του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα
Γιορτάστηκε (13-10-2017) και στην Ενορία του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω στο Βελβεντό (της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης) η ιερή μνήμη της Αγίας Νεομάρτυρος Χρυσής, με Θεία Λειτουργία και λιτή εκδήλωση λόγου και ψαλτικής απόδοσης Ύμνων στο αρχονταρίκι.
Τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω τέλεσε ο πρωτοπ. Κωνσταντίνος Κώστας. Στο αναλόγιο έψαλαν (Όρθρο και Θεία Λειτουργία) οι ψάλτες: Γιάννης Τζινίκος, Γιώργος Καραγιάννης και Γιάννης Παπαγόρας.
Κάναμε χρήση της Ασματικής Ακολουθίας της Αγίας Νεομάρτυρος Χρυσής την οποία συνέγραψε ο νέος Υμνογράφος της Εκκλησίας Σεβ. Μητροπολίτης Εδέσσης κ. Ιωήλ.
Η Ασματική Ακολουθία για την Αγία Νεομάρτυρα Χρυσή (ποίημα του Υμνογράφου Μητροπολίτου Εδέσσης κ. Ιωήλ) περιέχει το βίο, την Ακολουθία (Εσπερινό, Λιτή, Όρθρο), την Παράκληση και τους Χαιρετισμούς. Στο τέλος προσφέρει ένα σπάνιο φωτογραφικό παράθεμα εγγράφων και παλαιών εικόνων της Νεομάρτυρος και του Μαρτυρίου της.
Επίκαιρα είναι και τα όσα γράφει στο ‘’Διευκρινιστικό σημείωμα’’ ο Σεβ. κ. Ιωήλ: ‘’Μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο οι άγιοι δεν έχουν πατρίδα. Ανήκουν σ’ όλους τους πιστούς και αγιάζουν το ίδιο όλους τους ανθρώπους. Ο φυλετισμός είναι αίρεση και η Εκκλησία τον έχει καταδικάσει. ‘’Τα πάντα και εν πάσι Χριστός’’. Οι άγιοι ανήκουν στην Εκκλησία των ‘’πρωτοτόκων’’ στον ουρανό και έχουν τη μέριμνα και τη φροντίδα όλου του κόσμου ανεξαρτήτως φυλής και γλώσσας. Είναι κοινό κτήμα όλης της οικουμένης’’. (Η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή, αρχιμ. Ιωήλ Φραγκάκου, σελ. 14, Έδεσσα 2000).
Στο γυναικωνίτη του ι. Ναού Αγίου Διονυσίου Βελβεντού είδαμε σε τοιχογραφία την Αγία Χρυσή ολόσωμη. Έργο διά χειρός αγιογράφου Δημητρίου Βάσσου, 2000.
Παλαιά τοιχογραφία, μέσα σε κύκλο, της Αγίας Χρυσής (13 Οκτ. 1795) υπάρχει και στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Βελβεντού (1804-1807). Η μέσα σε τόσο ελάχιστο χρονικό διάστημα εξάπλωση της φήμης της Αγίας (του προσώπου και του μαρτυρίου της), η καθιέρωση της μνήμης της και η αγιογράφησή της φανερώνει το φρόνημα και την εκκλησιαστική συνείδηση και συνοχή των χριστιανών του καιρού εκείνου. Ο λαός τότε εμπνεόταν από τους Μάρτυρες και τους Οσίους. Σήμερα;
Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ:
Η εκδήλωση στο αρχονταρίκι περιέλαβε την ανάγνωση από το Συναξάρι του βίου της Νεομάρτυρος Αγίας Χρυσής, του Κοντακίου: ‘’Ως των αρχαίων αθληφόρων ομοδίαιτον…’’ και του Οίκου: ‘’Άγγελοι συν ανθρώποις, χαριστήριον στέφος…’’.
Και ακολούθησε συζήτηση για τη μαρτυρία και το μαρτύριο για το Χριστό, της 19χρονης Μάρτυρος Χρυσής, που μαρτύρησε στις 13 Οκτωβρίου 1795 στην Επαρχία Μογλενών (Αλμωπία Πέλλης).
Ως επίλογος της λιτής εκδήλωσης ήταν η όμορφη ψαλτική απόδοση από τον καλλίφωνο χορό των ψαλτών του Δοξαστικού του Εσπερινού: ‘’Των παρθένων καλλονήν, και νεομαρτύρων κλέος…’’ σε ήχο πλ. β’, του Απολυτικίου της Αγίας: ‘’Αλμωπίας απάσης το εγκαλώπισμα…’’ και του Μεγαλυναρίου: ‘’Χαίροις των παρθένων η καλλονή, των Νεομαρτύρων εγκαλλώπισμα ιερόν…’’ (Ποιήματα του αρχιμ. Ιωήλ Φραγκάκου, σήμερα Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας).
ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΧΡΥΣΗΣ:
Η αγία Χρυσή ‘’τιμωρήθηκε’’ (η καθεστωτική βία την τιμώρησε, η Εκκλησία την δόξασε) έως μαρτυρικού θανάτου ‘’διότι δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις’’, δεν συνεμορφώθη προς τις υποσχέσεις και τις απειλές της κατοχικής και παράνομης εξουσίας της Τουρκοκρατίας. Αλλά ‘’δεν συνεμορφώθη (και) προς τας υποδείξεις’’ και τις ικετευτικές συμβουλές της νόμιμης εξουσίας, της οικογένειάς της. Υποδείξεις που τη συνιστούσαν (να πράξει το κατ’ αυτούς συμφέρον) να αρνηθεί το Χριστό, να αλλαξοπιστήσει, να γίνει μουσουλμάνα. Η έφηβη Χρυσή (αλήθεια, πού βρήκε την τόλμη και την αντοχή που την ανύψωσε;) κουρέλιασε, ήρεμα και ατάραχα, τις υποδείξεις και τράβηξε, ως εθελόθυτο θύμα, το δικό της δρόμο, το δρόμο της ακατάλυτης σχέσης με το Χριστό, μέχρι το τέλος. Το δρόμο που ελεύθερα και από μη ανταλλάξιμη αγάπη, από ‘’ασίγαστο έρωτα για το Χριστό’’ επέλεξε. Έδωσε τη μαρτυρία για το Χριστό και πήγε στο μαρτύριο για το Χριστό.
Γράφει ο Σεβ. κ. Ιωήλ: ‘’Οι πιέσεις που δέχτηκε η αγία να αλλαξοπιστήσει, ήταν πολλές. Κατ’ αρχήν προσπάθησε ο Τούρκος να την δελεάσει με υποσχέσεις και ταξίματα εάν τουρκίσει.. Ο Τούρκος, όταν είδε πως με τις διάφορες κολακείες, δεν μετέτρεψε τη γνώμη της αγίας, άρχισε να την φοβερίζει πως θα υποστεί πολλές τιμωρίες… Στην πρόταση και στην απειλή του Τούρκου η Χρυσή ομολόγησε με παρρησία το όνομα του Ιησού Χριστού… Οι δήμιοι απεφάσισαν να την παραδώσουν στις γυναίκες τους, ώστε να μεταπεισθεί.. Οι μουσουλμανίδες γυναίκες με μύριους τρόπους προσπάθησαν να της αποσπάσουν τη συγκατάθεση να αλλαξοπιστήσει. Δεν κατόρθωσαν όμως τίποτε.. Τότε οι Αγαρηνοί φώναξαν τους γονείς της αγίας. Μαζί τους ήλθαν και οι αδελφές της. Εδώ μπορεί κάποιος να παρατηρήσει το φρικτό ψυχολογικό μαρτύριο της αγίας.. Χρησιμοποιώντας την επιρροή τους άρχισαν να παρακαλούν, να κλαίνε και να οδύρονται.. Ο ι. Χρυσόστομος σχολιάζει την κατάσταση αυτή των μαρτύρων: ‘’διπλούς γαρ ούτος ο πολεμος ην. Ο μεν παρά των αλλοτρίων, ο δε παρά των γνωρίμων’’. Η αγία Χρυσή είχε το διπλό αυτό πόλεμο. Ο πόλεμος από τους δικούς της ήταν χαλεπώτερος. Πολεμούσε με το ίδιο της το αίμα.. Η αγία Χρυσή είχε μια μανική αγάπη για το πρόσωπο του Χριστού..’’.
Και συνεχίζει το Συναξάρι: ‘’Μετά άρχισαν τα σωματικά μαρτύρια. Επί τρεις μήνες την ράβδιζαν κάθε μέρα.. Της έβγαζαν από το δέρμα της λωρίδες.. Πήραν μια μεγάλη περόνη και αφού την πύρωσαν, ‘’διαπερώσι ταύτην, πέρα και πέρα από τα αυτία της Μάρτυρος’’.. Την κρέμασαν σε μια αγριαπιδιά και αφού όρμησαν όλοι μαζί με τα μαχαίρια τους, της έκοψαν όλα τα μέλη ‘’κατέκοψαν μεληδόν όλον το ιερόν σώμα της παρθένου..’’. (Η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή, Μητροπολίτου Εδέσσης Ιωήλ, σελ. 19-23).
Η εκδήλωση έκλεισε με το κέρασμα: καφές, τσάι και φρέσκο λουκούμι προσφορά των μικρών μαθητριών, αδελφών Γεωργίας και Μαρίας Αργ. Τέτου.
π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας
παπαδάσκαλος
15-10-2017