«Βουρλά – Βρίουλλα -Βρίουλα – Βρίουλλα -Ambrioúla -Brioúla – Vurlá – Urla» Σταύρου Π.Καπλάνογλου

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ
Βρίσκονται στην χερσόνησο της Ερυθραίας στο δρόμο προς τη Σμύρνη 38 χλμ. δυτικά από αυτήν ,και 50 χλμ από την Κρήνη (Τσεσμέ )
Τα Βουρλά ή Urla σήμερα στα Τουρκικά, είναι μια πόλη της επαρχίας της Σμύρνης
στη χερσόνησο της Ερυθραίας. Εκτιμάται ότι κοντά στην θέση της βρισκόταν η πρώτη θέση της αρχαίας Ιωνικής πόλης Κλαζομενές (Χιτόν ) στο δε επίνειο της Σκόλα Βουρλών (Iskele ) σήμερα βρισκόταν η 3η θέση των Κλαζομενών στο ενδιάμεσο βρισκόταν στο νησί Καραντινό την ιστορία των Κλαζομενών την δημοσιεύσαμε στο προηγούμενο άρθρο.
Το επίνειο των Βριούλων,ήταν πάντα η Σκάλα, .Υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες για την ίδρυση τους στο τέλος της Βυζαντινής και την πρώιμη Οθωμανική περίοδο η πόλη γνωριζόταν ως Βουρλά. Αργότερα πιθανόν αρχές του 19ου αιώνα άλλαξε επί το αρχαϊκότερο και έγινε Βρίουλα.
ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΟ 1922
Για τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης δε διαθέτουμε πληροφορίες για τον αριθμό των κατοίκων στα Βουρλά. Γνωρίζουμε ωστόσο ότι στην περιοχή είχαν εγκατασταθεί Τούρκοι και είχε ιδρυθεί τζαμί ήδη από την εποχή του εμίρη του Αϊδινίου Ιμπραήμ
Στα κατάστιχα των ετών 1467, 1478 και του 1528 δεν απαντώνται ορθόδοξοι χριστιανοί.
Το 1566 μ.Χ Χιώτες μετακομίζουν στα Βουρλά με πρωτοβουλία των Οθωμανών και έτσι μετά το 1650 μ.Χ ,υπάρχουν 1500 Χριστιανοί και 3500 Μουσουλμάνοι ,
Τον 18ο αιώνα ο αριθμός των Χριστιανών μεγαλώνει ,υπάρχουν 500 οικογένειες που αντιστοιχεί σε Ελληνικό πληθυσμό 3000 περίπου ατόμων.
Μέχρι το 1821 πολλοί Ελληνες κυρίως από την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα εγκαθίστανται στα Βουρλά .
Η Ελληνκή επανάσταση σταματά για λίγα χρόνια αυτή την προσέλευση από τον Ελλαδικό χώρο ,αλλά από το 1830 από το 1830 έως τα τέλη του 19ου αιώνα,Ναξίωτες προσέρχονται για εγκατάσταση στα Βουρλά μια και η ανάπτυξη του λιμανιού και η μεγάλη εμπορική δραστηριότητα προσελκύει Έλληνες και από άλλες περιοχές
Σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα η πόλη είχε μετατραπεί σε μια «ελληνική» πόλη και αποτελούσε πλέον ένα από τα σημαντικά κέντρα της Ορθοδοξίας της χερσονήσου της Ερυθραίας.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, σύμφωνα με την πληροφορία του προξένου της Σμύρνης Σ. Αντωνόπουλου, ο πληθυσμός της πόλης ανερχόταν σε 28.000-29.000, από τους οποίους 3.000 ήταν μουσουλμάνοι και 500 Εβραίοι, ενώ οι υπόλοιποι ήταν ελληνορθόδοξοι.
Από αυτούς οι 6.500 είχαν Ελληνική υπηκοότητα. Κατά την διάρκεια αυτού του αιώνα εγκαθίστανται και πολλοί Εβραίοι στα Βουρλά
Λάγο πριν από την Μικρασιατική καταστροφή το 1920 ένα μεγάλο μέρος από αυτούς άρχισαν να μεταναστεύουν προς τη Νότια Αμερική.
Πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών στα Βρίουλα κατοικούσαν περίπου 35.000 Έλληνες,5.000 Οθωμανοί και 1.000 Εβραίοι. και μερικές δεκάδες Αρμένιοι .
Σκόλα : Μόνο 500 από αυτούς ζούσαν στο Iskele.
Οι Έλληνες το 17ο αιώνα κατοικούν σε 2 συνοικίες
1.Του Αγίου Γεωργίου, βρισκόταν στον Κάτω Μαχαλά και
2. Στην συνοικία της Παναγίας, στον Άνω Μαχαλά.
Το 1888 οι συνοικίες της πόλης ήταν 12,.
Οι συνοικίες των Ελλήνων βρίσκονταν στα δυτικά της πόλης και ονομάζονταν Μπάλια, Σουφλά, Γιαλού, Μανιάτ, Σπιτάλια, Γιακάς, Γενή, Σειρά, Μπαλαλάκη και Μπαξελή. Η συνοικία των Εβραίων βρισκόταν στο βορειοανατολικό τμήμα της πόλης με περίπου 100 σπίτια, δύο πολυκατοικίες και μία συναγωγή.
Τα τελευταία χρόνια της ελληνικής παρουσίας στην περιοχή η πόλη είχε επεκταθεί πολύ, έτσι ώστε τα κοντινά χωριά –όπως το Ρουστάμ (Rüstem Köy) με 100 σπίτια– είχαν μετατραπεί σε προάστια της πόλης
. Πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή η συνοικία Hacı İshak ήταν η μοναδική περιοχή στην οποία κατοικούσαν Εβραίοι και μουσουλμάνοι

ΤΟ ΟΝΟΜΑ
Κατά μια εκδοχή,τα Βουρλά να χρωστούν την ονομασία τους σε μιά αρκετά σημαντική βυζαντινή οικογένεια,τους Βρουλλάδες ή Βουρλάδες που είχαν κτήματα στην περιοχή. Οι Βουρλάδες είχαν τον τίτλο του »Σεβαστού» άρχοντα,ο κάτοχος του οποίου ήταν 5ος μετά τον αυτοκράτορα στην ιεραρχία.
Το έτος 1451 μ.Χ σε οθωμανικά κατάστιχα της περιοχής, , συναντάμε το τουρκικό όνομα του οικισμού ως Urla
Κατά το έτος 1668 και το 1671 σε ιστορικά έγγραφα αντίστοιχα έχει γραφτεί η φράση ” Βουρλά, κωμόπολιν παραλίας της Σμύρνης,” αλλά και »Επί της κορυφής του όρους αυτού υπάρχει χωρίον Βουρλιώται καλούμενον,αποικία των παρά τη Σμύρνη Β ο υ ρ λ ώ ν,έχον 100 περίπου οικίας»
Από το 18 αιώνα μ.Χ. συναντιέται σε θρησκευτικά έγγραφα η ονομασία ”Βρίουλα” λίγο αργότερα η αντίστοιχη επισκοπή της Εφέσου αναγράφεται ως ” Βριουλλα ”
Ο τύπος »Βουρλά» θεωρήθηκε παραφθορά των Βριούλλων.Στο κύκλο των κληρικών και των λογίων του ΙΗ και ΙΘ αιώνων τα Βρίουλλα φαντάζουν καλλιεπέστερα των Βουρλών.
Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα συναντάμε πρώτη φορά την ονομασία του οικισμού ως «Βρίουλλα» από το Γαβριήλ Βουρλιώτη, διευθυντή της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης. Η ονομασία αυτή καθιερώθηκε και ήταν σε χρήση σχεδόν σε όλα τα επίσημα ελληνικά έγγραφα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.
— Η σχετική αξιόπιστη Τουρκική εξιδανικευμένη σελίδα Idex Anatolicus γράφει για τα Βρίουλα : Urla ilçe – Urla – İzmir
Ονομασία Το 535 π.Χ. Ambrioúla/Brioúla (Αμπρίουλα / Βρίουλα )
επίσης για το 17 π.Χ. ” ” ” ”
Για το 1665 μ.Χ…….. Urla (Ουρλά ) και
για το 1788 μ.Χ……….Vurlá ( Βουρλά )
Χαρακτηρίζει ακόμη ως Ελληνορθόδοξο οικισμό στις αρχές του 20ού αιώνα.
Ακόμη για την ονομασία της περιόδου πριν από την έλευση του Χριστού Bríoula / Príoulla παραπέμπει στον Στράβωνα και το Συνέκδημο του Ιεροκλεους.
Την εκδοχή αυτή δεν κατέστη δυνατόν να την διασταυρώσουμε.
Αν ισχύει καταρρίπτει την εκδοχή ότι το όνομα προήλθε από σημαντική Βυζαντινή οικογένεια.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ιστορία των Βουρλών αποτελεί ουσιαστικά άμεση συνέχεια της ιστορίας των Κλαζομενών για την οποία ήδη μιλήσαμε.
Κανένα στοιχείο δεν υπάρχει για το πότε ιδρυθήκαν τα Βούρλα το βέβαιο είναι ότι η υποβάθμιση των Κλαζομενών δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μια νέας Ελληνικής πόλης στο τέλος της Βυζαντινής περιόδου όταν αυτοκράτωρ του Βυζαντίου από την εποχή και μετά ήταν ο Αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄, ο Παλαιολόγος (1223-1282 μ.Χ.) ο ιδρυτής της δυναστείας των Παλαιολόγων, της μακροβιότερης Βυζαντινής δυναστείας, ο Μιχαήλ ήταν Ελληνικής καταγωγής
είχε αδυναμία στην περιοχή και , περνούσε τα καλοκαίρια με την ακολουθία του και το στρατό του σ’ αυτήν την τοποθεσία, (Ακροπολίτης ) αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι οι Βουρλιώτες, σκάβοντας τα χωράφια τους, έβρισκαν συχνά πλήθος βυζαντινών ερειπίων και θησαυρών .
Η παρουσία των Βουρλών στην περιοχή εμφανίζεται στους κατάλογους της επισκοπής Κλαζομενών ως χριστιανικής κοινότητος

ΓΕΝΟΒΕΖΟΙ 13-14ος αιών
Οι Γενοβέζοι, τον 14ος αιώνα κυριαρχούν στην περιοχή της Ερυθραίας της Νήσου Χίου και της περιοχής Φώκαιας, χτίζουν το κάστρο της Κρήνης και οχυρώνουν πολλά σημεία της περιοχής, . Προφανώς ελέγχουν και τον μικρο οικισμό των Βουρλών.

ΟΘΩΜΑΝΟΙ 1425 μ.Χ. – 1599 μ.Χ.
Η τουρκική κατάκτηση έγινε οριστική γύρω στα 1425. μ.Χ .
Η κυριότερη πόλη, οι Ερυθρές, καταστράφηκε και ακολούθησαν μετατοπίσεις πληθυσμών, βιαιοπραγίες, εξισλαμισμοί και γενική παρακμή που κράτησε ως το 17ο αιώνα.
Για την παρουσία εγκατάστασης Χριστιανών την εποχή της Τουρκοκρατίας στην θέση των Βουρλών υπάρχουν διάφορες εκδοχές έως το τέλος του 15ου αιώνα π.Χ.
1.Εκδοχή :Υπήρχε ένας θρύλος για την εγκατάσταση τα πρώτα χρονιά της Τουρκοκρατίας στα Βουρλά που έλεγε ότι πρωτοήρθανε χριστιανοί οικιστές στα Βουρλά μερικοί Ναξιώτες και Κλαζομένιοι εργάτες στα κτήματα του Αγά της περιφέρειας.
2.Εκδοχή :Σύμφωνα με κάποιον άλλο θρύλο, οι πρώτοι χριστιανοί Βουρλιώτες ήταν αιχμάλωτοι δούλοι από το Λυθρί (της Ερυθράς) που τους φέρανε εκεί οι Τούρκοι για να τους υπηρετούν.
Ζούσανε σε κάτι μικρόσπιτα, όπως έλεγε ακόμη η παράδοση, εκεί κατά του Ξύστρη και προς τον μαχαλά του Γυαλού.
Εκεί κατάφεραν να πάρουν άδεια από τους Αγάδες τους για να χτίσουν και μια μικρή εκκλησούλα.
Και τότε κτίστηκε ο Άης Γιώργης ο Ορφανός ή κατά μιαν εκδοχή Άης Γιώργης των Αρφανών. «Αρφανοί» ήσαν αυτοί οι σκλαβωμένοι Έλληνες· έτσι θεωρούσαν τους εαυτούς τους τότε, στην κατάσταση που βρίσκονταν, ορφανούς και απόκληρους.
3. Εκδοχή : Τέλος, κατά μίαν άλλην άποψη, οι πρώτοι Έλληνες των Βουρλών ήταν Μωραΐτες πρόσφυγες και πιο συγκεκριμένα Μανιάτες, οι οποίοι εγκατασταθήκανε, όπως λέγεται και σ’ αυτήν την περίπτωση, κοντά στον Άη Γιώργη τον Ορφανό, στην συνοικία που πήρε και το όνομά τους, το «Μανιάτ μαχαλά».
Δέχθηκαν πολλές πιέσεις και την περίοδο 1400-1600. υπήρχαν πολλές εξισλαμίσεις και μερική έξοδος των χριστιανών προς τη Σάμο, την Ύδρα κ.α.
Σε αυτή την περίοδο οι Τούρκοι είχαν ιδρύσει τζαμί, δεν υπάρχουν καταγραφές χριστιανών απο το 1467-1528 μετά το 1550 εμφανίζονται 1500 φορολογούμενοι Χριστιανοί ενώ οι Μουσουλμάνοι ανέρχονται σε 3500 οι πληροφορίες που υπάρχουν μιλούν για εγκατάσταση το 1566 στα Βουρλά ορθόδοξου πληθυσμού από την Χίο που αποφασίστηκε από τους Οθωμανούς και όχι τους Έλληνες
ΟΘΩΜΑΝΟΙ 1600 -1821 μ.Χ.
Τον 18ο αιώνα είναι καταγεγραμμένες 500 οικογένειες Χριστιανών που αντιστοιχεί σε 3000 περίπου Χριστιανούς
Στην περίοδο αυτή και μέχρι το 1821 υπάρχει ένα ρεύμα μετανάστευσης από την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα αλλά και από την Νάξο,και το νησί των Κυθήρων.
Παρά ταύτα γεγονός είναι ότι η μετανάστευση Ναξίων στα Βουρλά, ιδίως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, υπήρξε πυκνότατη και επέδρασε κεφαλαιωδώς στην όλη διαμόρφωση της κοινωνίας των Βουρλών και στην ιστορική των εξέλιξη έκτοτε ως την (Μικρασιατική) Καταστροφή.
ΟΘΩΜΑΝΟΙ 1821-1923 μ.Χ.
1821-1830. Υπάρχουν βιαιοπραγίες των Τούρκων και δράση ελληνικών ανταρτικών ομάδων.
Τα Βουρλά υπήρξαν η πρώτη ή η δεύτερη ύστερα από την Σμύρνη Ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας. Μονάχα δηλαδή το Αϊβαλί, αν δεν βρισκόταν στην ίδια σειρά από απόψεως πληθυσμού πιθανόν να τα ξεπερνούσε, πάντως σε βαθμό σχεδόν ανεπαίσθητο.
Η μεγάλη, η καταπληκτική θα μπορούσαμε να πούμε, ανάπτυξη κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας των Ελληνικών Βουρλών μπορεί να εξηγηθεί βασικά με τα ακόλουθα δεδομένα:
Η μεγάλη, η καταπληκτική θα μπορούσαμε να πούμε, ανάπτυξη κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας των Ελληνικών Βουρλών μπορεί να εξηγείται από το συνεχές μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων από την νησιωτική και την κεντρική Ελλάδα λόγω της γεωγραφική θέσης της και της γειτνίασης με την Σμύρνη , της δυνατότητες εξαγωγών που εξασφάλιζε και οι αγαστές σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων.
Μετά το 1830 έως τα τέλη του 1890 πολλοί κάτοικοι των νησιών αλλά κυρίως της Νάξου κατακλύζουν τα Βουρλά με αποτέλεσμα πολλοί να χαρακτηρίζουν τα Βουρλά αποικία της Νάξου, η αμπελουργία αναπτύσσεται Η πόλη αποκτά πυκνή κατοίκηση .ο αριθμός μεγάλωνε συνεχώς και εν μέσω οθωμανικής παρουσίας πλησιάζει τις 30000 από τους οποίους το ποσοστό των Μουσουλμάνων δεν ξεπερνά το 10% ,στην πόλη εγκαθίστανται και Εβραίοι που φθάνουν στου 500 ανθρώπους οι οποίοι όμως από το 1920 αρχίζουν και μεταναστεύουν στην Αμερική.
Αποτέλεσμα της ακμής των Βουρλών. Είναι η ίδρυση της περίφημης Αναξαγορείου Σχολής και ανακαίνιση της εκκλησίας της Παναγίας.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Τα Βρίουλα ως ενορία υπάγονταν εξ αρχής στην υπό τη Μητρόπολη Εφέσου Επισκοπή Κλαζομενών.
. Κατά τον Ι΄ αιώνα η Επισκοπή Κλαζομενών υπήχθη στη Μητρόπολη Σμύρνης, η οποία τότε ανυψώθηκε σε Μητρόπολη από Αρχιεπισκοπή.
Κατά την ύστερη Βυζαντινή περίοδο η Επισκοπή Κλαζομενών προήχθη σε Αρχιεπισκοπή. Ωστόσο μετά την Οθωμανική κατάκτηση εξέλιπε κι έτσι τα Βρίουλα υπήχθησαν στη Μητρόπολη Εφέσου.
Τον Μάρτιο του 1922 η περιοχή των Βριούλων αποσπάστηκε από τη Μητρόπολη Εφέσου και αποτέλεσε ξεχωριστή Μητρόπολη.
Η νεοσύστατη Μητρόπολη Βριούλων περιλάμβανε τους κατωτέρω οικισμούς:
α) Βρίουλα (Urla) β) Γκιούλ Μπαχτσέ (Gülbahçe) γ) Άνω Δεμιρτζιλή (Demircili)
δ) Κάτω Δεμιρτζιλή (Demircili) ε) Γιαγτζιλάρ (Yağcılar) στ) Σκάλα Βριούλων-Κλαζομεναί (Urla Iskelesi) ζ) Κόλιτζας η) Ορτάτζας θ) Μεντέσι (Menteş)
ι) Νήσος Ιατρού (Yassıca ada) από τη σημερινή Επαρχία Urla (Βριούλων) του Νομού İzmir (Σμύρνης) ια) Σιβρί Χισάρ (Seferihisar) ιβ) Υψηλή (Doğanbey) ιγ) Κιλιομάν ή Κιλισμάνι (Güzelbahçe) ιδ) Τσιφλήκι Αγίου Γεωργίου (Abdullahaga Ciftlik)) ιε) Ναρλή Ντερέ (Narlıdere)
–Εκκλησίες
Ναός της Παναγιάς ή Κοίμηση της Θεοτόκου
Η εκκλησία της Παναγίας ή Κοίμηση της Θεοτόκου ο ήταν μητροπολιτικός ναός της πόλης και η μεγαλύτερη και παλιότερη εκκλησία των Βουρλών Βρισκόταν στον κεντρικότερο δρόμο κοντά στην Αναξαγόρειο Σχολή΄.Και λειτουργούσε σαν ενοριακή εκκλησία καθημερινά.
Άγνωστο πότε ακριβώς χτίστηκε ,γνωστό ότι το 1796 και το 1860 έγιναν οικοδομικές εργασίες για επιδιορθώσεις και ανακατασκευή ,που αυτό σημαίνει οι προϋπήρχε
Ήταν μια τρίκλιτη βασιλική περιτειχισμένη ,η ιερή εικόνα της Παναγίας που υπήρχε το 1922 ήταν δώρο της Αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης Ήταν ολόχρυση και στολισμένη με διαμάντια μαργαριτάρια και ζαφείρια.
Η εκκλησία κάηκε το 1922 την ημέρα των θλιβερών επεισοδίων με την είσοδο του Τουρκικού στρατού στην πόλη. Η εικόνα σώθηκε και βρίσκεται στην Ελλάδα.
Ναός του Αγίου Γεωργίου
Σε ύψωμα στα νότια των Βουρλών βρισκόταν η παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου τρίκλιτος βασιλικού τύπου ναός που λειτουργούσε και αυτή σαν ενοριακή εκκλησία καθημερινά. Απέκτησε το 1881 κωδωνοστάσιο μαρμάρινο με 4 μικρές καμπάνες δώρο των Ρώσων που καταστράφηκαν το 1916 κατά τον αποκλεισμό της Σμύρνης από τους Άγγλους και την επαναλαμβανόμενο βομβαρδισμό των Βουρλών
Ναός του Αγίου Χαραλάμπους
Δυτικά της πόλης βρισκόταν η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους που ήταν μικρότερη από τους άλλους δύο ναούς που αναφέρθηκαν. Μονόκλιτη βασιλική με γυναικωνίτη και νάρθηκα Θεμελιώθηκε το 1859 και αποτέλεσε ανεξάρτητη ενορία το 1911
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής ήταν ένας μικρός κοιμητηριακός ναός σε χώρο έξω από την πόλη, κοντά στη συνοικία Μπαξελή όπου βρισκόταν το Γραικικόν Νεκροταφείον και από το 1880 γινόταν η ταφή των νεκρών των ορθοδόξων .
Στα Βουρλά υπήρχαν και άλλες μικρότερες εκκλησίες όπως ο Άγιος Γιώργης ο Ορφανός, ο Άγιος Ευστράτιος, η Ευαγγελίστρια και ο Άγιος Ιωάννης του Μπαμπατζάνη, . και πολλά ξωκλήσια
– Ο Ναός Ἁγ. Νεομάρτυρα Νικόλαου-Νεκτάριου ήταν ένα μικρό εκκλησάκι στην Σκόλα των Βουρλών

ΠΑΙΔΕΙΑ
Στα Βουρλά είχαμε πολλά και καλά σχολεία
— Το πρώτο σχολείο το Σχολείον της Παναγίας όπως το έλεγαν,έγινε το 1760 ,που με το χρόνο μετεξελίχθηκε στην περίφημη Αναξαγόρειο Σχολή Βουρλών
Το 1780 χτίστηκε το πρώτο μικρό κτήριο του σχολείου από το μοναχό δάσκαλο Καλλίνικο κοντά στην ομώνυμη εκκλησία.
Η αλλαγή του ονόματος και η αναβάθμιση του σχολείου σε Αναξαγόρειο Σχολή έγινε τον 19ο αιώνα,
Το 1908 θεμελιώθηκε και το 1910 ολοκληρώθηκαν όλες οι πτέρυγες. ενός μεγάλου κτιρίου με μήκος 64 μέτρα, πλάτος 24 με 16 αίθουσες. όπου εγκαταστάθηκαν το παρθεναγωγείο και το αρρεναγωγείο.
Η σχολή διέκοψε την λειτουργία της μετά την επίταξη και την χρήση της από τους Τούρκους από το 1914 έως το 1918 βομβαρδίστηκε από τους Άγγλους και μετά το 1918 μετά την αποκατάσταση των ζημιών επαναλειτούργησε έως το 1922 οπότε και σταμάτησε η λειτουργία του σχολείου μετά την εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού της πόλης.
Διέθετε δύο τμήματα, «Ελληνομουσείον και Ευαγγελικών εντολών», και «Πεζών και κοινών γραμμάτων παιδαγωγικόν», με τμήμα ανάγνωσης, γραφής, αριθμητικής και γενικά των πρώτων στοιχειωδών γνώσεων.
Λίγο πριν την οριστική διακοπή της λειτουργίας μάθαιναν γράμματα περίπου 1000 αγόρια και 600 κορίτσια Δίδασκαν δε στο αρρεναγωγείο 13 δάσκαλοι και 2 δασκάλες και στο παρθεναγωγείο 14 δασκάλες .

Υπήρχαν ακόμη
— Το σχολείο του Αγίου Γεωργίου στον Κάτω Μαχαλά.
Το 1870 ιδρύθηκε το σχολείο του Αγίου Γεωργίου στον Κάτω Μαχαλά, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
— Το σχολείο του Αγίου Χαραλάμπους
. Η σχολή του Αγίου Χαραλάμπους λειτουργούσε στον αυλόγυρό της ομώνυμης εκκλησιάς και συνεργαζόταν με την Αναξαγόρειο Σχολή.
— Το σχολείο του Αγίου Γεωργίου του Ορφανού
Ιδρύθηκε ο 1889 στη συνοικία του Αγίου Γεωργίου του Ορφανού από την Αγαθοεργό Αδελφότητα Ομόνοια.
— Το μεικτό σχολείο της συντεχνίας των κουρέων
Το ακαδημαϊκό έτος 1921-1922 λειτουργούσε ως εξαρτημένο από την Αναξαγόρειο Σχολή το μεικτό σχολείο της συντεχνίας των κουρέων, που διέθετε τρεις δασκάλες, 105 μαθητές και 100 μαθήτριες.
Πολλά άλλα σχολεία λειτουργούσαν ανεξάρτητα και κάλυπταν τα έξοδά τους αποκλειστικά από τις συνεισφορές των συντεχνιών της πόλης.
— Σχολείο Μορτακίων
Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονταν το σχολείο Μορτακίων, που ιδρύθηκε το 1888 και συντηρούνταν από τη συντεχνία των παντοπωλών, είχε δε στις αρχές του 1906 3 δασκάλους και 280 μαθητές, και
— Σχολείο των Υποδηματοποιών
το σχολείο των Υποδηματοποιών με 4 δασκάλους και 300 μαθητές. Στα 1921-1922 το ίδιο σχολείο λειτουργούσε ως μεικτό με 2 δασκάλες, 39 άρρενες μαθητές και 31 μαθήτριες, συνολικά 70 παιδιά δηλαδή, από τα οποία 36 ήταν νήπια
— 4 Ανεξάρτητα νηπιαγωγεία
Στις αρχές του 20ού αιώνα στα Βουρλά λειτουργούσαν τέσσερα ανεξάρτητα νηπιαγωγεία αρρένων με 480 νήπια και 8 άτομα προσωπικό.
— 2 Νηπιαγωγεία θηλέων
Επίσης ήταν σε λειτουργία άλλα δύο νηπιαγωγεία θηλέων με 200 νήπια, τα οποία ήταν προσαρτημένα σε παρθεναγωγείο.
— Ιδιωτικά σχολεία Αικατερίνης Λαμπρινίδου & Ευανθίας Βέργου
Τον 20ό αιώνα στην πόλη ιδρύθηκαν και ιδιωτικά σχολεία. Το ένα ήταν της Αικατερίνης Λαμπρινίδου, όπου σπούδαζαν 30 παιδιά. Το άλλο ιδιωτικό σχολείο που ιδρύθηκε γύρω στα 1910 ήταν της Ευανθίας Βέργου με περίπου 50 μαθητές εύπορων οικογενειών.
— Νυχτερινή Σχολή
Από το 1920 λειτουργούσε η Νυχτερινή Σχολή, που ήταν πλήρης αστική σχολή. Τα μαθήματα διαρκούσαν από τις 6 έως τις 9 το βράδυ και κάθε τάξη είχε 30-35 άτομα.
–Νηπιαγωγεία
Υπήρχε προ νηπιαγωγείο που λειτουργούσε σαν βρεφονηπιακός σταθμός για απασχόληση των νηπίων
Και μετά στο νηπιαγωγείο, όπου μαθαίναμε τα πρώτα γράμματα και τα κορίτσια κέντημα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
Στα Βουρλά υπήρχε έντονη κοινωνική ζω ιδρυθήκαν πολλοί σύλλογοι και λειτουργούσαν σαν ευαγή ιδρύματα με σκοπός στήριξης των ομόδοξων συμπολιτών τους
Έτσι είχαμε:
Το 1853 ιδρύθηκε η Αδελφότης Νοσοκομείου Βριούλλων, με στόχο την ίδρυση και οργάνωση νοσοκομείου.
Το 1871 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Αναξαγόρας από τον Αναστάσιο Πατριώτη με σκοπό την ίδρυση αναγνωστηρίου, το οποίο λειτούργησε με το όνομα Αναγνωστήριον.
Σύλλογος Παλιγγενεσία κατά το 1873.43 Το 1899 ιδρύθηκε η Αδελφότητα Ομόνοια
Μουσικός Όμιλος Βουρλών, που ιδρύθηκε το 1895.
Το 1871 ιδρύθηκε ο Σύλλογος Αναξαγόρας από τον Αναστάσιο Πατριώτη με σκοπό την ίδρυση αναγνωστηρίου, το οποίο λειτούργησε με το όνομα Αναγνωστήριον.
Σύλλογος Παλιγγενεσία κατά το 1873.43 Το 1899 ιδρύθηκε η Αδελφότητα Ομόνοια,
Μουσικός Όμιλος Βουρλών, που ιδρύθηκε το 1895.
Το άλλο μουσικό σωματείο ήταν ο Σύνδεσμος Φιλόμουσων, που ιδρύθηκε το 1906 με μορφωτικούς σκοπούς
Γεωργικό Σύνδεσμο Βουρλών, που ιδρύθηκε από γεωργούς και κτηματίες το 1906 και διατηρήθηκε έως το 1911
— Από τις αρχές του 20ού αιώνα ιδρύθηκαν πολλά σωματεία με θρησκευτικούς σκοπούς (Θρησκευτική Αδελφότης Ευσέβεια,
Θρησκευτική Αδελφότης Αλήθεια,
Φιλόθρησκος Αδελφότης Κυριών),
— φιλανθρωπικά σωματεία
(Φιλόπτωχος Αδελφότης Φιλανθρωπία,
Αγαθοεργός Αδελφότης Κυριών),
πολιτικά (Πατριωτικός Σύνδεσμος Βουρλών) και
πνευματικά-καλλιτεχνικά (Όμιλος Φιλότεχνων, Σύλλογος Αναξαγόρας).

ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Από τις αρχές του 20ού αιώνα ξεκίνησε η εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων των Βουρλών.
— Από το 1908 έως το 1912 εκδίδονταν τέσσερις σημαντικές εφημερίδες, οι:
Σύνταγμα, Πατριωτική Εφημερίς της Ερυθραίας Χερσονήσου (1908-1912),
Η Γεωργική Πρόοδος,
Αι Κλαζομεναί και
Η Σφήκα.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Το μεγαλύτερο μέρος των Βουρλιωτών ασχολείτο με την γεωργία
Κύρια καλλιέργειά η αμπελουργία και η παραγωγή σταφίδας και όχι μόνον .
Η περιφέρεια της Σμύρνης προμηθευόταν άπω τον 16ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος των επιτραπέζιων σταφυλιών .Τα αμπέλια της περιοχής με το χρόνο από τα χέρια των Μουσουλμάνων πέρασε στα χέρια των Χριστιανών .στην συνέχεια όμως με την εμφάνιση της φυλλοξήρας και την καταστροφή των αμπελιών η παραγωγή μειώθηκε και η οι γεωργοί ασχολήθηκαν τον 20ού αιώνα με την καλλιέργεια των καπνών
Σύγχρονα με την αμπελουργία η καλλιέργεια της ελιάς έδινε άφθονο και καλής ποιότητος λάδι.
Μεγάλη βέβαια ήταν και η παραγωγή δημητριακών και ιδιαίτερα σιταριού και κριθαριού
Η κτηνοτροφία εξυπηρετούσε μόνο τις ανάγκες της πόλης.
Σημαντική ήταν και η απασχόληση στην βιοτεχνία στην αλιεία αλλά και το εμπόριο η οποία ήταν μάλιστα οργανωμένοι σε συντεχνίες από το 1760 όπου εμφανίζονται οι πρώτες συντεχνίες ,οι οποίες προστάτευαν τα συμφέροντα των μελών τους,,εμπόδιζε τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των μελών ,φρόντιζαν για την από κοινού αγορά πρώτων υλών και την εκπαίδευση νέων στις διάφορες τέχνης μέσω της απασχόλησης νέων δίπλα σε παλιούς τεχνίτες μέλη ,αλλά και για την ανάπτυξη κοινωνικών δράσεων για το καλό της Ελληνοχριστιανικής κοινότητος
Έχοντας η κάθε μια τον προστάτη άγιο της. οι μπακάληδες γιόρταζαν την ημέρα εορτής του αγίου Δημητρίου, οι κεραμιδάδες του αγίου Σπυρίδωνος, οι ψαράδες του αγίου Ανδρέα.
Γνωστές ήταν οι συντεχνίες των Μεταξουργών,Αγγειοπλαστών,Παντοπωλών,Παράγωγης και συσκευασία σταφίδας,Σαπουνοποιών, Βυρσοδεψών,Ελαιοχρωματιστών κ.α.
Από το 1910 είχε αναπτυχθεί σημαντικά και η ταπητουργία για λογαριασμό της Ανατολικής Εταιρείας Ταπητουργών
Αρκετά ευρωπαϊκά κράτη που είχαν εμπορικές σχέσεις με τα Βουρλά είχαν ιδρύσει υποπροξενείο. Το εμπόριο αυτό ήταν στα χέρια των Ελλήνων
Σκάλα (Κάτω Βούρλα). Iskele, –
Από το 16ο αιώνα το λιμάνι, η Σκάλα των Βουρλών, είχε μεγάλη εμπορική δραστηριότητα κυρίως λόγω της διακίνησης της σταφίδας
Σταδιακά έως το 19ο αιώνα η εμπορική δραστηριότητα των Βουρλών αυξήθηκε, με αποτέλεσμα η Σκάλα να εξελιχθεί σε σημαντικό λιμάνι εξαγωγής σταφίδας
Η Σκάλα των Βουρλών ( Iskele ) ήταν μια μικρή παραθαλάσσια πόλη , επίνειον των Βουρλών βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την πόλη της ( Βουρλά), χτισμένη κοντά στην τρίτη και τελευταία τοποθεσία της αρχαίας Ιωνικής πόλης Κλαζομέναι (Clazomenae), πριν καταστεί ασήμαντο μικρο χωρίο.
Το μικρό λιμάνι του Iskele το 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν πολύ απασχολημένο όταν η γνωστή σταφίδα της περιοχής στάλθηκε στο εξωτερικό. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, το 1910 εξήχθησαν περισσότεροι από 1.600 τόνοι μόνο στην Αυστρία. Το καλοκαιρινό σπίτι της οικογένειας Seferis στο Iskerle, Urla, επαρχία της Σμύρνης
Πολλές πλούσιες οικογένειες από τη Σμύρνη και τα Βουρλά είχαν την καλοκαιρινή τους κατοικία στην Σκάλα ανάμεσα τους και η οικογένεια του Στέλιου Σεφεριάδη, δικηγόρου, και πατέρα του Έλληνα Γιώργου Σεφέρη,που πήρε το νόμπελ λογοτεχνίας ο οποίος γεννήθηκε στη Σμύρνη και μεγάλωσε στα Βουρλά. Η κατοικία είναι ένα συγκρότημα κτιρίων που έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο και εστιατόριο.
Για την Σκάλα και την εξέλιξη του ονόματος το IDEX ANATOLOCUS γράφει:
Urla İskelesi mah – Urla – İzmir
Ονομασία Το 454 π.Χ. Κλαζομεναί (Έλληνες) – Klazomenaí [ Yun ]
Το 1890 μ.Χ. Βουρλά Σκόλα (Αποβάθρα ) – Urla İskelesi
Ακόμη ότι ήταν μία από τις 12 Ιωνικές αποικίες που ιδρύθηκε την πρώτη χιλιετία π.Χ. Η συνοικία αυτή Κιλιζμάνι ( Kilizman,) συνεχίζει να έχει την ονομασία Κλαζομεναί (Klazomenai,) βρίσκεται στη γειτονική συνοικία Güzelbahçe

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
— Γιώργος Σεφέρης
Ο Γιώργος Σεφέρης (Βουρλά, Σμύρνη, 13 Μαρτίου 1900 (29 Φεβρουαρίου με το Ιουλιανό ημερολόγιο) – Αθήνα, 20 Σεπτεμβρίου 1971) ήταν Έλληνας διπλωμάτης και ποιητής και ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ. Είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και εκ των δύο μοναδικών Ελλήνων βραβευμένων με Νόμπελ Λογοτεχνίας, μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη.
— Νετζατί Τζουμαλέ ( Φλώρινα 1921 – Κων/πολη 2001)
Ο Νετζατί Τζουμαλή ήταν μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος και ποιητής
Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στα Βουρλά με την ανταλλαγή ,μεγάλωσε στα Βουρλά και σπούδασε στη Σμύρνη και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Άγκυρας. Άρχισε να γράφει ποίηση ενώ ήταν ακόμη φοιτητής και τα ποιήματά του εκδόθηκαν από τις αρχές της δεκαετίας του ’40 σε διακεκριμένα λογοτεχνικά περιοδικά. Στα τέλη της δεκαετίας άρχισε επίσης να γράφει διηγήματα
Συγγραφέας περίπου 15 ποιητικών βιβλίων και πολλών βιβλίων διηγημάτων και μυθιστοριογραφίας,
— Μιχαήλ ο Βουρλιώτης
Επίσης, στα Βουρλά γεννήθηκαν ο νεομάρτυρας Μιχαήλ ο Βουρλιώτης (μαρτύρησε στις 16 Απριλίου του 1772)
Ο άγιος Νεομάρτυς ΜΙΧΑΗΛ είχε καταγωγή τα Βουρλά της Μ. Ασίας.
Όταν χριστιανός ,άλλαξε την πίστη του και έγινε Μουσουλμάνος αλλά όταν αντιλήφθηκε το λάθος και επανήλθε στην χριστιανική θρησκεία, πιέσθηκε να παραμείνει μουσουλμάνος αρνήθηκε και οδηγήθηκε στον δήμιο και αποκεφαλίστηκε στην Σμύρνη στις 16 Απριλίου 1772 σε ηλικία μόλις 18 ετών!Το Τίμιο Λείψανό του το έριξαν στην θάλασσα όμως το βρήκαν οι Χριστιανοί , το ανέσυραν και το έθαψαν με τιμές στον Ναό της Αγίας Φωτεινής. της Σμύρνης
— Ο Οσιομάρτυρας Νεκτάριος Αγιαννανίτης
Ο Οσιομάρτυρας Νεκτάριος Αγιαννανίτης († 1922). Ο μοναχός Νεκτάριος (καθήμενος) έξω της Καλύβης του Τιμίου Προδρόμου
Η καταγωγή του ήταν από τα Βουρλά της Σμύρνης.
— Φιλιω Χιεδεμενου
Η Φιλιώ Σιδερή-Χαϊδεμένου γεννήθηκε το 1899 στα Βουρλά της Μικράς Ασίας. Το 1922 με τον διωγμό, ήρθε στην Ελλάδα με τη μητέρα της Κιουρανιώ και το μικρότερο αδελφό της Αντώνη. Η γιαγιά Φιλιώ, όπως ήταν γνωστή, αφιέρωσε τη ζωή της στην διατήρηση της πολιτισμικής παράδοσης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και δημιούργησε τη συλλογή ενθυμημάτων, η οποία αποτέλεσε τη βάση του Μουσείου Μικρασιατών Νέας Φιλαδέλφειας «Φιλιώ Χαϊδεμένου». Πέθανε το 2006.
ΤΑ ΒΟΥΡΛΑ ΣΗΜΕΡΑ
Η πόλη Urla ( Βούρλα , Βούρλα) είναι μια πόλη και το κέντρο της ομώνυμης περιφέρειας της επαρχίας της Σμύρνης η πόλη έχει περίπου 50000 κατοίκους και η περιφέρεια της, άλλες 55000,

Στην επόμενη δημοσίευση θα αναφερθούμε στο εθνικό φρόνιμα των Βουρλιωτών και τον υπερήφανο χαρακτήρα τους, που οδήγησε στην τραγική κατάληξη τους κατοίκους το 1922 και την πυρπόληση της πόλης τους από τον Τουρκικό στρατό.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.