Η Μίλητος σήμερα – Αρχαιολογικά ευρήματα

Η Μίλητος τα χρόνια που δημιουργούσε τις αποικίες της, ήταν μια μεγάλη οργανωμένη Ελληνική πόλη με όλα τα απαραίτητα δημόσια κτίρια και εγκαταστάσεις , περιτειχισμένη και με ένα μεγάλο λιμάνι που εξυπηρετούσε της την πόλη τόσο για το εμπόριο, όσο και την άμυνα της .

Όμως στα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ. και συγκεκριμένα το 494 π.Χ.καταστράφηκε από τους Πέρσες και τίποτα δεν έμεινε όρθιο, γιατί την θεωρούσαν υπεύθυνη για το ξέσπασμα της Ιωνικής επανάστασης

Κάπουα χρόνια αργότερα μόλις το 479 π.Χ. η πόλη άρχισε να ανακάμπτει όταν

οι Πέρσες ηττήθηκαν στην Σαλαμίνα ,στις Πλαταιές και την Μυκαλη και οι Ελληνικές πόλεις, όχι μόνον στην Μητροπολιτική Ελλάδα αλλά και στην Μ. Ασία αισθάνθηκαν ελεύθερες και άρχισαν να δημιουργούν ,μια και μετά την ήττα τους υποχώρησαν προς την Περσία οι δυνάστες τους.

Μόλις τους Μιλήσιους του δόθηκε η ευκαιρία, δημιούργησαν μια πόλη πρότυπο που όμοιο της ήταν δύσκολο να βρεις στον κόσμο εκείνη την εποχή.

Ένα πρότυπο που χρόνια αργότερα από τους Ρωμαίους, στην εποχή που βρισκόταν στην μεγάλη τους δύναμη το χρησιμοποίησαν προκειμένου να δημιουργήσουν καινούργιες πόλεις.

Πρωταγωνιστές οι δική της άνθρωποι, έχοντας τον Ιππόδαμο τον Μιλήσιο,

ένα μεγάλο αρχιτέκτονα και μηχανικό , δημιούργησαν και εφάρμοσαν , ένα νέο ιδανικό πολεοδομικό σύστημα το οποίο πήρε και το όνομα του

— Το Ιπποδάμειο σύστημα

Η δόμηση από τον Ιππόδαμο έγινε σε κανονικά οικοδομικά τετράγωνα και το βάρος του κέντρου της πόλης μοιράστηκε δημιουργώντας τρεις πυρήνες γύρω από τους οποίους οργανώθηκε ο δημόσιος βίος:

Θρησκευτικό, διοικητικό και εμπορικό..

Το σχέδιο πόλεως της Μιλήτου που έμοιαζε με σχάρα, απέκτησε ένα ιδιαίτερο σχήμα βασισμένο στη συμμετρία και την ισορροπία .

Είχε οχύρωση και τέσσερα λιμάνια εκ των οποίων το κεντρικό, γνωστό και ως Λιμήν των Λεόντων, βρισκόταν στον Ανατολικό κόλπο και είχε τη μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για την άμυνα της πόλης..

Μορφολογικά, η πόλη της Μιλήτου αποτέλεσε τυπικό παράδειγμα μητρόπολης του αρχαίου κόσμου.

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Οι πρώτες ανασκαφές στη Μίλητο έγιναν από τον Γάλλο αρχαιολόγο Olivier Rayet το 1873 και ακολούθησαν αυτές του Γερμανού Theodor Wiengand, η οποία εν τω μεταξύ έπαψε να είναι παράκτια πόλη αν και πολλές φορές διακόπηκαν από τους πολέμους και τις αναταραχές της περιοχής.

Βρέθηκαν τα ερείπια πολλών δημοσίων κτιρίων και άλλων κατασκευών.

Η συνολική έκταση της Αρχαικής πόλης είναι άγνωστη, αλλά τα Ελληνικά τείχη και τα θεμέλια έχουν αποκαλυφθεί. Υπάρχουν επίσης εκτεταμένα ερείπια της κλασικής πόλης από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τους Ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους. Το Ελληνορωμαϊκό θέατρο και το παρακείμενο Βυζαντινό κάστρο είναι τα πιο ορατά από τα ερείπια του χώρου

Στην σημερινή δημοσίευση θα προσπαθήσουμε να σας παρουσιάσουμε σε 3 ενότητες τα αρχαιολογικά ευρήματα που δείχνουν το μεγαλείο της αρχαίας πόλης διαχρονικά.

1. Η πρώτη ενότητα θα συμπεριλαμβάνει ευρήματα που πρώτο δημιουργήθηκαν πριν από την καταστροφή της πόλης το 494 π.Χ. και λίγο μετά με την επανίδρυση της πόλης ,και την εφαρμογή του Ιπποδάμειου συστήματος όπως : Το αρχαϊκό τείχος , την βόρεια αγορά , το πρυτανείο ,τον ναό της Αθηνάς , το θέατρο και το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα

2.Η δεύτερη ενότητα συμπεριλαμβάνει ευρήματα που δημιουργήθηκαν κυρίως μετ τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου ή τροποποιήθηκαν την ίδια περίοδο όπως : Τα λιμάνια ,την νότια αγορά ,το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα ( Ελληνιστικά χρόνια ) ,το βουλευτήριον ,την δυτική αγορά ,το μνημείο της Λαοδίκης , το ναό του Σέραπη και το γυμνάσιον του Ευδήμου

3 Η τελευταία ενότητα συμπεριλαμβάνει έργα της Ρωμαϊκής περιόδου,

Λουτρά ,Το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα (επί Ρωμαίων ) ,την Ιωνική Στοά ,το Νυμφαίον , το Ρωμαϊκό στάδιο .

***************************************************************

ΑΡΧΑΙΚΗ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

— Αρχαϊκό τείχος & η ιερά πύλη

Το αρχαϊκό τείχος, το οποίο καταστράφηκε το 494 π.Χ., ξαναχτίστηκε προφανώς μετά το 412 π.Χ., όπως συνάγεται από την αντίσταση που προέβαλαν επιτυχώς οι Μιλήσιοι στους Αθηναίους και τους Αργείους. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η Ιερά Πύλη που βρισκόταν στο νότιο τμήμα του τείχους· από εκεί ξεκινούσε η Ιερά Οδός που συνέδεε τη Μίλητο με το ιερό του Απόλλωνα στα Δίδυμα. Στα Κλασικά χρόνια η Ιερά Πύλη είχε πλάτος 5 μ. και πλαισιωνόταν από δύο σχεδόν τετράγωνους πύργoυς.

— Βόρεια αγορά

Ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της Μιλήτου είναι η Βόρεια Αγορά, που χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ., και αποτελούσε το αρχαιότερο πολιτικό, εμπορικό και θρησκευτικό κέντρο της πόλης. Τα ερείπια της εντοπίστηκαν στα νότια της στοάς του Λιμανιού των Λεόντων

Στα ανατολικά η Βόρεια Αγορά κλεινόταν από τοίχο, στο κέντρο του οποίου υπήρχε ένα πρόπυλο, ενώ στη δυτική πλευρά της αναπτυσσόταν ένας περίστυλος χώρος που περιβαλλόταν από καταστήματα

— Πρυτανείο

Το Πρυτανείο, βρισκόταν στη νοτιοδυτική πλευρά της Βόρειας αγοράς , αποτελούσε ένα ιδιαίτερα σημαντικό δημόσιο οικοδόμημα των αρχαίων Ελληνικών πόλεων, στο οποίο συν εστιάζονταν οι πρυτάνεις και φιλοξενούνταν οι επίσημοι προσκεκλημένοι και τα τιμώμενα πρόσωπα.

— Ο Ναός της Αθηνάς

Ο ναός της Αθηνάς ξαναχτίζεται την περίοδο αμέσως μετά το 479 π.Χ. Βρίσκεται πίσω ακριβώς από τη λεγόμενη Δυτική Αγορά και προς τα νότια.

Ο κλασικός ναός υψωνόταν επάνω σε τεχνητό πλάτωμα. Ήταν Ιωνικού ρυθμού με 6 κίονες στις στενές και 10 στις μακριές πλευρές. Είχε ασυνήθιστο προσανατολισμό από νότο προς βορρά και διαστάσεις 18 × 35 μ.89

Ο ναός της Αθηνάς ήταν ο αρχαιότερος ναός της Μιλήτου, και βρισκόταν νότια από το Λιμάνι του Θεάτρου, όπου αργότερα οικοδομήθηκε η Δυτική Αγορά.

Στην ευρύτερη περιοχή του ναού της Αθηνάς ερευνήθηκαν οικοδομικά λείψανα που επιβεβαιώνουν τη χρήση του χώρου από την Προϊστορική εποχή.

Η θεά Αθηνά λατρευόταν στο χώρο αυτό όπως και σε άλλες πόλεις της παράκτιας Μικράς Ασίας από τη Γεωμετρική περίοδο.

Ο ναός υψωνόταν πάνω σε τεχνητό άνδηρο, προσβάσιμο από δύο κλιμακοστάσια στη βόρεια και τη νότια πλευρά του. Τα ισχυρά θεμέλιά του, τα μόνα που διατηρούνται μέχρι σήμερα, αποτελούνταν από γνεύσιο, πέτρωμα προερχόμενο από την οροσειρά του Λάτμου, που βρισκόταν στα Ανατολικά της χερσονήσου της Mιλήτου.

O αρχαϊκός ναός δέχτηκε επεμβάσεις κατά την Κλασική περίοδο, όπως μαρτυρούν σωζόμενα τμήματα από το επιστύλιο.

Οικοδομικές μετασκευές στον περιβάλλοντα χώρο του ναού άλλαξαν ριζικά τη μορφή του κατά την Ύστερη Αρχαιότητα.

— Θέατρο

Λίγο πιο βόρεια από τον ναό της Αθηνάς υπήρχε ένα θέατρο που χρονολογείται αρχικά από τον 4ο αιώνα π.Χ ενδεχόμενα να προϋπήρχε εκεί ή σε άλλο σημείο. Αν και υποβλήθηκε σε εκτεταμένες τροποποιήσεις σε τρεις περιπτώσεις, είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα θέατρα στην της Μικράς Ασίας.

Τα λείψανα του κτιρίου, με τις εισόδους και τους θολωτούς διαδρόμους, παρουσιάζουν όλες τις διακριτικές λεπτομέρειες της ρωμαϊκής περιόδου μια και από ότι φαίνεται, δέχθηκε επεμβάσεις και μετά την Ελληνιστική περίοδο..

— Το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα

Το ιερό του Δελφινίου Aπόλλωνα χτίστηκε τον 6ο αιώνα. π.X. στη περιοχή του λιμανιού και αποτελούσε το σημείο από όπου ξεκινούσε η ετήσια ιερή πομπή με προορισμό το ναό του θεού στα Δίδυμα. Ήταν αφιερωμένο στο Δελφίνιο Απόλλωνα, προστάτη των ναυτικών και των πλοίων. Από το αρχαϊκό ιερό σώζονται ελάχιστα ίχνη, γνωρίζουμε μόνο ότι διατηρήθηκε και μετά την Περσική καταστροφή (494 π.X.), σε όλη τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. Είχε τη μορφή υπαίθριου τεμένους, στο κέντρο του οποίου υπήρχε βωμός.

******************************************************************

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

— Λιμάνια

Τα δύο σημαντικότερα λιμάνια, τα Ελληνιστικά χρόνια ήταν το Λιμάνι των Λεόντων και το Λιμάνι του Θεάτρου.

. Η ονομασία του οφείλεται στα δύο μεγάλα μαρμάρινα λιοντάρια, τα οποία από τον 3ο αιώνα. π.Χ. κοσμούσαν το στενότερο σημείο της εισόδου του.

Σήμερα τα λιοντάρια αυτά δε βρίσκονται στην αρχική τους θέση, το ένα σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ το άλλο βρέθηκε σπασμένο.

Στην προκυμαία υπήρχε μακριά στοά μήκους 32 μ. δωρικού ρυθμού, σε σχήμα Γ, που οικοδομήθηκε στα Ελληνιστικά χρόνια και στέγαζε εμπορικά καταστήματα.

— Νότια αγορά

Από εδώ φτάνουμε στη νότια αγορά που χτίστηκε την Ελληνιστική περίοδο με καταστήματα στις νότιες και ανατολικές πτέρυγες. Η μνημειακή πύλη στη βορειοανατολική γωνία της αγοράς οδηγεί στο κέντρο της πόλης.

–Γυμνάσιον

Αναπλάστηκε τα Ελληνιστικά χρόνια. Μαζί με την νότια Αγορά, και το Βουλευτήριο

— Νότια αγορά.

Νότια της Βόρειας Αγοράς και του Βουλευτηρίου βρίσκονται τα κατάλοιπα της Νότιας Αγοράς, που ανάγεται στον 3ο αιώνα. π.Χ.

Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες σε διαστάσεις αρχαίες ελληνικές αγορές. Αποτελείται από έναν τεράστιο ορθογώνιο υπαίθριο χώρο τον οποίο περιέβαλλαν στοές και καταστήματα.

Η ανατολική στοά της χρηματοδοτήθηκε από τον Αντίοχο τον Α΄ (281-261 π.Χ.).

Η είσοδος γινόταν από τη δυτική, τη νότια και τη βόρεια πλευρά της.

Επί Αδριανού (117-138 μ.Χ.) η βόρεια είσοδος της Αγοράς κοσμήθηκε με ένα μνημειακό διώροφο πρόπυλο, με πλούσια αρχιτεκτονική και γλυπτή διακόσμηση στην πρόσοψη.

Η Βόρεια Πύλη της Αγοράς έχει ανασυσταθεί και εκτίθεται στο Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο. Στο χώρο της Μιλήτου σώζονται η κρηπίδα και ελάχιστα τμήματα της άνω δομής.

— — Το ιερό του Δελφινίου Απόλλωνα ( Ελληνιστικά χρόνια )

Κατά την Ελληνιστική περίοδο το τέμενος επεκτάθηκε και περιβλήθηκε με στοές δωρικού ρυθμού στις τρεις πλευρές του, αποκτώντας διαστάσεις 60 × 50 μ., έκταση που αντιστοιχεί σε δύο οικοδομικά τετράγωνα. Στον κεντρικό υπαίθριο χώρο τοποθετήθηκαν εξέδρες, βωμοί και διάφορα άλλα αναθήματα.

— Βουλευτήριον

Ορθογώνιο κτήριο στο κέντρο της Μιλήτου, σε βραχώδες ύψωμα ανατολικά της Ιεράς Οδού και στη μέση του κάθετου άξονα που όριζαν η βόρεια και η Νότια Αγορά.

Ιδρύθηκε το α΄ μισό του 2ου αιώνα π.X.

Το κτήριο αποτελούνταν από τρία κύρια μέρη: πρόπυλο, αίθριο και αίθουσα συνεδριάσεων.

Το πρόπυλο οδηγούσε με τρεις εισόδους στο αίθριο που είχε εσωτερική κιονοστοιχία στις τρεις πλευρές του.

Στο κέντρο του αίθριου βρισκόταν μνημείο λατρείας κάποιου ήρωα που ανάγεται στη ρωμαϊκή εποχή. Δυτικά, τέσσερις είσοδοι οδηγούσαν στην αίθουσα συνεδριάσεων.

Η στεγασμένη αυτή αίθουσα ήταν αμφιθεατρική, με 19 σειρές εδωλίων και κάθετη τριμερή διαίρεση.

Δύο εξωτερικές είσοδοι στα δυτικά οδηγούσαν στις πίσω κερκίδες. Ολόκληρο το κτήριο έφερε γλυπτή και αρχιτεκτονική διακόσμηση. Μια δεύτερη οικοδομική φάση εντοπίζεται στο 2ο αιώνα. μ.X.

Επιγραφές που βρέθηκαν στο χώρο συνδέουν την ανέγερσή του με τον Αντίοχο Δ΄ Επιφανή, βασιλιά της Συρίας κατά το διάστημα 175-164 π.Χ., και βοηθούν στην ταύτισή του με βουλευτήριο.

— Δυτική αγορά

Η Δυτική Αγορά χτίστηκε το 2ο αιώνα π.Χ., στη νότια πλευρά του Λιμανιού του Θεάτρου, και ήταν η τελευταία από τις τρεις αγορές της Mιλήτου.

Βρισκόταν βόρεια από το ναό της Αθηνάς και εκτεινόταν στο χώρο που, κατά το σχεδιασμό της κλασικής πόλης, δε χρησιμοποιήθηκε για οικιστικούς σκοπούς. Μόλις το 2ο αιώνα π.Χ. ανεγέρθηκαν δημόσια κτήρια στη νότια πλευρά του Λιμανιού του Θεάτρου, όπως η Δυτική Αγορά, το Γυμνάσιο και το Στάδιο του Ευμένη Β΄.

Είχε έκταση 191 × 79 μ. και αποτελούνταν από έναν τεράστιο, ορθογώνιο, υπαίθριο χώρο, περιβαλλόμενο στις τρεις πλευρές του από στοά με κιονοστοιχία ιωνικού ρυθμού. H είσοδος στον υπαίθριο χώρο της Αγοράς γινόταν από την ανατολική πλευρά, μέσα από πρόπυλο το οποίο βρισκόταν στον κεντρικό άξονα του συγκροτήματος. Tο πρόπυλο υψωνόταν πάνω σε απλή κρηπίδα και περιελάμβανε δύο ιωνικούς κίονες στην ανατολική όψη και τέσσερις στη δυτική, προς το εσωτερικό του υπαίθριου χώρου της Aγοράς. H αξονική θέση του προπύλου της Δυτικής Αγοράς αντιστοιχεί στην αρχιτεκτονική διάταξη των παρακείμενων σε αυτή οικοδομημάτων, του Γυμνασίου και του Σταδίου του Ευμένη Β΄.

— Μνημείο της Λαοδίκης

Κοντά στο Νυμφαίο βρισκόταν το λεγόμενο Μνημείο της Λαοδίκης, σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένο σήμερα. Πρόκειται για ένα οικοδόμημα που αφιέρωσαν οι κάτοικοι της Μιλήτου στη Λαοδίκη, σύζυγο του βασιλιά της Συρίας Αντίοχο ΙΙ (261-246 π.Χ.), σε ανάμνηση μιας δωρεάς

— Ναός του Σέραπη

Υπάρχει επίσης ένα Σεραπείο.ή ναός του Σεράπη, από τον 3ο αιώνα Α. Δ.

— Γυμνάσιον του Ευδήμου

Νοτιότερα βρίσκονται τα ερείπια του λεγόμενου Γυμνασίου του Ευδήμου, του κεντρικού Γυμνασίου της πόλης, με ορθογώνια κάτοψη. Ανήκει στο α΄ μισό του 2ου αι. π.Χ. και χορηγός του ήταν ο επιφανής Μιλήσιος Εύδημος.

************************************************************

ΡΩΜΑΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, η όψη της πόλης άλλαξε σημαντικά, με την ανέγερση μιας σειράς εντυπωσιακών κτηρίων, όπως οι Θέρμες στο Humei Tepe, τα Λουτρά της Φαυστίνας, οι Θέρμες του Capito, η Ιωνική Στοά, το Νυμφαίο του Τραϊανού και άλλα.

– Λουτρά

Επί Ρωμαίων εκτός των άλλων δημιουργήθηκαν οι Θέρμες στο Humei Tepe, τα Λουτρά της Φαυστίνας, οι Θέρμες του Capito

Βρισκόταν ανατολικά του γηπέδου βρίσκονται τα λουτρά της Faustina

Πάνω στη δυτική πλαγιά του σημερινού λόφου Humei Tepe χτίστηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Τραϊανού (98-117 μ.X.) ένα συγκρότημα Γυμνασίου-Λουτρών. Οι Θέρμες του Humei Tepe καταλάμβαναν το βόρειο τμήμα του συγκροτήματος και περιλάμβαναν αποδυτήρια, και χώρους ψυχρού, χλιαρού και θερμού λουτρού. Στο νότιο τμήμα βρισκόταν η παλαίστρα, που οριζόταν από κιονοστοιχίες στις οποίες ανοίγονταν βοηθητικοί χώροι και καταστήματα. Καλύτερα διατηρούνται το θερμό λουτρό και τα αποδυτήρια.

— Το ιερό του Δελφινίου Aπόλλωνα (Επί Ρωμαίων )

Στα Ρωμαϊκά χρόνια ένας κυκλικός μονόπτερος ναός με κωνική στέγη χτίστηκε στο κέντρο του ιερού, οι στοές μετατράπηκαν σε κορινθιακού ρυθμού και στη δυτική πλευρά προστέθηκε ένα μνημειακό πρόπυλο. Το Δελφίνιο χρησίμευε και ως αρχείο της πόλης, γεγονός το οποίο μαρτυρούν οι επιγραφές που βρέθηκαν στο εσωτερικό των τοίχων της στοάς και οι ενεπίγραφες στήλες που ήταν τοποθετημένες στην αυλή του ιερού.

— Ιωνική Στοά

Στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης, στην ανατολική πλευρά της Ιεράς οδού, η οποία οδηγούσε στο ιερό των Διδύμων, βρίσκεται η Ιωνική Στοά.

Η στοά χτίστηκε μπροστά από το Ελληνιστικό Γυμνάσιο (του Eυδήμου) και τις Θέρμες του Capito με άξονα από βορρά προς νότο και διαστάσεις περίπου 100×14 μέτρα. Στην πρόσοψή της υπήρχε μία επιμήκης ιωνική κιονοστοιχία με 35 κίονες, η οποία πατούσε πάνω σε υψηλή κρηπίδα με επτά βαθμίδες και στήριζε θριγκό με πλούσια διακοσμημένη ζωφόρο. Πίσω από την κιονοστοιχία βρίσκονταν δωμάτια τα οποία εξυπηρετούσαν διάφορες λειτουργίες. Δύο από αυτά χρησίμευαν ως δίοδοι επικοινωνίας με τις παρακείμενες Θέρμες του Βιργίλιο Κάπιτο ( Capito ).

Η στοά απέληγε στη νότια πλευρά σε αψίδα.

H αρχιτεκτονική μορφή της στοάς προσέδιδε έντονο ιωνικό χαρακτήρα στην Ιερά οδό και κατ’ επέκταση στο κέντρο της ρωμαϊκής Μιλήτου. Η ανέγερσή της χρονολογείται στην περίοδο της δυναστείας των Φλαβίων (69-96 μ.X.), ενώ στα χρόνια του αυτοκράτορα Τραϊανού (98-117 μ.Χ.) έγιναν κάποιες τροποποιήσεις.

— Νυμφαίον

Το πλούσια διακοσμημένο νυμφαίο του Τραϊανού που χρονολογείται στο 2ο αιώνα μ.Χ. βρισκόταν κοντά στην πύλη ,σώζεται σήμερα στο Μουσείο Περγάμου στο Ανατολικό Βερολίνο.

Η ανέγερσή του χρηματοδοτήθηκε από το Μάρκιο Ούλπιο Tραϊανό, αξιωματούχο της επαρχίας της Μικράς Ασίας και πατέρα του μετέπειτα αυτοκράτορα της Ρώμης Tραϊανού.

Το Νυμφαίο είχε κάτοψη σχήματος Π και διαστάσεις 20 × 17 μ.

Η πρόσοψή του ήταν τριώροφη, με πολυτελή αρχιτεκτονική και γλυπτική διακόσμηση, μπροστά από την οποία διαμορφωνόταν μια μεγάλη δεξαμενή νερού.

Σήμερα το μνημείο διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα και εντυπωσιακότερα κρηναία οικοδομήματα της Μικράς Ασίας. Τα αγάλματα που κοσμούσαν το Νυμφαίο παρίσταναν θεούς και ημίθεους.

— Στάδιο

Τα Ρωμαϊκό στάδιο βρισκόταν Ανατολικά της αγοράς ο που χτίστηκε το 150 μ.Χ.

— Ρωμαϊκά μνημεία

Στο Ν.Δ. άκρο του Λιμανιού ξεχώριζαν στα Ρωμαϊκά χρόνια δύο μνημεία:

* Μεγάλο Μνημείο.

Το Μεγάλο Μνημείο, ένα εξαιρετικά επιβλητικό οικοδόμημα, αποτελούνταν από επάλληλες βάσεις, πάνω στις οποίες ήταν τοποθετημένος ένας μαρμάρινος τρίποδας που στήριζε ένα λέβητα.

Ανεγέρθηκε από τον Αύγουστο σε ανάμνηση της νίκης του στη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ.

Το συνολικό του ύψος έφτανε περίπου τα 18 μ. Σήμερα σώζεται μόνο η στρογγυλή κατώτερη βάση του μνημείου.

** Μικρό Μνημείο

Το Μικρό Μνημείο του Λιμανιού χτίστηκε στη διάρκεια του 1ου αιώνα. μ.Χ. σε μικρή απόσταση από το Μεγάλο και η κατασκευή του είχε επηρεαστεί από αυτό. Ήταν μαρμάρινο, τριγωνικής μορφής και απέληγε σε τριγωνικό κορινθιακό κιονόκρανο, που πιθανότατα στήριζε ένα μαρμάρινο αμφορέα. Το συνολικό του ύψος υπολογίζεται γύρω στα 5,36 μέτρα.

*****************************************************************