«Η απαγωγή του Θεού Διόνυσου από Τυρρηνούς Πειρατές» του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΔΕΛΦΙΝΙΑ

Στην Ιλιάδα του Ομήρου υπάρχει μια αναφορά στους Τυρρηνούς ή Τυρσηννούς:

Ομηρικός Ύμνος 7 στον Διόνυσο

[Είναι ελεύθερη μετάφραση από Αγγλικό από την αρχή του σχετικού κειμένου]

“Θα πω για τον Διονύσιο, τον γιο της ξακουσμένης Σεμέλης, πώς εμφανίστηκε σε ένα ακρωτήριο που φέρει το όνομάτου στην άκρη της ανοικτής θάλασσας.

Ήταν ένας όμορφος άνδρας με πλούσια, μαύρα μαλλιά του, που κυλούσαν γύρω του και πάνω στους ισχυρούς του ώμους, φορούσε μοβ ρόμπα.

Ένα καράβι περνούσε, εκείνη την στιγμή, από την αφρισμένη θάλασσα, γεμάτο με Τυρρηνούς πειρατές. Όταν τονείδαν, από μακρυά, έκαναν σημάδια ο ένας με τον άλλον και στη συνέχεια, πήδησαν έξω από το πλοίο, τον άρπαξαν,νομίζοντας ότι είναι γιος βασιλιά.

Τον ανέβασαν στο καράβι και προσπάθησαν να τον δέσουν στο κατάρτι. Τα σχοινιά, όμως παρ’ όλη την προσπάθειατους, κάθε φορά, λυνόταν και έπεφταν στο κατάστρωμα. Ο Διόνυσος καθόταν ήσυχος και τους κοιτούσεχαμογελώντας. Τότε ο πηδαλιούχος καταλαβαίνει ότι δεν είναι κάποιο πριγκιπόπουλο, που θα το παραδώσουν και θαπάρουν λύτρα, αλλά έχει θεϊκή προέλευση, οπότε, απευθυνόμενος στον καπετάνιο και τους άλλους συναδέλφους του,λέει:

«Καπετάνιε, ποιος είναι αυτός που τον πιάσατε και προσπαθείτε να τον δέσετε. Ούτε το πιο καλό και εξοπλισμένοπλοίο δεν μπορεί να τον κρατήσει και να τον μεταφέρει. Δεν μοιάζει με τους θνητούς, αλλά με τους θεούς που κατοικούν στον Όλυμπο. Ελάτε, λοιπόν, να τον αφήσουμε ελεύθερο στη σκοτεινή ακτή αμέσως: μην βάζετε χέρια πάνω του, για να μην θυμώσει και μας ανακατέψει με επικίνδυνους ανέμους και βαρύτατες θύελλες ».

Ο ΘΕΟΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ

Ο Διονύσιος ή ο Διονύσιος .Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος ήταν ο θεός της χαράς της συγκομιδής σταφυλιών και της οινοποίησης του κρασιού , της τελετουργικής τρέλας και της έκστασης.

Το όνομά του στις επιγραφές δείχνει ότι λατρευόταν από το 1500-1100 π.Χ., από τους Έλληνες.

Ο Διόνυσος ήταν επίσης γνωστός ως Βάκχος. Ήταν η θεότητα του προστάτη της γεωργίας και του θεάτρου. Ήταν επίσης γνωστός ως Ελευθέριος,όνομα που του δόθηκε, καθώς θεωρούν ότι απελευθερώνεται από τον κανονικό εαυτό του, από την τρέλα, την έκσταση ή το κρασί.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του Διονύσου ήταν πως άλλαζε μορφές.

Ένα λεπτό, θα μπορούσε να είναι ένα άγριο ζώο με αιχμηρά νύχια και ξυράφι δόντια, και το επόμενο – το αγαπημένο του σχήμα – ένας όμορφος νεαρός άνδρας με λαμπερά ενδύματα και ακριβά κοσμήματα

Οι πρώτες λατρευτικές εικόνες του Διονύσου τον δείχνουν μόνο του , ως ένα ώριμο αρσενικό, γενειοφόρο και απογυμνωμένο. Μεταγενέστερες εικόνες τον δείχνουν χωρίς γένια, αισθησιακό, γυμνό ή μισό γυμνό. Πολλές φορές παρουσιάζεται σε πομπή, που αποτελείται από άγριους θηλυκούς οπαδούς (μαινάδες) και ιθύφανους, γενειοφόρους σάτυρους.

Κάποιοι είναι οπλισμένοι με το thyrsus,=Ο Θυρσός ή ο Θυρσός ήταν ένα ραβδί ή ένα γιγαντιαίο μάραθο που καλύπτεται με αμπέλια και φύλλα κισσού , μερικές φορές τυλιγμένο με τανένια και πάντα με ένα κωνικό πεύκο .

Ο ίδιος θεός τραβιέται σε ένα άρμα, συνήθως από εξωτικά ζώα, όπως λιοντάρια ή τίγρεις, και μερικές φορές παρακολουθείται από έναν γενειοφόρο, μεθυσμένο Σιλένο.

Αυτή η πομπή θεωρείται ότι είναι το λατρευτικό μοντέλο για τους ανθρώπους που ακολουθούν τα Διονύσια Μυστήρια του. Στα θρακικά μυστήρια του, φοράει το δέρμα της αλεπούς, συμβολίζοντας μια νέα ζωή.

Η θεϊκή αποστολή του Διονύσου ήταν να ανακατέψει τη μουσική του αυλού και να θέσει τέλος στη φροντίδα και την ανησυχία.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΣΙ

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, στο απόσπασμα του Ομήρου, κάποτε ο θεός Διόνυσος θέλησε να φύγει από τη Νάξο, ζήτησε λοιπόν από τους Τυρρηνούς πειρατές να τον εξυπηρετήσουν. Αυτοί δέχτηκαν και τον πήραν από το νησί. Όμως, καταμεσής στο πέλαγος, που αρμενίζανε, άλλαξαν γνώμη, τον αιχμαλώτισαν και παίρνοντας άλλη πορεία, θέλησαν να τον ανταλλάξουν με λύτρα, γιατί τον πέρασαν για βασιλόπουλο .Αμέσως, έκαναν ένα νεύμα μεταξύ τους, για τον αναπάντεχο θησαυρό, που τους έλαχε.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ

Καθώς έστεκε ξεμοναχιασμένος, είχαν μπροστά τους μια καλή ευκαιρία να τον αρπάξουν και να ζητήσουν μπόλικα λύτρα από τον βασιλιά πατέρα του, για να τον δώσουν πίσω. Με νοήματα, χωρίς να χάσουν καιρό, μαϊνάραν τα πανιά στα κατάρτια, πλεύρισαν στη στεριά και πηδώντας έξω πλησίασαν αθόρυβα, τον άρπαξαν με μεγάλη τους χαρά και τον μετέφεραν στο καράβι.

Λέγανε πως θα ‘ταν γιοι, κάποιου από τον Δία, αγαπημένου βασιλιά και δοκίμασαν, για να μη τους ξεφύγει η πολύτιμη λεία, να τον δέσουν χειροπόδαρα, με δεσμά που εξασφαλίζουν τον θησαυρό, αλλά, παράλληλα, προκαλούν τον πόνο. Μα, όσες φορές κι αν δοκίμασαν γερά, για να τον δέσουν, τα σχοινιά γλιστρούσαν, λύνονταν και πετάγονταν μακριά του.

Ο θεός δεν μιλούσε, αλλά παράμενε αδιάφορος χωρίς να φέρνει καμιάν αντίσταση, και τους κοιτούσε με τα μαύρα του λαμπερά μάτια.

Σαν είδε ο πλοηγός, από τη θέση του, δίπλα στο περίτεχνα σκαλιστό τιμόνι, την μάταιη προσπάθεια των συντρόφων του, κατάλαβε πως ο αιχμάλωτός τους δεν ήταν θνητός, παρά κάποιος θεός, με ανθρώπινη μορφή.

Φώναξε τότε στους άλλους:

“– Σταθείτε, δυστυχισμένοι φίλοι μου, γιατί θαρρώ, πως αυτός που πιάσατε και με δεσμά προσπαθείτε να φυλακίσετε, μοιάζει με δυνατό θεό του Ολύμπου! Ακόμη και το πιο καλό και γερό καράβι μας δεν μπορεί να τον κρατήσει!

Μην είναι ο πατέρας των θεών Δίας ή ο Απόλλωνας με το αργυρό το τόξο ή ο άρχοντας της θάλασσας Ποσειδώνας; Γιατί δεν μοιάζει με τους θνητούς που χάνονται, αλλά με τους θεούς που κατοικούν στον Όλυμπο.

Χαμένοι, λευτερώστε τον αμέσως, όσο είναι καιρός. Ελεύθερο, ας τον αφήσουμε πάνω στη σκιερή γη και γρήγορα. Κανείς ας μην απλώσει πάνω του χέρι, μήπως μας θυμώσει και πάνω στην οργή του μας στείλει κακούς αγέρες και μας πνίξει σηκώνοντας φουρτούνες και φοβερές καταιγίδες με ανεμοζάλες.

Μα που ν’ ακούσουν οι κουρσάροι! Ο καπετάνιος τον αποστόμωσε βάζοντάς του τις φωνές:

– Άθλιε, εσύ να κοιτάζεις τη δουλειά σου! Το μάτι να βλέπει μόνο τον ούριο άνεμο. Κράτα καλά τα ξάρτια και άνοιξε πάλι τα πανιά. Άφησε εμάς, τους μαχητές άντρες, να νοιαζόμαστε για τα υπόλοιπα. Λογαριάζω να φτάσουμε γι’ αυτόν στην Αίγυπτο ή στην Κύπρο ή στους Υπερβόρειους ή κι ακόμα πιο μακριά. Στο τέλος θα σπάσει και θα μας φανερώσει ποιοι είναι οι δικοί του και πόσα τα πλούτη του. Πρέπει κάποιος θεός να τον έριξε στα χέρια μας, για να κερδίσουμε πολλά!”

Αυτά είπε ο καπετάνιος, ελπίζοντας να πάρει πολλά λύτρα για τον νεαρό. Απλώσανε τα πανιά, ο αγέρας φύσηξε κι άρχισαν να αρμενίζουνε.

Τότε σα να συνέβη ένα θαύμα, δεν μπορούσαν να πιστέψουν στα μάτια τους! Κρασί κυλούσε στο γρηγοροτάξιδο σκαρί, γλυκό πιοτό, αρωματισμένο το πλημμύρισε και θεία ευωδιά πλανιόταν ολόγυρά του. Ψηλά στο πανί απλώθηκε κλήμα με πλήθος αρωματικά σταφύλια.

Γύρω από το κατάρτι τυλίχτηκε ανθισμένος κισσός, ενώ οι σκαρμοί των κουπιών στεφανώθηκαν με λουλουδένιες πλεξούδες.

Σαν τα είδαν αυτά οι κωπηλάτες τα έχασαν και φώναξαν στον τιμονιέρη να αλλάξει γραμμή και να γυρίσει το καράβι κατά την ξηρά.

Τότε ο θεός μεταμορφώθηκε σε φοβερό λιοντάρι, που με ολόρθη τη χαίτη από την πλώρη με άγριους βρυχηθμούς, τους έδειχνε τα κοφτερά του δόντια.

Αμέσως μετά, στη μέση του καραβιού, μια πελώρια καστανόμαυρη, δασύτριχη αρκούδα, ολόρθη στα πισινά της πόδια, κουνούσε απειλητικά τα μπροστινά της πόδια, έτοιμη να τους ριχτεί. Τρομαγμένοι οι κουρσάροι έτρεξαν στην πρύμνη, γύρω από τον ήρεμο τιμονιέρη, που ’ξερε πως ο θεός, όποιος κι αν ήταν, θα τον λυπόταν και δε θα του έκαμε κακό.

Το λιοντάρι τινάχτηκε και μ’ ένα μεγάλο άλμα άρπαξε τον καπετάνιο, που δε σεβάστηκε το θεό, κομματιάζοντάς τον, με τα κοφτερά του δόντια. Οι άλλοι, για να γλιτώσουν από τη θλιβερή τους τύχη, ρίχτηκαν τρομαγμένοι στη θάλασσα, όπου μεταμορφώθηκαν σε δελφίνια.

Στο καράβι είχαν απομείνει ο τιμονιέρης και ο Διόνυσος. Ο θεός του εμφανίστηκε μ’ όλη του την μεγαλοπρέπεια, τον έσφιξε στην αγκαλιά του και του είπε:

“- Τίποτα μη φοβάσαι, πιστέ μου γέροντα! Είσαι ακριβός για την καρδιά μου! Είμαι ο ζωηρός Διόνυσος, που γέννησε η Σεμέλη η Καδμεία, αφού ενώθηκε ερωτικά με τον νεφεληγερέτη Δία”.

Η δύναμη του Διόνυσου αναγνωρίστηκε τότε από όλον τον κόσμο, ακόμη κι από τους Αργείους, οπότε ο θεός μπορούσε να επιστρέψει στον Όλυμπο, έχοντας επιβάλει στη γη την λατρεία του.

Η ΑΦΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΣΤΗΝ ΝΑΞΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΥΡΡΗΝΟΥΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΙΑΔΝΗ

Η Aριάδνη ήταν κόρη του Mίνωα και της Πασιφάης.

Η Αριάδνη,είναι γνωστή από την προσπάθεια του Θησέα να μπει στον λαβύρινθο και να σκοτώσει τον Μινώταυρο.

Ερωτευμένη με τον νεαρό Αθηναίο, του έδωσε έναν μίτο να τον ξετυλίγει, καθώς εισχωρούσε στο άδυτο του Λαβύρινθου, και ύστερα, πιάνοντας, ξανά, την κλωστή και μαζεύοντας το κουβάρι να βρεθεί στην έξοδο και να μην χαθεί. Λέγεται, ότι τον μίτο της τον έδωσε ο Δαίδαλος και γι’ αυτό τιμωρήθηκε από τον Μίνωα.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση, ο ήρωας Θησέας ύστερα από το φόνο του Mινώταυρου επέστρεφε από την Kρήτη στην Aθήνα, μαζί με την Aριάδνη κόρη του Mίνωα , που την είχε πάρει μαζί του για να την παντρευτεί και να αποφύγει το κορίτσι τον θυμό του Μίνωα.

Στον πρώτο όμως σταθμό του ταξιδιού του στη Nάξο, την εγκατέλειψε στο νησί, την ώρα που κοιμόταν, είτε γιατί αγαπούσε άλλη γυναίκα, είτε γιατί το όρισαν οι Μοίρες, είτε γιατί το ζήτησαν οι θεοί, κυρίως ο Διόνυσος που την είδε και την ερωτεύτηκε.

Να πως έχει η ιστορία μετά την άφιξη του Διόνυσου στην Νάξο μετά την περιπέτεια του με τους Τυρρηνούς πειρατές:

Ήταν εκεί, στο νησί της Νάξου, που ο Διόνυσος είδε για πρώτη φορά την υπέροχη Αριάδνη. Εγκαταλειμμένη από τον Θησέα , η Αριάδνη ξόδεψε τις μέρες της, έχοντας καρφωμένα τα μάτια της, στην θάλασσα.Εκείνη την ημέρα, κοιμόταν, ο Διόνυσος περίμενε υπομονετικά μέχρι η Αριάδνη να ανοίξει τα μάτια της ξύπνησε,και είδε έναν όμορφο νεαρό άνδρα και τον άκουσε να την θαυμάζει. Η Αριάδνη αισθάνθηκε καλύτερα αμέσως και χάρηκε που την θαύμασε αυτός ο όμορφος νεαρός άνδρας, ο οποίος ήταν προφανώς πλούσιος(κοιτάξτε μόνο τα ρούχα του!) και έτσι, συμφώνησεόταν της το ζήτησε να γίνει η σύζυγός του.

Η Αριάδνη παρέμεινε πιστή στον Διόνυσο, αλλά αργότερα, κατά μια εκδοχή σκοτώθηκε από τον Περσέα στο Άργος .Κατά μια άλλη Άρτεμις την κρέμασε σε ένα δέντρο κατηγορώντας την, ότι δεν κράτησε την παρθενιά της.

ΕΝΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΠΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΛΥΦΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟ 335 ΠΧ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΥΡΡΗΝΟΥΣ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ

Στην περιοχή της Πλάκας, στην ομώνυμη πλατεία, βρίσκεται το εντυπωσιακό κυλινδρικό μνημείο του Λυσικράτη, που διασώθηκε μέσα στους αιώνες παρά τις επιδρομές, τους πολέμους και την ασύδοτη δράση των αρχαιοκαπήλων. Πρόκειται για ένα κυλινδρικό κτίσμα με έξι κίονες εξωτερικά κορινθιακού ρυθμού, ύψους 6,50 μέτρων που δημιουργήθηκε το 335-334 π.χ. από τον Λυσικράτη και το προσέφερε στην πόλη της Αθήνας. Μάλιστα στη ζωφόρο παρατίθεται και ο μύθος του Διονύσου με την αιχμαλωσία του από Τυρρηνούς πειρατές. Κατά την αρχαιότητα οι χορηγοί ήταν πλούσιοι Αθηναίοι που όταν κέρδιζαν στους θεατρικούς αγώνες, έστηναν μνημεία και στην κορυφή τους τοποθετούσαν το έπαθλο τους.

Η ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΝΑΞΟ ΣΗΜΕΡΑ

Σε ένα μυσταγωγικό περιβάλλον, στο Ναό του Απόλλωνα, ξετυλίχτηκε ο μύθος της αρπαγής του Διονύσου από τους Τυρρηνούς Πειρατές .

“Νύμφες και Σάτυροι συνόδευαν το Θεό Διόνυσο και κατηφόρισαν, από την φωτισμένη με δάδες Πορτάρα για να στήσουν χορούς και γλέντια στο Βίντσι… μέχρι που ήρθαν οι Τυρρηνοί Πειρατές και άρπαξαν το Θεό Διόνυσο, νομίζοντας ότι με την απαγωγή του θα πλουτίσουν. Και τότε εκείνος, άστραψε και βρόντηξε! Τους πέταξε στη θάλασσα μεταμορφώνοντας τους σε δελφίνια. Ο Διόνυσος επέστρεψε στη στεριά και έστησε γλέντι με Νύμφες και Σάτυρους.

Αληθινή μυσταγωγία “Η Αρπαγή του Διονύσου από τους Τυρρηνούς Πειρατές” “

Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΥΤΗ Δημοσιεύθηκε στις 12 Μαρτίου 2016 μαζί με τις φωτογραφίες που κάναμε το κολάζ στo site Ναxοstimes

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΤΥΡΡΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΣΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΣΥΓΡΑΦΕΙΣ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΟΥΝ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΚΔΟΧΗ

1 ΙΛΙΑΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ : At sea near Naxos (Greek Aegean) Homeric Hymn 7 to Dionysus (trans. Evelyn-White) (Greek epic C7th to 4th BC) :

2.Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 3. 37-38 (trans. Aldrich) (Greek mythographer C2nd AD)

3 Philostratus the Elder, Imagines 1. 19 (trans. Fairbanks) (Greek rhetorician C3rd AD)

4.Pseudo-Hyginus, Fabulae 134 (trans. Grant) (Roman mythographer C2nd AD)

5.Pseudo-Hyginus, Astronomica 2. 17 :”Aglaosthenes [Greek poet C7th BC],

6.Ovid, Metamorphoses 3. 572 ff (trans. Melville) (Roman epic C1st BC to C1st AD)

7 Ovid, Metamorphoses 4. 22 ff :

“You, most worshipful [Dionysos] . . . consigned the Tyrrhenian sailors to the sea.”

8.Ovid, Metamorphoses 4. 422 ff :

“[Dionysos] had power to change those Maeonian mariners and sink them in the sea.”

9.Seneca, Hercules Furens 93 ff (trans. Miller) (Roman tragedy C1st AD)

10.Seneca, Oedipus 449 ff :

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.