ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΕΓΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΙΡΚΙΝΤΖΕ
Σταύρου Π. Καπλάνογλου
— Τι γράψαμε στην προηγούμενη δημοσίευση
Πριν από λίγες ημέρες δώσαμε πληροφορίες για έναν οικισμό της Μ.Ασίας που ευρύτερα έγινε γνωστός από το έργο της Διδώ Σωτηρίου ”Ματωμένα Χώματα ” το Κιρκιτζέ ή όπως λέγεται σήμερα Syrince ,στο δημοσίευμα επικεντρωθήκαμε σε γενικές πληροφορίες που αφορούσαν τον οικισμό και τους ανθρώπους του, που στην Μικρασιατική καταστροφή ήταν όλοι Έλληνες ( 1200 άνθρωποι) ,δεν δώσαμε παρά ελάχιστες πληροφοριες για το βιβλίο με την παγκόσμια επιτυχία που συμπλήρωσε περίπου 100 εκδόσεις από το 1962 που εκδόθηκε για πρώτη φορά μέχρι σήμερα, που προ 10ετιας είχε πουλήσει πάνω από 400000 βιβλία, ,όπως και δεν δώσαμε στοιχεία και για την δημιουργό του Διδώ Σωτηρίου , δίνοντας την υπόσχεση ότι στην επόμενη δημοσίευση θα δώσουμε τις σχετικές πληροφοριες
— Η ευχάριστη έκπληξη !!!
Ευχάριστη έκπληξη της δημοσίευσης, ήταν ο σχολιασμός 2 ανθρώπων που με καλή διάθεση επεσήμαναν λάθη που κάναμε στην μικρή αναφορα στο βιβλίο και την Διδώ Σωτηρίου .
Στην 1η περίπτωση ο άνθρωπος αυτός επεσήμανε ότι ο Μανώλης Αξιώτης δεν ήταν ένα φανταστικό πρόσωπο που διηγείται τα όσα συνέβησαν κατά και προ της Μικρασιατικής καταστροφής περίοδο, αλλά ειναι υπαρκτό πρόσωπο και ήταν ο Παππούς του και ότι όλο το μυθιστόρημα στηρίχθηκε σε σημειώσεις που κρατούσε στην επίμαχη περίοδο και αφορούσε την ζωή του που παρέδωσε το 1959-60 στην Διδώ Σωτηρίου.
Στέλνοντάς μάλιστα την εισαγωγή της πρώτης έκδοσης των ”ΜΑΤΩΜΕΝΩΝ ΧΩΜΑΤΩΝ ” του 1962 που το επιβεβαίωνε η ίδια η Διδώ Σωτήριου, μαζί με αυτό μας εστειλε και φωτογραφία του ενός από τα 2 βιβλία που έγραψε ο Μαν. Αξιώτης ”Εγώ ο Μανώλης Αξιώτης ”’..
Ο σχολιαστής της δημοσίευσης μας ήταν ο κ. Ανδρόνικος Αξιώτης Να σημειώσουμε ότι η έκδοση που είχα στα χέρια μου δεν είχε την εισαγωγή και γράφοντας στην προηγούμενη δημοσίευση τις λέξεις ”φανταστικό πρόσωπο ο Μ.Αξιώτης ” είχα αρκεστεί σε αυτό που είχα διαβάσει σε δημοσιεύματα που μιλούσαν για ένα φανταστικό πρόσωπο στο βιβλίο .
— Ιδού η δημόσια συνομιλία μας στο facebook
* Αndroniks Axiotis ” Κύριε μου σας παραθέτω την εισαγωγή από την πρώτη έκδοση των Ματωμένων Χωμάτων όπου η ίδια η Διδώ παραδέχεται ότι ο παππούς μου Μανώλης Αξιώτης είναι ο κεντρικός αφηγητής στο μυθιστόρημα!!! Αυτή είναι η ζωή του παππού μου!!! Σας διαβεβαιώνω κύριε μου πώς εγώ δεν είμαι φάντασμα δεδομένου ότι ο παππούς μου Μανώλης Αξιώτης από τον Κιρκιντζέ ήταν υπαρκτό πρόσωπο!!! Σας παραθέτω επίσης το βιβλίο Εγώ ο Μανώλης Αξιώτης που έχει συγγράψει ο ίδιος με στοιχεία της ζωής του από την Μικρά Ασία, τα οποία δεν περιέλαβε η Διδώ στα Ματωμένα χώματα!!! ”
* Προγονικές Εστίες ” κ .Αξιώτη σας ευχαριστώ για την παρέμβαση σας ,και για την αποκατάσταση της αλήθειας.Μιας αλήθειας που προφανώς αγνοούσα χωρίς να έχω καμιά πρόθεση να υποτιμήσω τον παππού σας Στο άρθρο που έγραψα επικεντρώθηκα στη ιστορια του χωρίου,έγραψα πολύ λίγα λόγια για το βιβλίο, με σκοπό για το βιβλίο να μιλήσω αργότερα όπως και για την Διδώ Σωτηρίου αφού το είχα διαβάσει πριν από χρόνια και ήθελα να το διαβάσω ακόμη μια φορά πριν από οποιαδήποτε δημοσίευση για το περιεχόμενο του Αρκέστηκα σε μια μικρή αναφορα με την υπόσχεση όπως θα είδατε να επανέλθω ,Η παρέμβαση σας ήρθε την κατάλληλη στιγμή μια και υπάρχει το περιθώριο της διόρθωσης του λάθους μου μια και πιστευω θα μου δώσετε την άδεια να αναδημοσιεύσω το σημείωμα της Διδώ Σωτηρίου. Θα χαρώ και ευχαρίστως θα δημοσιεύσω οποιαδήποτε άλλη πληροφορία μου δώσετε ”
* Αndronikοs Axiotis προς Προγονικές Εστίες ”Παρακαλώ κύριε μου!!! Οι εξηγήσεις όλες που αναγράφετε είναι απολύτως ικανοποιητικές και σας ευχαριστώ και εγώ για την κατανόηση!!! Κατά τα λοιπά το άρθρο σας με τα στοιχεία που παραθέτεται για τον Κιρκιντζέ το βρίσκω εξαιρετικό!!! Να ξέρετε πως ότι θελήσετε από εμένα για τις έρευνες σας και τις δημοσιεύσεις σας στο εξής, είμαι πάντα στην διάθεση σας!!! ”
— Όπως υποσχέθηκα στον κ.Αξιώτη αφού πρώτα δώσω την περιγραφή του Κολάζ των φωτογραφιών που συνοδεύει την σημερινή ανάρτηση και την αναφορα για το βιβλίο όπως είχα γραψει στις 23/12 /2019 θα δώσω το βιογραφικό τόσο της Διδώ Σωτηρίου, όσο και του Μανώλη Αξιώτη αποκαθιστώντας την αλήθεια
– Το κολάζ φωτογραφιών
Στο Κολάζ συμπεριλαμβάνονται: Η φωτογραφία του Μανώλη Αξιώτη, η φωτογραφία της Διδώ Σωτηρίου , Το βιβλίο που έχει διανεμηθεί στα σχολεία από το Υπουργείο παιδείας και δεν συμπεριλαμβάνει την εισαγωγή του 1962 που μου εστειλε ο κ. Ανδρόνικος Αξιώτης. Η εισαγωγή της πρώτης έκδοσης σε μικρογραφία ( Παρακάτω δημοσιεύουμε πιο ευανάγνωστο αυτό το κείμενο) και η φωτογραφία του βιβλίου του Μ.Αξιώτη ”Εγώ ο Μανώλης Αξιώτης. και αποσπάσματα από τα δυο βιβλία κάτω από τις φωτογραφίες των δυο πρωταγωνιστών του βιβλίου..
— Η εισαγωγή της πρώτης έκδοσης του 1962
Γράφει η Διδώ Σωτηρίου στην εισαγωγή της πρώτης έκδοσης του βιβλίου της το 1962
”ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ συμπληρωθήκαν από τότε που Μικρασιατικός Ελληνισμός ξεριζώθηκε από τις προγονικές εστίες του.
Και ειναι αυτός ο ξεριζωμός ένα από τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας μας
Κείνοι που έζησαν μέσα την θύελλα φεύγουν ένας ένας και ζωντανή μαρτυριά χάνεται Χάνονται και οι λαϊκοί θησαυροί ή μπαλσαμώνονται στα ιστορικά αρχεία” Από του πεθαμένου το μάτι μην περιμένεις δάκρυ” Λέει μια Μικρασιατική παροιμία.
Στις μνήμες των ζωντανών έσκυψα Ακούμπησα μ’ αγάπη και πόνο το αφτί στις καρδιές τους , εκεί που κρατούν τις θύμησες όπως στο κονστάσι τα βάγια και τα στέφανα.
.Κάτω απ΄’ τον Μανώλη Αξιώτη τον κεντρικό αφηγητή του βιβλίου,υπάρχει ο Μικρασιάτης αγρότης,που έζησε σε τ’ Αμελέ Ταμπούρια του 14-18,που φόρεσε αργότερα την στολή του Ελληνα φαντάρου,που είδε την καταστροφή,εζησε την αιχμαλωσία και που πρόσφυγας έφαγε πικρό ψωμί ,σαράντα χρόνια λιμενεργάτης , συνδικαλιστής , μαχητής της Εθνικής μας αντίστασης.
Ήρθε και με βρήκε και μου έδωσε ένα τεφτέρι με τις αναμνήσεις του.
Συνταξιούχος ,κάθισε με υπομονή και κόπιασε να γράψει με τα λίγα γραμματάκια του τα όσα είδαν τα μάτια του εξήντα τόσα χρόνια .
Από τέτοιους αυτόπτες μάρτυρες πήρα το υλικό που χρειαζόμουνα,για να γράψω τούτο το μυθιστόρημα , με μοναδική έγνοια να συμβάλλω στην ανάπλαση ενός κόσμου που χάθηκε για πάντα ‘ να μην ξεχνούν οι παλαιοί να βγάλουν σωστή κρίση οι νέοι.
Και η γνώμη τρίτων για το βιβλίο ” Ματωμένα Χώματα ”
Αντί της δικής μου κριτικής ας διαβάσουμε το οπισθόφυλλο της έκδοσης του από τον ”Κέδρο ” για λογαριασμό του Υπουργείου Παιδείας τον καιρό που υπουργός ήταν η κ Μαριέτα Κουτσίκου Γιαννάκου.
— Το οπισθόφυλλο των Ματωμένων Χωμάτων ” που μοιράσθηκε στα σχολεία από το υπουργείο Εθνικής Παιδεία και Θρησκευμάτων στου μαθητές και μαθήτριες της Στ’ τάξης του Δημοτικού σχολείου και από κάποια ευτυχή συγκυρία στις ημέρες αυτές των Χριστουγέννων ο μεγάλος μου εγγονός δανείσθηκε από το σχολείο του με υποχρέωση να παρουσιάσει το βιβλίο στην τάξη του και το πήρε μαζί του στην Κοζάνη
Γράφει:
”Τα Ματωμένα χώματα τα είπαν ”το βιβλίο της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιατικού Ελληνισμού”
Το είπαν ”Σεισμική δόνηση”
Μυθιστόρημα που ”Τσούζει .Ζεματάει ,Καίει,Τιμωρεί.Έχει ψυχή ανθρωπινή .
Οργή λαού. Πόνο Εθνικό.”
”Κάστρο σωστού λόγου,ενάντια στον καιρό, ,στην λησμονιά και στο ψέμα”
Τα Ματωμένα Χώματα εκδόθηκαν το 1962 Μεταφράστηκαν σε μια σειρά χώρες Γαλλία, Ε.Ε.Σ.Δ .(Ρωσία) Ουγγαρία σε όλα τα Βαλκάνια
Στην Τουρκία είχαν συγκλονιστική απήχηση
” Μέσα στην επική ατμοσφαίρα του βιβλίου αυτού που ειναι είδος ”Πολέμου και Ειρήνης” της Ελλάδος γράφει ο Οίκος Σαντέρ -αντί αναζωπυρώνεται το μίσος, ζωντανεύει το ανθρώπινο δράμα όλων των μικρών λαών που σφαγιάζονται στο βωμό των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων”
Το διάβασα σε μια νύχτα -γράφει ο πρόεδρος του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου της Πόλης Ερτογρούλ Σουσάλ- κι’ έχυσα δάκρυα και για τους δυο λαούς μας. Ωραίο βιβλίο απόλυτα έντιμο σαν όλα τα μεγαλα έργα.Οι διανοούμενοι μας το υποδέχθηκαν με αληθινό ενθουσιασμό”’
* ******Βιογραφίες********
— Διδώ Σωτηρίου
Γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1909 στο Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας Το 1919 η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη. κατόρθωσε να διαφύγει από τη Σμύρνη λίγες μόλις ημέρες πριν από την πυρπόλησή της, ήταν μεγαλύτερη αδελφή της Έλλης Παπά.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή ήρθε ως πρόσφυγας στον Πειραιά και κατόπιν εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην Αθήνα, όπου και σπούδασε γαλλική φιλολογία, συνεχίζοντας τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι.
Δώρισε το σπίτι της στην οδό Κοδριγκτώνος, απέναντι από το Πεδίον του Άρεως, που ανήκε σε κείνη και τον κουνιάδο της Νίκο Μπελογιάννη, στο υπουργείο Πολιτισμού. Η παραχώρηση έγινε με τον όρο να είναι διά παντός τα γραφεία της Εταιρίας Ελλήνων Συγγραφέων της οποίας η Διδώ Σωτηρίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος. Μέχρι το θάνατό της ( 23 /9/ 2004 ) νοίκιαζε ένα διαμέρισμα στην περιοχή Ζωγράφου.
Το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Οι νεκροί περιμένουν» κυκλοφόρησε το 1959. Τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. .
Το δεύτερο βιβλίο ήταν τα Ματωμένα Χώματα
Στην περίπτωση αυτή η Διδώ Σωτηρίου χρησιμοποίησε ως πρώτη ύλη το γραπτό ενός υπαρκτού προσώπου, μεταπλάθοντάς το με μεγάλη δεξιοτεχνία σε λογοτεχνικό κείμενο.
— Έργα της Διδώ Σωτηρίου .
1959 Οι νεκροί περιμένουν
1961 Ηλέκτρα Αναγέννηση
1962 Ματωμένα χώματα
1975 Μικρασιατική καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην Ανατολική Μεσόγειο
1976 Εντολή
1978 Μέσα στις φλόγες
1979 Επισκέπτες
1982 Κατεδαφιζόμεθα
1995 Θέατρο
2004 Τυχαίο συναπάντημα και άλλες ιστορίες
Η Διδώ Σωτηρίου συμμετείχε ενεργά στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες της χώρας μέσα από τις τάξεις της αριστεράς. Δεν εργάστηκε ποτέ ως καθηγήτρια, γιατί αφοσιώθηκε στην δημοσιογραφία και στην λογοτεχνία. Ήταν πολυβραβευμένη όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
****Μανώλης Αξιώτης
Ο Μανώλης Αξιώτης από τον Κιρκινζέ δεν ήταν κάποιο φανταστικό, αλλά απολύτως υπαρκτό πρόσωπο.
Γεννήθηκε στο Κιρκιντζέ στις αρχές του περασμένου αιώνα. Στην κρίσιμη ηλικία των 12 ετών βρέθηκε σε μια εποχη που άρχισαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Ελληνισμός της Ιωνίας από το 1914 άρχισε να δέχεται τις διώξεις των Τούρκων κάτω από την Γερμανική καθοδήγηση για εκκαθάριση του Ελληνικού στοιχείου σε όλα τα Μικρασιατικά παράλια.
Βρέθηκε στα Αμελέ Ταμπουρού η άλλως Τάγματα εργασίας όπως πάρα πολλοί άλλοι Έλληνες και όχι μόνον επιστρατεύθηκαν όχι για να πολεμήσουν αλλά να απασχολούνται σε δύσκολες εργασιες ,με περιορισμένη τροφή ατελείωτες ώρες εργασίας που η καταπόνηση να τους οδηγεί στην εξάντληση και από εκεί στον θάνατο.Φόρεσε την στολή του Ελληνα φαντάρου,που είδε την καταστροφή,εζησε την αιχμαλωσία
Μετά την καταστροφή της Σμύρνης διέφυγε με δραματικό τρόπο στην Σάμο και βρέθηκε στην Κοκκινιά σαν πρόσφυγας έφαγε πικρό ψωμί ,σαράντα χρόνια λιμενεργάτης , συνδικαλιστής , μαχητής της Εθνικής μας αντίστασης
Στον Πειραιά εζησε πολλά χρόνια κάνοντας την δική του οικογένεια
Το 1959 ο Μανώλης Αξιώτης βρέθηκε στην αίθουσα που η Διδώ Σωτηρίου παρουσίαζε το πρώτο της μυθιστόρημα της με τίτλο «Οι νεκροί περιμένουν» κυκλοφόρησε το 1959.
Μίλησε μαζί της για τις εμπειρίες του και υποσχέθηκε την παράδοση των σημειώσεων του για την περιπέτεια του και τα όσα συνέβησαν και άρχισε μια συνεργασία που δημιούργησε αυτό το εκπληκτικό μυθιστόρημα.
Μάλιστα από το αρχείο της Διδώ Σωτηρίου (στο Ε.Λ.Ι.Α.) κι από την προδημοσίευση ενός μέρους του στην «Αυγή» το 1961, αρχικά το μυθιστόρημα έφερε ως τίτλο το όνομα του ήρωά του.” ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΞΙΩΤΗΣ”και όχι ”ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ”
Έργα του Μανώλη Αξιώτη
1 «Το μπερδεμένο κουβάρι» (1965), Αφορά την ζωή του Μανώλη και άνθρωποι που το έχουν διαβάσει ισχυρίζονται ότι ήταν μια απόπειρα συμπληρώματος ή διόρθωσης η ακόμη και διεκδίκησης της πατρότητας των ”Ματωμένων Χωμάτων
2. Το έργο του ” Ενωμένα Βαλκάνια ” αφορά και αυτό την ζωή του, εξεδόθη το 1976 και οι ίδιοι άνθρωποι που προανέφερα θεωρούν ότι ειναι η αυθεντική τελική αυτοβιογραφία του
Όπως χαρακτηριστικά γράφτηκε και αν κατάλαβα καλά στον περιορισμένο χρόνο που είχα, να ερευνήσω τους λόγους που έκαναν το Μανώλη Αξιώτη να γράψει τα δικά του ” Ματωμένα Χώματα” το 1965 και το 1976 σε 3 και 14 χρόνια αντίστοιχα για κάθε βιβλίο του , μετά την έκδοση του βιβλίου της Διδώ Σωτηρίου , ειναι η ενόχληση του ότι τα κείμενα που τις παρέδωσε αλλοιώθηκαν και η συγγραφέας τα τροποποίησε επί το ”εθνοπρεπέστερο” τη μαρτυρία του βασικού ήρωά της, πάνω στην οποία είναι δομημένο όλο το μυθιστόρημα.
Δεν μπορώ να έχω άποψη τι ακριβώς συνέβη μια και ούτε το βιβλία του ήρθαν στα χέρια μου και φυσικά ούτε τα διάβασα ,το μόνα που διάβασα ήταν δυο παλιότερες δημοσιεύσεις για το περιεχόμενο τους, της Ελευθεροτυπίας και του Ιού ηλεκτρονικού Site, τις διευθύνσεις των οποίων παραθέτω για την δική σας κρίση Οι δημοσιεύσεις έγιναν επί ευκαιρία της επανέκδοσης των βιβλίων του
Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009
http://www.enet.gr/?i=news.el.
ΤΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ «ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ» «Εγώ, ο Μανώλης Αξιώτης»
http://www.iospress.gr/
Περισσότερα για την ζωή του Μανώλη Αξιώτη συμπεριλαμβάνονται τόσο στο βιβλίο της Διδώ Σωτηρίου όσο και στα 2 βιβλία του Μανώλη Αξιώτη.
ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΧΟΛΙΟ ΑΠΟ ΤΟΝ κ. ΜΠΟΛΑΝΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟ
Στους σχολιασμούς που δέχθηκα ήταν και από τον κ. Γεώργιο Μπολανάκη,αφορούσε τον τόπο γέννησης της Διδώ Σωτηρίου
Ιδού η σχετική ανταλλαγή απόψεων :
* Γεώργιος Μπολανάκης ”Είναι λάθος οι πληροφορίες σας..Η Διδώ Σωτηρίου δεν ήταν από τον Κιρκιντζέ αλλά από το Αϊδινιο..Η μόνη σχέση που έχει η Διδώ Σωτηρίου με τον Κιρκιντζέ, είναι μέσα από το βιβλίο της..Ο ήρωας του βιβλίου της Μανώλης Αξιώτης, ήταν από τον Κιρκιντζέ… Andronikos Axiotis
* Προγονικές Εστίες Κύριε Μπολανάκη σας ευχαριστώ για την παρέμβαση σας Προφανώς και έχετε δίκαιο για αυτά που γράφετε ι οι πληροφοριες που συγκέντρωσα για την Διδώ Σωτηρίου ήταν συγκεχυμένες.Ήξερα ότι εζησε στην Σμύρνη και ότι γεννήθηκε στο Αϊδίνιο ,αλλά είδα δημοσιεύματα που μιλούσαν για πατρίδα της το Κιρκιτζέ ,αυτός ήταν ο λόγος που έγραψα ότι είχε καταγωγή (που σε καμιά περίπτωση δεν υποδηλώνει απαραίτητα και τόπο γέννησης το Κιρκιτζέ) αναβάλλοντας την δημοσίευση για το περιεχόμενο του βιβλίου της και το βιογραφικό της, για να διασταυρώσω οποιαδήποτε στοιχεία είχα. Ευχαριστώ και πάλι για την βοήθεια και σας
*Γεώργιος Μπολανάκης προς Προγονικές Εστίες Παρακαλώ, δεν κάνει τίποτα. Είναι όμως έτσι. Σας το επιβεβαιώνει και ο εγγονός του Μανώλη Αξιώτη … Αndronikos Axiotis τον οποίο κάλεσα να ακολουθήσει την σελίδα σας. Μάλιστα τοποθετήθηκε επί του θέματος με πλούσιο οικογενειακό του υλικό
.
Ευχαριστώ για ακόμη μια φορά δημόσια τους κ. Α.Αξιώτη και Γ. Μπολανάκη για τις πολύτιμες πληροφοριες τους και να πω ότι το θέμα αυτό δεν κλείνει εδώ, έχω την απόλυτη πεποίθηση ότι πρέπει να επανέλθουμε ,μια και κατά την γνώμη μου οι πληροφοριες που δώσαμε για τον Μανώλη Αξιώτη ειναι αποσπασματικές και ελλείπείς ,όπως και οι λόγοι που τον ενόχλησαν και εξέδωσε τα 2 βιβλία
Ακόμη παρά το γεγονός ότι ενθουσιαστήκαμε διαβάζοντας παλιότερα τα Ματωμένα Χώματα , για την ποιότητα της γραφής της Διδώ Σωτηρίου με την συγγραφή ενός αριστουργήματος όταν το πρώτο διαβάσαμε νομίζω μια επανάληψη ανάγνωσης του βιβλίου δε θα έβλαπτε και ίσως θα μπορούσαμε να πούμε κάτι ακόμη.
Η καλοπροαίρετη κριτική είναι ευπρόσδεκτη , όσο για την κακοπροαίρετη από ορισμένους άλλους η απάντηση μας στο μέλλον.