Δέσποινα Μιχαηλίδου -Καπλάνογλου
Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε 3 λέξεις που αφορούν παλιά γεωργικά εργαλεία (έως το 1960 ) που χρησιμοποιούσαν οι γεωργοί για τον θερισμό και τον αλωνισμό των σιτηρών. Τα ίδια χρησιμοποιούσαν και στην αρχαιότητα
ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ
Κερεντή – Τουκάν – Λεγμετέρ
ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ.
Ερμηνεύονται :
Κόσα ή Μεγάλο δρεπάνι – Δοκάνι – Λιχνιστήρι
Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
1.. Η Κερεντή
— Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη (ρήμα ): Κείρω, παθητικό κείρομαι, παθητική μετοχή κεκαρμένος.
— Στην νεοελληνική το Κείρω αποδίδεται κουρεύει ,θερίζει και είναι η κόσα που έχει σλαυική προέλευση, αλλά και μεγάλο δρεπάνι που είναι το εργαλείο που θερίζει έχοντας μακρύ κοντάρι.
— Παράγωγες λέξεις : ,κατακερματίζω , κουρά , κερματίζω , κέρμα ,κορμός
******************************
2.Το Τουκάν
— Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη(ρήμα): Τυκίζω , από την οποία λέξη προέρχεται η λέξη τυκάνη.
Η αρχαία ελληνική λέξη τυκίζω σήμαινε λιθοκοπώ, πελεκίζω λίθους.
— Το ουσιαστικό ήταν Τυκάνη που αντιστοιχούσε στο εργαλείο για το αλώνισμα το μετέπειτα δοκάνι, ή τσουκάνι.
— Μια άλλη πιο αδύναμη ερμηνεία είναι ότι προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη δοκός , που αυτή δίνει στην συνέχεια την λέξη δόκανον ,δηλαδή την παγίδα ,είναι η παγίδα που στήνεται άπο τον άνθρωπο πάνω στο έδαφος με την σανίδα , η οποία σανίδα στο κάτω μέρος της είχε διάσπαρτες ακίδες μεταλλικές που τεμάχιζαν τα στάχυα , και με την πίεση του ανθρώπου που ήταν ανεβασμένος στην σανίδα με τον τρόπο αυτό αυτό γινόταν ”αποχώρηση ” από τά στάχυα των βρώσιμων κόκκων.
******************************
3. Λεγμετέρ,
— Προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη (ρήμα) : Λίκμω,που δινει το Λικμωτήριο. Από την λέξη αυτή προέρχεται η σύγχρονη λέξη λιχνίζω.
— Στην νεοελληνική αποδίδεται έτσι το επίπεδο φτυάρι του αλωνισμού με το οποίο γινόταν τό λίχνισμα των σιτηρών,θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και λιχνιστήρι.
— Με αυτό πετούσαν τα στάχυα και το άχυρο ψηλά και ο αέρας που φυσούσε απομάκρυνε τα άχυρα από τους καρπούς τα άχυρα δε τα χρησιμοποιούσαν για τροφή ζώων.
******************************
