τσαρτσαμπάς συνδέονται άρρηκτα με τον Άγιο Νικάνορα και το Μοναστήρι του στη Ζάβορδα. Το Βελβεντό και τα ορεινά χωριά των Πιερίων (το Καταφύγι, η Αγία Κυριακή, και το Παλαιογράτσανο) με τον Άγιο Διονύσιο και τα Μοναστήρια του Τιμίου Προδρόμου Βέροιας και Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο.
Στα Κρανίδια μαρτυρείται θαύμα (στα χρόνια της Τουρκοκρατίας) με το λείψανο του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω, και για τα Σέρβια μαρτυρείται θαύμα με την κάρα του Αγίου Νικάνορα Ζάβορδας, που σταμάτησε την θανατηφόρο πανώλη, που αποδεκάτιζε καθημερινά τους κατοίκους των Σερβίων.
Στην Αιανή εξακολουθεί η παράδοση αιώνων με την κατ’ έτος υποδοχή του ιερού λειψάνου του Αγίου Νικάνορα από το Μοναστήρι της Ζάβορδας, παράδοση από την οποία διδάχτηκα (και διαπίστωσα) τον απόλυτο σεβασμό του λαού της Αιανής κατά την εφημεριακή μου διακονία (Μάρτιος 1977 έως Σεπτέμβριος 1984) στην Αιανή.
Στο Καταφύγι η ίδια, αιώνων παράδοση, που συνεχίζεται με την υποδοχή στις 6 Αυγούστου κάθε χρόνο του ιερού λειψάνου του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω.
Όλα τα παραπάνω μαρτυρούν αυτή τη σχέση – η οποία εξακολουθεί και υφίσταται – και εξηγούν τις απορίες (και δίνουν απάντηση στις αντιρρήσεις) ορισμένων (και θεολόγων) για τις υποδοχές λειψάνων των Αγίων από τις ενορίες.
Οι υποδοχές ιερών λειψάνων από τις ενορίες δεν είναι φαινόμενο καινοφανές – και δεν προέκυψαν έτσι στα καλά καθούμενα – οι υποδοχές έχουν ιστορικές απαρχές με θεολογική τεκμηρίωση και φανερώνουν τη σχέση ανάμεσα στους Αγίους και στο λαό, μια σχέση προσφοράς από τη μεριά των Αγίων, στη συνέχεια αποδοχής από τη μεριά του λαού και πρόσκλησης του λαού για επίσκεψη των Αγίων (και των ιερών λειψάνων τους) στις τοπικές τους κοινωνίες για την επαναβεβαίωση αυτής της ουδέποτε παυμένης – αχώριστης σχέσης. Βεβαίως ο λαός να πηγαίνει (και πηγαίνει) στα Μοναστήρια και τιμά τα ιερά λείψανα των Αγίων Μαρτύρων και Οσίων στον τόπο του μαρτυρίου ή της άσκησής τους. Ε, λοιπόν, δεν δικαιούται αυτός ο λαός να μεταφέρει στα σπλάχνα του, στο χώμα του, στο έδαφός του, στους τόπους της εργασίας του, στην εκκλησιά του, έναν άγιο, ένα λείψανό του; Ακοινώνητοι πρέπει να παραμένουν οι δύο αυτοί πρωτογενείς χώροι-θεσμοί της Εκκλησίας, ενορία και μοναστήρι;
Οι υπερβολές και οι καταχρήσεις: Αν στα παραπάνω αντιτάξει κανείς τις υπερβολές, τις ανοησίες και τις ενδεχόμενες εκμεταλλεύσεις θα με βρει σύμφωνο. Το γεγονός όμως της επικοινωνίας και της φιλοξενίας των δύο χώρων, που συμβάλλει και στην προσωπική και στην κοινωνική μεταμόρφωση, δεν (πρέπει να) αναιρείται από τις ανοησίες, που συμβαίνουν κατά καιρούς, με πρωταγωνιστές εμάς τους κληρικούς. Εξαιτίας του φόβου της κατάχρησης μιας ιστορικής πρακτικής δεν καταργούμε τη χρήση της.
Η τελετή, μετά τη Θεία Λειτουργία, της αναχώρησης του ιερού λειψάνου από το Βελβεντό ήταν σύντομη και είχε ως εξής: Ψάλαμε το απολυτίκιο της Παναγίας ‘’Εν τη Γεννήσει, την παρθενίαν εφύλαξας…’’, και το απολυτίκιο του αγίου Διονυσίου ‘’Του Ολύμπου οικήτωρ…’’, ακολούθησε η δέηση ‘’υπέρ υγείας και σωτηρίας’’, το προκείμενο ‘’Τις Θεός μέγας’’ και τα μεγαλυνάρια ‘’Όλυμπε υπέρτατε των βουνών’’ και ‘’Πάσης Πιερίας Καθηγητά, Βελβεντού Κοζάνης, εκουσίως συνοικιστά, ημών των αναξίων, πρεσβείαις Θεοτόκου, τας αμαρτίας λύσον, ω Διονύσιε’’, έγινε η απόλυση και ακολούθησε, εν μέσω του εκκλησιάσματος, η αναχώρηση. Ο π. Κωνσταντίνος Κώστας παρέλαβε την λειψανοθήκη και μαζί με 50 συνοδίτες επιβιβάστηκαν σε λεωφορείο μεταφέροντας το ιερό λείψανο στο Μοναστήρι του στον Όλυμπο.
Στο αναλόγιο έψαλαν στον Όρθρο, στη Θεία Λειτουργία και στην αναχώρηση οι ψάλτες: Γιάννης Τζινίκος, Βασίλης Δαμιανάκης από την Κρήτη – γαμπρός Παλαιογρατσανίτης, Γιώργος Καραγιάννης, Βασίλης Καρανώτας, Γιάννης Παπαγόρας, Τάκης Στεφανόπουλος.
Ο Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου Βελβεντού ευχαριστεί θερμά τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλο για την άδεια και τον Καθηγούμενο της Ιεράς Σταυροπηγιακής και Πατριαρχικής Μονής Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Πανοσ. αρχιμανδρίτη Μάξιμο για την παροχή του ιερού λειψάνου.
Το ζητούμενο (και με τις επισκέψεις στους τόπους των Μαρτύρων και των Οσίων και με τις υποδοχές των ιερών λειψάνων και με τον προσωπικό μας αγώνα) είναι να δυνηθούμε να γίνουμε κι εμείς ‘’δοχεία του Πνεύματος’’, όπως το κατόρθωσε αυτό ο άγιος Διονύσιος, σύμφωνα με τον Υμνογράφο: ‘’Δοχείον του Πνεύματος εκλεκτόν, δέχου τας δεήσεις, Διονύσιε ιερέ…’’. (Τροπάριο Παράκλησης του Αγίου, Ωδή α’).
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
21-8-2017