(Η δεύτερη Μαγνησιά στην Δυτική Μ.Ασία )
Σταύρου Π. Καπλάνογλου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Μαγνησία ή Μαγνησία στον Μαίανδρο ήταν μια αρχαία Ελληνική πόλη στην Ιωνία , σημαντική σε μέγεθος, σε μια σημαντική θέση εμπορικά και στρατηγικά στο τρίγωνο των σημαντικών πόλεων της αρχαιότητος Πριήνη, Έφεσος και Τράλλεις .
Παλαιότερα δώσαμε πληροφορίες για την Μαγνησία του Σιπύλου την γνωστή σήμερα Μανίσσα της Σμύρνης σήμερα θα δώσουμε πληροφορίες για μια άλλη Μαγνησία αυτή που βρισκόταν πιο νότια στις όχθες του ποταμού Μαίανδρος.
Σύμφωνα με την παράδοση, η Μαγνησία στο Μαίανδρο ιδρύθηκε την ίδια εποχή με τη Μαγνησία κοντά στο Σίπυλο, και οι δύο εγκαταστάθηκαν από στρατιώτες του Αγαμέμνονα μετά τον Τρωικό πόλεμο . Αυτές ήταν οι μόνες σημαντικές πόλεις που εγκαταστάθηκαν στην ενδοχώρα από τις ακτές του Αιγαίου την εποχή της Ελληνικής μετανάστευσης στην Μικρά Ασία στο τέλος της δεύτερης χιλιετίας π.Χ.
Ιδρυτές της ήταν Αιολοί και μια παράδοση θεωρεί ότι πήγαν πρώτα στους Δελφούς , στη συνέχεια στην Κρήτη και πέρασαν τελικά μέσω του Αιγαίου στη Μικρά Ασία
Ονομάστηκε Μαγνησία από τους Μάγνητες από τη Θεσσαλία, που αποίκησαν την περιοχή. Μολονότι βρισκόταν στην Ιωνία, επειδή οι κάτοικοί της μιλούσαν την Αιολική διάλεκτο, η πόλη δεν έγινε ποτέ δεκτή στο Κοινό των Ιώνων.
ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ
Η Μαγνησία βρισκόταν αρχικά στη συμβολή του Μαιάνδρου και του Ληθαίου, ενός από τους παραποτάμους του, αλλά το 398 π.Χ. μετακινήθηκε στην σημερινή του θέση από τον Θιβρών.
Κατασκευάστηκε στην πλαγιά του Όρους Θώραξ στις όχθες του μικρού ποταμού Ληθαίου, , παραποτάμου του ποταμού Μαιάνδρου σε απόσταση από την πόλη της Μιλήτου 30 χλμ. .
Σήμερα υπαρχουν μόνον ερείπια βόρεια -ανατολικά των Σωκίων σε απόσταση μικρότερη των 20 χλμ.και λίγο πιο ανατολικά των ερειπίων υπάρχει σήμερα ένας μικρός οικισμός το Τεκίν και βόρεια υπάρχει η κωμόπολη Ortaklar στην περιοχή Germencik της επαρχίας Αϊδινίου.
ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Η πόλη ονομαζόταν Μαγνησία, το πήρε από τους Μάγνητες που ήρθαν άποικοι από την κεντρική Ελλάδα.
Οι Μάγνητες από τη Θεσσαλία έκαναν την εγκατάστασή τους μαζί με μερικούς Κρητικούς . Αργότερα ονομάστηκε Μαγνησία του Μαιάνδρου για να ξεχωρίζει από τη γειτονική Μαγνησία της
Το όνομα ” μαγνήτης ” μπορεί να προέρχεται από πλακόστρωτα που βρίσκονται στη Θεσσαλική Μαγνησία.
Επί Βυζαντίου έφερε το όνομα Μαιανδρούπολης (Maeandropolis )πιθανόν σε άλλο διάστημα που το όνομα αυτό το πήραν τα γειτονικά Σώκια
Οι δυο οικισμοί που δημιουργηθήκαν την εποχή των Οθωμανών και υπαρχουν και σήμερα στην θέση της κατεστραμμένης και εγκαταλειμμένης Μαγνησίας λόγω κυρίως της συνεχούς κατάκλισης από τα νερά του ποταμού είναι : Το Ορτακλάρ και το Τεκίν
Α)Το Ορτακλάρ ή για τους Τούρκους Ortaklar mah ανήκει στον δήμο – Germencik (Ortaklar bucağı) της επαρχίας Αϊδινίου
Το όνομα του, το 1916 έχει καταγράφει σαν Reşadiye το δε 1946 σαν Tekkeköy
Β) Το Τεκίν έχει καταγραφεί το 1916 σαν Tekke και για τους Τούρκους σήμερα λέγεται Tekin mah και ανήκει στον ίδιο δήμο και επαρχία με το Ορτακλάρ
ΤΟ Τεκίν βρίσκεται σχεδόν σε επαφή με τον ανασκαμμένο αρχαιολογικό χώρο που το 450 π.Χ. λεγόταν Μαγνησία επί Μαιάνδρου και σήμερα οι Τούρκοι τον αποκαλούν “Menderes Magnesia”
ΙΣΤΟΡΙΑ
ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΥΓΗΣ ΤΩΝ ΛΥΔΩΝ
Ο θρύλος λέει ότι η πόλη της Μαγνησίας ιδρύθηκε μόλις μια γενιά μετά από τον Τρωικό πόλεμο από Μαγνήτες από τη Θεσσαλία .
Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι κατά πάσα πιθανότητα δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της μετανάστευσης των Ιώνων επί βασιλείας του Λυδού Γύγη στην περίοδο 716-678 π.Χ. ίσως και αργότερα.
ΚΙΜΜΕΡΙΟΙ
Περίπου το 657 π.Χ. Κατακτήθηκε από τους Κιμμέριους και καταστράφηκε . που αργότερα καταλήφθηκε από τους Έφεσο ,όταν ο βασιλιάς Κύρος ο Β νίκησε τη Μαγνησία τους Πέρσες.
ΜΙΛΗΣΙΟΙ
Οι πόλη ξανακτίστηκε με την βοήθεια των Μιλησίων το 547 π.χ
ΠΕΡΣΕΣ
Καταλήφθηκε και πάλι γύρω στο 530.
ΣΑΜΙΟΙ
Ο Έλληνας ερευνητής Ηρόδοτος της Αλικαρνασσού γράφει ότι η Μαγνησία έγινε η κατοικία του Οροθέτη, του Πέρση σατράπη, ο οποίος δολοφόνησε τον Πολυκράτη τον τύραννο της Σάμου εκεί περίπου 522 π.Χ.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ
Αργότερα, ο Αθηναίος πολιτικός Θεμιστοκλής εγκαταστάθηκε στη Μαγνησία το400 π.Χ.
Όπου και πέθανε και ο τάφος του υπήρχε στην αγορά της πόλης μέχρι και τον 2ο αιώνα μ.Χ.
ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ κ.λ.π.
Το 400 π.Χ. ο Σπαρτιάτης στρατηγός Θίβρων που στάλθηκε στη Μικρά Ασία, ως αρμοστής στρατιάς από 1.000 Λακεδαιμόνιους, 3.000 Πελοποννήσιους και 300 Αθηναίους ιππείς, για να υπερασπιστεί και να προστατεύσει τις Ελληνικές πόλεις της περιοχής από τον Πέρση σατράπη Τισσαφέρνη ,έπεισε τους κατοίκους της και μετέφεραν την πόλη δίπλα στην Λεύκοφρυ μια και υπέφεραν από τις πλημμύρες του Μαιάνδρου. Μετοίκησαν στις ανατολικές πλαγιές του όρους Θώρακος κοντά στο Ιερό της Αρτέμιδος της Λευκοφρυήνης(=λευκά φρύδια)..
ΕΠΑΝΑΚΑΣΚΕΥΗ ΝΑΟΥ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΑΠΟ ΕΡΜΟΓΕΝΗ
Η περιοχή διέθετε ένα πολύ αρχαίο ιερό της ανατολικής θεάς γονιμότητας, την οποία λατρεύονταν οι Έλληνες εδώ κάτω από το όνομα της Άρτεμης Λευκόφρυνης ο οποίος είχε καταστραφεί
Τον 3ο αιώνα π.Χ. η πόλη βρισκόταν στην μεγάλη της ακμή και οι κάτοικοι της Μαγνησίας στο Μαιάνδρου ξανάχτισαν το ναό της Αρτέμιδος, .
Ο νέος ναός σχεδιάστηκε από τον Ερμογένη, ο οποίος επίσης έκτισε το ναό του Διόνυσου στην Τέο.
Ο γεωγράφος Στράβων της Αμασείας γράφει ότι ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος ναός στην Ασία, μετά από το ιερό της Αρτέμιδος στην Έφεσο και του ναού του Απόλλωνα στο Δίδυμο πιο κάτω από την Μίλητο.
Η Μαγνησία ήταν μια πολύ μεγάλη και σημαντική πόλη και το μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς δήλωσε ότι η Μαγνησία και τα περίχωρα της ήταν ιερά.
Αυτό οδήγησε τους Μάγνητες να ιδρύσουν μια μεγάλη γιορτή που ονομαζόταν Λευκόφρυνα ( Leucophryna,) στο οποίο ερχόταν άνθρωποι από όλες τις Ελληνικές πόλεις..
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Με τον Μέγα Αλέξανδρο , η Μαγνησία έγινε Μακεδονική πόλη,
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Η Μαγνησία με τον θάνατο του Μ.Αλεξάνδρου έπεσε σε διάφορους Διάδοχους και ιδιαίτερα στους Σελευκίδες .
ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ
Η Μαγνησία γνώρισε την πολιτιστική του ακμή με το Βασίλειο της Περγάμου τον 2ο αιώνα π.Χ.
Αφέρεται μεταξύ άλλων, στα έργα του Ηρόδοτου , του Διόδωρου Σικελού και του Παυσανία
ΡΩΜΑΙΟΙ
Την εποχή των Ρωμαίων , η Μαγνησία προστέθηκε στο βασίλειο της Περγάμου , αφού ο Αντίοχος και οι Σελευκίδες είχαν απομακρυνθεί ανατολικά πέρα από τον Όρος Ταύρος .
Το 133 π.Χ. Η Μαγνησία κληρονομήθηκε μαζί με την Πέργαμο από την της Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Το 87 π.Χ υποστήριξε την Ρώμη κατά του Μιθριδάτη ,
Ως ανταμοιβή για την αντίσταση εναντίον του βασιλιά Μιθριδάτη από τον Πόντο έλαβε από τη Σύλλα το καθεστώς μιας ελεύθερης πόλης.
Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα ο πληθυσμός της πόλης φαίνεται να έχει μειωθεί και σπάνια αναφέρεται, αν και εξακολουθεί να αναφέρεται από τον Πλίνιο και τον Τάκιτο .
17 π.Χ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ
Καταστράφηκε από σεισμό το 17 μ.Χ., η πόλη ξαναχτίστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τιβέριο μέσα σε δώδεκα χρόνια .
Η ύπαρξη της πόλης κατά τη διάρκεια του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου Αντωνίνου Αύγουστου (ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 161μ.Χ έως το 180.μ.Χ , πιστοποιείται από νομίσματα
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ 114 π.Χ.
Ήδη από το 114 μ.Χ. υπήρξε μια παλαιοχριστιανική κοινότητα που έστειλε τακτικά τους επισκόπους στα συμβούλια τους επόμενους αιώνες.
ΓΟΤΘΟΙ
Από την κατάκτηση και λεηλασία των Γότθων το 262 μ.Χ., η Μαγνησία, όπως και της Εφέσου και της Μιλήτου, δεν ανέκτησε ποτέ πλήρως.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ
Η πόλη συνέχισε να είναι σημαντική έως και τη βυζαντινή περίοδο.
Ο Ιεροκλής κατατάσσει τον επίσκοπο της μεταξύ των επισκοπών της επαρχίας της Ασίας , και αργότερα τα έγγραφα μοιάζουν να υποδηλώνουν ότι κάποτε έφερε το όνομα Maeandropolis
Στον μεσαίωνα ήταν ένα βυζαντινό συνοριακό φρούριο.
ΤΟΥΡΚΟΙ
Απ’ το 1300 μ.Χ. που την κατέλαβαν οι Τούρκοι, σταδιακά εγκαταλείφτηκε λόγω της υπερχείλισης των ποταμών και της ελονοσίας
Το έδαφος γύρω από τη Μαγνησία ήταν εξαιρετικά εύφορο και παρήγε εξαιρετικό κρασί , σύκα και αγγούρια
ΑΡΧΑΙΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ
Οι πρώτες ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο πραγματοποιήθηκαν το 1891 και το 1893 από μια Γερμανική αρχαιολογική ομάδα που διεξήγαγε ο Carl Humann , ο οποίος ανακάλυψε το βωμό της Περγάμου . Αυτές κράτησαν 21 μήνες και αποκάλυψαν εν μέρει το θέατρο, τον ναό της Άρτεμης , την αγορά , το ναό του Δία και το πρυτανείο .
Εδώ και 30 χρόνια διενεργούνται εκεί ανασκαφές και έχουν βρεθεί σε καλή κατάσταση και άλλα ερείπια των ναών της Άρτεμης και του Δία.
Όμως η έλλειψη έργων αποστράγγισης δυσχεραίνει τις ανασκαφές Έτσι και φέτος, οι πολλές βροχές έχουν κατακλύσει τον αρχαιολογικό χώρο της Μαγνησίας με αποτέλεσμα να σταματήσουν πάλι οι έρευνες.
Στον αρχαιολογικό χώρο μπορούμε να δούμε
1 Τα ερείπια του ναού και το βωμό της Άρτέμιδος της Λευκοφρυήνης,
Ο ναός της Αρτέμιδος λέγεται από τον Βιτρούβιο ότι έχει χτιστεί από τον αρχιτέκτονα Ερμογένους , σε ιωνικό ύφος. Μετά από μια θεοφανία της θεάς Άρτεμις τον 3ο αιώνα π.Χ., ο ναός και η πόλη αναγνωρίστηκαν ως τόπος ασυλίας από άλλα Ελληνικά κράτη
2. Μερικά ερείπια του ναού του Διός Σωσίπόλιδος .
3. Μια Ρωμαϊκή βασιλική.
4.Λίγο πιο πάνω σε μια πλαγιά λόφου βρίσκεται ένα καλά διατηρημένο θέατρο,Το μεγάλο αμφιθέατρο στη Μαγνησία, το καλύτερα διατηρημένο στην ανατολική περιοχή.
5. Περίπου 700 μέτρα βόρεια του χώρου είναι τα ερείπια ενός γυμναστηρίου.
6. Υπάρχει επίσης ένα πολύ μεγάλο και εντυπωσιακό Στάδιο που θα μπορούσε να πάρει περισσότερους από 30.000 θεατές.
7 Ωδείο
8 Το υδραγωγείο και
9 Νεκρόπολη γύρω από την πόλη
Λέγεται ότι στην Μαγνησία υπήρχε ο ναός της Διντμυμένης (Κυβέλης ) , της μητέρας των θεών . η σύζυγος ή η κόρη του Θεμιστοκλή λέγεται ότι ήταν ιέρεια αυτής της θεότητας.
Τα περισσότερα από τα ευρήματα μεταφέρθηκαν στο μουσείο της Κωνσταντινούπολη, του Αϊδινίου . καθώς και στο Βερολίνο και το Παρίσι . Στο Μουσείο του Βερολίνου της Πέργαμου μεταφέρθηκαν μέρη της στοάς του πρίνου του ναού του Δία και ενός κόλπου του ναού της Άρτεμης. Πολλά από τα αρχιτεκτονικά ερείπια της Μαγνησίας καταστράφηκαν εδώ και πολύ καιρό από τοπικούς καυστήρες ασβέστη. Τα καλά διατηρημένα λείψανα του ναού του Δία που ειχαν απομείνει έχουν καταστραφεί από τους κατοίκους της περιοχής ακόμα και μετά την εκστρατεία ανασκαφής του Humann.
ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Από τα μέσα του 5ου αιώνα η Μαγνησία έφτιαξε τα δικά της ασημένια νομίσματα, αργότερα και χάλκινα νομίσματα . Συχνάσε αυτά απεικονίζεται ένας ταύρος .
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
– Ερμογένης –
Ο Ερμογένης αν και δεν γεννήθηκε στην Μαγνησία έζησε εκεί στο τέλος του 3ου και στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. Ο ψευδοδίπτερος ναός της Αρτέμιδος Λευκοφρυήνης στη Μαγνησία του Μαιάνδρου τον οποίο κατασκεύασε ο ίδιος σύμφωνα με τη μαρτυρία του Βιτρουβίου, δείχνει τις σημαντικές καινοτομίες που εισήγαγε στον τρόπο σχεδίασης των Ιωνικών ναών.
— Βαθυκλής (6ος αι. Π.Χ.) Έλληνας γλύπτης —
Ο Βαθυκλής ήταν αρχαίος Έλληνας γλύπτης του οποίου το μόνο γνωστό έργο ήταν ένα μαρμάρινο θυσιαστήριο χτισμένο γύρω από ένα αρχαίο άγαλμα του Απόλλωνα στην Αμύκλα. περίπου το 550 π.Χ. Το έργο αυτό ανατέθηκε από τους Σπαρτιάτες και περιγράφηκε από τον 2ο αιώνα και τον Έλληνα χρονικογράφο Παυσανία ως κοσμημένο με μυθολογικά ανάγλυφα και ελεύθερα υποστηρικτικά πρόσωπα.
— Ο Θεμιστοκλής της Αθήνας —
Ο Θεμιστοκλής του Νεοκλέους ο Φρεάριος (527 π.Χ. – 459 π.Χ.) ήταν Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός. Υπήρξε αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης στην κλασική Αθήνα, έλαβε μέρος στη Μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και στη Ναυμαχία του Αρτεμισίου το 480 π.Χ.. Έμεινε όμως γνωστός ως ο θεμελιωτής της ναυτικής δύναμης της Αθήνας και ως ο κυριότερος συντελεστής της αποφασιστικής νίκης των Ελλήνων εναντίον των Περσών στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας στις 22 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ., που σηματοδότησε την αρχή του τέλους της Περσικής παρουσίας στη Μεσόγειο.
Το 471 π.Χ. ο Θεμιστοκλής εξοστρακίστηκε επειδή κάποιοι τον φθονούσαν και άλλοι επειδή φοβόντουσαν ότι με την υπεροχή του θα κινδύνευε η δημοκρατία.
Ο Θεμιστοκλής όμως, είτε γιατί η κατηγορία ήταν αληθινή, είτε γιατί πίστευε ότι η δίκη ήταν στημένη, έφυγε κρυφά από το Άργος. Πήγε στην Κέρκυρα, από εκεί κατέφυγε στον Άδμητο, τον βασιλιά των Μολοσσών και από κει πέρασε τη Μακεδονία ώσπου κατέληξε στην Αυλή του βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 465 π.Χ., μετά τη δολοφονία του Ξέρξη
Πάντως, ο Αρταξέρξης χάρηκε πολύ όταν βρέθηκε στα χέρια του ο μεγάλος ήρωας της Σαλαμίνας και τον δέχθηκε με περισσή ευγένεια λέγοντας:
“Μακάρι οι Έλληνες να διώχνουν πάντα έτσι τους καλύτερους ανθρώπους τους”.
Ο βασιλιάς έκανε μεγάλες τιμές στον Θεμιστοκλή και του παραχώρησε τα εισοδήματα τριών πόλεων της Μικράς Ασίας, της Λαμψάκου, της Μυούντας και της Μαγνησίας, όπου ο Θεμιστοκλής τελικά εγκαταστάθηκε.
Πέρασε τα τελευταία χρόνια στην Μαγνησία του Μαιάνδρου εξορισμένος από τους Αθηναίους και ήταν θαμμένος εκεί.
— Όσιος Λάζαρος ο Γαλησιώτης —
Ο Άγιος Λάζαρος γεννήθηκε το 967 μ.Χ. σε ένα μικρό χωριό της Μαγνησίας της Μικράς Ασίας. Οι γονείς του, Νικήτας και Ειρήνη, ήταν πολύ ευσεβείς και ενάρετοι. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 7ην Νοεμβρίου Πέθανε σε βαθιά γεράματα το έτος 1053 μ.Χ
Η ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ ΣΗΜΕΡΑ
Στην θέση της υπάρχει ένα χωρίο 250 κατοίκων περίπου το Τεκίν και πιο βόρεια υπάρχει το Ορτακλάρ με πληθυσμό 12.960 κατοίκων το 2012
Το Ortaklar είναι μια πόλη στην επαρχία Germencik σε απόσταση 6,2 χιλιόμετρα από το Germencik και 28 χιλιόμετρα από το Aydın . Ο πληθυσμός της πόλης ήταν 12945 από το 2012. Το Ορτακλάρ ιδρύθηκε μετά το 1886, όταν κατασκευάστηκε ο σιδηρόδρομος από τη Σμύρνη στο Αϊδίνιο
Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους , οι Τούρκοι πρόσφυγες από την Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στο χωριό και βρισκόταν στη στάση του σιδηρόδρομου και κοντά στην εθνική οδό του Αιγαίου . Τα σύκα και τα σταφύλια είναι τα πιο σημαντικά προϊόντα