Κισσός – Hedera helix (Σταύρος Π. Καπλάνογλου & Μάρθα Στ. Καπλάνογλου Γεωπόνοι)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο κοινός κισσός (Hedera helix L) είναι ένας αειθαλής έρποντας θάμνος, που προσκολλάται σε

κορμούς δέντρων, κιόσκια, τοίχους και φράκτες. Σε αστικά περιβάλλοντα χρησιμοποιείται ως

καλλωπιστικό φυτό. Φύεται στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και άλλες

περιοχές, με ήπιο κλίμα.

ΙΣΤΟΡΊΑ

Στην αρχαιότητα, έπλεκαν στεφάνια από φύλλα κισσού και τα χρησιμοποιούσαν, για να

διακοσμήσουν το κεφάλι, καλώντας τον Έλληνα Θεό του κρασιού να τους απαλλάξει από τον

πονοκέφαλο .

Το φυτό θεωρήθηκε χαρακτηριστικό αγάπης και πίστης και γι’ αυτό, στεφάνια φτιαγμένα από το

φυτό παρουσιάζονταν στους νεόνυμφους την ημέρα του γάμου τους.

Ο κισσός ήταν γνωστός στην Ελλάδα από την εποχή του Ομήρου και ονομαζόταν «Διονύσιον»,

επειδή ήταν αφιερωμένος στο θεό Διόνυσο.

Οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν με κισσό τα αγάλματα του Διονύσου, τους ποιητές και τους

πότες, επειδή το θεωρούσαν σύμβολο της αθανασίας και αντίδοτο για τον πονοκέφαλο από τη

μέθη.

Σε ορισμένες τελετές έδιναν στο Διόνυσο και το επώνυμο «Κισσός», επειδή όταν ήταν μωρό του

φορούσαν ένα στεφάνι από κισσό.

Εκτεταμένες αναφορές στον κισσό κάνει ο Θεόφραστος στο έργο “Περί Φυτών Ιστορίαι”, καθώς

επίσης και ο Διοσκουρίδης, που τον θεωρεί πανάκεια για πολλές ασθένειες.

Ο Θεόφραστος περιγράφει λεπτομερώς και ακριβέστατα τον κισσό. Μεταξύ άλλων τον

χαρακτηρίζει :

“Φυτόν αείφυλλον, θαμνώδες, αποδενδρούμενον, αερόρριζον, οψίκαρπον, φιλόψυχρον, έμβιον,

επαλληλόκαυλον”.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ

Βασίλειο: Φυτά (Plantae)

Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta)

Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida)

Υφομοταξία: Αστερίδες (Asteridae)

Τάξη: Σελινώδη (Apiales)

Οικογένεια: Αραλιίδες (Araliaceae)

Γένος: Κισσός (Hedera)

Είδος Κοινός κισσός (Hedera helix)

Αλλα είδη: Hedera algeriensis (Κισσός ο αλγεριανός)

Hedera azorica (Κισσός ο αζορικός)

Hedera canariensis (Κισσός των Καναρίων).

Hedera colchica (Κισσός ο κολχικός)

Hedera cypria (Κισσός ο κυπριακός)

Hedera hibernica (Ιρλανδικός κισσός)

Hedera iberica (Κισσός ο ιβηρικός)

Hedera maroccana (Κισσός ο μαροκινός)

Hedera nepalensis (Κισσός του Νεπάλ)

Hedera rhombea (Γιαπωνέζικος κισσός)

Hedera sinensis (Κισσός ο σινικός)

Hedera taurica (Κισσός ο ταυρικός)

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ

— Φυτό

Αυτό το φυτό είναι μακρόβιο, μπορεί να φτάσει και τα 100 χρόνια. Φτάνει τα 30 μέτρα σε

μήκος.

Φύλλα

Τα φύλλα του κισσού είναι πράσινα και κυμαίνονται από ανοιχτόχρωμες έως σκούρες

αποχρώσεις. Υπάρχουν και φύλλα που είναι δίχρωμα- ανοιχτά και σκούρα πράσινα.

— Άνθη

Τα μικρά λουλούδια συλλέγονται σε συστάδες στις κορυφές των κλαδιών

— Καρποί

Οι καρποί είναι μικροί, κιτρινωποί ή μαύροι.

ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

–Κλίμα

Ο κισσός είναι ένα ανθεκτικό στον παγετό, φυτό. αλλά ορισμένες ποικιλίες απαιτούν θερμά

κλίματα.

–Ηλιοφάνεια

Ο κοινός κισσός ευδοκιμεί τόσο στη μερική σκιά, όσο και στον ήλιο. Θα πρέπει να θυμόμαστε,

ωστόσο, ότι όταν πρόκειται για μια δίχρωμη ποικιλία, είναι απαραίτητο να τοποθετήσετε το φυτό

σε ένα καλά φωτισμένο μέρος για να διατηρήσετε το χρώμα των φύλλων. Ο κισσός των

Καναρίων προτιμά, γενικά, το έντονο φως.

–Θερμοκρασία

* Κισσός εξωτερικών χώρων- Ο κοινός κισσός μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες υπό του μηδενός,

ενώ ο κισσός των Καναρίων δεν μπορεί να αντέξει θερμοκρασίες κάτω από 5 °C

** Κισσού εσωτερικών χώρων-Ο κισσός εσωτερικών χώρων μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες,

που πέφτουν το χειμώνα στους 5-6 °C. Επιπλέον, το χειμώνα μπορεί να υπάρχει πρόβλημα, λόγω

του γεγονότος, ότι ο χώρος στον οποίο βρίσκεται είναι πολύ ζεστός και ξηρός. Ως εκ τούτου,

πρέπει να διατηρείται η βέλτιστη υψηλή υγρασία και μια δροσερή θερμοκρασία ή τα φυτά να

τοποθετούνται σε μη θερμαινόμενους χώρους (προτιμώμενη θερμοκρασία είναι 10-15 ° C). Η

κατάλληλη θερμοκρασία για το καλοκαίρι είναι 15-18 °C.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

–Πολλαπλασιασμός των φυτών

Σπόροι- Πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει με σπόρους .Τα νεαρά φυτά του κισσού, μετά τηβλάστηση και τη δημιουργία λίγων φύλλων, πρέπει να μεταφυτεύονται σε μικρές γλάστρες. Οι

μεταφυτεύσεις πρέπει να είναι συνεχόμενες, σε μεγαλύτερη γλάστρα, καθώς μεγαλώνουν, ενώ,

όταν είναι έτοιμα θα φυτεύονται στο έδαφος ή σε μεγάλη γλάστρα.

Μοσχεύματα-Ο απλούστερος και ευκολότερος τρόπος πολλαπλασιασμού είναι τα μοσχεύματα.

Την άνοιξη, λαμβάνονται κορυφαία μοσχεύματα μήκους 10 cm και τοποθετούνται για ριζοβολία στο έδαφος – ένα υπόστρωμα από χλοοτάπητα, φύλλα, χούμο χώμα και άμμο, με βάση την τύρφη.

Για να διατηρηθεί ένα υψηλό επίπεδο υγρασίας, τα κύπελλα με τα μοσχεύματα μπορούν να

καλυφθούν με πλαστικές σακούλες. Η θερμοκρασία διατηρείται στους 15 °C (για τον κισσό Καναρινιων – 20 °C).

– Προμήθεια φυτού

Ο κισσός είναι εύκολο να βρεθεί σε ανθοπωλεία και σε φυτώρια.

-**Που γίνεται η καλλιέργεια **

– Ο κισσός εσωτερικού χώρου. καλλιεργείται σε γλάστρες ή ζαρντινιέρες. Κάποιες ποικιλίες είναι

αρκετά ανεκτικές στη σκιά και μπορούν να τοποθετηθούν σε χώρο με χαμηλό φωτισμό, που δεν

είναι κατάλληλος για τα περισσότερα άλλα φυτά. Οι ποικιλόμορφες μορφές απαιτούν

περισσότερο φως. Τα φυτά του κισσού είναι καλό να τοποθετούνται έξω στα τέλη της άνοιξης –

αρχές του καλοκαιριού. Το φθινόπωρο, τα φυτά πρέπει να μπαίνουν στο σπίτι, ακόμη και αν δεν

έχουμε ανάψει τη θέρμανση, όποτε τα φυτά θα συνηθίσουν σε ένα πιο ξηρό περιβάλλον.

— Ο κισσός εξωτερικού χώρου μπορεί να καλλιεργηθεί και σε σκιά.

Δεδομένου ότι σκαρφαλώνουν με ξυλώδεις μίσχους, οι κισσοί μπορεί να χρειάζονται υποστήριξη

εκτός και αν θέλετε να τους καλλιεργήσετε ως κρεμαστά φυτά.

ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ

Ο συχνός ψεκασμός βοηθά να διατηρείται το φυτό καθαρό και φρέσκο, αλλά θα πρέπει να πλένετε, περιοδικά, τα φύλλα με ένα υγρό πανί και να εφαρμόζετε κατά διαστήματα κάποιο γυαλιστικό.

–Λίπανση

Την περίοδο άνοιξη-καλοκαίρι του έτους, πρέπει να προσθέτετε, περιοδικά, υγρό λίπασμα στο

νερό της άρδευσης.

— Πότισμα

Τα φυτά κισσού δεν είναι πολύ απαιτητικά, όταν πρόκειται για το πότισμα. Το πότισμα

εφαρμόζεται, ανάλογα με την υγρασία του εδάφους. Το καλοκαίρι συνιστάται να ποτίζετε όχι

περισσότερο από 2 φορές την εβδομάδα και το χειμώνα – μόνο μία φορά (διατηρώντας πάντα το

έδαφος ελαφρώς υγρό).

— Ασθένειες και παράσιτα του κισσού

Γενικά, οι κισσοί δεν είναι πολύ ευαίσθητοι σε ασθένειες.

* Οι αφίδες που προκαλούν παραμόρφωση των φύλλων, εξαφανίζονται μετά από τη χορήγηση

των κατάλληλων εντομοκτόνων.

*Τα κοκκοειδή εγκαθίστανται στις κάτω πλευρές των φύλλων και των στελεχών. Αφαιρούνται με

ένα πανί ή βαμβακερό ύφασμα, εμποτισμένο με οινόπνευμα. Αν αυτό δεν δράσει, τότε ψεκάζουμε

με φάρμακα κατά των κοκκοειδών.

* Φυτά μολυσμένα με θρίπες, που σχηματίζουν ασημένιες κηλίδες στα φύλλα, αντιμετωπίζονται

με συστηματικά εντομοκτόνα.

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ

Τα φύλλα κισσού περιέχουν: φλαβονοειδή, – κουμαρίνες– φρουκτόζη-γλυκόζη. – καροτίνη; –

βασικές ουσίες και τανίνες· – μυρμηγκικό και μηλικό οξύ· – Βιταμίνες Β

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΟΛΑ ΤΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΟΡΗΓΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΤΟΥΣ

Ο κισσός έχει αποχρεμπτικές, αντισπασμωδικές, αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριδιακές και

αντιμυκητιακές ιδιότητες. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για τις αντιαλλεργικές και αντιφλεγμονώδεις

ιδιότητες του/

Οι παραδοσιακοί θεραπευτές παρασκεύαζαν διάφορα αφεψήματα από τον κισσό.

–Πόνος

Τα αφεψήματα και η λοσιόν από φύλλα κισσού χρησιμοποιούνταν για ανακούφιση από τον πόνο.

–Θεραπεία κονδυλωμάτων, δερματικών παθήσεων

Σήμερα, οι βοτανολόγοι χρησιμοποιούν αφέψημα από φύλλα κισσού για τη θεραπεία

κονδυλωμάτων και δερματικών παθήσεων,

–Φλεγμονές ,ραχίτιδα,διάρροια

Για τη θεραπεία φλεγμονών των αρθρώσεων, ραχίτιδας και διάρροιας

–Εγκαύματα

Χρησιμοποιείται, τοπικά, για εγκαύματα και πυώδεις πληγές.

–Απομάκρυνση του φλέγματος από τους βρόγχους

Οι κύριες δραστικές ουσίες του κισσού είναι τα φλαβονοειδή, τα οποία δρουν ως αντιοξειδωτικά,

βοηθώντας στην απομάκρυνση των τοξικών ουσιών από το σώμα, και οι σαπωνίνες, που είναι

καλές στη ρευστοποίηση και την απομάκρυνση του φλέγματος, από τους βρόγχους

— Φλεγμονές εντέρου κ.α.

Το αφέψημα έχει αποδειχθεί καλό στη θεραπεία διαφόρων φλεγμονωδών διεργασιών του

γαστρεντερικού σωλήνα, ασθενειών της οστεοαρθρίτιδας και των γυναικείων γεννητικών

οργάνων.

— Τα ακόλουθα μπορούν να αντιμετωπιστούν καλά με αφέψημα κισσού:

Γαστρίτιδα και δωδεκαδακτυλίτιδα.

Κολίτιδα και εντερίτιδα.

Φλεγμονή της χοληδόχου κύστης.

Παθολογίες του ήπατος και του σπλήνα

Πολυαρθρίτιδα, αρθρίτιδα. –ΚΑΙ ουρική αρθρίτιδα

–* Στη γυναικολογία, ένα αφέψημα μπορεί να συνταγογραφηθεί για πλύση για φλεγμονή των

γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ένα αφέψημα από θρυμματισμένη ρίζα κισσού έχει αποδειχθεί

καλά ως αντιμικροβιακός και επουλωτικός παράγοντας που βοηθάει σε: – εγκαύματα διαφόρων

βαθμών. – φουρουλκίωση; – στρεπτόδερμα; – βλάβες του τριχωτού της κεφαλής. –

πεντικουλίωση; – ψώριαση

ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΟΙ ΣΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΦΥΛΛΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ

Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν: Ναυτία, μερικές φορές με έμετο. Αλλεργικές

εκδηλώσεις με τη μορφή εξανθήματος, κνίδωσης, κνησμού. Πόνο στο στομάχι.

Ειδικότερα αν οι αντενδείξεις στη συνταγογράφηση φαρμάκων περιέχουν κοινό κισσό σε παιδιά

κάτω των δύο ετών , μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση.

Τα συμπτώματα είναι κοιλιακό άλγος και διάρροια. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να

προκαλέσει γαστρεντερική φλεγμονή, κώμα, ακόμη και δυσκολία στην αναπνοή.

Σε έγκυες γυναίκες επειδή ο κισσός περιέχει εμετίνη σε μικρές ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει

πρόωρο τοκετό.

Σε θηλάζουσες μητέρες να εμφανισθεί υπερευαισθησία στο φυτό. Ανάλογη με αυτή που

εμφανίζεται στην δυσανεξία στη φρουκτόζη και στη λακτόζη.

–Αλληλεπίδραση φαρμάκων

Δεν πρέπει να γίνεται χρήση του κισσού ως βοτάνου, ταυτόχρονα με φάρμακα για τον βήχα,

καθώς αυτό δυσχεραίνει την υγροποίηση και την απόχρεμψη της βλέννας.

ΧΡΗΣΕΙΣ

Στην κηπουρική, ο κισσός χρησιμοποιείται για εξωραϊσμό.

Τα μούρα τρώγονται κυρίως από πουλιά· είναι ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ ΚΑΙ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ

ΑΝΘΡΩΠΟ!

Οι μέλισσες τρέφονται με το νέκταρ, κατά την περίοδο της ωρίμανσης των καρπών.

Τα πράσινα φύλλα είναι τροφή για τα ζώα.

Καθαρίζει τον αέρα των πόλεων από τον καπνό και τη ρύπανση

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως απορρυπαντικό, γιατί έχει λιποδιαλυτικές ιδιότητες.

ΠΡΟΣΟΧΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΕΝΑΝ ΓΙΑΤΡΟ, ΠΡΙΝ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΓΙΑ ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥΣ

ΣΚΟΠΟΥΣ.Η ΠΑΡΟΥΣΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΕΧΕΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ.