του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Ευεργέτησε (και ευεργετεί) πολλαπλώς την περιοχή μας ο Άγιος Νικάνωρ (1491-7 Αυγ. 1549 μ.Χ. κατά τον Φ. Κόντογλου), κτίτορας της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ζάβορδας.
Ως Ηγούμενος ο Άγιος Νικάνωρ της Ζάβορδας (στα πρώιμα – και όλα δύσκολα – χρόνια της Τουρκοκρατίας) ήταν το ελκτικό σημείο αναφοράς για όλους τους υπόδουλους πληθυσμούς της παραποτάμιας ζώνης του Αλιάκμονα και όχι μόνο.
Ήταν ένα ζωντανό κινούμενο κρυφό σχολειό, που μετέφερε με τη διδαχή και την αγιοσύνη του το φως της ελευθερίας, των ελληνικών γραμμάτων και της ορθόδοξης πνευματικότητας, στους υπόδουλους Έλληνες.
Ο Άγιος Νικάνωρ από τη Ζάβορδα ως Ηγούμενος, (όπως και ο Άγιος Διονύσιος από τον Τίμιο Πρόδρομο της Βέροιας, ο μετέπειτα εν Ολύμπω) άρδευσαν Αγίω Πνεύματι όλους τους παραποτάμιους (και τους ορεινούς) πληθυσμούς από τη Ζάβορδα μέχρι τη Βέροια με τη θεολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (ο άνθρωπος μπορεί πραγματικά να συναντήσει το Θεό και δεν είναι περιορισμένος να συμπεράνει απλώς την ύπαρξή Του) και υπήρξαν και οι δύο θερμοί υποστηρικτές του κοινόβιου Μοναστηριού, που είναι και στην εποχή μας (η κοινοκτημοσύνη) μια επαναστατική ανα-θεώρηση της ατομικής θεώρησης του ανθρώπου και του ατομιστικού τρόπου δόμησης των σημερινών ‘’κοινωνιών’’ με κυρίαρχα στοιχεία το αντιθετικό δίπολο ‘’πλουτισμός – εξαθλίωση’’, ταξική κοινωνία, με την επιβολή των ισχυρών επί των ασθενέστερων.
Αυτή η παράδοση μας κάνει ευγενέστερους και ταπεινότερους. Δηλαδή πιο ικανούς να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον. Σήμερα ο κοινωνικός βίος αναζητά τη σύνθεση παράδοσης και νεωτερικότητας, προσώπου και κοινωνίας, ανατολής και δύσης. Το χρειάζεται η ψυχή μας. Χρειαζόμαστε μάλλον συνθέτες υπό τη γενικότερη έννοια και όχι καθοδηγητές.
Στο Συναξάρι αναφέρεται η θεραπεία-σωτηρία που πρόσφερε ο Άγιος Νικάνωρ στα Σέρβια Μακεδονίας (κατά την αρχιερατεία του Επισκόπου Σερβίων Ζαχαρία 1730-1734 μ.Χ.) που αποδεκατιζόταν ο πληθυσμός των Σερβίων από την μεταδοτική και θανατηφόρα αρρώστια πανώλη – πανούκλα. Η λιτάνευση της κάρας του Αγίου (που μεταφέρθηκε από το Μοναστήρι) στα Σέρβια ήταν η αιτία της θεραπείας. Η πανώλη σταμάτησε. Τα Σέρβια σώθηκαν.
Στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού τελέσαμε (6 και 7-8-2018) Εσπερινό με Αρτοκλασία και Θεία Λειτουργία στη μνήμη του. Ψάλαμε το Απολυτίκιό του ‘’Νίκης είληφας’’ και το Μεγαλυνάριο ‘’Χαίροις των Σερβίων ο ιατρός, Γρεβενών το κλέος και Κοζάνης ο βοηθός, χαίροις ο προστάτης, των σε τιμώντων πόθω, Νικάνορ Καλλιστράτου, φωστήρ πολύφωτε.’’, κ.ά.
Έτερον Απολυτίκιον Αγίου Νικάνορος. Ήχος γ’. Θείας Πίστεως.
Γόνος άξιος Θεσσαλονίκης, θείω έρωτι θεία προνοία, εις Καλλίστρατον όρος μετώκησας, ένθα δαιμόνων τα στίφη διέλυσας, τους εν Σερβίοις πανώλους ελύτρωσας, όθεν άγιε, πάτερ Νικάνωρ πανόλβιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών. (ποίημα Γιάννη Παπαγόρα).
Μεγαλυνάριον έτερον.
Όρους Καλλιστράτου εποικιστής, σχήματος αγγέλων θεοφόρε αξιωθείς, πρέσβευε απαύστως, προς τον Χριστόν Δεσπότην, νοός ταράχους παύσον, Νικάνωρ όσιε. (ποίημα Γιάννη Παπαγόρα).
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
9-8-2018